West Side Story: το μιούζικαλ της «δυτικής όχθης»

 Σαν σήμερα 26-Σεπ-1957 κάνει πρεμιέρα στο Μπρόντγουεϊ το θρυλικό West Side Story του Λέοναρντ Μπέρνσταϊν / Λόρεντς / Σοντχάιμ, ένα από τα κορυφαία μιούζικαλ όλων των εποχών.
Με σκοτεινό θέμα, απαιτητική μουσική, εκτεταμένα χορευτικά και καλή στόχευση στα κοινωνικά προβλήματα, αποτέλεσε αποφασιστική καμπή στο αμερικανικό μουσικό θέατρο.
Ακολουθεί -4 χρόνια, μετά η ομώνυμη ταινία των 10 Oscars, 28 διακρίσεων και 10 υποψηφιοτήτων σε σκηνοθεσία Jerome Robbins & Robert Wise, σενάριο Ernest Lehman (από το βιβλίο του Arthur Laurents) με Natalie Wood (Μαρία), George Chakiris, Richard Beymer, Rita Moreno (Anita) και 100+ ακόμη

Ακούστε -δείτε

 Όλο το μουσικό θέμα...

ℹ️  Το 2021 έκανε ένα remake o Steven Spielberg σε σενάριο Tony Kushner, με Ansel Elgort, Rachel Zegler, Ariana DeBose με πολλά ψηφιακά εφέ, καμιά σχέση με την ομορφιά του κλασσικού.

Η «ιστορία της δυτικής πλευράς» (όχθης) βασισμένη στη σεξπηρική ιστορία του Ρωμαίου και της Ιουλιέτας, εκτυλίσσεται στις λαϊκές γειτονιές της Νέας Υόρκης τέλη 10ετίας '40 και ξεκινά από την ιδέα του χορογράφου Ζερόμ Ρόμπινς να κάνει μια σύγχρονη μουσική προσαρμογή της.

Leonard Bernstein - Λέοναρντ Μπέρνσταϊν

Δυο συμμορίες νεαρών ατόμων της Νέας Υόρκης βρίσκονται σε διαμάχη και η μια προσπαθεί να υπερισχύσει της άλλης. Η συμμορία των Πορτορικανών Sharks έχει ως αρχηγό της τον Μπερνάρντο (Τζορτζ Τσακίρης) και εκείνη των Νεοϋορκέζων αγγλοσαξώνων Jets έχει ως αρχηγό της τον Ριφ (Ρας Τάμπλιν). Κάποια στιγμή η αδελφή του Μπερνάρντο, Μαρία (Νάταλι Γουντ) καταφθάνει στη Νέα Υόρκη και ο αδελφός της την προετοιμάζει για γάμο με τον φίλο του Κίνο (Χοζέ Ντε Βέγκα), μέλος της συμμορίας του. Ένα βράδυ η Μαρία πηγαίνει σε ένα χορό και γνωρίζεται με τον Τόνι (Ρίτσαρντ Μπέιμερ), πρώην μέλος των Jets. Οι δυο νέοι ερωτεύονται παρά το χάσμα που χωρίζει τους κόσμους τους βλέπονται κρυφά και αποφασίζουν να κλεφτούν προκειμένου να παντρευτούν. Παράλληλα οι δυο αντίπαλες συμμορίες αποφασίζουν να επιλύσουν τις διαφορές τους μια και καλή και δίνουν νυχτερινό ραντεβού σε μια υπόγεια διάβαση κάτω από τη λεωφόρο προκειμένου να αναμετρηθούν. Η Μαρία παρακαλεί τον Τόνι να συμμετάσχει στην αναμέτρηση ώστε να προσπαθήσει να αποτρέψει τη βία. Ο Τόνι όμως δεν καταφέρνει να αποτρέψει τη συμπλοκή και ο Μπερνάρντο σκοτώνει τον Ριφ, που είναι ο καλύτερος του φίλος κι έπειτα ο νεαρός σκοτώνει τον Μπερνάρντο. Ο Κίνο πληροφορείται για τη σχέση της Μαρίας με τον Τόνι και ορκίζεται εκδίκηση. Ψάχνει λοιπόν τον Τόνι για να τον σκοτώσει. Η τραγωδία χτυπάει το ζευγάρι των ερωτευμένων νέων το οποίο δε μπορεί να κάνει τίποτα ώστε να αποφύγει τη θανάσιμη έκβαση του τέλους.
Ασυνήθιστο στο West Side Story πως δέχθηκε την πρόκληση και πέτυχε στο un_happy end

Το 1947 πλησίασε τον Λέοναρντ Μπέρνσταϊν, που ήταν ήδη διάσημος μαέστρος, και τον θεατρικό συγγραφέα Άρθουρ Λόρεντς και τους πρότεινε μια πλοκή που επικεντρωνόταν στη διαμάχη μεταξύ μιας καθολικής ιρλανδικής οικογένειας και μιας εβραϊκής με φόντο την Κάτω Ανατολική πλευρά του Μανχάταν την περίοδο του Πάσχα. Η πρωταγωνίστρια θα ήταν μια επιζήσασα του Ολοκαυτώματος και η σύγκρουση είχε επικεντρωθεί στον αντισημιτισμό με τον οποίο οι καθολικοί Jets αντιμετώπιζαν τους Εβραίους Emeralds.
Η ομάδα διαφώνησε –μεταξύ άλλων, όταν ο Μπέρνσταϊν θέλησε να το κάνει όπερα, έτσι το East Side Story, το πρώτο προσχέδιο, τους φάνηκε αδύναμο, ενώ το θέμα, που είχε γίνει ήδη έργο από άλλους, έμεινε στο συρτάρι. 
Οι τρεις δημιουργοί συναντήθηκαν ξανά για να δουλέψουν μαζί σε μια παραγωγή και σκέφτηκαν να ξαναδούν την περίπτωση του East Side Story και το σχέδιο απέτυχε πάλι.

Λίγο καιρό αργότερα ο Λόρεντς προσλήφθηκε στο Χόλιγουντ για να γράψει το σενάριο για την Άβα Γκάρντνερ. Στην πόλη βρισκόταν και ο Μπέρνσταϊν και όταν οι δυο άντρες συναντήθηκαν τυχαία, άρχισαν να συζητούν για το κοινωνικό φαινόμενο που μονοπωλούσε τα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων, τις παραβατικές συμμορίες των νέων. Ο Μπέρνσταϊν πρότεινε να ξανασχεδιάσουν το East Side Story, με τη δράση να εκτυλίσσεται στο Λος Άντζελες, αλλά ο Λόρεντς πίστευε ότι ήταν πιο εξοικειωμένος με τους Πορτορικανούς και το Χάρλεμ απ' ό,τι με τους Μεξικανούς Τσικάνο.
Όταν επικοινώνησαν με τον Ρόμπινς, αυτός ενθουσιάστηκε με την ιδέα να χορογραφήσει ένα μουσικό έργο με λάτιν ρυθμούς.
Άρχισαν να δουλεύουν το έργο μαζί και οι τρεις, παρόλο που Μπέρνσταϊν και Λόρεντς ήταν στη μαύρη λίστα, φερόμενοι ως αναμεμειγμένοι με κομμουνιστικές δραστηριότητες, ενώ ο Ρόμπινς είχε συνεργαστεί με την Επιτροπή Αντιαμερικανικών Δραστηριοτήτων.

Με την ιστορία να έχει μετονομαστεί σε West Side Story, ο Λόρεντς, που εν τω μεταξύ είχε αλλάξει το υπόβαθρο των πρωταγωνιστών, που τώρα ήταν λευκοί και Πορτορικανοί, συναντά σε ένα πάρτι τον συνθέτη και στιχουργό Στίβεν Σόντχαϊμ και του προτείνει να γράψει τους στίχους. Ο Σόντχαϊμ δέχτηκε, αν και ήθελε να γράψει και τη μουσική και τους στίχους, και ξεκίνησε να δουλεύει με τους τρεις δημιουργούς.
Εκείνοι έκαναν πολλές δραστικές αλλαγές στο πρωτότυπο, εξαλείφοντας χαρακτήρες και βρίσκοντας λύσεις σε εκφράσεις της αργκό που μπορεί να μην ήταν αποδεκτές. Ο Λόρεντς επινόησε μια γλώσσα που ακούγεται αγοραία, αλλά δεν είναι. Το ίδιο συνέβη και με τα τραγούδια, γράφτηκαν πολλά, κόπηκαν πολλά, αλλά εξαρχής τα τραγούδια «America» ​​και «I feel pretty» ήταν ατού του έργου και τελικά αποδείχτηκαν και αγαπημένα του κοινού.

Ο Μπέρνσταϊν, που εκείνη την εποχή δούλευε και το Candide, πήρε από εκεί  το «One hand, one heart» και το μετέφερε στο Γουέστ Σάιντ Στόρι ως ντουέτο του Τόνι και της Μαρίας.
Ο Λόρεντς, μιλώντας για το έργο, είχε πει: «Προσπαθήσαμε να αυξήσουμε το συναίσθημα και να αρθρώσουμε την ακεραιότητα της εφηβείας μέσω της μουσικής, του τραγουδιού και του χορού».

Ήρωες του έργου, ο ιταλοαμερικανός Αντόνιο και η αμερικανοεβραία Μαρία, επιζήσαζα του Ολοκαυτώματος. Τα δύο νεαρά παιδιά ερωτεύονται και δημιουργούν μία σχέση, που δεν αρέσει στις οικογένειες και τον περίγυρό τους. Ο προσωρινός τίτλος του έργου ήταν East Side Story, επειδή εκτυλισσόταν στη γειτονιά East Side του Μανχάταν. Ο Λόρεντς δεν προχώρησε στην υλοποίηση της ιδέας του, καθώς θεώρησε την υπόθεση του έργου παρωχημένη και χιλιοειπωμένη.

Το 1954 επανήλθε στο σχέδιο του, όταν διάβασε στις εφημερίδες για τον πόλεμο των νεανικών συμμοριών στους δρόμους της Νέας Υόρκης. Αποφάσισε να το προσαρμόσει στη νέα πραγματικότητα, που είχε δημιουργηθεί από την άφιξη χιλιάδων πορτορικάνων μεταναστών.
Ο Αντόνιο του East Side Story έγινε Τόνι και ήταν ο αρχηγός της λευκής συμμορίας των Jets, ενώ η Μαρία από Εβραία έγινε Πορτορικανή και ήταν αδελφή του αρχηγού της αντίπαλης συμμορίας των Sharks. Οι δύο νέοι ερωτεύονται, προκαλώντας την εμπλοκή των δύο συμμοριών στη σχέση τους. Τόπος δράσης του έργου είναι η συνοικία Upper West Side του Μανχάταν, εξ ου και ο τίτλος του μιούζικαλ West Side Story.

Μέσα του 1955 το έργο άρχισε να παίρνει σάρκα και οστά. Οι Λόρεντς και Μπερνστάιν ανέθεσαν στον 25χρονο Στίβεν Σοντχάιμ να γράψει τους στίχους και στον Τζερόμ Ρόμπινς τις χορογραφίες. Στην επιλογή του πρωταγωνιστή στάθηκαν άτυχοι, καθώς ο Τζέιμς Ντιν σκοτώθηκε σε αυτοκινητιστικό δυστύχημα τον Σεπτέμβριο του ίδιου χρόνου. Την παραγωγή του μιούζικαλ ανέλαβαν η Τσέριλ Κρόφορντ και ο Ρότζερ Στίβενς.
Όλα κυλούσαν ομαλά μέχρι την άνοιξη του 1957 κι ενώ ο θίασος ήταν έτοιμος για να ξεκινήσει πρόβες, η Κρόφορντ αποχώρησε από την παραγωγή. Προς στιγμήν, η παράσταση απειλήθηκε με ναυάγιο. Όμως, ο έτερος των παραγωγών Ρότζερ Στίβενς πήρε την παράσταση στις πλάτες του και η πρεμιέρα του West Side Story δόθηκε κανονικά στις 26 Σεπτεμβρίου 1957. Οι κριτικές ήταν ενθουσιώδεις και η ανταπόκριση του κοινού μεγάλη.
Το έργο παίχθηκε για 732 παραστάσεις στο Μπρόντγουεϊ –σχεδόν για 3 χρόνια, προτού ξεκινήσει τη μεγάλη διεθνή καριέρα του.

Η ταινία

Το 1961 το West Side Story έγινε γνωστό σε όλο τον κόσμο μέσα από τη μεγάλη οθόνη. Μεταφέρθηκε στον κινηματογράφο από τον σκηνοθέτη Ρόμπερτ Γουάιζ με τους ίδιους συντελεστές και πρωταγωνιστές τη Νάταλι Γουντ (Μαρία) και τον Ρίτσαρντ Μπέιμερ (Τόνι). Η ταινία θριάμβευσε τόσο στο ταμείο, όσο και στα Όσκαρ, αποσπώντας 10 από τα 11 προταθέντα. Ένα από αυτά, το βραβείο δεύτερου ανδρικού ρόλου, απονεμήθηκε στον συμπατριώτη μας ηθοποιό και χορευτή Τζορτζ Τσακίρις.

Θριαμβευτικό μιούζικαλ του 1961, βραβευμένο με δέκα Όσκαρ, εκ των οποίων και εκείνου της Καλύτερη Ταινίας. Για ορισμένους το απόλυτο μιούζικαλ και το σημείο αναφοράς για τις ταινίες του είδους. Σαν σήμερα, 18 Οκτωβρίου κάνει πρεμιέρα στη Νέα Υόρκη και αλλάζει τη σημασία της λέξης «διασκέδαση» στο σινεμά, ενώ από τότε έως τώρα φιγουράρει πάντα (δικαίως;)  στις λίστες με τα καλύτερα μιούζικαλ όλων των εποχών. Σήμερα βλέπουμε την ταινία «West Side Story» των Τζερόμ Ρόμπινς και Ρότζερ Γουάιζ.

Εμπνευσμένο από το έργο του Σαίξπηρ «Ρωμαίος και Ιουλιέτα» σε χαλαρή μεταφορά, δύο αντίπαλες συμμορίες τις Νέας Υόρκης οι Τζετς και οι Σαρκς συγκρούονται την ώρα που ένα μέλος της μίας, ο Τόνι (Ρίτσαρντ Μπέιμερ) και η αδερφή του αρχηγού της άλλης, Μαρία (Νάταλι Γουντ) ερωτεύονται. Σε κανονισμένη συμπλοκή μεταξύ τους, ο ένας εκ των αρχηγών των ομάδων δολοφονείται και η εκδίκηση δεν αργεί να έρθει.

Τα μιούζικαλ είναι πάντα μια υπόθεση με ρίσκο. Αυτή εδώ η περίπτωση αν και έχει κατά καιρούς χαρακτηριστεί ως κινηματογραφικό αριστούργημα, δεν συνεπάγεται πως πρέπει να νιώσεις ενοχές αν (πχ) το «Σικάγο» σου άρεσε περισσότερο. Κάπως αθώο όπως τα μιούζικαλ μιας κάποιας εποχής, διατηρεί ακόμη ορμή, ζωντάνια και ενέργεια νεανικών κορμιών σε συγχρονισμένη κίνηση με χορογραφίες που έχουν αφήσει μνημειώδες αποτύπωμα στο σινεμά, όπως έχει κάνει άλλωστε και η εμβληματική μουσική του Λέοναρντ Μπερνστάιν με κομμάτια όπως τα «I Feel Pretty», «Τonight» και «America».

Το «Γουέστ Σάιντ Στόρι» είναι ένα έργο που όχι μόνο μετέβαλε τα δεδομένα του μιούζικαλ, αλλά και έδωσε ηχηρή απάντηση στα αδιέξοδα της μουσικής αβανγκάρντ της δεκαετίας του 1950. Δεινός πιανίστας, ο Μπερνστάιν εκτός από σπουδαίος αρχιμουσικός έλαμψε και ως συνθέτης. Παρτιτούρες για συναυλιακή χρήση, μπαλέτα και συμφωνίες συνυπάρχουν στην παραγωγή του με έργα για το μουσικό θέατρο, η φιλοδοξία των οποίων συχνά ξεπερνά τα όρια του Μπρόντγουεϊ. Από τα τέσσερα μιούζικαλ που συνέθεσε, το «Γουέστ Σάιντ Στόρι» κατέχει θέση ξεχωριστή, καθώς με αυτό το έργο πέτυχε ένα εντυπωσιακό επίτευγμα, όπου συνδυάζονται αριστοτεχνικά λατινοαμερικάνικοι χορευτικοί ρυθμοί, μπιγκ-μπαντ τζαζ και κομμάτια «ψυχρής» αισθητικής με εκφραστικές ερωτικές μελωδίες. Αν και η πρώτη παράσταση δε σημείωσε απόλυτη επιτυχία, ο συνθέτης γράφει στο ημερολόγιό του την επόμενη μέρα: «... όπως ακριβώς το ονειρευτήκαμε... Άσχετα με το αν τελικά θα πετύχει, με τους όρους του Μπρόντγουεϊ, τώρα είμαι πεπεισμένος ότι αυτό που ονειρευτήκαμε όλα αυτά τα χρόνια είναι δυνατόν. Γιατί εδώ, έχουμε μια τραγική ιστορία με ένα θέμα τόσο βαθύ, όπως είναι η αγάπη σε αντιπαράθεση με το μίσος, με όλα τα θεατρικά ρίσκα του θανάτου και των φυλετικών διακρίσεων». Το έργο πέρα από την τολμηρή μουσική του και τις ευφάνταστες χορογραφίες του, αποτελεί έναν εύστοχο σχολιασμό της αμερικανικής κοινωνίας της 10ετίας του '50.

Το μιούζικαλ της «Δυτικής όχθης» στο Ηρώδειο

Το «West Side Story», με τις μαγευτικές μελωδίες και εξαίσιες χορογραφίες, ανέβηκε στο Ηρώδειο, τις τρεις πρώτες βραδιές του Σεπτέμβρη 2002, με το Κρατικό Θέατρο του Λιντς να «διηγείται» στο ελληνικό κοινό τη δυνατή ιστορία αγάπης, που πασχίζει ν' ανθίσει στη Ν. Υόρκη της 10ετίας του 1950 (την Ορχήστρα Μπρούκνερ του Λιντς διεύθυνε ο σπουδαίος μαέστρος και καλλιτεχνικός διευθυντής του αυστριακού συγκροτήματος, Dennis Russell Davies, ο οποίος υπήρξε φίλος του Λ. Μπερνστάιν. Τη σκηνοθεσία υπογράφει ο Ματίας Ντέιβιντς, τα σκηνικά και τα κοστούμια ο Κνουτ Χέτσερ και τις χορογραφίες η Μελίσα Κινγκ. Αξίζει να σημειωθεί πως όλοι οι καλλιτέχνες που συμμετείχαν στην παράσταση προέρχονταν από διαφορετικές χώρες, διαμορφώνοντας έτσι ένα πολύχρωμο παζλ πολιτισμών, που τα συνδέει η μεγάλη δημιουργία του Λ. Μπερνστάιν. Ανάμεσα στους σημαντικούς ερμηνευτές - τραγουδιστές και χορευτές - του μεγάλου πολυεθνικού θιάσου ο Άγγλος Ρόμπιν Ανταμς, στο ρόλο του Τόνι, η Ισπανίδα Αράντα Αρμεντία, στο ρόλο της Μαρίας και η Αμερικανίδα Τρέισι Πλέστερ, στο ρόλο της Ανίτας (η παράσταση ήταν με  ελληνικούς υπέρτιτλους).

Διακρίσεις:

1.               Καλύτερης Ταινίας – Ρόμπερτ Γουάιζ

2.             Σκηνοθεσίας – Ρόμπερτ Γουάιζ και Τζερόμ Ρόμπινς

3.             Β' Ανδρικού Ρόλου - Τζορτζ Τσακίρης

4.             Β' Γυναικείου Ρόλου - Ρίτα Μορένο

5.              Φωτογραφίας, Έγχρωμη ταινία – Ντάνιελ Φαπ

6.             Μοντάζ – Τόμας Στάνφορντ

7.              Κοστουμιών - Άιριν Σάραφ

8.             Καλλιτεχνικής Διεύθυνσης - Βίκτορ Γκέιντζλιν και Μπόρις Λίβεν

9.             Μουσικής Επένδυσης - Σολ Τσάπλιν, Τζόνι Γκριν και Σιντ Ρέιμιν

10.        Ήχου - Φρεντ Χάινς και Γκόρντον Σόγιερ

·       Υποψηφιότητα: Διασκευασμένου Σεναρίου – Έρνεστ Λέμαν

·       Τιμητικό Βραβείο: Για τις χορογραφίες της ταινίας στον Τζερόμ Ρόμπινς