Από τη Μεγάλη Παρασκευή 💥 στην Ανάσταση Λαών

«Ο Ιησούς (...) κατάλαβε,
Τώρα καταλαβαίνω γιατί βρίσκεται εδώ ο Διάβολος, αν η δική σου εξουσία εξαπλωθεί και σ' άλλους λαούς, κι άλλες χώρες, θα εξαπλωθεί κι η δική του δύναμη πάνω στους ανθρώπους, αφού τα όρια τα δικά σου είναι και δικά του, ούτε ένα βήμα πιο πολύ ή πιο λίγο,

Έχεις απόλυτο δίκιο, γιε μου, με χαροποιεί η οξύνοιά σου (...)

Και πώς θα είναι ο θάνατός μου,

Σ' ένα μάρτυρα ταιριάζει θάνατος επώδυνος, κι αν είναι δυνατόν ατιμωτικός, ώστε να καταστήσει τη στάση των πιστών πιο ευσυγκίνητη, παθιασμένη, συναισθηματική (...). Ναι, γιε μου, ο άνθρωπος είναι το παιδί για τα θελήματα, απ' όταν γεννιέται, μέχρι να πεθάνει είναι πάντα πρόθυμος να υπακούει, τον στέλνουν από δω κι εκείνος πάει, του λένε να σταματήσει κι εκείνος σταματάει, τον προστάζουν να γυρίσει πίσω κι εκείνος οπισθοχωρεί, ο άνθρωπος και στην ειρήνη και στον πόλεμο, με τη γενικότερη σημασία τους, είναι ό,τι καλύτερο συνέβη ποτέ στους θεούς,

Κι εμένα σε τι θέλημα θα με στείλεις, μιας κι είμαι γιος σου,

Εσύ θα είσαι η κουτάλα μου που θα τη βυθίσω στην ανθρωπότητα για να τη βγάλω γεμάτη ανθρώπους που θα πιστέψουν στον καινούριο θεό στον οποίο πρόκειται να εξελιχθώ,
Γεμάτη ανθρώπους για να τους κατασπαράξεις,
Δε χρειάζεται, να τους καταβροχθίσω εγώ, θα φαγωθούν μεταξύ τους (...).
Θα πεθάνω στο σταυρό, είπες,
Αυτό είναι το θέλημά μου (...)

Πες μου τότε, στο όνομα όλων αυτών που λες ότι είσαι, πώς θα είναι το μέλλον μετά το θάνατό μου, τι θα συμβεί που δε θα συνέβαινε αν εγώ δεν είχα δεχτεί να θυσιαστώ για τη δική σου ικανοποίηση, γι' αυτή σου την επιθυμία να βασιλέψεις σε περισσότερους ανθρώπους και χώρες  (...).

Είπε ο Θεός, Θα υπάρξει μια Εκκλησία, (...) που εσύ θα ιδρύσεις, ή θα ιδρυθεί στο όνομά σου, (...) κι αυτή η εκκλησία θα εξαπλωθεί σ' όλο τον κόσμο μέχρι τα πέρατα που δεν έχουν ανακαλυφθεί ακόμα, (...)

Μίλα καθαρά, τον διέκοψε ο Ιησούς,
Δε γίνεται, είπε ο Θεός, (...)

Σε ρώτησα για το μέλλον,
Για το μέλλον σου μιλάω κι εγώ,
θέλω να μου πεις πώς θα ζουν οι άνθρωποι που θα έρθουν μετά από μένα,

Αναφέρεσαι σ' αυτούς που θα σε ακολουθήσουν,

Ναι, αν θα είναι πιο ευτυχείς.

“Είμαι όμως απολύτως πεπεισμένος ότι, ακόμη και αν
εγώ δεν θα βρίσκομαι εδώ, η σημερινή ήττα θα μετατραπεί
σε νέα πάλη και νέα νίκη που με τη σειρά της
δεν θα είναι και αυτή οριστική.
Δεν πρόκειται απλώς για ελπίδα, έχει να κάνει με το ότι
δε θέλω να χάσω τον μόνο λόγο που έχω για να ζω:
τη συνείδηση του ότι ο κόσμος στον οποίο ζούμε δεν είναι ένας κόσμος καλός,
το αντίθετο, και ότι είναι ανάγκη να τον αλλάξουμε”.
José de Sousa Saramago, 1919 -  2010

Πιο ευτυχείς ακριβώς, δε θα το έλεγα, θα έχουν όμως την ελπίδα της ευτυχίας ψηλά στον ουρανό όπου εγώ ζω αιώνια, επομένως την ελπίδα να ζήσουν αιώνια μαζί μου,
Τίποτε άλλο (...).
Για να μιλήσουμε ξεκάθαρα, κι ας είναι οι λέξεις σκοτεινές, θα πεθάνουν άνθρωποι για σένα και για μένα,
Οι άνθρωποι πάντα πέθαιναν για τους θεούς, ακόμη και για κάλπικους και ψεύτες θεούς,

Λένε ψέματα κι οι θεοί,

Λένε (...)

Περιμένω,

Τι, ρώτησε ο Θεός, σαν να τον έπιασαν αφηρημένο,
Να μου πεις πόσο θάνατο και πόνο θα στοιχίσει η νίκη σου πάνω στους άλλους θεούς, με πόσο θάνατο και πόνο θα ξεπληρωθούν οι μάχες που, στο όνομα το δικό σου και το δικό μου, θα πολεμήσουν οι άνθρωποι που θα πιστέψουν σε μας, ενάντια σε άλλους ανθρώπους,
Επιμένεις ότι θέλεις να το μάθεις.

Επιμένω,

Καλά λοιπόν, θα θεμελιωθεί η Εκκλησία που σου ανέφερα, αλλά τα προπήγματά της, για να στερεωθούν καλά, θα πρέπει να σκαφτούν σε σάρκα, και τα θεμέλια να φτιαχτούν από τσιμέντο απάρνησης, δακρύων, πόνου και μαρτυρίων, από όλους τους θανάτους που μπορούμε να φανταστούμε σήμερα κι άλλους που θα ανακαλυφθούν στο μέλλον (...).
Κι όλοι αυτοί θα πεθάνουν εξαιτίας σου, ρώτησε ο Ιησούς,
Αφού θέτεις έτσι το ζήτημα, ναι, θα πεθάνουν όλοι εξαιτίας μου,

Κι ύστερα,

Ύστερα, γιε μου, σ' το είπα, θα είναι μια ατέλειωτη ιστορία σίδερου και αίματος, φωτιάς και στάχτης, μια απέραντη θάλασσα από βάσανα και δάκρυα (...).

Ο Ιησούς πεθαίνει λίγο λίγο, η ζωή τον εγκαταλείπει, όταν ξαφνικά ανοίγει ο ουρανός πάνω από το κεφάλι του, απ' άκρη σ' άκρη, κι εμφανίζεται ο Θεός, με το ντύσιμο που είχε στο καΐκι, και η φωνή του αντηχεί σ' όλη τη γη καθώς λέει, Εσύ είσαι ο Υιός μου ο αγαπητός, σε σένα έδωσα όλη μου την εύνοια.
Τότε ο Ιησούς κατάλαβε πως σύρθηκε στην πλάνη όπως σέρνεται ο αμνός στη σφαγή, ότι η ζωή του χαράχτηκε για να πεθάνει έτσι από την αρχή της αρχής, και, όπως θυμήθηκε τον ποταμό αίματος και τον πόνο που θα γεννηθεί απ' αυτόν και θα πλημμυρίσει τη γη, κραύγασε προς τον ανοιχτό ουρανό, όπου ο Θεός χαμογελούσε,

Άνθρωποι, συγχωρήστε τον, γιατί δεν ξέρει τι κάνει (...)».

__Ζοζέ Σαραμάγκου, «Το κατά Ιησούν Ευαγγέλιον», εκδόσεις Καστανιώτη

Ήλιος φωτοδότης των Ελλήνων Πάσχα
Άνοιξη και Λαμπρή: ζωή, έρωτας, ποίηση, ευτυχία, ψυχική ανάταση, ομορφάδα, λαϊκό γλέντι

Γιώργος Βαρλάμος Αγριολούλουδα

Περιμένοντας
τη ... Μεγάλη Ανάσταση
Τότε που όλα
ήταν αλλιώς

Η πιο μεγάλη γιορτή της Χριστιανοσύνης, που συνδυάζει την αναγέννηση της φύσης, με την αναγέννηση του Θεού. Δεν υπάρχει γωνιά της ελληνικής γης που να μη γιορτάζει με το χαρμόσυνο μήνυμα της Ανάστασης. Φέτος, όμως, το μήνυμα αυτό σκιάζεται και πονάει εξαιτίας αυτών που δεν επιτρέπουν στα αδέλφια μας στη γείτονα Γιουγκοσλαβία να νιώσουν το μήνυμα της Ανάστασης. Κι ενώ ο φίλος λαός συνεχίζει να σηκώνει το Σταυρό του μαρτυρίου, θα γιορτάσουμε με όση δύναμη μας μένει το Πάσχα, το οποίο συνδέθηκε με ό,τι καλύτερο έχει για να χαρεί στη ζωή ο άνθρωπος τη φύση και την ελευθερία. Γι' αυτό και την τραγούδησε ο λαός μας και τη χόρεψε όσο τίποτε άλλο, ζητώντας με τη μελωδία και το ρυθμό να εκφράσει την ευφροσύνη που τον διακατέχει, ελεύθερο ύστερα από αιώνες δουλείας, να μπορεί να γιορτάσει την Ανάσταση σε όλη τη θρησκευτική και κοινωνική έκταση. Είναι μέρα γενικού πανηγυρισμού και δύσκολα ξεχωρίζει κανείς πού να σταθεί ιδιαίτερα. Γιατί η ιδιαιτερότητα δεν είναι κάτι διαφορετικό. Το ίδιο μήνυμα ακούγεται σε παραλλαγές.

Το Πάσχα, στις περισσότερες περιοχές, άρχιζε από το Σάββατο του Λαζάρου. Το πρωί τα παιδιά έβγαιναν για να πουν το τραγούδι του Λαζάρου και τα φίλευαν αυγά.
"Την Τετάρτη την ημέρα/ κίνησε ο Χριστός να πάει πέρα/ Λάζαρος τον απαντάει/ και τον ημερολογάει/ πες μας Λάζαρε τι είδες/ εις τον Αδη όπου πήγες; / Είδα πόνους, είδα τρόμους/ είδα βάσανα και πόνους/ Δώστε μου λίγο νεράκι/ να ξεπλύνω το φαρμάκι/ το φαρμάκι της ψυχούλας/ και το αίμα της καρδούλας" __Καθενοί Εύβοιας.

"Πού ήσουν Λάζαρε πού ήσουν πετρίτη/ πού ήσουν σταυραετέ και κυνηγάρη/ Εδέ δω ήμουνα βαθιά θαμμένος/ και με τους νεκρούς ανταμωμένος...". "Καλώς σας ηύρ' ο Λάζαρος και τώρα και του χρόνου/ με τη Λαμπρή την Πασχαλιά με τον καλόν το λόγο..." __Ηπειρος.
"Ηλθεν ο Λάζαρος/ήλθαν τα βάγια/Σταυροσταθήτε/Κόκκινα αυγά/και πέντε πίτες/ Δώσ' με θεια τ' αυγό/ να φύγω από δω" __Θράκη.

Την Κυριακή των Βαΐων έστρωναν στο δάπεδο της εκκλησίας με φύλλα βάγιας. Κλαδιά από το ίδιο δέντρο κρατούσαν στα χέρια κατά τη διάρκεια της λειτουργίας. Όταν έβγαιναν από την εκκλησία χτυπούσαν ελαφρά ο ένας την πλάτη του άλλου με κλαδιά βάγιας. Ολα τα βράδια της Μεγάλης Εβδομάδας, που άρχιζε από εκείνη την Κυριακή πήγαιναν στην εκκλησία. Τη Μεγάλη Πέμπτη λίγο πριν ο παπάς βγάλει τον Εσταυρωμένο, ένας δυνατός άντρας μετέφερε στα χέρια τη μεγάλη πέτρα που στήριζαν τον σταυρό. Τη Μεγάλη Παρασκευή, το πρωί, οι γυναίκες στόλιζαν τον επιτάφιο με λουλούδια που έφερναν από το σπίτι τους και με αγριολούλουδα που μάζευαν τα παιδιά από τους αγρούς. Μετά τη μεσημεριανή λειτουργία και μέχρι το βράδυ περνούσαν όλοι τρεις φορές κάτω από τον επιτάφιο στα γόνατα. Το βράδυ εν χορώ μαζί με τους ψαλτάδες έψαλαν το "Ζωή εν Τάφω" και ύστερα γινόταν η περιφορά, την οποία άρχιζαν ακολουθώντας νότια κατεύθυνση. Η περιφορά γινόταν στις πλάτες τεσσάρων ανύπαντρων ανδρών, γιατί πίστευαν ότι όποιος τον έπαιρνε θα παντρευόταν την ίδια χρονιά. Όταν τελείωνε η περιφορά, επέστρεφαν στην εκκλησία από τη νότια πύλη, τον κρατούσαν ψηλά και από κάτω περνούσε όλο το εκκλησίασμα. Αυτοί που τον κρατούσαν εισέπρατταν από τους φίλους τους μερικές τσιμπιές για το καλό.

"Σήμερα μαύρος ουρανός. Σήμερα μαύρη μέρα | Σήμερα όλοι θλίβουνται και τα βουνά λυπούνται | Σήμερα βάλανε βολή οι άνομοι κι εβραίοι. | Κύριος εθέλησε να μπει σε περιβόλι | να λάβει ύπνο μυστικό για να τον λάβουν όλοι | η Παναγιά σαν τ' άκουσε έπεσε και ληγώθη | σταμνιά νερό της ρίξανε για να της έλθει ο νους της | και σαν της ήλθε ο λογισμός και σαν της ήλθε ο νους της | ζητά μαχαίρι να σφαγεί γκρεμό να πάει να πέσει | Φωνή της ήλθε απ' τον ουρανό Χαρχαγγέλου στόμα | Πάψε κυρά τις προσευχές πάψε και τις μετάνοιες | τον γιο σου τον επιάσανε και σαν φονιά τον πάνε | και στου Πιλάτου τας αυλάς εκεί τον τυραννάνε" __Εύβοια).

"Δε μου μιλείς παιδάκι μου, δε μου μιλείς παιδί μου/ - Τι να σου πω μανούλα μου που διάφορο δεν έχεις" _θρήνος της Ζακύνθου.

Για την ανάστασή σου λαέ μας...
Επιτάφιος_Πάθη_Ανάσταση...

Οι μέρες αυτές έχουν εμπνεύσει μεγάλους δημιουργούς στο πέρασμα των χρόνων, για να δώσουν το δικό τους περιεχόμενο, δεμένο με τα πάθη και τους πόθους του λαού μας, αλλά και τη λαϊκή μνήμη και παράδοση.

Η Μάνα του Χριστού

Πώς οι δρόμοι εβωδάνε με βάγια στρωμένοι,
ηλιοπάτητοι δρόμοι και γύρο μπαξέδες!
Η χαρά της γιορτής όλο και πιότερο αξαίνει
και μακριάθε βογγάει και μακριάθε ανεβαίνει.
Τη χαρά σου, Λαοθάλασσα, κύμα το κύμα,
των αλλώνε τα μίση καιρό τήνε θρέφαν
κι αν η μάβρη σου κάκητα δίψαε το κρίμα,
να που βρήκε το θύμα της, άκακο θύμα!

Α! πώς είχα σα μάνα κ' εγώ λαχταρήσει
(είταν όνειρο κ' έμεινεν, άχνα και πάει)
σαν και τ' άλλα σου αδέλφια να σ' είχα γεννήσει
κι από δόξες αλάργα κι αλάργ' από μίση!

Ενα κόκκινο σπίτι σ' αβλή με πηγάδι...
και μια δράνα γιομάτη τσαμπιά κεχριμπάρι...
νοικοκύρης καλός να γυρνάς κάθε βράδυ,
το χρυσό, σιγαλό και γλυκό σαν το λάδι.
Κι αμ' ανοίγεις την πόρτα με πριόνια στο χέρι,
με τα ρούχα γεμάτα ψιλό ροκανίδι,
(άσπρα γένια, άσπρα χέρια) η συμβία περιστέρι
ν' ανασαίνει βαθιά τ' όλο κέρδον αγέρι.

Κι αφού λίγο σταθείς και το σπίτι γεμίσει
τον καλό σου τον ήσκιο, Πατέρα κι Αφέντη,
η ακριβή σου να βγάνει νερό να σου χύσει,
ο ανυπόμονος δείπνος με γέλια ν' αρχίσει.

Κι ο κατόχρονος θάνατος θα φτανε μέλι
και πολλή φύτρα θα φηνες τέκνα κι αγγόνια
καθενού και κοπάδι, χωράφι κι αμπέλι,
τ' αργαστήρι εκεινού, που την τέχνη σου θέλει.
Κατεβάζω στα μάτια τη μάβρην ομπόλια,
για να πάψει κι ο νους με τα μάτια να βλέπει...

Ξεφαντώνουν τ' αηδόνια στα γύρο περβόλια,
λεϊμονιάς σε κυκλώνει λεπτή μοσκοβόλια.
Φέβγεις πάνου στην άνοιξη, γιε μου καλέ μου,
Ανοιξή μου γλυκιά, γυρισμό που δεν έχεις.
Η ομορφιά σου βασίλεψε κίτρινη, γιέ μου,
δε μιλάς, δεν κοιτάς, πώς μαδιέμαι, γλυκέ μου!

Καθώς, κλαίει, σαν της παίρνουν το τέκνο, η δαμάλα,
ξεφωνίζω και νόημα δεν έχουν τα λόγια.
Στύλωσέ μου τα δυο σου τα μάτια μεγάλα:
τρέχουν αίμα τ' αστήθια, που βύζαξες γάλα.
Πώς αδύναμη στάθηκε τόσο η καρδιά σου
στα λαμπρά Γεροσόλυμα Καίσαρας να μπεις!
Αν τα πλήθη αλαλάζανε ξώφρενα (αλιά σου!)
δεν ήξεραν ακόμα ούτε ποιο τ' όνομά σου!
Κει στο πλάγι δαγκάναν οι οχτροί σου τα χείλη...

Δολερά ξεσηκώσανε τ' άγνωμα πλήθη
κι όσο η γήλιος να πέσει και νάρθει το δείλι,
το σταβρό σου καρφώσαν οι οχτροί σου κ' οι φίλοι.
Μα γιατί να σταθείς να σε πιάσουν! Κι ακόμα,
σα ρωτήσανε: "Ποιος ο Χριστός;" τι πες "Να με"!

Αχ! δεν ξέρει, τι λέει το πικρό μου το στόμα!
Τριάντα χρόνια παιδί μου δε σ' έμαθ' ακόμα!

Κώστα Βάρναλη,
«Η Μάνα του Χριστού» – Ποιητικά, Το φως που καίει – Σκλάβοι Πολιορκημένοι

Από τους «Πόνους της Παναγιάς», του Κώστα Βάρναλη, και της μητέρας που αγωνιά... «πού να σε κρύψω γιόκα μου, να μη σε φτάνουν οι κακοί»... Στον «Επιτάφιο» του Γιάννη Ρίτσου και το λυρικό μοιρολόι της μάνας του νεκρού εργάτη. Εκεί που το ατομικό της πένθος και ο αβάσταχτος πόνος της γίνονται οργή και μετατρέπονται στην ταξική αφύπνισή της. Γίνεται πια μάνα κοινωνική, ένα συλλογικό σύμβολο, καθώς σμίγει με τους συντρόφους του γιου της, ορκιζόμενη εκδίκηση. Και στην «Ανάσταση», το τραγούδι αποχαιρετισμού των γυναικών κρατουμένων στις φυλακές Αβέρωφ στις συντρόφισσές τους που πήγαιναν για εκτέλεση...

Στον Αη Στράτη

Για την ανάστασή σου λαέ μας
όλα τα δίνουμε κάθε στιγμή.
Άλλοι στις μάχες κι εμείς στα κελιά μας
του λυτρωμού σου η ώρα να 'ρθει...

Οι μέρες αυτές είχαν τη δική τους βαρύτητα στις φυλακές και τις εξορίες. Αυτές τις μέρες γινόταν ακόμα πιο έντονη η ομορφιά της ζωής, αλλά και η βαθιά συνείδηση του Χρέους. Οι χιλιάδες εξόριστοι κομμουνιστές και λαϊκοί αγωνιστές είχαν επίγνωση της θέσης τους... Γι' αυτό ήταν και ελεύθεροι...

«Όπως όλος ο ελληνικός λαός κάτω από τις πλέον τραγικότερες συνθήκες, έτσι και η Ομάδα μας ανεβαίνοντας το δρόμο του μαρτυρίου και της τιμής γιόρτασε το Πάσχα.
Μέσα στις δοκιμασίες και ταλαιπωρίες που σκληραίνουν την ψυχή μας δεν μπορούσε παρά να νιώσουμε τη συγκίνηση εκείνη που πηγάζει απ' αυτή τη μέρα, σαν μέρα που σκορπάει τη χαρά, την αγάπη. Δεν θα έπρεπε να κλειστούμε στον εαυτό μας, να παραδοθούμε στις σκέψεις μας, να πικραθούμε και να στενοχωρηθούμε. Έπρεπε να χαρούμε, γι' αυτό και οργανώσαμε τη γιορτή του Πάσχα»...

Έτσι ξεκινούσε το άρθρο της χειρόγραφης εφημερίδας «Η φωνή του εξόριστου» που έβγαζε η Ομάδα Συμβίωσης Πολιτικών Εξόριστων του Αη Στράτη, τον Απρίλη του 1947.
Εκατοντάδες είναι οι κάρτες με ευχές για το Πάσχα που φυλάσσονται στο Αρχείο του ΚΚΕ. Μια ζωγραφιά και δύο λόγια... Με την ελπίδα να ανταμώσουμε σύντομα... Για αυτές τις μέρες σου στέλνω τις θερμότερες ευχές...

Με τις κάρτες που φιλοτεχνούσαν οι ίδιοι ή οι συγκρατούμενοί τους, οι εξόριστοι και οι φυλακισμένοι δήλωναν ότι ζουν και συνεχίζουν να ονειρεύονται. Δήλωναν ότι αντιστέκονται στην απομόνωση που τους επέβαλλε το αστικό κράτος. Παρά τις αφάνταστες δυσκολίες, τις στερήσεις και τα βασανιστήρια, με ελάχιστα υλικά και χρώματα οι εξόριστοι δεν έπαυαν να δημιουργούν. Άλλωστε, οι κάρτες ήταν μια ξεχωριστή επαφή με την οικογένεια, φίλους και συντρόφους τους σε κάθε σημαντική στιγμή.
Η επικοινωνία με τους «έξω» εκτός από βαθιά ανάγκη ήταν και μια νίκη, μια κατάκτηση μικρή, αλλά τόσο σημαντική. Ακόμα και αυτές οι δύο φράσεις που συνοδεύονταν με τη λέξη «ελογοκρίθη» σήμαιναν πολλά.

Ευχετήρια κάρτα του Α. Αμπατιέλου
προς την γυναίκα του, Μπέτυ. Φυλακές Αίγινας, 1961

Αντίστοιχης σημασίας ήταν και τα γράμματα που λάμβαναν οι εξόριστοι και οι φυλακισμένοι από τους δικούς τους ανθρώπους. Γι' αυτό δεν είναι τυχαίο, όπως περιγράφεται στα «Στρατόπεδα Γυναικών» στα δύσκολα χρόνια του Εμφυλίου στη Χίο ή στο Τρίκερι, ότι δεν ήταν λίγες οι φορές που η διοίκηση του στρατοπέδου καθυστερούσε τα γράμματα και ειδικά σε μεγάλες γιορτές, όπως το Πάσχα και τα Χριστούγεννα, τα συγκέντρωνε και τα έβαζε στην πυρά μπροστά σε όλες τις κρατούμενες. Τέτοιες μέρες υπήρχε η πιθανότητα οι κρατούμενοι να συναντηθούν με τους «έξω», με τους κατοίκους των νησιών. Και αυτοί δεν έχαναν την ευκαιρία να τους δείξουν την αγάπη τους, τον σεβασμό τους...

Χαρακτηριστική είναι η αναφορά της Μαριγούλας Μαστρολέων - Ζέρβα στο βιβλίο της «Κρατούμενες στα Γιούρα, 1967». «Στο προαύλιο των φυλακών Αλικαρνασσού Κρήτης υπάρχει μια εκκλησία, ο Αγιος Λευτέρης. Τη Μεγάλη Εβδομάδα μάς λέει ο διοικητής: "Τη Μ. Παρασκευή και το Μ. Σάββατο θα λειτουργήσουνε το εκκλησάκι και θα σας επιτρέψω να πάτε και εσείς"...

Έφτασε η Μ. Παρασκευή και η αυλή γέμισε κόσμο, παπάδες και ο Επιτάφιος ήταν έτοιμος. Επιτέλους ήρθε η ώρα και μας έβγαλαν έξω. Μόλις μπήκαμε μες στην εκκλησία και μας είδε ο κόσμος, αμέσως έπεσαν επάνω μας, μας φιλούσαν και μας ρωτούσαν με δίψα να μάθουν πώς περνάμε. Οι χωροφύλακες παρακολουθούσαν και όσο έβλεπαν τέτοια υποδοχή, που δεν την περίμεναν, τόσο πιο πολύ κατσούφιαζαν. Ήταν σίγουροι πως ο κόσμος θα μας περιφρονούσε και θα μας απέφευγε. Αλλά εμείς δεν αργήσαμε να γίνουμε φίλες με όλες τις γυναίκες. Πιαστήκαμε αγκαζέ και παρακολουθούσαμε τον Επιτάφιο και ζευγάρια-ζευγάρια αλλάζαμε με τις κοπέλες που τον σήκωναν. Κάναμε σχέδια για την Ανάσταση, γιατί μας είχε πει ο διοικητής πως θα μας έβγαζε και το Μ. Σάββατο στην Ανάσταση.

Εξόριστες στη Χίο στον Επιτάφιο

Τέλειωσε η εκκλησία, πάλι φιλιά, καληνυχτιστήκαμε και είπαμε: "Αύριο πάλι στην Ανάσταση". Όμως, για την Ανάσταση, ο διοικητής είχε αλλάξει γνώμη, έπειτα απ' αυτό που είχε δει στον Επιτάφιο και μας ανακοίνωσε, χωρίς καμιά εξήγηση, ότι δεν πρόκειται να βγούμε. Έτσι το βράδυ καθίσαμε στα κελιά μας και βλέπαμε από μακριά μέσα από τα σίδερα... Ο κόσμος όμως που είχε έρθει και ήταν τριπλάσιος από την προηγούμενη και κρατούσε πακέτα με λαμπριάτικα δώρα για να μας τα δώσει, απορούσε και φώναζε: "Δε θα έρθετε;". Τότε πήγε κοντά ένας σκοπός και τους είπε πως δεν πρόκειται να βγούμε. Πολλοί φύγανε και εκείνοι που έμειναν μετά την Ανάσταση μας φώναζαν από μακριά: "Καλή λευτεριά κοπέλες, γρήγορα σπίτια σας"...».

Πάσχα των ανθρώπων
Δια χειρός Γιώργου Μηλιώνη

«Πισάχ» λεγόταν η αρχαία αιγυπτιακή γιορτή της εαρινής ισημερίας. Είναι η ίδια γιορτή που πέρασε στους Εβραίους και από εκεί στους Χριστιανούς. Το Πάσχα δεν είναι ταυτισμένο μόνο με τα πάθη του Χριστού, αλλά «κουβαλάει» και αρχαίες δοξασίες ταυτισμένες με τη βλάστηση και την καρποφορία της γης, οι οποίες λειτούργησαν και λειτουργούν παράλληλα με τις χριστιανικές αντιλήψεις.

Δεν είναι, εξάλλου, τυχαία η στιγμή μέσα στο χρόνο που γιορτάζεται το Πάσχα, καθώς αυτό συμβαίνει μέσα σε ένα περιβάλλον ανθοφορίας και ανανέωσης της φύσης. Όλα ανθίζουν.
Δεν είναι επίσης τυχαίο ότι όλος ο παραδοσιακός τελετουργικός χαρακτήρας των εθίμων του Πάσχα διεξάγεται από γυναίκες. Δεν είναι μόνο η υπόσχεση της γονιμότητας, είναι ένας ολόκληρος κύκλος: φροντίδα των νεκρών, θρήνος, αναγέννηση της ζωής.

Αν στο λατρευτικό κύκλο, που κορυφώνεται τις Απόκριες, πρωταγωνιστούν τα φαλλικά σύμβολα, τώρα εμφανίζονται τα ανοιξιάτικα γυναικεία έθιμα που υποβοηθούν να γεννηθεί ό,τι είχε θαφτεί ως σπόρος στο νωπό χρώμα.
Η κυκλική περιφορά του επιταφίου ορίζει τον κύκλο της κοινότητας. Περικλείει όλα τα σπίτια και το νεκροταφείο και χαράζει έτσι τα νοητά σύνορα της κοινότητας. Με αυτόν τον τρόπο θεωρείται ότι η κοινότητα θωρακίζεται από κάθε βλαπτική ενέργεια προερχόμενη έξω από αυτήν και θωρακισμένη μπορεί πλέον να επιδοθεί απερίσπαστη στις ιερουργίες και στα έργα που συντελούνται εντός της.

Τα σύμβολα της γιορτής είναι επίσης εξαιρετικά ισχυρά: το αυγό, ο πυρήνας της νέας ύπαρξης, το κόκκινο χρώμα, το χρώμα του αίματος που σφύζει από ζωή και το φως το σύμβολο της συνεχώς αναγεννώμενης ελπίδας.
Είναι κάτι παραπάνω από φυσιολογικό, όλα αυτά τα μαγευτικά έθιμα με τους συμβολισμούς και τις βαθύτερες σημασίες τους να βρουν την αντανάκλασή τους στη λογοτεχνία, με το κύριο βάρος να δίνεται στα πάθη των ανθρώπων. Η επί αιώνες όσμωση των βαθιά ανθρωποκεντρικών ελληνικών αντιλήψεων με τις διδασκαλίες της χριστιανικής θρησκείας, οδήγησε, τελικά, σε κατίσχυση των πρώτων.

• Η διαπάλη αυτή αποτυπώνεται με εξαιρετικό τρόπο «Στην Αγι-Αναστασιά» του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη. Υπό αυτό το πρίσμα, επιπλέον, στα «πασχαλινά» διηγήματα, η θρηνητική κυρίως αλλά και η εορταστική ατμόσφαιρα του Πάσχα αποτελούν τον καμβά, πάνω στον οποίο οι λογοτέχνες μιλούν για τα βάσανα και τις χαρές των ανθρώπων.
• Χαρακτηριστικά είναι τα ποιήματα «Οι Πόνοι της Παναγιάς» του Κώστα Βάρναλη και ο αριστουργηματικός «Επιτάφιος» του Γιάννη Ρίτσου. Ειδικά οι πηγές του τελευταίου είναι η αρχαία τραγωδία, το βυζαντινό μέλος και το μανιάτικο μοιρολόι. Ο ποιητής συνθέτει και ανεβάζει σε ανώτερο επίπεδο τις πηγές του, καθώς δεν περιορίζεται μόνο στον διαχρονικό θρήνο της μάνας, αλλά τη βάζει να παίρνει τη θέση του γιου της στις γραμμές της εργατικής τάξης.
• Ιδιαίτερα σκωπτικός ο Αλέξανδρος Μωραϊτίδης, στο «Αρατε Πύλας», θα διακωμωδήσει τη λαμπρή περιφορά του Επιταφίου, από την γκάφα του καντηλανάφτη που δε θα ανοίξει έγκαιρα τις πόρτες της εκκλησιάς στο κάλεσμα του ιερέα. Βεβαίως, οι πόρτες θα ανοίξουν «με τη δύναμη του θεού», όμως ο μπαρμπα - Κώστας θα χάσει κάμποσα δόντια γιατί στεκόταν πίσω τους, και έτσι στην επόμενη αναπαράσταση δε θα μπορεί να υποδυθεί τον ...Αδη, καθώς ο άρχων του «κάτω κόσμου» δεν μπορεί να είναι ψευδός!

Σε ένα από τα ωραιότερα διηγήματα που έχει γράψει ο Κωστής Παλαμάς το «Θάνατος Παλικαριού», ο Μήτρος ενώ ετοιμάζεται να πάει στον Επιτάφιο, πέφτει και τραυματίζεται άσχημα στο πόδι. Οι ταλαιπωρίες του είναι αφάνταστες και μέσα σε ένα εφιαλτικό περιβάλλον, όπου παρελαύνουν κομπογιαννίτες και μάγοι, το παλικάρι σβήνει σιγά - σιγά. Μετά από έναν ολόκληρο χρόνο, ανήμερα και πάλι της Μεγάλης Παρασκευής, ο Μήτρος βάζει τη μάνα του να τον μοιρολογήσει ζωντανό.

Την ίδια μέρα, Μεγάλη Παρασκευή, θα φύγει απ' τη ζωή καρφώνοντας το μαχαίρι του στο στήθος του κι ο «Βασίλης ο Αρβανίτης» του Στρατή Μυριβήλη, ο λεβέντης που τα 'βαζε με θεούς και δαίμονες με τους «δικούς μας» και τους «ξένους».

Μια από τις συγκλονιστικότερες περιγραφές της παγκόσμιας λογοτεχνίας είναι ο εκκλησιασμός των φυλακισμένων του τσάρου πριν φύγουν για τη Σιβηρία, στην «Ανάσταση» του Λέοντος Τολστόι. Δεν μπορεί να μην έρχονται στο μυαλό αυτές οι περιγραφές όταν διαβάζει κανείς το κείμενο του Ανδρέα Καρκαβίτσα «Αι φυλακαί του Ναυπλίου» όπου οι κυρίες της πόλης πληρώνουν ιερέα για τη ...σωτηρία των ψυχών των κρατουμένων της Ακροναυπλίας.

«Μα κυρίες μου, αντί να δαπανάτε όλον σας αυτόν τον ιερόν ζήλον διά τας ψυχάς των ατυχών αυτών ανθρώπων δεν είναι καλύτερα να φροντίζετε ολίγον και διά τα σώματά τους; Αφήστε πλέον τα ουράνια που είναι τόσον ψηλά - ψηλά. Ελάτε και λίγο εις τα επίγεια, που τα 'χετε μπροστά στα μάτια σας».

Η συμμετοχή όμως στα δρώμενα του Πάσχα, εμπεριείχε και την έννοια του επιτρεπτού, καθώς η κοινότητα απέκλειε όσους θεωρούσε ότι την προσέβαλαν. Ο Κωνσταντίνος Θεοτόκης δίνει μια εκπληκτική εικόνα αυτού του κοινωνικού αποκλεισμού μαζί με την κάθαρση του ανθρωπίνου δράματος στο «Αμάρτησε;», όπου η μια κοπέλα -στο διήγημα, όχι τυχαία, είναι χωρίς όνομα - έχει αγαπήσει έναν παντρεμένο, έχει εξομολογηθεί στον πατέρα της και τον ιερέα και τελικά την αυγή του Πάσχα μπροστά σε όλο το εκκλησίασμα η τύχη της κρεμόταν από το αν θα τη μεταλάβει ο ιερέας - σημείο επανεισόδου στην κοινότητα - ή την περίμενε το αίμα στο οποίο ο πατέρας της θα «ξέπλενε την ντροπή».

«Εις άφεσιν αμαρτιών» ψιθύρισε ο ιερέας καθώς τη μεταλάμβανε σε μια πράξη ανθρωπιάς που ξεπερνούσε ακόμα και τον ίδιο.

Θα κλείσουμε αυτό το σημείωμα με την ιδιαίτερα συγκινητική εικόνα που δίνει ο Νίκος Καζαντζάκης στην «Αναφορά στο Γκρέκο». Στο Δημοτικό Σχολείο σε μια θεατρική αναπαράσταση των παθών του Χριστού, ο δάσκαλος όρισε ότι ο κοκκινομάλλης Νικολιός θα ήταν ο Ιούδας, με αποτέλεσμα τα άλλα παιδιά να κάνουν τον Νικολιό εχθρό τους.

«Το Νικολιό δεν ξαναφάνηκε στην τάξη, δεν ξαναπάτησε στο σκολειό. Υστερα από τριάντα χρόνια που είχα γυρίσει από τη Φραγκιά στο πατρικό σπίτι κι ήταν Μεγάλο Σάββατο, χτύπησε η πόρτα και φάνηκε στο κατώφλι ένας χλωμός, αδύνατος άντρας, με κόκκινα μαλλιά, με κόκκινα γένια, έφερνε σ' ένα χρωματιστό μαντίλι τα καινούργια παπούτσια που 'χε παραγγείλει για όλους μας ο πατέρας για τη Λαμπρή. Στάθηκε δειλιασμένος στο κατώφλι, με κοίταξε, κούνησε το κεφάλι.

_Δε με γνωρίζεις; Έκαμε, δε με θυμάσαι;
Κι ως να μου το πει, τον γνώρισα.
_Το Νικολιό! Φώναξα και τον άρπαξα στην αγκαλιά μου.
_Ο Ιούδας... έκαμε αυτός και χαμογέλασε με πικρία».

 

Κούβα 🇨🇺 Το όνειρο 💥 παραμένει ζωντανό 64 χρόνια μετά

Εκδηλώσεις σε όλο το νησί της επανάστασης που σαν σήμερα 17 Απριλίου 1961 στέριωσε τον σοσιαλισμό στην Κούβα με τη νίκη στον Κόλπο των Χοίρων (Bahía de Cochinos _Playa Girón)
Στην κεντρική εκδήλωση προήδρευσε ο πρώτος γραμματέας του ΚΚ Κούβας και Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Miguel Díaz-Canel Bermúdez καθώς και το μέλος του ΠΓ και οργανωτικός γραμματέας του Κόμματος, Roberto Morales Ojeda

«Μια κραυγή εξέγερσης και ελπίδας αντήχησε έντονα στις 16 Απριλίου 1961», είπε ο Liván Izquierdo Alonso (Λιβάν Ιζκιέρντο Αλόνσο), μέλος της ΚΕ και πρώτος γραμματέας στην Αβάνα, αναφορικά με τη διακήρυξη του σοσιαλιστικού χαρακτήρα της Κουβανικής Επανάστασης.

Στην εκδήλωση η σημασία αυτής της δήλωσης, που ακούστηκε από τα επίσημα χείλη του Κόμματος και των χιλιάδων λαού που πήρε μέρος υπογραμμίστηκε ως επίδειξη ανάπτυξης της πολιτικής συνείδησης και της επιβεβαίωσης της εθνικής κυριαρχίας, που τροφοδοτείται από τη θυσία νέων ανθρώπων όπως ο Eduardo García Delgado, ο οποίος αποθανατίστηκε με γραφή αιμάτινης γραμμής στο όνομα  του Comandante en Jefe Fidel Castro Ruz.

Θυμίζουμε πως 17 Απριλίου 1961, 1500 μισθοφόροι, αυτοεξόριστοι Κουβανοί, εισβάλλουν στον Κόλπο των Χοίρων καθοδηγούμενοι από Αμερικάνους επικεφαλείς ενώ είχε προηγηθεί ο βομβαρδισμός του Αεροδρομίου Ciudad Libertad στις 15 Απριλίου.. Οι μισθοφόροι είχαν εκπαιδευτεί και προετοιμαστεί σε στρατόπεδα της Γουατεμάλας με χρηματοδότηση της CIA. Η ηρωική αντίσταση του Επαναστατικού Στρατού παρόλο που δεν διέθετε μοντέρνο εξοπλισμό και αεροπλάνα, απώθησε τον εισβολέα και κατέρριψε τα αεροπλάνα του σε 72 ώρες. 100 εισβολείς νεκροί και 1400 συνελήφθησαν αιχμάλωτοι. Αργότερα στάλθηκαν πίσω στην Αμερική που στην αρχή δεν ήθελε να αναγνωρίσει την συμμετοχή της στην εισβολή. Αναγκάστηκε στο τέλος να τους δεχτεί πίσω.

148 Κουβανοί έπεσαν νεκροί υπερασπίζοντας την πατρίδα τους. Στο σημείο της εισβολής ανεγέρθηκε Μουσείο με φωτογραφίες των νεκρών μαχητών, όπλα των εισβολέων και ένα καταρριφθέν αεροπλάνο για να θυμίζει την ηρωική τους θυσία αλλά και το έγκλημα των Αμερικάνων. Η απόκρουση της εισβολής ήταν ταυτόχρονα και η γέννηση ενός καινούργιου Έθνους και Πατρίδας που δυνάμωσε την αυτοπεποίθηση των Κουβανών αφού νίκησαν έναν ανώτερα εξοπλισμένο, επαγγελματικό στρατό. Δυνάμωσε και την εμπιστοσύνη τους προς τους Επαναστάτες, που με την καθοδήγησή τους απέκρουσαν τον εισβολέα.

Η ηρωική και ιστορική αυτή νίκη ήταν παράλληλα και η αρχή της Σοσιαλιστικής μετατροπής της Επανάστασης στην Κούβα. Ο Φιντέλ Κάστρο διακήρυξε τη Σοσιαλιστική φύση της επανάστασης στην Αβάνα στην συγκέντρωση για την ταφή των θυμάτων από τους βομβαρδισμούς του αεροδρομίου Ciudad Libertad, που ήταν το προοίμιο για την εισβολή στον Κόλπο των Χοίρων.

Εθνικοποιήθηκαν οι τράπεζες και τα διυλιστήρια πετρελαίου αμερικάνικων συμφερόντων, άρχισε η αγροτική μεταρρύθμιση, ξεκίνησε ο αγώνας ενάντια στον αναλφαβητισμό. Δόθηκε ιδιαίτερη προσπάθεια για την Παιδεία, την Υγεία, τον Πολιτισμό και Αθλητισμό του λαού. Υιοθετήθηκε ένα πρωτότυπο και αποτελεσματικό σύστημα εξασφάλισης της διατροφής όλου του πληθυσμού. Μπήκαν τα σοσιαλιστικά θεμέλια της καινούριας κοινωνίας. Τα αποτελέσματα φαίνονται και σήμερα από τις τεράστιες επιτυχίες του λαού της Κούβας.

Δείτε και
Η κουβανική επανάσταση είναι φάρος ελπίδας για τους λαούς όλου του κόσμου

Ο Izquierdo Alonso επιβεβαίωσε τη δέσμευσή του Κόμματος στον σοσιαλισμό σήμερα, περήφανος για την ικανότητά του να ξεπερνά τεράστια εμπόδια. Γνωρίζουμε τη δύναμη που περιέχεται στο λαό και την ανάγκη να διατηρηθεί το Κόμμα ως το φράγμα ενάντια στο οποίο θα σπάσουν τα μούτρα τους οι προσπάθειες υπονόμευσης της ενότητας, σημείωσε.

Η Δρ Mery Leydi Torres Lahera (σσ. ειδικός πρώτου βαθμού στην Ανοσολογία και στην Περιεκτική Γενική Ιατρική) δικαίωσε το επάγγελμά της ενόψει της επιδείνωσης των διώξεων και της αύξησης της συκοφαντίας κατά των διεθνών συμφωνιών ιατρικής συνεργασίας, ενεργειών που προωθούνται από τις Ηνωμένες Πολιτείες αντίθετες με το διεθνές δίκαιο και με προγράμματα αγοράς ψευδών μαρτυριών _αναφέροντας μεταξύ άλλων την περίπτωση του σημερινού ΥπΕξ των ΗΠΑ Marco Rubio που (όπως και οι προηγούμενοι) ενδιαφέρεται ελάχιστα για τις συνθήκες εργασίας των γιατρών του νησιού. Οδηγείται από τη μανία του να δικαιολογήσει τον οικονομικό πόλεμο _εμπάργκο εναντίον της Κούβας, να επηρεάσει τις υπηρεσίες υγείας και να κόψει τα νόμιμα μέσα υποστήριξης.
Μακριά από το να φιλοξενούμε μισθοφόρους υγείας, τον λεγόμενο στρατό των λευκών παλτών, «μια φυλή τιτάνων», είναι το σπίτι των στρατιωτών της ζωής, πρόσθεσε η Torres Lahera. «Δεν κρατάμε σπαθιά, αλλά στηθοσκόπια που ακούν τον απόηχο της ανθρώπινης αντίστασης στην πιο όμορφη και ισχυρή της μορφή».
Η Επανάσταση μετέτρεψε την υγεία σε θεμελιώδες δικαίωμα. Εκπαιδεύσαμε γιατρούς με βαθιά αίσθηση ανθρωπιάς και τους φέραμε στους πιο άπορους, με πάνω από 600.000 συνεργάτες στις ταξιαρχίες μας. «Ο Φιντέλ μας δίδαξε ότι η ιατρική δεν είναι μόνο επιστήμη, αλλά και συνείδηση», θυμάται.

Ο εορτασμός περιελάμβανε επίσης οπτικοακουστικές μαρτυρίες από μαχητές που συμμετείχαν στην αναμέτρηση με τους εισβολείς στην Playa Girón, που σήκωσαν τα τουφέκια τους στη γειτονιά Vedado της Αβάνας, ως απάντηση στο κάλεσμα του Φιντέλ να αποκρούσουν μια επικείμενη επίθεση την πρώτη _αλλά όχι τελευταία στην «πίσω αυλή» της Λατινικής Αμερικής.
Παρόντες στην εκδήλωση ήταν και άλλα μέλη της πολιτικής ηγεσίας όπως η Ένωση Νέων Κομμουνιστών, μαζικές και φοιτητικές οργανώσεις, αντιπροσωπεία Ένωσης Μαχητών της Κουβανικής Επανάστασης, των Επαναστατικών Ενόπλων Δυνάμεων και του Υπουργείου Εσωτερικών.

 

 

Καπόνι λουκούμι

Το καπόνι _kapóni μπορεί να είναι 1. ο ευνουχισμένος πετεινός, κατάλληλος για πάχυνση _που ως ευνουχισμένος κυνηγάει συνεχώς τις κότες, αλλά δεν … 2. είδος ψαριού που μοιάζει με χριστόψαρο (επίμηκες με πλατύ και μεγάλο κεφάλι) μήκους 20-40cm  ιδανικό για βραστό και ψητό _ιταλικά. cappon(e) …capon 🐟 από το λατινικό capo 3. Κάτι σαν δοκάρι-μικρός γερανός για το κρέμασμα μικρού σκάφους (βάρκα κλπ.).

Ψάρι ψητό φούρνο ή θράκα_
δύσκολο ή πιο εύκολο 4ever;

Η επιστημονική “αντικειμενική” αλήθεια είναι κατά τη μαρξιστική θεώρηση (Λένιν_Γκράμσι) επαναστατική, αλλά εδώ μιλάμε για μυστικά και ψέματα, με αντιδιαμετρική ματιά από τους μεν και τους δεν …για άλλους μεν _τους λιγότερους, το ψητό ψάρι (στο φούρνο ή στη σχάρα) είναι σχεδόν αστεία υπόθεση. Για τους υπόλοιπους _τους περισσότερους είναι βουνό, ύψους Έβερεστ. Εδώ ισχύει μάλλον πως η αλήθεια βρίσκεται κάπου περί την μέσην.

3+ σημεία για τέλειο ψητό ψάρι

Για οποιοδήποτε ψάρι _περισσότερο τα μεγάλα, προτού πάμε στο μαγείρεμα υπάρχουν τα εξής δύο (για τη λαϊκή οικογένεια). Το ένα είναι _φυσικά η τιμή, το άλλο η φρεσκότητα.

Ο καλύτερος έλεγχος είναι να έχεις ψαρά εμπιστοσύνης και να ψωνίζεις συχνά και αποκλειστικά από αυτόν από κει και πέρα είναι ο λεγόμενος οργανοληπτικός, δλδ. με τις αισθήσεις μας (οσμή _αν μυρίζει “θάλασσα”, εξωτερική εμφάνιση, το κρέας του, λέπια, μάτια κλπ). Μια ενδιαφέρουσα παρουσίαση βρήκα στο χάος των βιβλίων μου για την κουζίνα σε ένα γαλλικό το "Connaître l'alimentation, science de l'alimentation-science des produits"_Les Livres Du Tourisme Publications de l'école Le Monde _"Cours d'anatomie et de découpe pour chefs professionnels", Éditions Les Livres Du Tourisme de l'école Le Monde. "Γνωρίζοντας τα τρόφιμα, τροφογνωσία-εμπορευματογνωσία", Εκδόσεις Les Livres Du Tourisme _ Le Monde.

_   Οσμή
Ελέγχουμε το στόμα, τα βράγχια και τη κοιλιά αφού αφαιρεθούν τα εντόσθια.
Φρέσκα: Έχουν ευχάριστη, ελαφριά οσμή που μοιάζει με αυτή των φυκιών της θαλάσσης.
Μπαγιάτικα: Έχουν έντονη, δυσάρεστη οσμή.

_   Εξωτερική εμφάνιση
Τα χρώματα των ψαριών κάθε είδους είναι πολύ ευαίσθητα και αλλοιώνονται πρώτα, γι' αυτό και είναι από τους βασικούς τρόπους ελέγχου.
Φρέσκα: Λαμπερή εμφάνιση, γυαλιστερή σαν μεταλλική λάμψη και το χρώμα είναι ζωηρό.
Μπαγιάτικα: Είναι γλοιώδη στην αφή και θαμπά.

_   Σώμα-Νεκρική Ακαμψία
Φρέσκα: Το σώμα πρέπει να είναι δύσκαμπτο, στα μεσαίου μεγέθους ψάρια όταν τα κρατήσουμε από το κεφάλι οριζόντια μένουν σταθερά και δεν λυγίζουν. Επίσης εάν πιέσουμε το σώμα τους με τα δάχτυλά μας επανέρχεται και δεν μένει σημάδι.
Μπαγιάτικα: Εάν το πιέσουμε με τα δάχτυλά μας το βαθούλωμα θα παραμείνει.  Στα μικρά-μεσσαία ψάρια εάν τα κρατήσουμε σε οριζόντια θέση από το κεφάλι κάμπτωνται.

_   Λέπια
Υπάρχουν ψάρια που με το πλύσιμο τα λέπια τους φεύγουν εύκολα όπως η σαρδέλα και ο γαύρος.
Φρέσκα: Τα λέπια είναι κολλημένα στο σώμα, δεν βγαίνουν εύκολα, γυαλίζουν και είναι υγρά. Επίσης εάν τα σηκώσουμε επανέρχονται στη θέση τους αμέσως.
Μπαγιάτικα: Τα λέπια αφαιρούνται πολύ εύκολα με εξαίρεση τη μαρίδα.

_  Μάτια
Φρέσκα: Είναι ζωηρά, στρογγυλά, γυαλιστερά και πιάνουν όλη την κοιλότητα του ματιού.
Μπαγιάτικα: Είναι θολά, μαλακά και έχουν μπει προς τα μέσα.

Υπάρχουν και άλλοι τρόποι ελέγχου αλλά αυτοί είναι αρκετοί όσον αφορά τα ψάρια.
Οι καλύτεροι τρόποι από τους προαναφερθέντες είναι η οσμή και η εξωτερική εμφάνιση.

Όσον αφορά τα οστρακοειδή (στρείδια, κυδώνια, γυαλιστερές, μύδια κ.α.) πρέπει να τα αγοράζουμε ζωντανά. Δηλαδή πρέπει να είναι κλειστό και να ανοίγει με δυσκολία. Το σώμα τους είναι κολλημένο στο ένα κέλυφος και εάν πχ. του ρίξουμε λεμόνι αντιδρά. Στο εσωτερικό τους υπάρχει ποσότητα καθαρού θαλασσινού νερού.
Τα μπαγιάτικα οστρακοειδή είναι ανοιχτά ή ανοίγουν πολύ εύκολα, το νερό που περιέχουν είτε απουσιάζει είτε μυρίζει άσχημα. Επίσης βγάζουν στο εσωτερικό του κοχυλιού ένα μαύρο δακτύλιο.

__  Κόλπα που κάνουν στην αγορά
       για να κρύψουν τις αλλοιώσεις των ψαριών
Οι ιχθυοπώλες και τα εστιατόρια με ψαρικά πολλές φορές κάνουν κάποια "κόλπα" για να πουλήσουν ευκολότερα ή για να κρύψουν την αλλοίωση των εμπορευμάτων τους. Οι ιχθυοπώλες για να καλύψουν την άσχημη μυρωδιά των ψαριών βάζουν στο πάγκο τους φύκια ή ακόμα και αρωματικά φυτά όπως βασιλικό, μαϊντανό, δυόσμο η ακόμα και ολόκληρα λεμόνια. Πολλοί νομίζουν πως το κάνουν για να ομορφύνουν το χώρο τους αλλά κάτι τέτοιο δεν ισχύει.
Τα πλένουν συχνά με κρύο νερό για να καλύψουν την αφυδάτωση του δέρματος και για να φύγουν οι γλοιώδεις ουσίες.
Δημιουργούν λάμψη στα ψάρια ρίχνοντάς τους άφθονο φώς.
Μπερδεύουν φρέσκα και μη φρέσκα ψάρια, βάζοντας κάτω τα μπαγιάτικα και πάνω τα φρέσκα.
Επίσης μπορεί να αφαιρέσουν τα κεφάλια από τις γαρίδες και τις καραβίδες που έχουν μπαγιατέψει και πουλάνε το υπόλοιπο σαν "ψίχα γαρίδας" κλπ.,

Ξαναγυρνώντας στα 3+ σημεία για τέλειο ψητό ψάρι και έχοντας ξεμπερδέψει με τα δύο –τιμή και φρεσκότητα, άλλο θέμα δεν υφίσταται, αρκεί να ακολουθήσουμε δύο (απλούς _μυστικούς λένε οι σεφ) κανόνες …άντε τρεις: 1.1. Αλάτι _κατά προτίμηση χοντρό, παντού (παραπάνω στην κοιλιά) +πιπέρι & μυρωδικά (ρίγανη ας πούμε) κατά βούληση __ 2.2. Προθερμασμένος φούρνος ή θράκα _3.3. Μην το κουράζετε, μη το ζουλάτε κάθε τόσο μην το ζαλίζετε, μην το γυρίζετε συνεχώς
3+1 Θερμοκρασία & χρόνος για ψήσιμο (ολόκληρου) ψαριού: 15-20λ για κάθε κιλό _ανάλογα και με τον φούρνο (για ψάρια ως 1 κιλό _μην ξεπεράσετε τα 25-30λ ανά κιλό). Για το καπόνι μας 20-25λ _Ροφός, σφυρίδα, πίγκα, στήρα κλπ. λίγο παραπάνω. Εξυπακούεται πως αν βάλετε περισσότερα του ενός ψάρια πχ. 3Χ1kg για τον υπολογισμό του χρόνου μετράμε 1 κιλό και όχι 3...

Επιμένουμε στο θέμα φούρνος: καλά προθερμασμένος και άνοιγμα-κλείσιμο της πόρτας πολύ γρήγορα και μόνο όταν είναι απολύτως απαραίτητο. Αν η θερμοκρασία πέσει, ο χρόνος μετράει από τη στιγμή που έχει ξαναπιάσει τους 200-220^οC.

Προετοιμασία_για φούρνο: Πλένουμε το ψάρι και το στεγνώνουμε. Το βάζουμε σε λαδόκολλα, αλατοπιπερώνουμε, βάζουμε τα μυρωδικά μας και την κλείνουμε καλά. Καλό είναι προληπτικά να περάσουμε απέξω αλουμινόχαρτο γιατί πάνω από 200^οC η λαδόκολλα “αρπάζει”. Τοποθετούμε σε ταψί ευρύχωρο, έχοντας βάλει εσωτερικά μια σχάρα ώστε να μην ακουμπάει στον πάτο, βάζουμε στον καλά προθερμασμένο φούρνο και … ο χρόνος μετράει από τώρα

Πρόταση σερβιρίσματος

Ψήσιμο στη θράκα: Το ψάρι πλυμένο και στεγνό, αλατοπιπερωμένο με τα μυρωδικά μας στην κοιλιά του μπαίνει στη σχάρα, 15-20εκ πάνω από τα “χωνεμένα” (χωρίς φλόγα) κάρβουνα _σε 10λ έχει κάνει τις πρώτες σκούρες φουσκάλες … γυρίζουμε και βάζουμε την τέχνη μας, προσέχοντας να μην αρπάξει. Στη συνέχεια το αφήνουμε σχετικά ψηλά για να μείνει καυτό μέχρι να το σερβίρουμε _προσοχή ΟΧΙ πολλή ώρα γιατί στεγνώνει. Το μεταφέρουμε με προσοχή σε πιατέλα ήδη ζεστή (καυτή το χειμώνα), με μια πολύ φαρδιά παραλληλόγραμμη ειδική σπάτουλα, που βοηθάει τα μάλα. Συνοδέψτε το ψάρι με λαδολέμονο ή σπιτική μαγιονέζα χορταρικά κλπ.
Θερμή παράκληση ΟΧΙ πατάτες τηγανητές

            Καλή όρεξη!!

 

             Γίνεται και εξαιρετική ψαρόσουπα!!