Η επανάσταση και ο ρεαλισμός του «αδύνατου» στην Λατινική Αμερική

 

Όπως παντού έτσι και στην ήπειρό μας, μόνο η σοσιαλιστική επανάσταση αποτελεί  προϋπόθεση για την ανάπτυξη και τη λύση στα πιεστικά προβλήματα των λαών.

Ήδη από τους αγώνες για ανεξαρτησία στη Λατινική Αμερική, αρκετοί από τους πρωταγωνιστές της κατάλαβαν την ανάγκη ενότητας για την αντιμετώπιση των εξωτερικών εχθρών και τη διαφύλαξη της ελευθερίας και εθνικής κυριαρχίας.
Σε διάφορα μέρη της Νότιας Αμερικής, πολέμησαν, πέθαναν και κατέκτησαν από κοινού, μαχητές από τη Βενεζουέλα, Νέα Γρανάδα, Περουβιανοί, Ρίο ντε λα Πλάτα, Χιλιανοί, Παναμέζοι, όταν ο Simón Bolívar κάλεσε τα νεογέννητα κράτη σε μια ηπειρωτική ενοποίηση –που απέτυχε, το 1826.
Ο Χοσέ Μαρτί -από την πλευρά του, συνειδητοποίησε τη χειραφέτηση της Κούβας ως μέρος ενός ευρύτερου σχεδίου που (μαζί με το Πουέρτο Ρίκο) θα απέτρεπαν την επεκτατική πολιτική των ΗΠΑ στις Αντίλλες σταματώντας την επίθεσή τους στους λαούς νότια του Río Bravo.

Από το 1959, η Κουβανική Επανάσταση υποστήριζε την επανάσταση της Λατινικής Αμερικής όχι μόνο σαν καθήκον και ηθική επιταγή, αλλά σαν ανάγκη επιβίωσης, με όραμα ένα μέλλον μάχιμης ελευθερίας και κοινωνικών μετασχηματισμών στην περιοχή μας.

Η πλάνη της δυνατότητας ανεπτυγμένων και ανεξάρτητων καπιταλισμών στη Λατινική Αμερική, που μπορούν να ενώνονται παρά τις αντιπαλότητες τους, έχει διαλυθεί από μια μακρά παράδοση κριτικής σκέψης, από τον Julio Antonio Mella και τον José Carlos Mariátegui έως τον Fidel Castro και τον Che Guevara. Η αδυναμία και η όψιμη εμφάνιση μιας λατινοαμερικάνικης αστικής τάξης, όταν ο ιμπεριαλισμός σε πλήρη εξέλιξη χώρισε τον κόσμο και εξασφάλισε τις πρώτες ύλες και τις αγορές που χρειαζόταν στις περιφερειακές χώρες, προέβαλε –σαν φυσική συνέπεια, την υπαγωγή της στα διεθνή κέντρα εξουσίας. (έτσι) Η αναπόφευκτη μοίρα του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής στην ήπειρό μας είναι η υποταγή και η υπανάπτυξη.

Αυτό που είναι καθοριστικό για την ενότητα της Λατινικής Αμερικής δεν είναι η ύπαρξη ή η σταθερότητα μιας συγκεκριμένης δομής ολοκλήρωσης, αλλά ο συσχετισμός δυνάμεων των κυρίαρχων τάξεων και συμφερόντων στις χώρες μας.
Ούτε οι άγριες τοπικές ολιγαρχίες ούτε οι εθνικές αστικές τάξεις, δεμένες χειροπόδαρα με χιλιάδες δεσμούς εξάρτησης με τον ιμπεριαλισμό των ΗΠΑ, ούτε –πολύ περισσότερο, οι καταδικασμένες να αποτύχουν προσπάθειες,  μεταρρύθμισης του καπιταλισμού για να του προσδώσουν ένα πιο ανθρώπινο και δίκαιο πρόσωπο, δεν θα μπορέσουν να επιτύχουν την ενότητα της Λατινικής Αμερικής.

Για να γίνει η Λατινική Αμερική ζώνη ειρήνης και ολοκλήρωσης, πρέπει να τη μετατρέψουμε σε ζώνη επαναστάσεων

Η σοσιαλιστική επανάσταση είναι η προϋπόθεση στην ήπειρό μας για την ανάπτυξη και τη λύση στα πιεστικά προβλήματα των λαών μας.
Θα είναι ο μόνος τρόπος για να μπορέσουμε να ενωθούμε προς όφελος της λαϊκής πλειοψηφίας και να εκπληρώσουμε το όνειρο του Marti για τη δεύτερη και οριστική ανεξαρτησία. Καμία πρωτοβουλία που δεν σπάει με τον καπιταλισμό δεν θα μπορέσει να την επιτύχει. Όπως γράφηκε στο Amauta (σσ. πρωτοπόρο περουβιανό πολιτιστικό περιοδικό του José Carlos Mariátegui -πρώτο τεύχος Σεπ-1926, συνέχεια της «Vanguardia, με τιράζ ~4.000): «Τα chinchín της διπλωματίας δεν θα ενώσουν αυτούς τους λαούς. Θα τους ενώσει στο μέλλον η ιστορική δυναμική των κατατρεγμένων».

Αν οι λατινικές αμερικανικές αστικές τάξεις ωθούμενες απλά από πιεστικές ανάγκες που θέτουν τα κέρδη τους σε κίνδυνο ή από συγκεκριμένες αντιθέσεις με τον ιμπεριαλισμό, θα συμφωνούσαν και θα έφταναν σε κάποιο είδος ολοκλήρωσης - πάντοτε προς όφελος των δικών τους ταξικών συμφερόντων και όχι των λαών τους, σε καμία περίπτωση δεν θα σήμαινε αποφασιστική διακοπή των σχέσεων εξάρτησης με τις Ηνωμένες Πολιτείες.

Η πρόθεσή μας δεν μπορεί να είναι να χτίσουμε κάτι παρόμοιο με την Ευρωπαϊκή Ένωση σε αυτή την πλευρά του Ατλαντικού. Αυτή η ενιαία εμπειρία αποτελεί έγκυρη αναφορά. Από τη μία πλευρά, η ΕΕ απέτυχε να επιλύσει τις βαθιές συγκρούσεις συμφερόντων μεταξύ των καπιταλιστών των διαφορετικών εθνών και τη μεγάλη ανισότητα των κρατών της ενώ από την άλλη, σήμαινε την πλήρη κυριαρχία τραπεζών, μονοπωλίων και καπιταλιστικών ομίλων – κολοσσών στη ζωή των λαών φτάνοντας στην προοδευτική αποδιάρθρωση του κράτους πρόνοιας και των ιστορικών κοινωνικών κατακτήσεων.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι, στην πραγματικότητα, η ίδια ένας καπιταλιστικός πολιτικο-οικονομικός όμιλος με στόχο να ευνοήσει και να προστατεύσει τα κέρδη των μεγάλων ευρωπαϊκών εταιρειών, με συνεχείς επιθέσεις και περικοπές στις συνθήκες ζωής της  εργατικής τάξης –κάθε χώρας ξεχωριστά και συνολικά.
Επομένως σε καμιά περίπτωση δεν έχει στόχο να ικανοποιήσει τις ανάγκες του ανθρώπου.

Είναι εξίσου απατηλό «όνειρο θερινής νύχτας» να περιμένουμε μια αμερόληπτη στάση από την πλευρά του αμερικανικού ιμπεριαλισμού και να προσποιούμαστε ότι η οικονομική ολοκλήρωση με τις Ηνωμένες Πολιτείες μπορεί να επιτευχθεί χωρίς προϋποθέσεις, χωρίς πίεση, χωρίς παρέμβαση, όσον αφορά τη λαϊκή κυριαρχία και αυτοδιάθεσή μας.
Δεν γίνεται να αναμένουμε μια αυθόρμητη γενναιοδωρία από αυτούς, λαχταρώντας μια τίγρη να σταματήσει να τρώει κρέας και να γίνει χορτοφάγος.

Η Συμμαχία για την Πρόοδο, που ξεκίνησε ο Κένεντι το 1961 για τη Λατινική Αμερική, δεν ήταν μια αλληλεγγύη και αλτρουιστική χειρονομία, που αφορούσε τα ποσοστά ανισότητας και φτώχειας που μαστίζουν την περιοχή μας, αλλά μια στρατηγική συγκράτησης και αποτροπής κατά της Κουβανικής Επανάστασης και της επέκτασης της σαν όραμα για τις εξεγέρσεις της Λατινικής Αμερικής. Ο κύριος στόχος του ήταν η πρόληψη ενάντια σε μια ενδεχόμενη επαναστατική απειλή, όχι η οικονομική ανάπτυξη αυτού που θεωρούσε (όπως και σήμερα) αυλή του. Οποιαδήποτε επανέκδοση ενός παρόμοιου σχεδίου θα εξαρτιόταν από παρόμοια κίνητρα και, σε κάθε περίπτωση, θα εξυπηρετούσε μόνο τη διαιώνιση των σχέσεων ιμπεριαλιστικής κυριαρχίας.

Θα μπορούσε να αντιταχθεί ότι οι επαναστάσεις δεν είναι οι καθημερινές στη Λατινική Αμερική, ότι μια τέτοια προοπτική αυτή τη στιγμή είναι εντελώς ουτοπική και ότι πρέπει να προταθεί μια πιο ρεαλιστική και πρακτική πολιτική, σύμφωνα με τις τρέχουσες συνθήκες. Παρόλο που δεν μπορεί να εγγυηθεί ότι ένας επαναστατικός θρίαμβος βρίσκεται προ των πυλών στην ήπειρό μας, είναι επίσης αλήθεια ότι από την Αλάσκα έως την Tierra del Fuego (Γη του Πυρός), η κοινωνική και πολιτική σταθερότητα είναι σπάνια. Οι λαοί μας, με τεράστιες αγωνιστικές παραδόσεις, απαιτούν αλλαγές παλεύοντας στα εργοστάσια, στους δρόμους, στα πανεπιστήμια, αντιμέτωποι με τους πιο σύγχρονους κατασταλτικούς μηχανισμούς του αστικού κράτους. Σήμερα η ήπειρος είναι πλήρης κοινωνικών εκρήξεων –αν και ανερμάτιστων προς το παρόν, με τη Χιλή και την Κολομβία να αποτελούν μόνο τα πιο ενδεικτικά παραδείγματα και οι οποίες είναι η έκφραση βαθιάς, μακράς συσσώρευσης λαϊκής δυσαρέσκειας.

Τα διακριτικά σημάδια του καπιταλισμού της Λατινικής Αμερικής σήμερα είναι η κρίση και οι λαϊκές εξεγέρσεις. Αν επιζεί ακόμα, είναι, κυρίως, γιατί δεν μπορέσαμε να του αντιταχθούμε με μια αποτελεσματική στρατηγική για να τον ανατρέψουμε και να τον ξεπεράσουμε. Πρέπει να διατυπώσουμε τους αγώνες όλων των καταπιεσμένων με μια επαναστατική ηγεσία που τον προσδιορίζει ως τον κύριο και κοινό εχθρό και να συγκεντρώνει όλα τα πυρά εναντίον του. Πρέπει να κάνουμε την Επανάσταση «μόδα» σε αυτήν την Αμερική μας, να τη δούμε ως τη μόνη αποτελεσματική και βιώσιμη εναλλακτική λύση.
Ο ορίζοντας των επαναστατικών δυνάμεων δεν μπορεί να είναι μια κυβέρνηση που θα διαχειριστεί τον καπιταλισμό με «καλύτερη» ανακατανομή του πλούτου.

Οι επαναστάσεις δεν φαίνονται ποτέ δυνατές μέχρι να συμβούν. Δεν φαίνεται σήμερα να είναι η κατάλληλη στιγμή και ένα ολόκληρο ρεπερτόριο λογικών επιχειρημάτων και «ορθολογικότητα» είναι πάντα διαθέσιμο αποθαρρύνοντας την προσπάθεια. Αλλά το πραγματικά ουτοπικό θα ήταν να πιστεύουμε ότι χωρίς να φύγουμε από τα πλαίσια του καπιταλισμού τα προβλήματά μας μπορούν να λυθούν και να επιτευχθεί ενότητα και οριστική  ανεξαρτησία. Το καθήκον των επαναστατών παραμένει να κάνουν επανάσταση, όχι να περιορίζονται σε καλλυντικές αλλαγές στα καθεστώτα της αυτοκρατορικής εκμετάλλευσης και της υποτέλειας. Ο αγώνας για μεταρρυθμίσεις ισχύει μόνο σαν κομμάτι στρατηγικής λειτουργίας βελτίωσης της καθημερινότητας. Ο προοδευτισμός που δεν έχει ως στόχο να ξεπεράσει τα όρια του καπιταλισμού δεν θα επιτύχει καμία ουσιαστική και διαρκή βελτίωση των συνθηκών ζωής των λαών της Λατινικής Αμερικής. Πολύ λιγότερο στο σημερινό πλαίσιο, που χαρακτηρίζεται από μια βαθιά συστημική κρίση, η οποία αφήνει ελάχιστα περιθώρια δράσης στις ρεφορμιστικές κοινωνικές πολιτικές.

Από την άλλη πλευρά, οι επαναστάσεις δεν θα είναι ποτέ έτοιμες από τη μια μέρα στην άλλη. Μέσω μιας διαδικασίας μερμηγκιού για όξυνση της ταξικής πάλης και με επικεφαλής το επαναστατικό υποκείμενο, οι λαοί θα μάθουν από μόνοι τους την ανάγκη για οργάνωση και βαθύτερους μετασχηματισμούς, για να ανατρέψουν ολόκληρη την προηγούμενη οικονομική, πολιτική και κοινωνική τάξη, και θα εξοπλίζονται με τα πιο αποτελεσματικά μέσα και εργαλεία για να το επιτύχουν.

Είναι πολύ καλό να επισημαίνουμε τα εμπόδια που αντιμετωπίζει η επανάσταση, για να τα αντιμετωπίσουμε καλύτερα και να τα ξεπεράσουμε, αλλά όχι να την καταδικάσουμε εκ των προτέρων σε αποτυχία. Όταν ξεσπάσει η επαναστατική διαδικασία, δεν θα έχει όρια και όλα τα αναχώματα συγκράτησης που στήνουν οι άρχουσες τάξεις για να την αποτρέψουν θα είναι ανεπαρκή. Όποιος περιμένει μια τέλεια επανάσταση, άψογη, σχεδιασμένη μέχρι την τελευταία λεπτομέρεια, θα περιμένει πολύ για να την δει. Πρέπει να εργαστούμε γι 'αυτό, να ιδρώσουμε με τα υλικά που διαθέτουμε και με τις καταστάσεις που βρίσκονται στο δρόμο μας, βοηθώντας –με την «κρίσιμη μάζα» στην επιτάχυνση της δημιουργίας συνθηκών που θα την κάνουν πραγματικότητα.

Ένα θριαμβευτικό επαναστατικό κύμα στη Λατινική Αμερική, που θα είχε ως αποτέλεσμα τη δημιουργία μιας λατινοαμερικανικής ομοσπονδίας σοσιαλιστικών δημοκρατιών, θα είχε ανυπολόγιστες θετικές επιπτώσεις στις εργατικές τάξεις του υπόλοιπου κόσμου.
Η ιδέα της χρήσης των πόρων και του πλούτου της Λατινικής Αμερικής και ολόκληρου του κόσμου συνδυασμένα, προς όφελος όλων των ανθρώπων, είναι μια προοδευτική φιλοδοξία που θα επέτρεπε μια άνευ προηγουμένου ανάπτυξη της οικονομίας, του πολιτισμού και της επιστήμης, σε αρμονική και υπεύθυνη σχέση με τη φύση.

Αυτή η λύση, η μόνη πραγματικά σοβαρή, για την τρέχουσα κρίση της ανθρωπότητας, δεν θα υλοποιηθεί ενώ επικρατεί μια κοινωνική τάξη που βασίζεται στην ιδιοκτησία των μέσων παραγωγής.
Για να το κάνουμε πράξη, θα ήταν καλό να πολεμήσουμε καθοδηγούμενοι από το μυθικό εκείνο «Seamos realistas, pidamos lo imposible»… «Είμαστε ρεαλιστές, ας απαιτήσουμε το αδύνατο».

Frank Josué Solar Cabrales | internet@granma.cu

 

 

 

 

 

Η συμφωνία της Καζέρτας και οι όψιμοι «ιστοριογράφοι»

Αν και η ιστορική έρευνα της πολυτάραχης εκείνης περιόδου, που μέσα από την «πρώτη πράξη της ελληνικής τραγωδίας» (Γιώργης Αθανασιάδης – «Σύγχρονη Εποχή») οδηγεί στο Δεκέμβρη του 44 και στην εποποιία του ΔΣΕ, έχει πλέον τόσα δεδομένα για διεξαγωγή αντικειμενικών συμπερασμάτων κάποιοι –«έγκριτοι» και μη, με την ευκαιρία και των ημερών (26-Σεπ υπογράφηκε στην Καζέρτα η ομώνυμη συμφωνία) επιμένουν να λένε «τα δικά τους».

Η περίοδος αυτή αποτελεί μεγάλη δεξαμενή εμπειριών και προβληματισμού και γι’ αυτό οι αστικές δυνάμεις, από τη δική τους ταξική σκοπιά, αφιέρωσαν και αφιερώνουν χρόνο και χρήμα με σκοπό τη σταθερή επιβολή της δικής τους ταξικής ερμηνείας.
Και βεβαίως όχι μόνο μέσα από την παραχάραξη ιστορικών γεγονότων –που ως κυρίαρχης στην κοινωνική συνείδηση ξαναγράφονται και καθημερινά βιάζονται από την ΕΕ με την εξίσωση φασισμού κομμουνισμού κλπ.

Έτσι «Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ», βάζοντας με «αφέλεια» το ερώτημα «γιατί το πανίσχυρο τότε ΚΚΕ δεν κατέλαβε αμέσως την εξουσία και αναγκάστηκε να το αποτολμήσει με τη Δεκεμβριανή ανταρσία», αφού δίνει μια πρώτη «απάντηση» λέγοντας «το κυρίαρχο ζήτημα για τον Στάλιν ήταν η διατήρηση της αντιφασιστικής συμμαχίας και η αποφυγή τριβών με τους Αμερικανοβρετανούς... ο εφιάλτης του ήταν μήπως αυτοί συνάψουν ξεχωριστά ειρήνη με τον Χίτλερ, κάτι που θα άλλαζε τους συσχετισμούς δυνάμεων» καταλήγει σε ένα «Κάτω από αυτή τη μεγάλη εικόνα, το ΚΚΕ ήταν υποχρεωμένο να ακολουθήσει μια εθνικοενωτική γραμμή»… «συνεπώς η υπογραφή της συμφωνίας της Καζέρτας ήταν μονόδρομος για την ηγετική τριανδρία του ΚΚΕ (Ιωαννίδης, Σιάντος, Ζέβγος), η οποία όμως τελικά δεν άντεξε τις συνέπειες της εφαρμογής της».

Τα παραπάνω φυσικά δεν είναι κάτι καινούργιο: Ο Βλάσης Αγτζίδης πχ. αν και  μαθηματικός Η|Υ έχει αναλάβει εργολαβικά ως «διδάκτωρ σύγχρονης ιστορίας» (!!)ανάλυση της «σταλινικής παραφροσύνης», σε πρόσφατο άρθρο του με θέμα (γιατί δεν) «επιχείρησε το ΕΑΜ-ΕΛΑΣ -και κατά συνέπεια το ΚΚΕ, να ρίξει την κυβέρνηση και να καταλάβει την εξουσία;» απαντάει ότι «από τη στιγμή που η Ελλάδα “δόθηκε” στους Βρετανούς από τον Στάλιν»… «ο Τσόρτσιλ είχε ξεκάθαρη άποψη για το διεθνές μεταπολεμικό σκηνικό, όταν είχε εκμυστηρευθεί “Η μοιρασιά που συμφωνήσαμε στη Μόσχα τον συμφέρει (τον Στάλιν). Θα εγκαταλείψει τους δικούς του στην Ελλάδα στην τύχη τους για χάρη των γενικότερων σχεδίων του...»

Τα πραγματικά γεγονότα

Κατά τους τελευταίους μήνες της κατοχικής περιόδου (ήδη από το καλοκαίρι του 44) είχαν διαμορφωθεί στη χώρα συνθήκες επαναστατικής κατάστασης, με κορύφωσή στο διάστημα Οκτώβρη - Δεκέμβρη 1944.
Ο ΕΛΑΣ κυριαρχούσε στο μεγαλύτερο μέρος της χώρας, ενώ ο σμπαραλιασμένος κρατικός μηχανισμός δεν ελεγχόταν από καμία «επίσημη» αστική κυβέρνηση. Η κυβέρνηση Παπανδρέου παρέμενε θεατής από το Κάιρο και, παρά τις συμφωνίες που είχαν προηγηθεί με το ΕΑΜ, δεν είχε ακόμα εξασφαλίσει τις κατάλληλες συνθήκες για την επιστροφή της στην Ελλάδα.

Σε αντίθεση με τις απαξιωμένες στη λαϊκή συνείδηση αστικές δυνάμεις, το κύρος και η επιρροή του ΚΚΕ αυξάνονται σταθερά. Το ΚΚΕ, το οποίο είχε μόλις 350 μέλη εκτός φυλακών το Μάη του 1941, έφτασε τα 12.000 μέλη το Δεκέμβρη του 1942, 70.000 το Νοέμβρη του 1943, 180.000 το Γενάρη του '44 και τέλος περίπου 400.000 την περίοδο της Απελευθέρωσης.
Τις παραμονές της Απελευθέρωσης ο ΕΛΑΣ αριθμούσε 77.535 αξιωματικούς και μαχητές, ενώ 50.000 ήταν οι έφεδροι ΕΛΑΣίτες και 6.000 οι άντρες της Εθνικής Πολιτοφυλακής.
Το ίδιο χρονικό διάστημα, το ΕΑΜ αριθμούσε περίπου 1.500.000 μέλη.

Η αλυσίδα των απαράδεκτων συμφωνιών (Λιβάνου και Καζέρτας, που οδήγησαν μαθηματικά στη Βάρκιζα, 12-Φεβ-45) καμιά σχέση δεν είχε με τον δαιμονοποιημένο Στάλιν αλλά ήταν απόδειξη ότι η καθοδήγηση του ΚΚΕ και του ΕΑΜικού κινήματος δεν ήταν σε θέση, τόσο προγραμματικά όσο και από την άποψη της τρέχουσας πολιτικής ετοιμότητας, να δρομολογήσει τη ρήξη, έστω και την ύστατη στιγμή.

Το ΚΚΕ –αγκιστρωμένο στην «Εθνική Ενότητα» δεν μπορούσε να έχει πολιτικο-στρατηγική ικανότητα να δει πως «η Συμφωνία του Λιβάνου (και της Καζέρτας στη συνέχεια) επιβεβαιώνει ότι ανάμεσα σε αντίπαλες τάξεις δεν μπορεί να υπάρξει "ισορροπία". Γι' αυτό και καμία συμφωνία μεταξύ τους δεν μπορούσε να έχει αμοιβαία επωφελή χαρακτήρα, να χρησιμοποιηθεί για φιλολαϊκές εξελίξεις από το ΚΚΕ, ως πρωτοπορία του εργατικού κινήματος, καθώς και από το ΕΑΜ» (Δοκίμιο Ιστορίας του ΚΚΕ, 1939 - 1949).

Όσο για το «μοίρασμα του κόσμου από τον Στάλιν» (διάσκεψη της Γιάλτας), όπως παρουσιάζεται από το σύνολο σχεδόν των κυρίαρχων αστικών και κυρίως οπορτουνιστικών ιστοριογραφικών προσεγγίσεων απλά να θυμίσουμε πως πραγματοποιήθηκε 4|11-Φεβ-1945, δηλ. μήνες μετά τις συμφωνίες Λιβάνου-Καζέρτας.
Η υπαγωγή του ΕΛΑΣ στο αγγλικό στρατηγείο της Μέσης Ανατολής έγινε τον Ιούλη του 1943, η συμφωνία του Λιβάνου το Μάη του 1944 (και της Καζέρτας με συμμετοχή στην κυβέρνηση εθνικής ενότητας το Σεπτέμβρη).
Απλά η αστική ιστοριογραφία κάνει «γαργάρα» (και αποσιωπά εκ του πονηρού) τις ημερομηνίες, σε ένα επί τούτου αχταρμά «προσέγγισης» που αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της ιδεολογικής επίθεσης που εξαπέλυσαν οι ιμπεριαλιστές στα πλαίσια της διαμάχης με το σοσιαλισμό, ενάντια στην ΕΣΣΔ και τους κομμουνιστές.
Εξισώνοντας τη Σοβιετική Ένωση με τα ιμπεριαλιστικά κράτη, προσπαθούσαν να πλήξουν το αυξημένο κύρος που κέρδισαν η ίδια και τα Κομμουνιστικά Κόμματα κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου, να δικαιολογήσουν το δόγμα του «Ψυχρού Πολέμου» και τις μεταπολεμικές ιμπεριαλιστικές επεμβάσεις στο σοσιαλιστικό σύστημα.

Με πληροφορίες από
▪️ Η «συμφωνία της Καζέρτας»
▪️ Το πλαίσιο των εξελίξεων που οδήγησε στο Δεκέμβρη...
▪️ Η Διάσκεψη της Γιάλτας
▪️ Η ιστορική αλήθεια και τα ... παραμύθια
▪️ Συμφωνία της Βάρκιζας

 

West Side Story: το μιούζικαλ της «δυτικής όχθης»

 Σαν σήμερα 26-Σεπ-1957 κάνει πρεμιέρα στο Μπρόντγουεϊ το θρυλικό West Side Story του Λέοναρντ Μπέρνσταϊν / Λόρεντς / Σοντχάιμ, ένα από τα κορυφαία μιούζικαλ όλων των εποχών.
Με σκοτεινό θέμα, απαιτητική μουσική, εκτεταμένα χορευτικά και καλή στόχευση στα κοινωνικά προβλήματα, αποτέλεσε αποφασιστική καμπή στο αμερικανικό μουσικό θέατρο.
Ακολουθεί -4 χρόνια, μετά η ομώνυμη ταινία των 10 Oscars, 28 διακρίσεων και 10 υποψηφιοτήτων σε σκηνοθεσία Jerome Robbins & Robert Wise, σενάριο Ernest Lehman (από το βιβλίο του Arthur Laurents) με Natalie Wood (Μαρία), George Chakiris, Richard Beymer, Rita Moreno (Anita) και 100+ ακόμη

Ακούστε -δείτε

 Όλο το μουσικό θέμα...

ℹ️  Το 2021 έκανε ένα remake o Steven Spielberg σε σενάριο Tony Kushner, με Ansel Elgort, Rachel Zegler, Ariana DeBose με πολλά ψηφιακά εφέ, καμιά σχέση με την ομορφιά του κλασσικού.

Η «ιστορία της δυτικής πλευράς» (όχθης) βασισμένη στη σεξπηρική ιστορία του Ρωμαίου και της Ιουλιέτας, εκτυλίσσεται στις λαϊκές γειτονιές της Νέας Υόρκης τέλη 10ετίας '40 και ξεκινά από την ιδέα του χορογράφου Ζερόμ Ρόμπινς να κάνει μια σύγχρονη μουσική προσαρμογή της.

Leonard Bernstein - Λέοναρντ Μπέρνσταϊν

Δυο συμμορίες νεαρών ατόμων της Νέας Υόρκης βρίσκονται σε διαμάχη και η μια προσπαθεί να υπερισχύσει της άλλης. Η συμμορία των Πορτορικανών Sharks έχει ως αρχηγό της τον Μπερνάρντο (Τζορτζ Τσακίρης) και εκείνη των Νεοϋορκέζων αγγλοσαξώνων Jets έχει ως αρχηγό της τον Ριφ (Ρας Τάμπλιν). Κάποια στιγμή η αδελφή του Μπερνάρντο, Μαρία (Νάταλι Γουντ) καταφθάνει στη Νέα Υόρκη και ο αδελφός της την προετοιμάζει για γάμο με τον φίλο του Κίνο (Χοζέ Ντε Βέγκα), μέλος της συμμορίας του. Ένα βράδυ η Μαρία πηγαίνει σε ένα χορό και γνωρίζεται με τον Τόνι (Ρίτσαρντ Μπέιμερ), πρώην μέλος των Jets. Οι δυο νέοι ερωτεύονται παρά το χάσμα που χωρίζει τους κόσμους τους βλέπονται κρυφά και αποφασίζουν να κλεφτούν προκειμένου να παντρευτούν. Παράλληλα οι δυο αντίπαλες συμμορίες αποφασίζουν να επιλύσουν τις διαφορές τους μια και καλή και δίνουν νυχτερινό ραντεβού σε μια υπόγεια διάβαση κάτω από τη λεωφόρο προκειμένου να αναμετρηθούν. Η Μαρία παρακαλεί τον Τόνι να συμμετάσχει στην αναμέτρηση ώστε να προσπαθήσει να αποτρέψει τη βία. Ο Τόνι όμως δεν καταφέρνει να αποτρέψει τη συμπλοκή και ο Μπερνάρντο σκοτώνει τον Ριφ, που είναι ο καλύτερος του φίλος κι έπειτα ο νεαρός σκοτώνει τον Μπερνάρντο. Ο Κίνο πληροφορείται για τη σχέση της Μαρίας με τον Τόνι και ορκίζεται εκδίκηση. Ψάχνει λοιπόν τον Τόνι για να τον σκοτώσει. Η τραγωδία χτυπάει το ζευγάρι των ερωτευμένων νέων το οποίο δε μπορεί να κάνει τίποτα ώστε να αποφύγει τη θανάσιμη έκβαση του τέλους.
Ασυνήθιστο στο West Side Story πως δέχθηκε την πρόκληση και πέτυχε στο un_happy end

Το 1947 πλησίασε τον Λέοναρντ Μπέρνσταϊν, που ήταν ήδη διάσημος μαέστρος, και τον θεατρικό συγγραφέα Άρθουρ Λόρεντς και τους πρότεινε μια πλοκή που επικεντρωνόταν στη διαμάχη μεταξύ μιας καθολικής ιρλανδικής οικογένειας και μιας εβραϊκής με φόντο την Κάτω Ανατολική πλευρά του Μανχάταν την περίοδο του Πάσχα. Η πρωταγωνίστρια θα ήταν μια επιζήσασα του Ολοκαυτώματος και η σύγκρουση είχε επικεντρωθεί στον αντισημιτισμό με τον οποίο οι καθολικοί Jets αντιμετώπιζαν τους Εβραίους Emeralds.
Η ομάδα διαφώνησε –μεταξύ άλλων, όταν ο Μπέρνσταϊν θέλησε να το κάνει όπερα, έτσι το East Side Story, το πρώτο προσχέδιο, τους φάνηκε αδύναμο, ενώ το θέμα, που είχε γίνει ήδη έργο από άλλους, έμεινε στο συρτάρι. 
Οι τρεις δημιουργοί συναντήθηκαν ξανά για να δουλέψουν μαζί σε μια παραγωγή και σκέφτηκαν να ξαναδούν την περίπτωση του East Side Story και το σχέδιο απέτυχε πάλι.

Λίγο καιρό αργότερα ο Λόρεντς προσλήφθηκε στο Χόλιγουντ για να γράψει το σενάριο για την Άβα Γκάρντνερ. Στην πόλη βρισκόταν και ο Μπέρνσταϊν και όταν οι δυο άντρες συναντήθηκαν τυχαία, άρχισαν να συζητούν για το κοινωνικό φαινόμενο που μονοπωλούσε τα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων, τις παραβατικές συμμορίες των νέων. Ο Μπέρνσταϊν πρότεινε να ξανασχεδιάσουν το East Side Story, με τη δράση να εκτυλίσσεται στο Λος Άντζελες, αλλά ο Λόρεντς πίστευε ότι ήταν πιο εξοικειωμένος με τους Πορτορικανούς και το Χάρλεμ απ' ό,τι με τους Μεξικανούς Τσικάνο.
Όταν επικοινώνησαν με τον Ρόμπινς, αυτός ενθουσιάστηκε με την ιδέα να χορογραφήσει ένα μουσικό έργο με λάτιν ρυθμούς.
Άρχισαν να δουλεύουν το έργο μαζί και οι τρεις, παρόλο που Μπέρνσταϊν και Λόρεντς ήταν στη μαύρη λίστα, φερόμενοι ως αναμεμειγμένοι με κομμουνιστικές δραστηριότητες, ενώ ο Ρόμπινς είχε συνεργαστεί με την Επιτροπή Αντιαμερικανικών Δραστηριοτήτων.

Με την ιστορία να έχει μετονομαστεί σε West Side Story, ο Λόρεντς, που εν τω μεταξύ είχε αλλάξει το υπόβαθρο των πρωταγωνιστών, που τώρα ήταν λευκοί και Πορτορικανοί, συναντά σε ένα πάρτι τον συνθέτη και στιχουργό Στίβεν Σόντχαϊμ και του προτείνει να γράψει τους στίχους. Ο Σόντχαϊμ δέχτηκε, αν και ήθελε να γράψει και τη μουσική και τους στίχους, και ξεκίνησε να δουλεύει με τους τρεις δημιουργούς.
Εκείνοι έκαναν πολλές δραστικές αλλαγές στο πρωτότυπο, εξαλείφοντας χαρακτήρες και βρίσκοντας λύσεις σε εκφράσεις της αργκό που μπορεί να μην ήταν αποδεκτές. Ο Λόρεντς επινόησε μια γλώσσα που ακούγεται αγοραία, αλλά δεν είναι. Το ίδιο συνέβη και με τα τραγούδια, γράφτηκαν πολλά, κόπηκαν πολλά, αλλά εξαρχής τα τραγούδια «America» ​​και «I feel pretty» ήταν ατού του έργου και τελικά αποδείχτηκαν και αγαπημένα του κοινού.

Ο Μπέρνσταϊν, που εκείνη την εποχή δούλευε και το Candide, πήρε από εκεί  το «One hand, one heart» και το μετέφερε στο Γουέστ Σάιντ Στόρι ως ντουέτο του Τόνι και της Μαρίας.
Ο Λόρεντς, μιλώντας για το έργο, είχε πει: «Προσπαθήσαμε να αυξήσουμε το συναίσθημα και να αρθρώσουμε την ακεραιότητα της εφηβείας μέσω της μουσικής, του τραγουδιού και του χορού».

Ήρωες του έργου, ο ιταλοαμερικανός Αντόνιο και η αμερικανοεβραία Μαρία, επιζήσαζα του Ολοκαυτώματος. Τα δύο νεαρά παιδιά ερωτεύονται και δημιουργούν μία σχέση, που δεν αρέσει στις οικογένειες και τον περίγυρό τους. Ο προσωρινός τίτλος του έργου ήταν East Side Story, επειδή εκτυλισσόταν στη γειτονιά East Side του Μανχάταν. Ο Λόρεντς δεν προχώρησε στην υλοποίηση της ιδέας του, καθώς θεώρησε την υπόθεση του έργου παρωχημένη και χιλιοειπωμένη.

Το 1954 επανήλθε στο σχέδιο του, όταν διάβασε στις εφημερίδες για τον πόλεμο των νεανικών συμμοριών στους δρόμους της Νέας Υόρκης. Αποφάσισε να το προσαρμόσει στη νέα πραγματικότητα, που είχε δημιουργηθεί από την άφιξη χιλιάδων πορτορικάνων μεταναστών.
Ο Αντόνιο του East Side Story έγινε Τόνι και ήταν ο αρχηγός της λευκής συμμορίας των Jets, ενώ η Μαρία από Εβραία έγινε Πορτορικανή και ήταν αδελφή του αρχηγού της αντίπαλης συμμορίας των Sharks. Οι δύο νέοι ερωτεύονται, προκαλώντας την εμπλοκή των δύο συμμοριών στη σχέση τους. Τόπος δράσης του έργου είναι η συνοικία Upper West Side του Μανχάταν, εξ ου και ο τίτλος του μιούζικαλ West Side Story.

Μέσα του 1955 το έργο άρχισε να παίρνει σάρκα και οστά. Οι Λόρεντς και Μπερνστάιν ανέθεσαν στον 25χρονο Στίβεν Σοντχάιμ να γράψει τους στίχους και στον Τζερόμ Ρόμπινς τις χορογραφίες. Στην επιλογή του πρωταγωνιστή στάθηκαν άτυχοι, καθώς ο Τζέιμς Ντιν σκοτώθηκε σε αυτοκινητιστικό δυστύχημα τον Σεπτέμβριο του ίδιου χρόνου. Την παραγωγή του μιούζικαλ ανέλαβαν η Τσέριλ Κρόφορντ και ο Ρότζερ Στίβενς.
Όλα κυλούσαν ομαλά μέχρι την άνοιξη του 1957 κι ενώ ο θίασος ήταν έτοιμος για να ξεκινήσει πρόβες, η Κρόφορντ αποχώρησε από την παραγωγή. Προς στιγμήν, η παράσταση απειλήθηκε με ναυάγιο. Όμως, ο έτερος των παραγωγών Ρότζερ Στίβενς πήρε την παράσταση στις πλάτες του και η πρεμιέρα του West Side Story δόθηκε κανονικά στις 26 Σεπτεμβρίου 1957. Οι κριτικές ήταν ενθουσιώδεις και η ανταπόκριση του κοινού μεγάλη.
Το έργο παίχθηκε για 732 παραστάσεις στο Μπρόντγουεϊ –σχεδόν για 3 χρόνια, προτού ξεκινήσει τη μεγάλη διεθνή καριέρα του.

Η ταινία

Το 1961 το West Side Story έγινε γνωστό σε όλο τον κόσμο μέσα από τη μεγάλη οθόνη. Μεταφέρθηκε στον κινηματογράφο από τον σκηνοθέτη Ρόμπερτ Γουάιζ με τους ίδιους συντελεστές και πρωταγωνιστές τη Νάταλι Γουντ (Μαρία) και τον Ρίτσαρντ Μπέιμερ (Τόνι). Η ταινία θριάμβευσε τόσο στο ταμείο, όσο και στα Όσκαρ, αποσπώντας 10 από τα 11 προταθέντα. Ένα από αυτά, το βραβείο δεύτερου ανδρικού ρόλου, απονεμήθηκε στον συμπατριώτη μας ηθοποιό και χορευτή Τζορτζ Τσακίρις.

Θριαμβευτικό μιούζικαλ του 1961, βραβευμένο με δέκα Όσκαρ, εκ των οποίων και εκείνου της Καλύτερη Ταινίας. Για ορισμένους το απόλυτο μιούζικαλ και το σημείο αναφοράς για τις ταινίες του είδους. Σαν σήμερα, 18 Οκτωβρίου κάνει πρεμιέρα στη Νέα Υόρκη και αλλάζει τη σημασία της λέξης «διασκέδαση» στο σινεμά, ενώ από τότε έως τώρα φιγουράρει πάντα (δικαίως;)  στις λίστες με τα καλύτερα μιούζικαλ όλων των εποχών. Σήμερα βλέπουμε την ταινία «West Side Story» των Τζερόμ Ρόμπινς και Ρότζερ Γουάιζ.

Εμπνευσμένο από το έργο του Σαίξπηρ «Ρωμαίος και Ιουλιέτα» σε χαλαρή μεταφορά, δύο αντίπαλες συμμορίες τις Νέας Υόρκης οι Τζετς και οι Σαρκς συγκρούονται την ώρα που ένα μέλος της μίας, ο Τόνι (Ρίτσαρντ Μπέιμερ) και η αδερφή του αρχηγού της άλλης, Μαρία (Νάταλι Γουντ) ερωτεύονται. Σε κανονισμένη συμπλοκή μεταξύ τους, ο ένας εκ των αρχηγών των ομάδων δολοφονείται και η εκδίκηση δεν αργεί να έρθει.

Τα μιούζικαλ είναι πάντα μια υπόθεση με ρίσκο. Αυτή εδώ η περίπτωση αν και έχει κατά καιρούς χαρακτηριστεί ως κινηματογραφικό αριστούργημα, δεν συνεπάγεται πως πρέπει να νιώσεις ενοχές αν (πχ) το «Σικάγο» σου άρεσε περισσότερο. Κάπως αθώο όπως τα μιούζικαλ μιας κάποιας εποχής, διατηρεί ακόμη ορμή, ζωντάνια και ενέργεια νεανικών κορμιών σε συγχρονισμένη κίνηση με χορογραφίες που έχουν αφήσει μνημειώδες αποτύπωμα στο σινεμά, όπως έχει κάνει άλλωστε και η εμβληματική μουσική του Λέοναρντ Μπερνστάιν με κομμάτια όπως τα «I Feel Pretty», «Τonight» και «America».

Το «Γουέστ Σάιντ Στόρι» είναι ένα έργο που όχι μόνο μετέβαλε τα δεδομένα του μιούζικαλ, αλλά και έδωσε ηχηρή απάντηση στα αδιέξοδα της μουσικής αβανγκάρντ της δεκαετίας του 1950. Δεινός πιανίστας, ο Μπερνστάιν εκτός από σπουδαίος αρχιμουσικός έλαμψε και ως συνθέτης. Παρτιτούρες για συναυλιακή χρήση, μπαλέτα και συμφωνίες συνυπάρχουν στην παραγωγή του με έργα για το μουσικό θέατρο, η φιλοδοξία των οποίων συχνά ξεπερνά τα όρια του Μπρόντγουεϊ. Από τα τέσσερα μιούζικαλ που συνέθεσε, το «Γουέστ Σάιντ Στόρι» κατέχει θέση ξεχωριστή, καθώς με αυτό το έργο πέτυχε ένα εντυπωσιακό επίτευγμα, όπου συνδυάζονται αριστοτεχνικά λατινοαμερικάνικοι χορευτικοί ρυθμοί, μπιγκ-μπαντ τζαζ και κομμάτια «ψυχρής» αισθητικής με εκφραστικές ερωτικές μελωδίες. Αν και η πρώτη παράσταση δε σημείωσε απόλυτη επιτυχία, ο συνθέτης γράφει στο ημερολόγιό του την επόμενη μέρα: «... όπως ακριβώς το ονειρευτήκαμε... Άσχετα με το αν τελικά θα πετύχει, με τους όρους του Μπρόντγουεϊ, τώρα είμαι πεπεισμένος ότι αυτό που ονειρευτήκαμε όλα αυτά τα χρόνια είναι δυνατόν. Γιατί εδώ, έχουμε μια τραγική ιστορία με ένα θέμα τόσο βαθύ, όπως είναι η αγάπη σε αντιπαράθεση με το μίσος, με όλα τα θεατρικά ρίσκα του θανάτου και των φυλετικών διακρίσεων». Το έργο πέρα από την τολμηρή μουσική του και τις ευφάνταστες χορογραφίες του, αποτελεί έναν εύστοχο σχολιασμό της αμερικανικής κοινωνίας της 10ετίας του '50.

Το μιούζικαλ της «Δυτικής όχθης» στο Ηρώδειο

Το «West Side Story», με τις μαγευτικές μελωδίες και εξαίσιες χορογραφίες, ανέβηκε στο Ηρώδειο, τις τρεις πρώτες βραδιές του Σεπτέμβρη 2002, με το Κρατικό Θέατρο του Λιντς να «διηγείται» στο ελληνικό κοινό τη δυνατή ιστορία αγάπης, που πασχίζει ν' ανθίσει στη Ν. Υόρκη της 10ετίας του 1950 (την Ορχήστρα Μπρούκνερ του Λιντς διεύθυνε ο σπουδαίος μαέστρος και καλλιτεχνικός διευθυντής του αυστριακού συγκροτήματος, Dennis Russell Davies, ο οποίος υπήρξε φίλος του Λ. Μπερνστάιν. Τη σκηνοθεσία υπογράφει ο Ματίας Ντέιβιντς, τα σκηνικά και τα κοστούμια ο Κνουτ Χέτσερ και τις χορογραφίες η Μελίσα Κινγκ. Αξίζει να σημειωθεί πως όλοι οι καλλιτέχνες που συμμετείχαν στην παράσταση προέρχονταν από διαφορετικές χώρες, διαμορφώνοντας έτσι ένα πολύχρωμο παζλ πολιτισμών, που τα συνδέει η μεγάλη δημιουργία του Λ. Μπερνστάιν. Ανάμεσα στους σημαντικούς ερμηνευτές - τραγουδιστές και χορευτές - του μεγάλου πολυεθνικού θιάσου ο Άγγλος Ρόμπιν Ανταμς, στο ρόλο του Τόνι, η Ισπανίδα Αράντα Αρμεντία, στο ρόλο της Μαρίας και η Αμερικανίδα Τρέισι Πλέστερ, στο ρόλο της Ανίτας (η παράσταση ήταν με  ελληνικούς υπέρτιτλους).

Διακρίσεις:

1.               Καλύτερης Ταινίας – Ρόμπερτ Γουάιζ

2.             Σκηνοθεσίας – Ρόμπερτ Γουάιζ και Τζερόμ Ρόμπινς

3.             Β' Ανδρικού Ρόλου - Τζορτζ Τσακίρης

4.             Β' Γυναικείου Ρόλου - Ρίτα Μορένο

5.              Φωτογραφίας, Έγχρωμη ταινία – Ντάνιελ Φαπ

6.             Μοντάζ – Τόμας Στάνφορντ

7.              Κοστουμιών - Άιριν Σάραφ

8.             Καλλιτεχνικής Διεύθυνσης - Βίκτορ Γκέιντζλιν και Μπόρις Λίβεν

9.             Μουσικής Επένδυσης - Σολ Τσάπλιν, Τζόνι Γκριν και Σιντ Ρέιμιν

10.        Ήχου - Φρεντ Χάινς και Γκόρντον Σόγιερ

·       Υποψηφιότητα: Διασκευασμένου Σεναρίου – Έρνεστ Λέμαν

·       Τιμητικό Βραβείο: Για τις χορογραφίες της ταινίας στον Τζερόμ Ρόμπινς