Η Μάχη του Μελιγαλά και η "Πηγάδα" στις κρίσιμες στιγμές της ταξικής πάλης του 1944

⚠️ Επί δεκαετίες ακροδεξιές ομάδες, με την ανοχή επίσημων εκπροσώπων της αστικής τάξης και του κράτους της, συναθροίζονται στο Μελιγαλά, για να «τιμήσουν» τους «ηρωικούς» όπως λένε νεκρούς, που σφαγιάστηκαν από τους «κομμουνιστοσυμμορίτας»⚠️
ℹ️ ➗ Ιστορικά το θέμα, στην ουσία του -ακόμα και σήμερα που λυσσασμένα η αντίδραση «ξαναγράφει» την ιστορία, τσαλαπατώντας βάναυσα τις μνήμες μας, δε σηκώνει «ερμηνείες»: αυτό το παραδέχονται πια εχθροί και «φίλοι»➗ℹ️
⚠️ Για τη μάχη του Μελιγαλά έχουν γραφτεί και γράφονται από τους αντιπάλους του ΕΑΜ — ΕΛΑΣ πάρα πολλά, παραποιώντας γεγονότα και ιστορική αλήθεια.
Τίποτε λιγότερο από μια ακόμη προσπάθεια συγκάλυψης της εγκληματικής και αντιλαϊκής πολιτικής της αστικής τάξης σε εκείνα τα χρόνια⚠️

Περίοδος «Λαϊκής Εξουσίας» του ΕΑΜ στην Καλαμάτα (9 Σεπτ. 1944 — 3 Μαρτίου 1945)
Φωτογραφία των πρώτων ημερών ‑στην πρώτη σειρά μικρά κορίτσια σχηματίζουν, με γράμματα που φέρουν στο στήθος τους, τη λέξη ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ. Πίσω τους ξεχωρίζουν πινακίδες με συνθήματα, όπως «Ζήτω η Δημοκρατία, ΕΠΟΝ», «Με τη Δημοκρατία θα προκόψουμε οικονομικά, πολιτικά, κοινωνικά» κά.

Το πρωί της 10ης Σεπτεμβρίου 1944 χωρικοί μεταφέρουν στην Καλαμάτα με πομπή σε αυτοσχέδιο φορείο, νεκρό αντάρτη που έπεσε στη μάχη με τους ταγματασφαλίτες (με τη συνοδεία ένοπλων ανταρτών και ιερέα). Για να ταφεί με τους άλλους νεκρούς στη Φραγκόλιμνα. Η φωτογραφία είναι στην οδό Αθηνών στο ύψος του (τότε) γηπέδου “Απόλλωνα” και τώρα δημαρχείου (ενδιαμέσως νοσοκομείου). |> Από την έκδοση των ΓΑΚ Μεσσηνίας με φωτογραφίες του Χρ. Αλειφέρη για την Καλαμάτα 1937–1974 <|

Η Wiki-pedia (που μόνο για τα φιλοκομουνιστικά της αισθήματα δεν διακρίνεται …) αναφέρει χαρακτηριστικά: Η μάχη του Μελιγαλά έλαβε χώρα στο Μελιγαλά της Μεσσηνίας (13–15 Σεπ 1944) ανάμεσα στον ΕΛΑΣ, αντιστασιακό στρατό του ΕΑΜ και τα δωσιλογικά Τάγματα Ασφαλείας (ΤΑ). Μετά την αποχώρηση των κατοχικών γερμανικών δυνάμεων από την Πελοπόννησο (Σεπ-44), μέρος της δωσιλογικής διοίκησης της Καλαμάτας κατέφυγε στο Μελιγαλά, όπου οχυρώθηκε …μια δύναμη περίπου 1.000 ταγματασφαλιτών. Εκεί περικυκλώθηκαν από τμήματα του ΕΛΑΣ, συνολικής δύναμης περίπου 1.200 ανταρτών και μετά από τριήμερη σκληρή μάχη, οι αντάρτες εκπόρθησαν τις οχυρώσεις των ταγματασφαλιτών και εισήλθαν στην πόλη. Μεταπολεμικά οι εκτελεσθένες μνημονεύονται ως πατριώτες θύματα της κομμουνιστικής βαρβαρότητας.

Μετά την έκλειψη της εθνικόφρονος κρατικής αιγίδας, τη δεκαετία του ’80, οι εκτελεσθέντες τιμώνται από τους βιολογικούς απογόνους και τους ιδεολογικούς επιγόνους τους

[κεφ. |> Αντίσταση και δωσιλογισμός στην κατοχική Μεσσηνία] Μετά τη γερμανική εισβολή στην Ελλάδα τον Απρίλιο του 1941, εξαιτίας της επιθυμίας του Χίτλερ να αποδεσμεύσει το γρηγορότερο γερμανικά στρατεύματα για την επικείμενη επίθεση εναντίον της Σοβιετικής Ένωσης, το μεγαλύτερο τμήμα της χώρας, συμπεριλαμβανομένης της Πελοποννήσου, περιήλθε υπό ιταλική στρατιωτική κατοχή, εκτός από τη Θράκη και την ανατολική Μακεδονία, που τέθηκαν υπό βουλγαρική διοίκηση, και στρατηγικά σημεία (κυρίως η Κρήτη, η Αθήνα και ο Πειραιάς, η Θεσσαλονίκη και η ενδοχώρα της) που αποτέλεσαν τη γερμανική κατοχική ζώνη.
Στην επαρχία Καλαμάτας ήδη το 1942 δραστηριοποιήθηκε το Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο (ΕΑΜ), Τον Απρίλιο του 1943, ο αντισμήναρχος Δημήτρης Μίχος, δημιούργησε με εντολή του ΕΑΜ μία αντάρτικη ομάδα. Μετά από τις πρώτες επιτυχίες, καθώς και τη λήψη τον Ιούλιο των ενισχύσεων που είχε ζητήσει το τοπικό ΕΑΜ από τον Άρη Βελουχιώτη, η ομάδα αυτή πλήθυνε και στράφηκε εναντίον Ιταλών στρατιωτών και πληροφοριοδοτών των αρχών κατοχής.
Στο μεταξύ, την άνοιξη του 1943 συγκροτήθηκαν μικρές “ανταρτοομάδες” του «Ελληνικού Στρατού» (Ε.Σ.), μιας οργάνωσης κατά πλειονότητα βασιλοφρόνων αξιωματικών, που αρχικά διακήρυξε την πολιτική της ανεξαρτησία, αλλά μετά την ανάπτυξη σχέσεων με αθηναϊκά και κυρίως τοπικά φιλοβασιλικά δίκτυα και κάποιες συμπλοκές με τον ιταλικό στρατό, απέκτησε τον Ιούλιο αντιΕΑΜικό προσανατολισμό.
Τo χειμώνα του 1943–44, διαπιστώνοντας την ανεπάρκεια των προσπαθειών τους για την αντιμετώπιση του ΕΛΑΣ, οι γερμανοί επιτελικοί αποφάσισαν να χρησιμοποιήσουν την αντικομμουνιστική μερίδα του ελληνικού πληθυσμού ώστε να πληγεί η κοινωνική βάση του ΕΑΜ.
Πέρα από τα ευζωνικά τάγματα της κυβέρνησης Ράλλη, συγκροτήθηκαν από το φθινόπωρο του 1943 τα «Τάγματα Ασφαλείας» σε διάφορες περιοχές της Πελοποννήσου, όπου το έδαφος ήταν πρόσφορο λόγω των φιλοβασιλικών αισθημάτων και της αντικομμουνιστικής δεξαμενής που προέκυψε από τη διάλυση του Ε.Σ. Ως την άνοιξη του 1944 ιδρύθηκαν και τέθηκαν υπό τη διοίκηση του Παπαδόγγονα συνολικά πέντε Τάγματα, ένα από οποία ήταν το Τάγμα Ασφαλείας Καλαμών (Μελιγαλά) που είχε έδρα το Μελιγαλά, θέση που είχε ιδιαίτερη σημασία για τους Γερμανούς, καθώς επέτρεπε τον έλεγχο του δρόμου Καλαμάτας-Τρίπολης και ολόκληρης της προς νότον περιοχής.

Τα Τ.Α. υπάγονταν στο διοικητή των SS στην Ελλάδα Βάλτερ Σιμάνα, αλλά η ανάπτυξη σχέσεων εμπιστοσύνης με τις γερμανικές αρχές είχε ως αποτέλεσμα να απολαμβάνουν ανεξαρτησία κινήσεων. Ασκούσαν καθήκοντα φρουράς σε πόλεις της Πελοποννήσου, συμμετείχαν όλο και περισσότερο σε γερμανικές επιχειρήσεις εναντίον των ανταρτών, επέλεγαν τους μελλοθάνατους μεταξύ κρατουμένων και εκτελούσαν ομήρους ως αντίποινα σε πλήγματα γερμανικών στόχων από τους αντάρτες (όπως συνέβη μετά το θάνατο του υποστράτηγου Κρεχ), με αποτέλεσμα να φημίζονται για την έλλειψη πειθαρχίας και την αγριότητά τους.
Μετά τα πρώτα πλήγματα, ο ΕΛΑΣ κατάφερε να ανακτήσει την επιρροή του και από το 1944 επιχειρούσε συνεχείς δολιοφθορές στους μεταφορικούς άξονες που χρησιμοποιούσε ο γερμανικός στρατός. Τον Απρίλιο ο ΕΛΑΣ πραγματοποίησε την πρώτη επίθεση σε πόλη που υπεράσπιζε ισχυρή γερμανική φρουρά προσβάλλοντας το Μελιγαλά, αλλά η επίθεσή του αποκρούστηκε.
Τον ίδιο μήνα στάλθηκε από το Σιάντο στην Πελοπόννησο, όπου είχε σημειωθεί προς το τέλος του 1943 χαλάρωση της πειθαρχίας των ανταρτών, ο Άρης Βελουχιώτης ως εκπρόσωπος της Πολιτικής Επιτροπής Εθνικής Απελευθέρωσης (ΠΕΕΑ), της κυβέρνησης που συγκρότησε το 1944 το ΕΑΜ στην Ελεύθερη Ελλάδα, για να αναλάβει τη στρατιωτική αναδιοργάνωση της 3ης Μεραρχίας του ΕΛΑΣ, συνολικής δύναμης 6.000 ανδρών.
Η δράση του Βελουχιώτη είχε ως αποτέλεσμα την επιβολή αυστηρής πειθαρχίας, την αντιστροφή της τάσης αραίωσης των τάξεων των ανταρτών και την αύξηση των επιθέσεών τους.
Η επιδείνωση της κατάστασης οδήγησε τον Felmy να ανακηρύξει το Μάιο την Πελοπόννησο εμπόλεμη ζώνη, δίνοντας ευκαιρία στον Le Suire (ΣΣ |> Karl Hans Maximilian von Le Suire: ο Γερμανός στρατηγός, που μεταξύ άλλων έδωσε την διαταγή για την επιχείρηση — σφαγή στα Καλάβρυτα) να κηρύξει στρατιωτικό νόμο, που περιόριζε την ελευθερία κινήσεων και συναθροίσεων των κατοίκων.
Οι εκκαθαριστικές επιχειρήσεις και αντίποινα Γερμανών και ταγματασφαλιτών συνεχίστηκαν δίχως αποτέλεσμα λόγω της διείσδυσης του ΕΛΑΣ στη μεσσηνιακή και λακωνική ύπαιθρο.
[σσ |> Θυμίζουμε το σαμποτάζ στους Μολάους που οδήγησε στην υπέρτατη θυσία των 200 κομμουνιστών στο Σκοπευτήριο της Καισαριανής την πρωτομαγιά του 44)

Στην περιοχή της Καλαμάτας, όπου κατά τη διάρκεια της κατοχής πυρπολήθηκαν χιλιάδες σπίτια και περίπου 1.500 άτομα είχαν εκτελεστεί, τα αντίποινα των ταγματασφαλιτών συνεχίστηκαν ως το τέλος του καλοκαιριού του 1944. Προς το τέλος Αυγούστου, ενώ σημειώθηκαν μόνο σποραδικές συμπλοκές ανάμεσα στον ΕΛΑΣ και τους Γερμανούς, οι συγκρούσεις του ΕΛΑΣ με τα Τάγματα Ασφαλείας αυξάνονταν καθημερινά.

✔️   Καθώς στο ανατολικό μέτωπο η γερμανική γραμμή άμυνας κατέρρεε μπροστά στη ραγδαία προέλαση του Κόκκινου Στρατού (ΣΣ |> είχε φτάσει ήδη στη Ρουμανία), πάρθηκε η απόφαση (23-Αυγ-44) να αποχωρήσει από την Πελοπόννησο η 117η μεραρχία και στις 26-Αυγ συνολικά τα στρατεύματα της Βέρμαχτ από την Ελλάδα.
Ταυτόχρονο οι Άγγλοι επιθυμούσαν «τη διατήρηση της κατάστασης ως έχει» μέχρι την άφιξη δυνάμεών τους και της κυβέρνησης Παπανδρέου και επιδίωκαν να μη περιέλθει γερμανικός οπλισμός στα χέρια των αντιστασιακών, ενισχύοντας τα δωσιλογικά στοιχεία και ιδιαίτερα τα υπολείμματα της κατοχικής χωροφυλακής.
Μετά τη γερμανική αποχώρηση από την Πελοπόννησο η θέση τους ήταν πλέον επισφαλής και ο φόβος τους για αντίποινα από τον ΕΛΑΣ ήταν έντονος, ενώ ανακοίνωση της 3ης Σεπτεμβρίου του στρατιωτικού αρχηγού του ΕΛΑΣ, Στέφανου Σαράφη καλούσε τους ταγματασφαλίτες να παραδοθούν στον ΕΛΑΣ με τα όπλα τους ώστε να σώσουν την ζωή τους.
Την ίδια μέρα ο Σκόμπι έδωσε εντολή στον υφιστάμενό του στην Αθήνα, αντιστράτηγο Παναγιώτη Σπηλιωτόπουλο, να τους συστήσει να λιποτακτήσουν ή να παραδοθούν σε εκείνον…
Κατά την αποχώρησή τους από την Πελοπόννησο στις αρχές Σεπτεμβρίου, οι γερμανικές δυνάμεις κατέστρεψαν γέφυρες και σιδηροδρομικές γραμμές και άφησαν πολεμοφόδια και εξοπλισμό στους ταγματασφαλίτες.
✔️   Με βάση τις ανωτέρω εξελίξεις, η κατάληψη του Μελιγαλά απέκτησε μεγάλη σημασία για την επικράτηση του ΕΛΑΣ στην Πελοπόννησο.

🔻 Μέσα από το φακό του Χρήστου Αλειφέρη
(από έκδοση των Γενικών Αρχείων του Κράτους)🔻🔻 

Οι αντάρτες του Ε.Λ.Α.Σ. κατέλαβαν την Καλαμάτα πόλη στις 9‑Σεπ-1944. Προηγήθηκαν αιματηρές συμπλοκές με Ταγματασφαλίτες και χωροφύλακες. Διασώζεται σειρά από φωτογραφίες που καταγράφουν την ομαδική είσοδο χωρικών και ένοπλων ανταρτών στην πόλη, προκειμένου να συμμετάσχουν στους πανηγυρισμούς. Διασχίζουν την οδό Μεσσήνης (σημερινή οδό Αθηνών) φέροντας σημαίες και πλακάτ με επιγραφές, όπως «Ο λαός της Αμφείας πανηγυρίζει την απελευθέρωση της Καλαμάτας». Στο πλαίσιο της κατάληψης της πόλης, το κτίριο του σημερινού Επιμελητηρίου, έδρα της χωροφυλακής επί γερμανικής κατοχής, ανατινάχθηκε. Ο δήμαρχος Ηλίας Καρατζάς μαζί με άλλα μέλη της κατοχικής διοίκησης αιχμαλωτίστηκαν, ενώ κάποιοι άλλοι, όπως ο νομάρχης Δημήτριος Περρωτής, διέφυγαν προς τον Μελιγαλά. Την επόμενη μέρα, 10 Σεπτεμβρίου 1944, έγινε με όλες τις τιμές και πλήθος κόσμου η κηδεία των ανταρτών.

Κηδεία των ανταρτών, 10-Σεπ-1944: Στην εκκλησία Αγ.Νικολάου έγινε η κηδεία των πεσόντων ανταρτών. Διακρίνεται η πομπή με τα φέρετρα

Κηδεία ανταρτών 10 Σεπ 1944: την ώρα της ταφής, το παριστάμενο πλήθος γονατισμένο αποδίδει τιμή στους νεκρούς (οδός Μητροπολίτη Μελετίου)

Τιμή και δόξα στους μαχητές που έπεσαν για την πατρίδα, δολοφονημένοι από τους Ταγματασφαλίτες

Δοξολογία απελευθέρωσης Καλαμάτας 11-Σεπ-1944

Δοξολογία για την απελευθέρωση της Καλαμάτας, 11 Σεπτεμβρίου 1944 Μπροστά από το ημιτελές κτίριο Καράμπελα (*) είχε στηθεί εξέδρα διακοσμημένη με ταινίες-πανό, που έφεραν τις εξής επιγραφές: «Ζήτω ο ηρωικός λαός της Καλαμάτας», «Λαός και ΕΛΑΣ ελευθέρωσαν την Καλαμάτα». (*) Στο οικοδομικό τετράγωνο που σήμερα περικλείεται δυτικά από την οδό Αριστομένους, βόρεια από την οδό Πολυχάρους και νότια από την οδό Γεωργούλη.

Απελευθέρωση της Καλαμάτας από τον ΕΛΑΣ, 11 Σεπτεμβρίου 1944
Κόσμος συγκεντρωμένος στην κεντρική πλατεία . Στο κάτω μέρος της φωτογραφίας διακρίνεται πανό με την επιγραφή «Θάνατος στο Φασισμό».

Ο αρχιμανδρίτης Ιωήλ Γιαννακόπουλος μαζί με δύο Βρετανούς αξιωματικούς μεσολάβησαν και μετέφεραν στους ταγματασφαλίτες πρόταση για παράδοση και μεταφορά τους σε ασφαλές στρατόπεδο μέχρι την άφιξη της κυβέρνησης «εθνικής ενότητας», για να διασφαλισθεί η ζωή και η περιουσία των ίδιων και των συγγενών τους, αλλά ο Περρωτής την απέρριψε. Την ίδια τύχη είχαν και εκκλήσεις συγγενών των πολιορκημένων που ήρθαν στο Μελιγαλά από κοντινά χωριά…

⤵️  11 Σεπτέμβρη. Στην οχυρωμένη μ’ όλα τα μέσα της πολεμικής τέχνης από τους Γερμανούς κωμόπολη του Μελιγαλά, έχουν συγκεντρωθεί να δώσουν την αποφασιστική δολοφονική τους μάχη, οι πιο αιμασταγείς ταγματαλήτες 2 επαρχιών.
⤵️  Οι βάσεις Βελίκας, Καλαμάτας, Μελιγαλά, Διαβολιτσιού, Δώριου, Κοπανακιού.
Αποβραδίς, οι ηρωικοί ΕΛΑΣίτες του 8ου και 9ου Συντάγματος, έχουν δέσει γύρω από το άντρο αυτό της εθνοπροδοσίας ασφυκτικό κλοιό 📌
Εφεδροελασίτες και από τις 3 επαρχίες πλαισιώνουν κι εδώ, στις πρώτες γραμμές, τον ΕΛΑΣ, ενεργούν αναγνωρίσεις, δίνουν πληροφορίες.
⤵️  Και τρεις μέρες και τρεις νύχτες, από το χάραμα της 12 Σεπτέμβρη, ο μικρός κάμπος και τριγύρω τα βουνά κρατούν την ανάσα τους στο ασταμάτητο σάλαγο της φονικής σύρραξης 📌
ℹ️ Για τον ΕΛΑΣ, χάρη στις Καζέρτες και στα Λίβανα, κάθε σφαίρα, είναι ακριβότερη κι από το χρυσό.
Είσαι υποχρεωμένος χίλιες να σφυρίζουν στ’ αυτιά σου και ν’ απαντάς με μία.
Μονάχα που διαθέτει «κανόνι»!
Είναι μια σκέτη κάννη, ψαρεμένη από το ΕΛΑΝ στ’ απομεινάρια κάποιου ναυαγίου.
Για να ψευτοσταθεί στον τόπο της, ύστερα από κάθε βολή, φορτώνεται μ’ έναν αρμακά πέτρες.
Μα κι έτσι, πάλι κλοτσοπηδάει και τα φέρνει όλα γύρω της, άνω — κάτω.
Και οι άντρες για σιγουριά έχουν δέσει από τη σκανδάλη της ένα καραβόσκοινο, κι αυτό τραβάνε από καμιά δεκαριά μέτρα μακριά κάθε φορά που θέλουν να πυροβολήσουν!…

---

Ο όρκος των ταγματασφαλιτών: «ΟΡΚΙΖΟΜΑΙ εις τον Θεόν τον Άγιον τούτον όρκον ότι θα υπακούω απολύτως εις τας διαταγάς του ανώτατου αρχηγού του Γερμανικού Στρατού Αδόλφου Χίτλερ. Ανατεθησόμενός μοι υπηρεσίας και θα υπακούω άνευ όρων εις διαταγάς των ανωτέρων μου. Γνωρίζω καλώς δια μίαν αντίρρησιν εναντίον των υποχρεώσεων μου, τας οποίας δια του παρόντος αναλαμβάνω, θέλω τιμωρηθή παρά των Γερμανικών Στρατιωτικών Αρχών», (Καθημερινή, 30/4/1944)

▪️▪️ τα σχετικά με τη μάχη ▪️▪️ (που είναι, έτσι κι αλλιώς, λίγο-πολύ γνωστά …)

▪️ Οι ταγματασφαλίτες τοποθέτησαν το πολυβόλο που είχαν στη διάθεσή τους στο ρολόι της κεντρικής εκκλησίας του Μελιγαλά, του Αγιο-Λιά, και τα περίπου 50 οπλοπολυβόλα σε σπίτια γύρω από τον Αγιο-Λιά και σε ημικυκλικά ταμπούρια γύρω από τη μάντρα του Μελιγαλά. Η επίθεση του ΕΛΑΣ, η συνολική δύναμη του οποίου ανερχόταν σε λιγότερους από 1.200 άνδρες (από το 8ο 9ο Σύνταγμα), ξεκίνησε το πρωί της 13ης Σεπτεμβρίου. Σε εφαρμογή του επιτελικού σχεδίου του, που καταστρώθηκε με τη συμμετοχή, μεταξύ άλλων, του καπετάνιου Γιάννη Μιχαλόπουλου ή Ώρίωνα από την ηγεσία της 9ης Ταξιαρχίας του ΕΛΑΣ, το 2/9 Τάγμα ανέλαβε την επίθεση τον τομέα μεταξύ των δρόμων Μελιγαλά-Ανθούσας και Μελιγαλά-Νεοχωρίου, το 1/9 τον τομέα στα βορειανατολικά του Προφήτη Ηλία, το 3/9 το βόρειο τμήμα ως το δρόμο προς τη Μερόπη και το 1/8 την ανατολική πεδιάδα ως το δρόμο προς τη Σκάλα, στα υψώματα της οποίας τοποθετήθηκε και το κανόνι 105 χιλ. χωρίς βάση, που χειριζόταν ο λογαχός πυροβολικού Κώστας Καλογερόπουλος. Ο στόχος του ΕΛΑΣίτικου σχεδίου ήταν να προωθηθούν γρήγορα οι δυνάμεις του 2/9 Τάγματος, υπό τη διοίκηση του λοχαγού Τάσου Αναστασόπουλου ή Κωλοπιλάλα, από την άκρη του οικισμού στην κεντρική πλατεία, ώστε να δεχτεί το οχυρό του Αγιο-Λιά επίθεση από δύο πλευρές και να εξουδετερωθεί η άμυνα των ταγματασφαλιτών.
▪️ Οι επιτιθέμενοι, ωστόσο, έπεσαν πάνω σε ένα ναρκοπέδιο κουτιών με δυναμίτη που είχαν τοποθετήσει οι ταγματασφαλίτες έξω από την οχύρωση του Μελιγαλά το απόγευμα της προηγουμένης, κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων, και έως πριν το χάραμα και το νέο σχέδιο προέβλεπε την κατάληψη με επίθεση του Αγιου-Λιά με επικεφαλής τον Κώστα Μπασακίδη, διοικητή λόχου του 2/9.
▪️ Η νέα επίθεση των ΕΛΑΣιτών του 9ου συντάγματος υποχρέωσε τους ταγματασφαλίτες να κατεβάσουν το πολυβόλο από το ρολόι του Αγιο-Λιά και εκείνη ανταρτών του 1/8 ανάγκασε το φυλάκιο των αμυνομένων που βρισκόταν στο σιδηροδρομικό σταθμό να υποχωρήσει στο μπεζεστένι (ημίκλειστη αγορά), όπου κρατούνταν όμηροι 10άδες πολίτες υποστηρικτές του ΕΛΑΣ.
▪️ Από το απόγευμα ως το βράδυ τα μέτωπα έμειναν στάσιμα, αλλά οι απώλειες οδήγησαν σε πτώση του ηθικού των ταγματασφαλιτών και απροθυμία να συνεχίσουν τη μάχη. Μια επιτροπή που έστειλε ο διοικητής των ταγματασφαλιτών, ταγματάρχης Διονύσιος Παπαδόπουλος, στον Παναγιώτη Στούπα στους Γαργαλιάνους για να ζητήσει ενισχύσεις εγκατέλειψε την αποστολή της μετά την έξοδο από το Μελιγαλά και την «κοπάνησε» κανονικά
▪️ Το μεσημέρι της 14ης Σεπτέμβρη μια ομάδα 30 ανταρτών επιτέθηκε ρίχνοντας «τηγάνια», μεγάλες νάρκες, στα συρματοπλέγματα του Αγιου-Λιά, αλλά δέχτηκε καταιγιστικά πυρά από τους ταγματασφαλίτες, ενώ ο Μπασακίδης έφτασε μέσα στα ταμπούρια των αμυνομένων, αλλά, όντας χωρίς κάλυψη, απωθήθηκε. Στο μεταξύ η θέα τραυματισμένων ΕΛΑΣιτών και ειδήσεις για άγριες δολοφονίες από ταγματασφαλίτες όξυνε τις διαθέσεις των αμάχων που παρακολουθούσαν τη μάχη.
▪️ Σε σύσκεψη της ηγεσίας των ταγματσφαλιτών το πρωί της επομένης, 15ης Σεπτεμβρίου, ο Παπαδόπουλος πρότεινε αιφνιδιαστική έξοδο προς τους Γαργαλιάνους για να ξεφύγουν από τον κλοιό του ΕΛΑΣ. Η σύσκεψη διακόπηκε όταν το σπίτι όπου γινόταν χτυπήθηκε από ένα βλήμα όλμου, ενώ η διάδοση του σχεδίου από τον κύκλο του Περρωτή τρομοκράτησε τους τραυματίες ταγματασφαλίτες αλλά και τους κρατούμενους πολίτες ΕΑΜίτες.
▪️ Η σύσκεψη διακόπηκε οριστικά από τη νέα επίθεση στον Αγιο-Λιά, κατά την οποία η ομάδα του Μπασακίδη χρησιμοποιώντας χειροβομβίδες και αυτόματα υποχρέωσε σε υποχώρηση τους ταγματασφαλίτες. Από εκεί τέσσερις ΕΛΑΣίτες ξεκίνησαν να βάλλουν με οπλοπολυβόλα προς το εσωτερικό της πόλης, ενώ οι αμυνόμενοι σήκωσαν λευκές σημαίες στους αντάρτες του 1/8 Τάγματος. Κάποιες δεκάδες ταγματασφαλίτες υπό τον ταγματάρχη Καζάκο επιχείρησαν να διαφύγουν προς νότο και έπειτα προς το Δερβένι, αλλά υπέστησαν απώλειες από την εφεδρεία του ΕΛΑΣ, τους μαυροσκούφηδες του Άρη Βελουχιώτη στο δρόμο Μελιγαλά-Σκάλας και μια διμοιρία του 11ου Συντάγματος του ΕΛΑΣ στα υψώματα της Ανθούσας.
▪️ Με τη λήξη της μάχης ακολούθησε εισβολή αμάχων στο χωριό (κυρίως κάτοικοι του χωριού Σκάλα που είχε πυρποληθεί από το γερμανικό στρατό σε συνεργασία με ταγματασφαλίτες) και ανεξέλεγκτη πλέον κατάσταση -που δεν είχε να κάνει με τις ΕΛΑΣίτικες δυνάμεις.
Αναφέρεται σαν περιστατικό πως μεταξύ των αιχμαλώτων ταγματασφαλιτών, που κρατούνταν στο μπεζεστένι, ο Άρης ‑που έφτασε στο Μελιγαλά μαζί με την προσωπική του φρουρά λίγο μετά το τέλος της μάχης- αναγνώρισε ένα χωροφύλακα τον οποίο είχε συλλάβει και απελευθερώσει στο παρελθόν και τώρα διέταξε την εκτέλεσή του.
▪️ Στο ανταρτοδικείο που οργανώθηκε (επικεφαλής οι δικηγόροι Βασίλης Μπράβος και Γιάννης Καραμούζης) καταδικάστηκαν ‑εννοείται με συνοπτικές διαδικασίες, περίπου 60 επικεφαλής των Ταγματασφαλιτών και ορισμένοι τα ονόματα των οποίων είχαν προμηθεύσει οι τοπικές ΕΑΜικές οργανώσεις (ΣΣ |> εδώ η wiki, χωρίς αναφορά σε πηγή αναφέρει «με διαδικασίες διαβλητές που σχετίζονταν και με προσωπικά κίνητρα»).
▪️  Οι εκτελέσεις έγιναν στην «πηγάδα», ένα εγκαταλειμμένο πηγάδι (έξω από το Μελιγαλά).

σσ |> Για την εκδικητική μανία του κόσμου, ο Αρίστος Καμαρινός λέει σχετικά: (βλ Γρηγόρη Κριμπά: «Η Εθνική Αντίσταση στη Μεσσηνία και τους γύρω νομούς»)
«Είχα την ευθύνη της συγκέντρωσης των αιχμαλώτων στο Μπεζεστένι. Το έργο μας ήταν πολύ δύσκολο. Επρεπε να συγκρατήσουμε ομάδες εξοργισμένων πολιτών, οι οποίοι οπλισμένοι με τσεκούρια ορμούσαν να εκδικηθούν για τα θύματά τους. Για να περιφρουρήσουμε τους αιχμαλώτους, βάλαμε ισχυρή φρουρά στο Μπεζεστένι και γράψαμε με μεγάλα γράμματα: “Προσοχή Νάρκες!”»

Στις 17 Σεπτέμβρη ο Άρης πήγε στην Καλαμάτα όπου οδηγήθηκαν ο νομάρχης Μεσσηνίας Περρωτής και άλλοι δωσίλογοι αξιωματούχοι. Στην κεντρική πλατεία της πόλης το εξαγριωμένο πλήθος έσπασε τις γραμμές της ΕΛΑΣίτικης πολιτοφυλακής και οι αιχμάλωτοι λιντσαρίστηκαν ενώ δώδεκα κρεμάστηκαν από τους φανοστάτες.

▪️ Απολογισμοί θυμάτων — νεκροταφείο των θυμάτων Μελιγαλά
▪️ Σε ανακοινωθέν του ΕΛΑΣ της 26ης Σεπτεμβρίου 1944 ο υποστράτηγος Εμμανουήλ Μάντακας ανέφερε πως «σκοτώθηκαν 800 Ράλληδες», αριθμό που αναπαράγει και ο στρατηγός Στέφανος Σαράφης (ΣΣ |> «60 αντάρτες και 800 “ράλληδες”», ενώ άλλοι [Σπύρος Ξιάρχος, Η αλήθεια για τον Μελιγαλά, Καλαμάτα, 1982] υπολογίζουν ότι υπήρξαν 120 σκοτωμένοι στη μάχη και 280–350 εκτελεσμένοι στην Πηγάδα)
Έκθεση του Ερυθρού Σταυρού, ανέφερε ότι ο αριθμός των νεκρών «ξεπέρασε τους 1.000», αλλά το επόμενο έτος, το συνεργείο του Δημήτριου Καψάσκη της Ιατροδικαστικής Υπηρεσίας ανέφερε πως ανέσυρε από τον Μελιγαλά 708 νεκρούς.

Ακόμη και «το ΒΗΜΑ» σε άρθρο «Ο Μελιγαλάς και ο “μύθος” του» μεταξύ άλλων αναφέρει: Ο Μελιγαλάς προτού γίνει ιδεολογικός μύθος ένθεν κακείθεν ήταν ένα ιστορικό γεγονός που συνέβη λίγο μετά την αποχώρηση των Γερμανών από την Πελοπόννησο. Οι Γερμανοί έχοντας οργανώσει και ενισχύσει παντοιοτρόπως τα φιλικά τους Τάγματα Ασφαλείας, που έκαναν τις βρώμικες δουλειές εναντίον των ΕΑΜμιτών, φεύγοντας άφησαν στις διοικήσεις τους την ευθύνη των περιοχών με τον φόβο των κομμουνιστών. Από την άλλη μεριά το ΕΑΜ θέλησε να ξεκαθαρίσει την περιοχή πριν από την έλευση της εξόριστης κυβέρνησης. Ο Μελιγαλάς δεν διαλέχτηκε τυχαία για να γίνει θέατρο των εμφυλιοπολεμικών μαχών.
Με 3.000 περίπου κατοίκους ήταν έδρα των ιταλών καραμπινιέρων (1941–1943), αλλά και ενός τμήματος του γερμανικού στρατού (1943–1944). Εκεί είχε την έδρα του ένα από τα πιο ισχυρά τμήματα των Ταγμάτων Ασφαλείας με 1.000 άνδρες στους οποίους είχαν προστεθεί κι άλλοι που ήρθαν ένοπλοι (υπήρχαν και οι κυνηγημένοι άμαχοι, από Καλαμάτα και τα γύρω χωριά)
Ο ιστορικός Ιάσων Χανδρινός αναφερόμενος στην εποχή των συνθημάτων «Αρχές της δεκαετίας του ’80» της τότε ταχέως αναπτυσσόμενης ΔΑΠ-ΝΔΦΚ/ΟΝΝΕΔ, με Ρέιντζερς, Κένταυρους και λοιπές «ομάδες κρούσης», στο «ΔΑΠίτες–Χίτες–Ταγματασφαλίτες» των αριστερών φοιτητών, παραδόξως για την κοινή λογική (ΣΣ |> καθόλου «παραδόξως» λέμε εμείς…), υιοθετούσαν το σύνθημα αυτό, για να τονίσουν αυτάρεσκα την ταυτότητα της «μαχητικής εθνικοφροσύνης», που οι πρώτοι τους απέδιδαν ως βρισιά και ως μομφή. Δηλαδή τα ΟΝΝΕΔόπουλα φώναζαν «Ζήτωσαν οι Χίτες, οι ταγματασφαλίτες, ζήτω η ΟΝΝΕΔ και οι ΔΑΠίτες».

σσ |> Όχι μόνο επί χούντας αλλά μέχρι το 1982 η επίσημη κυβέρνηση παίρνει μέρος στις ετήσιες εκδηλώσεις για τον Μελιγαλά, κάποια χρόνια το μνημόσυνο για τα θύματα του Μελιγαλά διεξάγεται από τον «Σύλλογο θυμάτων», με χαρακτήρα «οικογενειακό-τοπικό», συνεπικουρούντος και του κάθε λογής φασισταριού από την πρωτεύουσα και στη συνέχεια -μετά το 2000 και για πολλά χρόνια περνάμε από τους ταγματασφαλίτες στους χρυσαυγίτες, με παρουσία βουλευτών της ΧΑ και τα συνθήματα που ακούγονταν 30 χρόνια πριν «Τιμή στους χίτες και ταγματασφαλίτες», «Αλήτες – φονιάδες ‑κομμουνιστές», «Τσεκούρι και φωτιά στα κόκκινα σκυλιά», ενώ ο Παναγιώταρος κάνει λόγο για «καινούργιους συμμορίτες, δεξιούς και αριστερούς» λέγοντας ότι τις επετείους όπως αυτή στον Μελιγαλά η Χρυσή Αυγή θα τις κάνει εθνικές εορτές…

🔻  Στις 11-Σεπ-1944 έγινε μεγάλη εκδήλωση στην κεντρική πλατεία της Καλαμάτας για την απελευθέρωση της πόλης από τον ΕΛΑΣ
🔻  Οι εκπρόσωποι του ΕΑΜ και του ΕΛΑΣ μίλησαν στον κόσμο από τον εξώστη της οικίας Τσαπέκη (ή οικίας Αρβανίτη), στην οποία παλαιότερα είχε στεγαστεί το γερμανικό προξενείο.
🔻  Όπως πληροφορούμαστε από την εφημερίδα «Ελεύθερη Μεσσηνία», όργανο του ΕΑΜ, στο φύλλο της 13ης Σεπτεμβρίου, ακολούθησε ο ορισμός «διά βοής» της «Προσωρινής Λαϊκής Επιτροπής Καλαμάτας» με πρόεδρο τον Καλαματιανό δικηγόρο Γεώργιο Δάλλα.
Ο Δάλλας είχε εκλεγεί, μαζί με άλλους τρεις Καλαματιανούς (μεταξύ των οποίων και μία γυναίκα, η Μάχη Μαυροειδή) ως εθνοσύμβουλος Καλαμάτας.
🔻  Συμμετείχε στις συνεδριάσεις του Εθνικού Συμβουλίου, που επικύρωσε την ιδρυτική πράξη της Πολιτικής Επιτροπής Εθνικής Απελευθέρωσης (ΠΕΕΑ) ή «κυβέρνησης του βουνού», στις Κορυσχάδες (14–27 Μαΐου 1944).
🔻  Η «Ελεύθερη Μεσσηνία» καλούσε το λαό της Καλαμάτας να δώσει το παρόν στο γεγονός: «Το απόγευμα στις 4.30 η ώρα θα γίνει πανηγυρική και μεγαλειώδη συγκέντρωση στην πλατεία (Γεωργίου) του Λαού της Καλαμάτας και των χωριών.
Στη συγκέντρωση αυτή θα γίνει δοξολογία και συλλαλητήριο. Έτσι ο λαός θα διατρανώσει επίσημα και πανηγυρικά τη χαρά και τον ενθουσιασμό του για το λυτρωμό του από τους ξένους καταχτητές και τους ντόπιους φασίστες, που τόσο σκληρά κι’ απάνθρωπα τον βασάνισαν.
🔻 Στη συγκέντρωση αυτή, που είναι πραγματικά ιστορική, όλοι και όλες, άντρες, γυναίκες, γέροι και παιδιά, να πάρουνε μέρος και να πλημμυρίσουνε την πλατεία και τους δρόμους της Καλαμάτας.»

---

🔻  Για τη μάχη του Μελιγαλά έχουν γραφτεί και γράφονται από τους αντιπάλους του ΕΑΜ — ΕΛΑΣ πάρα πολλά, παραποιώντας τα γεγονότα και την ιστορική αλήθεια. Πρόκειται για μια προσπάθεια συγκάλυψης της εγκληματικής και αντιλαϊκής πολιτικής της αστικής τάξης και σε εκείνα τα χρόνια (όπως και σήμερα…)
🔻 Κανενός Έλληνα ‑ειδικά των παιδιών της λαϊκής οικογένειας, δεν μπορεί και δεν πρέπει να πονάει η καρδιά του για τους ταγματασφαλίτες. Πληρώθηκαν όπως τους άξιζε!

Ομάδα ¡H.lV.S!

• Σκοπός μας είναι η προώθηση της διαλεκτικής – υλιστικής σκέψης στη βάση του Μαρξισμού – Λενινισμού του Επιστημονικού Σοσιαλισμού και του Προλεταριακού Διεθνισμού, ανταλλάσσοντας γνώσεις, υλικό, σκέψεις κι απόψεις πάνω στην κοσμοθεωρία μας, τη στρατηγική και την ιστορική αλήθεια, που όπως είπε ο Λένιν κι επανέλαβε ο Γκράμσι, είναι επαναστατική – αντικειμενική
• Θεωρούμε τον Σοσιαλισμό–Κομμουνισμό αναγκαίο και επίκαιρο όσο ποτέ, βάζοντας στο μικροσκόπιο και τη συσσωρευμένη πείρα στις χώρες που οικοδομήθηκε ο Σοσιαλισμός, όπου έγινε και η πρώτη έφοδος στον ουρανό
• |> Επικοινωνία – [ FaceBook |>1<|-|>2<| ] – Blog

 

 

Στις κρίσιμες στιγμές της ταξικής πάλης του 1944 

 

🔻  Για τη μάχη του Μελιγαλά έχουν γραφτεί και γράφονται από τους αντιΚΚΕδες, τους αντιπάλους του ΕΑΜ–ΕΛΑΣ τους φασίστες & CIA πάρα πολλά, παραποιώντας γεγονότα και ιστορική αλήθεια. Πρόκειται - όπως αναφέραμε στο 1^ο μέρος για μια προσπάθεια συγκάλυψης της εγκληματικής και αντιλαϊκής πολιτικής της αστικής τάξης και σε εκείνα τα χρόνια (που «επικαιροποιημένη» συνεχίζεται και σήμερα…).
🔻 Θεωρούμε πως σ’ ότι αφορά τα γεγονότα που διαδραματίστηκαν (τα σχετικά με τη συγκεκριμένη μάχη, με τον δοξασμένο ΕΛΑΣ από τη μια -στην υπηρεσία του λαού μας και τους Ταγματασφαλίτες δωσίλογους ‑υπηρέτες των Γερμανών και του ξένου παράγοντα από την άλλη, δεν υπάρχει κανενός είδους ιστορικό κενό ή ερωτηματικό …κατακάθισε στα αζήτητα και ο κουρνιαχτός για την «Πηγάδα».
🔻 Κανενός Έλληνα ‑ειδικά των παιδιών της λαϊκής οικογένειας, δεν μπορεί και δεν πρέπει να πονάει η καρδιά του για τους ταγματασφαλίτες ‑που πληρώθηκαν όπως τους έπρεπε, όπως και για την τιμωρία (από το λαό ‑και όπου αυτό έγινε κατορθωτό…) Γερμανοτσολιάδων, Ράλληδων, χωροφυλάκων με τις γερμανικές / ιταλικές στολές, Χιτών και Μπουραντάδων, Μάυδων και κουκουλοφόρων 🔻
✔️  Αντίθετα είναι απαραίτητο ‑ιδιαίτερα οι νέοι να σκύψουν επισταμένα στη μελέτη του πολιτικοοικονομικού και κοινωνικού πλαισίου της πολυτάραχης εποχής, της πορείας της ταξικής πάλης στις κρίσιμες συνθήκες του 1944, που έβαλε τη σφραγίδα της και στον μετέπειτα ηρωικό αγώνα του ΔΣΕ, με τις γνωστές τραγικές για το λαό μας συνέπειες.
✔️   Προς αυτή την κατεύθυνση θα κινηθεί ‑βασικά, και το σύντομο σημείωμα που ακολουθεί.
🔻 Σε κάθε περίπτωση δεν υπάρχει πιο αποτελεσματικό και επίκαιρο ιστορικό εργαλείο, από τη νέα έκδοση του Δοκίμιου Ιστορίας του ΚΚΕ (αυτή που κυκλοφόρησε για τα 100χρονα του Κόμματος τον Νοέμβρη του 2018), αρχίζοντας με τον 2ο τόμο (Β1 & Β2) 🔻 🔻 

Σ’ ότι αφορά το μύθο για δήθεν τιμωρία των συνεργατών των ναζί από τα «ειδικά δικαστήρια» του αστικού κράτους θυμίζουμε πως μία υπόθεση στις δέκα έφτανε σε δίκη, οι άλλες μπήκαν στο συρτάρι με βουλεύματα, από την προανακριτική κιόλας διαδικασία: με βάση τα επίσημα στοιχεία τιμωρήθηκαν με απόφαση πολιτικών ή στρατιωτικών δικαστηρίων 25 μόνο δωσίλογοι, ενώ εκτελέστηκαν πάνω από 3.000 ως «μέλη ή συνοδοιπόροι του ΚΚΕ και του ΕΑΜ»…

Σαν σημείο γραφής αναφέρουμε (σσ |> πληροφορίες από Royal Air Force & Imperial War Museum London) την κατάληψη των φυλακών Αβέρωφ πέτυχαν οι ΕΛΑΣίτες με εντυπωσιακή έφοδο στις 18-Δεκ-44, με σκοπό να συλλάβουν τους δοσίλογους (κρατούνταν εκεί ~450) που είχαν προφυλακιστεί μετά την αποχώρηση των Γερμανών κατακτητών, μεταξύ αυτών και ιδιαίτερα σημαίνοντα στελέχη των κατοχικών κυβερνήσεων, όπως ο στρατηγός Τσολάκογλου και ο Ιωάννης Ράλλης που διετέλεσαν κατοχικοί πρωθυπουργοί.
Η φρουρά των φυλακών που αποτελούνταν από 100 χωροφύλακες, βρέθηκε σε απελπιστική θέση, ενώ κάποιες προσπάθειες για ενίσχυσή της από βρετανικές περιπόλους απέτυχαν: έτσι έδωσαν όπλα στους κρατούμενους και οι δοσίλογοι, με τους «δεσμοφύλακες» πολέμησαν δίπλα δίπλα. Ανάμεσά τους ήταν ο Μπουραντάς, ο Πλυτζανόπουλος, ο Παπαδόγκωνας και ο Βρεττάκος…
Και πάλι δεν θα τα κατάφερναν αν δεν είχαν τη βοήθεια της RAF και στη συνέχεια, δύο λόχων της «Ελληνικής» “Ταξιαρχίας Ρίμινι” με την υποστήριξη έξι βρετανικών αρμάτων, που πέτυχαν να εξασφαλίσουν τη φυγή των κρατουμένων (σε ασφαλές μέρος), με τη διάνοιξη διόδου προς το στρατόπεδο Παραπηγμάτων. Ωστόσο, κατά τη διάρκεια της επιχείρησης μέρος των κρατουμένων δοσίλογων σκοτώθηκε επί τόπου ή συνελήφθη από τους αντάρτες του ΕΛΑΣ…

Τάγματα Ασφαλείας, άλλες δωσιλογικές οργανώσεις
&   διάφορες αστικές δυνάμεις καταστολής

Η απόφαση για τη δημιουργία των Ταγμάτων Ασφαλείας πάρθηκε αμέσως μετά από το σχηματισμό της κυβέρνησης του I. Δ. Ράλλη, τον Απρίλη του 1943. Εξάλλου, αποτελούσε όρο του, προκειμένου να αναλάβει την πρωθυπουργία. Ως προς αυτό υπογράμμισε αργότερα ο I. Ράλλης στην απολογία του κατά τη διάρκεια της δίκης των δωσίλογων:
«Η αναρχία εδέσποζε της χώρας όλης, ως είπον ήδη. Αι πρόοδοι των ανατρεπτικών στοιχείων ήσαν καταφανείς. Τα θεμέλια του κοινωνικού μας καθεστώτος εσείοντο.» Εμπνευστές και πρωταγωνιστές στη συγκρότηση των Ταγμάτων Ασφαλείας ήταν ο στρατηγός Θεόδωρος Πάγκαλος, ο στρατηγός Στυλιανός Γονατάς, ο επιχειρηματίας εκπρόσωπος της Ζίμενς στην Ελλάδα και υπεύθυνος της γερμανικής ραδιοφωνίας στην Αθήνα Ιωάννης Βουλπιώτης, ο Ταβουλάρης και πολλοί άλλοι, ενώ τα ενίσχυσε με αξιωματικούς και ο ΕΔΕΣ Αθήνας.
Ταυτόχρονα, την ίδρυση των Ταγμάτων Ασφαλείας επικρότησαν και ηγετικά στελέχη αστικών κομμάτων, όπως ο Θεμ. Σοφούλης, ο οποίος στη δίκη των δωσίλογων κατέθεσε ότι «συμμετέσχον όμως εις τα Τάγματα Ασφαλείας πολλοί διακεκριμένοι του κόμματος μου αξιωματικοί». Πράγματι, πολλοί βενιζελικοί αξιωματικοί επάνδρωσαν τα Τάγματα, όπως ο Βασίλειος Ντερτιλής, που είχε πάρει μέρος στο βενιζελικό στρατιωτικό πραξικόπημα την 1η Μάρτη 1935.
Είναι χαρακτηριστική η παρακάτω έκθεση των αμερικανικών υπηρεσιών κατασκοπίας στην Ελλάδα (14 Ιούλη 1944), για τη σχέση σειράς αστικών πολιτικών δυνάμεων με τα Τάγματα Ασφαλείας, όπου αναφέρεται:
«Έχουν ενωθεί με μόνο σκοπό να χτυπήσουν το ΕΑΜ. Όλοι αυτοί οι άνθρωποι είτε έχουν μείνει άπραγοι για πολύ καιρό…(αυτό ισχύει για τους παλαιούς πολιτικούς), είτε ενεργοποιήθηκαν πουλώντας τη χώρα στους Γερμανούς (…) προφανώς συμφώνησαν πως ο Ράλλης θα έπρεπε να σχηματίσει κυβέρνηση και να συγκροτήσει τα Τάγματα Ασφαλείας (…) με τη βοήθεια των παλαιών πολιτικών, δημιουργήθηκαν τα Τάγματα Ασφαλείας (…) Οργανώσεις με ονόματα που ακούγονταν πατριωτικά (…) άρχισαν να σχηματίζουν επιθετικές ομάδες σε συνεργασία με τους ναζί. Αυτά τα στρατεύματα απαρτίζονται από κακούργους και άνεργους νέους και παίρνουν μέρος σε επιδρομές που οργανώνονται από την Γκεστάπο και τα Ες Ες εναντίον του ΕΑΜ (…) Στα μέλη μερικών από αυτές τις οργανώσεις έχουν πει να μην κάνουν πολλές ερωτήσεις για την πολιτική που ακολουθείται (…) Είναι “υψηλή πολιτική”, λένε.» Αυτές οι συμμορίες έδρασαν στις γειτονιές της Αθήνας και του Πειραιά, στην Πελοπόννησο και αλλού, στα μπλόκα και στις δολοφονίες αγωνιστών.

Οργάνωση και αριθμητική τους δύναμη

1944, μπροστά στο μνημείο του Άγνωστου Στρατιώτη. Ο κουίσλιγκ πρωθυπουργός Ιωάννης Ράλλης παραδίδει στον συνταγματάρχη Πλυτζανόπουλο τις σημαίες των προδοτικών Ταγμάτων Ασφαλείας

Φωτογραφία από το αρχείο των Γερμανικών υπηρεσιών
(|> https://www.bild.bundesarchiv.de/ )

Στις 18 Ιούνη 1943 δημοσιεύτηκε ο Νόμος 260/1943 «Περί συγκροτήσεως τεσσάρων ευζωνικών ταγμάτων» Τα δύο προβλεπόταν να συγκροτηθούν στην Αθήνα και τα άλλα δύο στη Θεσσαλονίκη, στην οποία εκείνο το διάστημα δε συγκροτήθηκαν. Είχε προηγηθεί η συγκρότηση αρχικά ενός Λόχου Ευζώνων στο στρατόπεδο της τιμητικής φρουράς Αγνώστου Στρατιώτου και στη συνέχεια ακόμα δύο. Αυτοί οι τρεις λόχοι αποτέλεσαν το Ελληνικόν Ευζωνικόν Τάγμα Ασφαλείας Αθηνών, που οπλίστηκε μόνο με τουφέκια.

Στη συνέχεια, με τον παραπάνω νόμο, συγκροτήθηκαν ακόμα δυο, το 2ο Τάγμα που στρατωνιζόταν στο στρατόπεδο Μακρυγιάννη και το 3ο που στρατωνιζόταν στα Παραπήγματα (τέρμα Πατησίων).
Στα τέλη Οκτώβρη του 1943, σε μυστική σύσκεψη που πραγματοποίησαν μεγαλοβιομήχανοι και μεγαλομαυραγορίτες, αποφασίστηκε να χρηματοδοτηθεί ο Ράλλης με μεγάλα χρηματικά ποσά για να εξοπλίσει τα Τάγματα Ασφαλείας.
Αμέσως μετά συγκροτήθηκαν Τάγματα Ασφαλείας στην Πελοπόννησο, καθώς και σε άλλες περιοχές όπως στην Εύβοια, στην Ήπειρο, στην Αιτωλοακαρνανία, στη Φθιώτιδα και αλλού. Διάφορες ποικιλώνυμες οργανώσεις των ταγματασφαλιτών δημιουργήθηκαν στη Μακεδονία και στη Θράκη.Σύμφωνα με στοιχεία του Γενικού Στρατηγείου του ΕΛΑΣ, πλησιάζοντας το τέλος της Κατοχής, η δύναμη των Τ.Α. σε πανελλαδική κλίμακα ήταν η ακόλουθη:
Στην Πελοπόννησο 6.400 άνδρες, στην Αττικοβοιωτία 1.950, στην Εύβοια 2.200, στη Στερεά Ελλάδα 2.430, στη Θεσσαλία 100, στην Ήπειρο 530 και στη Μακεδονία (Θεσσαλονίκη) 865. Συνολικά, 14.475 άνδρες.
Άλλη πηγή αναφέρει ότι η συνολική δύναμη των Ταγμάτων Ασφαλείας ήταν 2.800 αξιωματικοί και 14.300 οπλίτες.
Στις 22-Δεκ-1943 ο Λεωνίδας Βρεττάκος κοινοποίησε την υπ’ αριθμόν 41084Α γερμανική διαταγή, σύμφωνα με την οποία ιδρυόταν το τάγμα εθελοντών «Ο Λεωνίδας», ως τμήμα του «Ελληνικού Στρατού». Το επιτελείο του τάγματος είχε συγκροτηθεί νωρίτερα, με έδρα τη Σπάρτη.
Το κεντρικό ιδεολογικοπολιτικό ζήτημα, που αφορούσε τις πολεμικές επιχειρήσεις του «Λεωνίδας», η διαταγή το αναδείκνυε ως εξής: «Το τάγμα εθελοντών κατά τον σκοπόν και διαταγήν της κάμνει μόνον επιχειρήσεις προς καταπολέμησιν του κομμουνισμού εις τον Νομόν Λακωνίας, προπάντων να καταπολέμηση τους κομμουνιστικούς αντάρτας.»
Δεκάδες έγγραφα του ομώνυμου τάγματος, που βρίσκονται στο Αρχείο του ΚΚΕ, είναι οι πιο αψευδείς μάρτυρες αυτής της αστικής στρατιωτικής οργάνωσης, που θεωρούσε ότι στη συμμαχία με το γερμανικό στρατό διαμορφώνονταν οι πιο καλές προϋποθέσεις για τη συντριβή του ΚΚΕ και του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ.
«Εις την αρχήν εδυσκολεύθημεν ολίγον μέχρις ου η Γερμανική Διοίκησις ανέλαβε την τροφοδοσίαν και επένδυσιν του Στρατού. Έκτοτε και μέχρι της 1ης Μαρτίου, ότε η Ελληνική Κυβέρνησις υπό την επίβλεψιν των Γερμανών, ανέλαβε την διοίκησιν των Ταγμάτων με κεντρικήν διοίκησιν εν Τριπόλει.»
Στις 10 Ιούλη 1941 ιδρύθηκε στη Θεσσαλονίκη από αξιωματικούς η οργάνωση Υπερασπισταί Βορείου Ελλάδος (ΥΒΕ). Ως πρώτο στόχο της αποσαφήνισε ποιους θεωρούσε αντιπάλους της: Τους «εθνικούς μειοδότες», δηλ, τους ελληνόφωνους «διεθνιστές». Η ΥΒΕ είχε επαφές με τις αγγλικές μυστικές υπηρεσίες τμήματα του ΕΛΑΣ χτύπησαν την ΥΒΕ και την διέλυσαν Την άνοιξη του 1943 τα υπολείμματα της ΥΒΕ μετονομάστηκαν σε Πανελλήνια Απελευθερωτική Οργάνωση (ΠΑΟ). Στις 10-Απρ-1943 πραγματοποιήθηκε άγρια σφαγή εφτά στελεχών του ΕΑΜ στα Ίμερα Κοζάνης, ανάμεσα τους του Λάζαρου Ζησιάδη (Τερπόφσκι), παλιού Ακροναυπλιώτη. Κύριος δράστης ήταν ο Πόντιος οπλαρχηγός Μιχάλης Παπαδόπουλος (Μιχάλαγας), συνεργάτης των Γερμανών, ενώ στη σφαγή συμμετείχε και ο ταγματάρχης Παπαβασιλείου της ΠΑΟ. Σε γενικές γραμμές η ΠΑΟ ήταν οργάνωση με φιλοβρετανικό προσανατολισμό, που ταυτόχρονα συνεργαζόταν με τους Γερμανούς.  Το τελευταίο τρίμηνο του 1942 εμφανίστηκαν στα βουνά της Ανατολικής Μακεδονίας-Θράκης ένοπλες ομάδες υπό την ηγεσία του Τσαούς Αντόν (Αντώνης Φωστερίδης). «Περιήλθεν εις χείρας μας κατάσταση εμφαίνουσα ονόματα σημαινόντων κομμουνιστών. Απεφασίσαμεν και προβαίνομεν εις σύλληψιν τούτων και τους οποίους θέλομεν εκτελέσει ίνα απαλλάξωμεν τον τόπον μας από την έκφυλον αυτήν ιδέαν.» Στη Θεσσαλονίκη, που ήταν αποκλειστικής γερμανικής δικαιοδοσίας, δημιουργήθηκε το Μάρτη του 1943 ένα Ελληνικό Σώμα Εθελοντών υπό την ηγεσία του αντισυνταγματάρχη Γεωργίου Πούλου (αρχηγό του λεγόμενου «Ελληνικού Εθνικοσοσιαλιστικού Κόμματος» που συμμετείχε στο στρατιωτικό πραξικόπημα του Βενιζέλου την 1η Μάρτη 1935, ενάντια στη φιλοβασιλική κυβέρνηση Τσαλδάρη και αποτάχθηκε), το οποίο έμεινε γνωστό ως «Τάγμα Πούλου». Το τάγμα Πούλου αποτελέστηκε από περίπου 800 άτομα «ύποπτου χαρακτήρα, που συμπεριφέρθηκαν προς τον ντόπιο πληθυσμό με μεγαλύτερη αγριότητα από όσο οι ίδιοι οι Γερμανοί».

Στις 14-Σεπ-1944 (ενώ μαινόταν η μάχη στον Μελιγαλά) Τμήματα Γερμανών με επικεφαλής το δήμιο των SS Φριτς Σούμπερτ και ταγματασφαλιτών υπό τον Γεώργιο Πούλο, έσπειραν στα Γιαννιτσά τον όλεθρο και την καταστροφή, εκτελώντας 112 κατοίκους, μεταξύ των οποίων το δήμαρχο, αφού πρώτα τους βασάνισαν απάνθρωπα.
Η εν μέσω τριπλής κατοχής σφαγή των κατοίκων από τους Ναζί και τους ελληνόφωνους συνεργάτες τους και ο εμπρησμός, τέσσερις μέρες αργότερα, που προκάλεσε την καταστροφή των μισών περίπου κατοικιών της πόλης, έγινε για να τρομοκρατηθούν οι Γιαννιτσιώτες και οι κάτοικοι των γύρω περιοχών και να πάψουν να ενισχύουν το κίνημα της Εθνικής Αντίστασης.
Ορισμένα ακόμη «έργα» τους συνοπτικά:
Σύμφωνα με στοιχεία του ΕΑΜ, 7.300 εκτελέστηκαν στην Πελοπόννησο. Απ’ αυτούς 2.000 από τους Γερμανούς και οι υπόλοιποι 5.300 από τα «Τάγματα Ασφαλείας» είτε από κοινή δράση ταγματασφαλιτών και Γερμανών. Κάηκαν 10.882 σπίτια και λεηλατήθηκαν πάνω από 25.000.
Ένα από τα πιο αποτρόπαια εγκλήματα των ταγματασφαλιτών ήταν εκείνο της νύκτας της 30ής Νοέμβρη 1943. Πάνω από χίλιοι ταγματασφαλίτες, οπλισμένοι σαν αστακοί, περικύκλωσαν τα στρατιωτικά νοσοκομεία της Αθήνας, όπου νοσηλεύονταν 1.700 ανάπηροι του ιταλοελληνικού και γερμανοελληνικού πολέμου.
Με την καθοδήγηση του αρχιγκεσταπίτη φον Στρόουπ στις τρεις μετά από τα μεσάνυχτα, μπήκαν μέσα ουρλιάζοντας και χτυπώντας τους ανάπηρους με λόγχες και υποκόπανους. Έσερναν ανάπηρους με κομμένα πόδια στο χώμα μέχρι που μάτωναν. Άρπαζαν από τα χέρια ή από τα πόδια των αναπήρων τα τεχνητά μέλη και τα έσπαζαν, χτυπώντας τους με αυτά στο κεφάλι. Σχεδόν όλοι οι ανάπηροι και τραυματίες των νοσοκομείων πιάστηκαν.
Στη συνέχεια, πολλοί από αυτούς εκτελέστηκαν στην Καισαριανή και σε άλλα θυσιαστήρια. Άλλοι μεταφέρθηκαν στη Γερμανία και δε γύρισαν ποτέ. Σύμφωνα με την έρευνα του Συνδέσμου Αναπήρων Πολέμου, οι συνολικοί αγνοούμενοι ανέρχονται σε 283. Όσοι διέφυγαν συνέχισαν τον αγώνα μέσα από τις γραμμές του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ.
Τρεις μέρες πριν, στις 27 Νοέμβρη, είχαν εκτελέσει τα μέλη της ηγεσίας των αναπήρων Διονύση Γονατά, ΗλίαΤζαμουράνη, Κώστα Κουκουβίνο, Α. Συλιβό, μαζί με τα μέλη του Γραφείου της Επιτροπής Πόλης της ΚΟΑ Γιώργη Ανδρεόπουλο και Βασίλη Σκαρέα. Τον Γονατά, που ήταν παράλυτα τα πόδια του, τον έβαλαν σε μια καρέκλα και τον έστησαν μαζί με τους άλλους στον τοίχο.
Το Μάρτη του 1944 εμφανίστηκε στη Δυτική Χαλκιδική η Πανελλήνια Οργάνωση Εθνικιστικών Ταγμάτων (ΠΟΕΤ), υπό τις διαταγές των Γερμανών.
Επίσης στη Βόρεια Ελλάδα οι Γερμανοί συγκρότησαν οργανώσεις με τουρκόφωνους Πόντιους πρόσφυγες, ενταγμένους στην οργάνωση Ελληνικός Εθνικός Στρατός (ΕΕΣ), με αρχηγούς τους Κώστα Παπαδόπουλο, Κυριάκο Παπαδόπουλο (Κισά-Μπατζάκ), το τμήμα του Δάγκουλα κ.ά.
Τα Τάγματα στην Εύβοια οργανώθηκαν και καθοδηγήθηκαν και από τα τοπικά στελέχη, όπως ο στρατηγός Διάκος, ο Χρ. Γερακίνης, ο Χαράλ. Παπαθανασόπουλος (άνθρωπος του στρατηγού Πλαστήρα) και άλλοι ανώτεροι και κατώτεροι αξιωματικοί του στρατού ξηράς. Στρατολόγησαν και με τη βία πολλούς ντόπιους κατοίκους που τους όπλισαν με γερμανικά όπλα. Υπό την προστασία της γερμανικής διοίκησης συγκροτήθηκαν μόνιμες φρουρές ταγματασφαλιτών στη Χαλκίδα, τα Ψαχνά, το Βασιλικό, την Ερέτρια, το Αλιβέρι, το Μαντούδι και αλλού. Συγκροτήθηκαν και άλλα ένοπλα αντικομμουνιστικά στρατιωτικά τμήματα, όπως ο Εθνικός Αγροτικός Σύνδεσμος Αντικομμουνιστικής Δράσης (ΕΑΣΑΔ) στη Θεσσαλία, με αρχηγό τον Τάκη Μακεδόνα, η Οργάνωσις Εθνικοσοσιαλιστικών Δυνάμεων Ελλάδος (ΟΕΔΕ), η Εθνική Σοσιαλιστική Πολιτική Οργάνωσις (ΕΣΠΟ), η Χ με αρχηγό το συνταγματάρχη Γεώργιο Γρίβα κ.ά.
Οι παραπάνω οργανώσεις δέχτηκαν συντριπτικά πλήγματα από τον ΕΛΑΣ. Το ίδιο η «περίφημη» “Λεγεώνα των Βλάχων” (…) Η προσπάθεια αυτή χτυπήθηκε ένοπλα και ιδεολογικά και διαλύθηκε σχεδόν στη γέννηση της, έπαψε τελείως με τη συνθηκολόγηση της Ιταλίας.
Κινητικότητα υπήρξε και στο στρατό που βρισκόταν στη Μέση Ανατολή. Ο αντιστράτηγος Καραγιάννης έγραψε ότι τον Αύγουστο του 1943 είχε συγκροτηθεί στην Παλαιστίνη η Ένωσις Νέων Αξιωματικών (ΕΝΑ), που στη συνέχεια διαλύθηκε, για να συγκροτηθεί αργότερα (Οκτώβρης 1944) η οργάνωση Ιερός Δεσμός Ελλήνων Αξιωματικών (ΙΔΕΑ). Μετά από τη Διάσκεψη του Λιβάνου η ΕΝΑ ανησυχούσε, επειδή η κυβέρνηση Παπανδρέου είχε υποχρεωθεί να καταγγείλει τα Τάγματα Ασφαλείας…
Όπως αναφέρεται και στο Δοκίμιο Ιστορίας του ΚΚΕ (Β1 τόμος) η κοινωνική σύνθεση των ταγματασφαλιτών είναι «ζήτημα προς έρευνα», πάντως σύμφωνα με σχετική μελέτη για τους ταγματασφαλίτες της Βόρειας Ελλάδας που είχαν συγκεντρωθεί στο Κιλκίς, «κοινωνικά ήταν αγρότες και πρόσφυγες» και είχε προσχωρήσει ένας αριθμός μόνιμων και έφεδρων, κατώτερων και ανώτερων αξιωματικών του ελληνικού στρατού ακόμα, συμμετείχαν χωροφύλακες, ενώ σε καθοδηγητικές θέσεις βρίσκονταν δικηγόροι, κτηματίες και ένας αριθμός δημοσίων υπαλλήλων. Από την άλλη, στα Τ.Α. είχαν προσχωρήσει και άνεργοι, καθώς και κοινωνικά περιθωριοποιημένοι.

σσ |> πλούσιο ενημερωτικό υλικό για τα παραπάνω (μεταξύ άλλων):
▪️ Κομνηνός Πυρομάγλου, Η Εθνική Αντίστασις, εκδ. Δωδώνη, Αθήνα, 1975,
▪️ Νίκος Κ. Καρκάνης, Οι δωσίλογοι της Κατοχής, εκδ. Σύγχρονη Εποχή, Αθήνα, 1981,
▪️ Ηλίας Θερμός (Μετάφραση — Προλεγόμενα), Αποστολή «Περικλής». Τα επίσημα αρχεία του Γραφείου Στρατηγικών Υπηρεσιών (035) των ΗΠΑ στην κατεχόμενη Ελλάδα (Μάιος-Οκτώβριος 1944), εκδ. Καστανιώτης,
▪️ Εφημερίς της Κυβερνήσεως, 18.6.1943 (ΦΕΚ 180Α).
▪️ «Pic Paper Νο55 Ελληνικά Τάγματα Ασφαλείας», στο ΓΕΣ/ΔΙΣ, Αρχεία Εθνικής Αντίστασης (1941–1944), τόμ. 8, έκδ. ΔΙΣ, Αθήνα, 1998,
▪️ «Έκθεσις» στο ΓΕΣ/ΔΙΣ, Αρχεία Εθνικής Αντίστασης (1941–1944), τόμ. 8, έκδ. ΔΙΣ, Αθήνα, 1998,
▪️ Πέτρος Ρούσος, Η μεγάλη πενταετία Α’, Αθήνα, 1976,
▪️ Αρχείο της ΚΕ του ΚΚΕ, Έγγραφο 5573, ΓΣ του ΕΛΑΣ, Επ. Γρ 2α, Δελτίο Πληροφοριών για τη δράση των Ταγμάτων Ασφαλείας την περίοδο 1.8.1944 έως 31.8.1944. Οι εκθέσεις που συντάσσονταν κατά καιρούς, εμπεριέχουν διαφορετικά στοιχεία λόγω της αυξομείωσης των ταγματασφαλίτικων δυνάμεων για διάφορες αιτίες (μετακινήσεις, θάνατοι, μεταπηδήσεις κ.ά.). Επίσης, δεν είναι πάντα εμφανής η διάκριση ανάμεσα στα επίσημα Τάγματα Ασφαλείας και τις άλλες ένοπλες αστικές οργανώσεις, που συνεργάζονταν με τους Γερμανούς.
▪️ Σε άλλη έκθεση της Υπηρεσίας Γενικών Αρχείων του ΕΛΑΣ (10.8.1944), οι δυνάμεις των Ταγμάτων Ασφαλείας υπολογίζονταν σε 8.400 και οι «αντιδραστικές οργανώσεις» (ΕΑΣΑΔ, ΕΕΕ, ΕΕΣ, Σλαβο-τουρκόφωνοι κ.ά.) σε 6.400 (Αρχείο της ΚΕ του ΚΚΕ, Έγγραφο 16496, ΓΣ του ΕΛΑΣ — Υπηρεσία Γενικών Αρχείων, Έκθεση για τα Τάγματα Ασφαλείας και άλλες αντιδραστικές ένοπλες δυνάμεις, 10.8.1944).
«Έκθεσις» στο ΓΕΣ/ΔΙΣ.
▪️ Γιάννης Χόνδρος, «Η Ελλάδα και η γερμανική Κατοχή», στο Ντέιβιντ Κλόουζ (επιμ.), Ο ελληνικός εμφύλιος πόλεμος 1943–1950, εκδ. Φιλίστωρ, Αθήνα, 1997,
▪️ Αρχείο της ΚΕ του ΚΚΕ, Έγγραφο 502207, Κοιν/ση διαταγής της Γερμανικής Στρατιωτ. Δ/σης από Τάγμα «ΛΕΩΝΙΔΑΣ» του Ελεύθερου Ελληνικού Στρατού, 25.12.1943. Το τάγμα θ’ αποτελούνταν από 1.000 άτομα, που κατανέμονταν στο Γύθειο οι 180, και οι 820 στη Σπάρτη. Στη διαταγή καθοριζόταν επακριβώς και ο οπλισμός του τάγματος «Ο Λεωνίδας», που συνολικά περιλάμβανε 1.000 τουφέκια, 22 πολυβόλα ή οπλοπολυβόλα, 10 όλμους, φωτοβολίδες «και αυτόματα πιστόλια όσα υπάρχουν».
▪️ Γιάννης Πριόβολος, Εθνικιστική «αντίδραση» και Τάγματα Ασφαλείας. Εμφύλιος και αντικατοχικός πόλεμος, εκδ. Πατάκη, Αθήνα, 2018,
▪️ Εφημερίς της Κυβερνήσεως, 1.3.1944 (ΦΕΚ 43Α).
▪️ Ηλίας Παπαστεριόπουλος, Ο Μωρηάς στα όπλα, τόμ. Β’, εκδ. Έρευνα και Κριτική της Νεοελληνικής Ιστορίας, Αθήνα 1965,
▪️ Αρχείο της ΚΕ του ΚΚΕ, Έγγραφο 502187, Σύντομος Έκθεσις εμφανίσεως και εξαπλώσεως της ΕΑΜ εν Λακωνία.
▪️ Χάγκεν Φλάισερ, Στέμμα και Σβάστικα, τόμ. Β’, εκδ. Παπαζήση, Αθήνα, 1995,
▪️ Γιάννης Παναγιωτίδης, Η πορεία του εργατικού και κομμουνιστικού κινήματος στη Θεσσαλονίκη, εκδ. Κώδικας, Θεσσαλονίκη, 2007,
▪️ Αρχείο της ΚΕ του ΚΚΕ, Έγγραφο 503697, Έκθεση Γιώργη Κικίτσα, 3.5.1956. (Η Έκθεση αποτελείται από 42 δακτυλογραφημένες σελίδες).
▪️ Βαγγέλης Κασάπης (Κρίτων), Στον κόρφο της Γκύμπρενας (χρονικό της Εθνικής Αντίστασης στον Έβρο), τόμ. Β’, εκδ. Κάλβος, Αθήνα, 1977
▪️ Είναι χαρακτηριστική η δήλωση του συνταγματάρχη Παπαθανασόπουλου ότι Βρετανός αξιωματικός συνέστησε τη συνεργασία με τους Γερμανούς, επειδή «δεν ήτο δυνατόν άλλως γενέσθαι» («‘Εκθεσις του αντισυνταγματάρχου Στρατολογίας Βουραντζέρη Δημ.», στο Δημήτρης Μαδεμοχωρίτης, Η Εθνική Αντίσταση στην Εύβοια 1941–1944, Αθήνα, 2008, σελ. 96–97, όπως παρατίθεται στο Γιάννης Πριόβολος, Εθνικιστική «αντίδραση» και Τάγματα Ασφαλείας. Εμφύλιος και αντικατοχικός πόλεμος, εκδ. Πατάκη, Αθήνα, 2018, σελ. 262).

🔻🔻   

Η πορεία της ταξικής πάλης στις κρίσιμες συνθήκες του 1944
Η 10^η Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ (Γενάρης 1944)

🔻🔻

Στο πρώτο 10ήμερο του Γενάρη του 1944 συνήλθε στην Αθήνα η 10η Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ.
Αν και η Ολομέλεια επισήμανε ότι «τα αστικό κόμματα, οι κύκλοι του Γλίξμπουργκ ενισχύουν ενεργά την κυβέρνηση των προδοτών ενάντια στο ΚΚΕ, την οργάνωση των χιτλερικών ταγμάτων, των τσολιάδων και της Ασφάλειας (…) συνενώνουν τις δυναμικές οργανώσεις ΕΔΕΣ, Χ. ΙΤ. ΕΚΟ κ.λπ. (…) αρχίζουν συνδυασμένες πολεμικές επιχειρήσεις (…) από Γερμανούς και ελληνική αντίδραση κάθε λογής», αποφάσισε ότι οι εξελίξεις:
«Βάζουν μπροστά στο αγωνιζόμενο έθνος επιταχτικά το πρόβλημα της δημιουργίας στην ελεύθερη Ελλάδα κεντρικού κυβερνητικού οργάνου εθνικής ενότητας και απελευθέρωσης (…) Το ΚΚΕ πιστεύει ότι τα κόμματα, οργανώσεις και προσωπικότητες που δεν συνταύτισαν την τύχη τους με τον καταχτητή, θα συνεργαστούν με το ΚΚΕ και το ΕΑΜ γι’ αυτόν το σκοπό».
Στην εισήγηση προς την Ολομέλεια το ΠΓ παρουσίασε το κείμενο που έστειλε στα πολιτικά κόμματα, στις 24-Ιουν-1943, για το σχηματισμό κυβέρνησης. Το γράμμα προς τα αστικά κόμματα περιλάμβανε ανάμεσα σε άλλα:
«Το Πολιτικόν Γραφείον της ΚΕ του ΚΚΕ δέχεται ανεπιφυλάκτως από το σύμφωνον αυτό τα ακόλουθα σημεία:
✔️  Το πρώτον σημείον είναι εκείνο εις το οποίον το σύμφωνον αναφέρει ότι “άμα τη καταλλήλω στιγμή θέλει επιδιωχθή ο σχηματισμός κυβερνήσεως εκ των συνεργαζόμενων κομμάτων και άλλων τυχόν προσώπων, ίνα λάβη αύτη το χαρακτήρα κυβερνήσεως εθνικής ενότητος, ήτις και θα εκπροσωπή ούτω εις την ολότητα της τον ελληνικόν λαόν. Η κυβέρνησις αύτη θέλει επιδιώξει την κατά το δυνατόν ταχύτερον χρόνον λύσιν του πολιτειακού ζητήματος διά της ενεργείας ελευθέρου δημοψηφίσματος, υποχρεωμένων των κομμάτων ίνα ταχθώσι κατά την διενέργειάν του υπέρ της αβασιλεύτου δημοκρατίας”»
✔️  Επιπλέον, η 10η Ολομέλεια αποφάσισε το ΚΚΕ να βοηθήσει τις διάφορες «λαϊκοδημοκρατικές ομάδες»⁉️ για «τη συνένωση και συγκέντρωση μαζί τους σε ένα Ομοσπονδιακό κόμμα της λαϊκής δημοκρατίας»»⁉️. Αυτό σήμαινε ότι προσανατολιζόταν στην αναίρεση της οργανωτικής αυτοτέλειας του ΚΚΕ.
👁️‍🗨️  Στην εισήγηση του ΠΓ προς τη 10η Ολομέλεια της ΚΕ (Γενάρης 1944), ο Γ. Ζέβγος έκανε λόγο για «το Κράτος τουΛαού», υπογραμμίζοντας:
«Στις ανταρτοκρατούμενες περιοχές καταρρέει το κράτος ⁉️ των Ράλληδων» … επίσης επισήμαινε:
«Ο λαός με λαϊκές επιτροπές βγαλμένες από λαϊκές συνελεύσεις αναλαβαίνει όλες τις διοικητικές, πολιτικές, δικαστικές, εκπαιδευτικές και εκπολιτιστικές λειτουργίες και αρχίζει όσο είναι δυνατόν ο δημοκρατικός μετασχηματισμός ❓ της νεοελληνικής κοινωνίας.»
👁️‍🗨️  Η απόφαση της 10ης Ολομέλειας εκτίμησε:
«Καταρρέει το αντιλαϊκό κράτος και φυτρώνει αυθόρμητο το καινούργιο κράτος του λαού που οργανώνει την αυτοδιοίκηση του»
👁️‍🗨️  Η πολιτική του ΚΚΕ, όσον αφορά το «κράτος του λαού», αποτελούσε έκφραση του στόχου για την εγκαθίδρυση μετά από την απελευθέρωση της «Λαϊκής Δημοκρατίας», σε συνδυασμό με τη γραμμή της «εθνικής ενότητας».
✔️  Η 10η Ολομέλεια πραγματοποιήθηκε σε μια φάση που η έκβαση του Β’ Παγκόσμιου Πολέμου είχε κατά βάση κριθεί και οι αστικές τάξεις χωρών, όπως η Ελλάδα, επιδίδονταν εντατικά και μεθοδικά στην ολόπλευρη προετοιμασία για τη μεταπολεμική εξουσία. Η επίθεση των αστικών δυνάμεων κάθε απόχρωσης είχε δυναμώσει και γινόταν πιο συντονισμένη.
♟️ Αντί να ενισχύσει αποφασιστικά την ταξική διάσταση της πάλης του Κόμματος και να επιφέρει στροφή στη στρατηγική του κατεύθυνση, η 10η Ολομέλεια προχώρησε σε δρόμο ακριβώς αντίθετο, ενώ ο εχθρός βυσσοδομούσε ♟️
Έκανε ένα ακόμα αποφασιστικό βήμα στη γραμμή της σύμπραξης με τις αστικές πολιτικές δυνάμεις. Δεν πήρε υπόψη της ότι αυτή η πολιτική μόνο την αστική τάξη θα ωφελούσε. 
Με την κατεύθυνση που χάραξε η 10η Ολομέλεια άμβλυνε αντί να οξύνει τα ταξικά αντανακλαστικά των κομματικών μελών.
Και όλ’ αυτά όταν τα γεγονότα που ακολούθησαν (διάλυση του 5/42 και η εκτέλεση του Ψαρρού από τον ΕΛΑΣ, η διάλυση του στρατού Μέσης Ανατολής κ.ά.) επιβεβαίωναν ότι η ταξική πάλη στην Ελλάδα είχε μπει στην αποφασιστική φάση της.

[ σσ |>
Η Ολομέλεια επικύρωσε την απόφαση της ΚΕ του Ιούνη του 1943 για την αυτοδιάλυση της ΚΔ, ενώ τίμησε τη μνήμη του Δημήτρη Γληνού και εκτελεσμένους, μέλη της ΚΕ
✔️   Οι υπογραμμίσεις και επισημάνσεις δικές μας

Το έργο της ΠΕΕΑ — Ο ταξικός χαρακτήρας της

🔻🔻

Σχετικά με τον ταξικό χαρακτήρα της ΠΕΕΑ δόθηκαν πολλές ερμηνείες και αναπτύχθηκε έντονη ιδεολογικοπολιτική διαπάλη.
Είναι αναμφισβήτητο ότι στο μικρό χρονικό διάστημα της ύπαρξης της (10-Μαρτ / 9‑Οκτ-1944) η «κυβέρνηση του βουνού» πραγματοποίησε σημαντικό εκσυγχρονιστικό έργο με φιλολαϊκό προσανατολισμό. Αναγνωρίστηκαν μια σειρά δικαιώματα στη γυναίκα, υπήρξε μέριμνα για τις νέες γενιές, καθιερώθηκε η δημοτική γλώσσα και ένα σύστημα μονοτονικό σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης, καθώς και το οχτάωρο ως ημερήσιος χρόνος μισθωτής εργασίας, πολύχρονο αίτηματης εργατικής τάξης. Με την άμεση λαϊκή οργάνωση και δράση αντιμετωπίστηκαν η ληστεία και η ζωοκλοπή, προστατεύτηκε η σοδειά χιλιάδων αγροτών, αποδόθηκε δωρεάν δικαιοσύνη σε σωρεία υποθέσεων, έγινε προσπάθεια να επιλυθούν προβλήματα Υγείας και Πρόνοιας, επισιτισμού, συγκοινωνίας και ασφάλειας των κατοίκων της Ελεύθερης Ελλάδας. Ρυθμίστηκαν ζητήματα δασικών εκτάσεων, βοσκοτόπων, αντιμετωπίστηκε η παράνομη υλοτομία με την ίδρυση Υπηρεσίας Δασών.
Στο ζήτημα της εκπαίδευσης, ζωτικής σημασίας μέτρο ήταν η αποκατάσταση της λειτουργίας των σχολείων στις ελεύθερες περιοχές.  Επίσης, έγινε μια πρώτη προσπάθεια πρακτικής εφαρμογής ορισμένων εκσυγχρονισμών και καινοτόμων στοιχείων εμπνευσμένων από την εκπαιδευτική και παιδαγωγική πείρα της ΕΣΣΔ.

Ιδιαίτερης σημασίας ζήτημα αποτελούσε και το περιεχόμενο της σχολικής εκπαίδευσης. Στο Εθνικό Συμβούλιο της ΠΕΕΑ (14–27 Μάη 1944), προσδιορίστηκαν «η θέση και οι σκοποί της λαϊκής εκπαίδευσης». Με βάση αυτούς, καθιερώθηκε η δωρεάν και ενιαία εκπαίδευση, που διαιρέθηκε σε τέσσερις περιόδους (υποχρεωτική προσχολική μέχρι 6 ετών, υποχρεωτική στοιχειώδης από 7–14 ετών, τετράχρονος κύκλος από 15–18 χρόνων και ανώτατη για τις ηλικίες από 19–22 χρόνων).
Στις επεξεργασίες της ΠΕΕΑ κυριαρχούσε το αστικοδημοκρατικό περιεχόμενο. Ανέφερε χαρακτηριστικά η Οδηγία της Επιτροπής Θεσσαλίας ΠΕΕΑ (Γραφείο Παιδείας και Θρησκευμάτων) για τη διδασκαλία στα σχολεία της περιοχής, (15-Σεπ-1944):
«Να παραβάλλεται ο σημερινός αγώνας προς τον αγώνα του 1821 και να εξάγονται τα αναγκαία συμπεράσματα, να εξηγείται δε στους τροφίμους των σχολείων γιατί οι παππούδες μας του ’21 νίκησαν μεν τον Τούρκο τύραννο, νι-κήθηκαν όμως από τον Έλληνα κοτσαμπάση κι έτσι έχασαν από τα αιματωμένα χέρια τους τη λαοκρατία της εποχής εκείνης (…) Επειδή όμως δεν βγήκαν ακόμη τα νέα βιβλία, να γίνεται χρήση των παλιών, μ’ επιλογή πάντοτε των κομματιών που πρέπει να είναι απαλλαγμένα από 4/αυγουστιανές επιδράσεις.»

Στα σχολεία της ΠΕΕΑ δίδαξαν σπουδαίοι παιδαγωγοί, όπως η Ρόζα Ιμβριώτη, ο Κώστας Σωτηρίου, ο Μιχάλης Παπαμαύρος, ο αρχαιολόγος Γιάννης Μηλιάδης, καθώς και η Καίτη Ζέβγου, ο Θανάσης Γκένιος, ο Θ. Βανιώτης, ο Θ. Μητσόπουλος, ο Αλ. Παπαγεωργίου κ.ά.
Η ΠΕΕΑ πρωτοπόρησε στον τομέα της Λαϊκής Δικαιοσύνης εγκαθιδρύοντας: Την εκλογή των μελών του Λαϊκού Δικαστηρίου από το λαό της περιφέρειας. Την ανάκληση μελών του από το 1/3 των εκλογέων. Το χαρακτήρα του λειτουργήματος ως «τιμητικό, υποχρεωτικό και άμισθο». Όμως το άρθρο 25 του «Κώδικα Λαϊκής Δικαιοσύνης» ανέφερε στις «Γενικές Δικονομικές Διατάξεις»:
«Τα δικαστήρια είναι ανεξάρτητα και ελεύθερα στην άσκηση των καθηκόντων τους (…) Καμμιά πολιτική, στρατιωτική ή άλλη αρχή ή οργάνωση δεν μπορεί να επεμβαίνει στα έργα των δικαστηρίων.» Τα ριζοσπαστικά στοιχεία της Λαϊκής Δικαιοσύνης της ΠΕΕΑ, όπως ήταν επόμενο, δε διατηρήθηκαν στην πορεία, όταν η ταξική πάλη απέβαινε προς όφελος της αστικής εξουσίας.
Ωστόσο, όλα τα παραπάνω θετικά, καθώς και άλλα ακόμα, όντας πρωτόγνωρα μέχρι τότε στον ελληνικό λαό, αλλά και έχοντας πραγματοποιηθεί σε συνθήκες πολέμου και κατοχής, μετρούνταν ως κοσμογονικές αλλαγές. Πλατιές λαϊκές μάζες ένιωσαν ότι είχαν μετατραπεί σε πρωταγωνιστές των εξελίξεων, ότι γίνονταν νοικοκύρηδες στον τόπο τους. Γιατί ‑αυτό ήταν το κυριότερο- διαπίστωσαν με την πείρα τους ότι όλα αυτά αποτελούσαν κατακτήσεις που τις επέβαλε ο ίδιος ο λαός με πολύ σκληρούς αγώνες και με το όπλο στο χέρι.

🔻 Και το σημαντικότερο, ο λαός αναγνώριζε ότι ο φιλολαϊκός προσανατολισμός οφειλόταν στη δράση του ΚΚΕ, που ηγήθηκε ένοπλα και σε αυτήν την πελώρια προσπάθεια 🔻 

Το γεγονός λοιπόν ότι ο λαός ήταν ένοπλος και ότι αναγνώριζε στο ΚΚΕ την κεντρική καθοδηγητική δύναμη του αγώνα, προσδίδει στο έργο της ΠΕΕΑ καταρχήν περιεχόμενο ριζοσπαστικό.

Αλλά το θεμελιώδες βρισκόταν στο γεγονός ότι η ΠΕΕΑ δεν ήταν όργανο εργατικής επαναστατικής εξουσίας. Δεν προέκυψε ως τέτοια, γιατί ούτε το ΚΚΕ έθεσε τέτοιο στόχο, ούτε οι πολιτικές διακηρύξεις και πράξεις της στόχευαν στην ανατροπή της αστικής εξουσίας και την απαλλοτρίωση της καπιταλιστικής ιδιοκτησίας.
Η Ιδρυτική Πράξη της ΠΕΕΑ (10 Μάρτη 1944) αναγνώριζε την καπιταλιστική ιδιοκτησία στα μέσα παραγωγής, καθώς ανέφερε στα καθήκοντα της: «3) το σεβασμό της ατομικής ιδιοκτησίας…»
Επίσης η Πράξη 12 της ΠΕΕΑ «Διατάξεις για τη λαϊκή δικαιοσύνη», όριζε στο Άρθρο 1:
«Τόσο το ιδιωτικό όσο και το ποινικό δίκαιο που ίσχυε πριν από την Κατοχή διατηρούνται σε ισχύ»

Η ΠΕΕΑ εξέφραζε συμμαχία κοινωνικών δυνάμεων από την εργατική τάξη έως και την αστική, της πόλης και του χωριού. Αυτή άλλωστε η συμμαχία απο-τυπώθηκε και στη σύνθεση της. Ήταν μια κυβέρνηση συνασπισμού πολιτικών δυνάμεων, στον οποίο συμμετείχαν από το ΚΚΕ μέχρι δυνάμεις του Κόμματος των Φιλελευθέρων, ενώ ως άτομα έδωσαν τη στήριξη τους και πήραν μέρος και πρόσωπα του Λαϊκού Κόμματος.

Και από την πορεία της ΠΕΕΑ προκύπτει ως συμπέρασμα η ανάγκη πλήρους πολιτικού διαχωρισμού της εργατικής τάξης και των λαϊκών στρωμάτων από την αστική τάξη και τα ανώτερα μεσαία στρώματα, σε οποιεσδήποτε συνθήκες.

🔻 Αυτό είναι ευθύνη της οργανωμένης ιδεολογικής-πολιτικής πρωτοπορίας της εργατικής τάξης, του ΚΚΕ στη χώρα μας 🔻 

Το ΚΚΕ ‑ακόμα και με Συνέδριο- έπρεπε να χαράξει γραμμή επίλυσης του ζητήματος της εξουσίας, σε πάλη με τις σοσιαλδημοκρατικές και τις άλλες αστικές πολιτικές δυνάμεις, να διαχωριστεί συνολικά από την αστική τάξη (εγχώρια και ξένη), να θέσει την εργατική τάξη με τα λαϊκά σύμμαχα στρώματα μπροστά στο ιστορικό καθήκον της επαναστατικής αλλαγής της κοινωνίας παίρνοντας γι’ αυτό όλα τα απαραίτητα ιδεολογικά-πολιτικά-οργανωτικά μέτρα, παράλληλα βέβαια με τον αγώνα για το διώξιμο των κατακτητών.

 🔻 Η Συμφωνία του Λιβάνου🔻

Η Διάσκεψη του Λιβάνου πραγματοποιήθηκε από τις 17 έως τις 20 Μάη 1944 στο «Grand Hotel du Bois de Boulogne» του χωριού Ντουρ Ες Σουέ-ιρ, έξω από τη Βηρυττό. Η αντιπροσωπία ΚΚΕ-ΠΕΕΑ-ΕΑΜ-ΕΛΑΣ βρέθηκε απομονωμένη μέσα στη σφηκοφωλιά των βρετανικών υπηρεσιών, έχοντας υπονομευτεί η δυνατότητα επικοινωνίας της με το ΕΑΜικό κέντρο στην Ελλάδα. Για παράδειγμα, το πρώτο μήνυμα από τα επιτελεία στην Ελλάδα, που έλεγε να μη δεχτεί τον Παπανδρέου ως πρωθυπουργό της υπό σχηματισμό κυβέρνησης, δεν έφτασε ποτέ στην αντιπροσωπία. Επόμενο, αφού τις επικοινωνίες έλεγχαν οι Βρετανοί…
Λίγες μέρες πριν φτάσει στο Κάιρο η αντιπροσωπία, είχε ολοκληρωθεί η διάλυση των ελληνικών ενόπλων δυνάμεων στη Μέση Ανατολή. Η αντιπροσωπία, αντί να καταγγείλει το χτύπημα της Αντιφασιστικής Στρατιωτικής Οργάνωσης [ΑΣΟ] ‑λόγος από μόνος του αρκετός και για να αποχωρήσει από το Λίβανο (βλ |>[ 1 ] <| — |> [ 2 ] <| — |> [ 3 ] <| — |> [ 4 ]<|), έστειλε στις 16 Μάη 1944, παραμονή της Σύσκεψης, το εξής απαράδεκτο τηλεγράφημα στον Τσόρτσιλ, που υπέγραφαν οι Σβώλος, Ρούσος, Πορφυρογένης:
«Ως αντιπρόσωποι της μαχόμενης Ελλάδος παρά τη συνδιασκέψει διά την εθνικήν ενότητα, επιθυμούμεν να εκφράσωμεν τη Υμετέρα Εξοχότητι ευσεβάστως τον θαυμασμόν μας και Σας ευχαριστήσωμεν διά το ενδιαφέρον Σας υπέρ της χώρας μας και το μέλλον της. 
Το ενδιαφέρον αυτό χρονολογείται από περισσότερον του ενός αιώνος παράδοσιν πολύτιμον εις τον Ελληνικόν λαόν και την οποίαν, πράξεις, ως αι υπό της Υμετέρας Εξοχότητος επιτελεσθείσαι, κατέστησαν έτι ισχυροτέραν. 
Πιστεύομεν ότι το ενδιαφέρον αυτό, ομού μετά λύπης την οποία τόσον δικαίως ησθάνθητε διά τα πρόσφατα γεγονότα, τα επισυμβάντα μεταξύ των δυνάμεων μας Μέσης Ανατολής, προεκάλεσε τας σοβαρός κρίσεις σας διά την χώραν μας. 
Ας μας επιτροπή, εν τούτοις να είπωμεν, ότι η αντίστασις και η αιματηρά πάλη του Ελληνικού λαού εις τας πόλεις και τα όρη είναι τοιαύται, ώστε να υπερτερούν εις ηθικήν σημασίαν των παραφρόνων πράξεων ανεύθυνων προσώπων, αι οποίαι πράξεις, μολονότι γεννηθείσαι από την επιθυμία διά την εθνικήν ένωσιν, ωδήγησαν εν τούτοις εις οδυνηρά και καταστρεπτικά αποτελέσματα, τα οποία πρέπει να καταδικαστούν από πάντας… 
Ας είναι βεβαία η Υμετέρα Εξοχότης ότι θα πράξωμεν παν το δυνατόν όπως επιτύχωμεν την εθνικήν ενότητα, (κλπ)
Όμοιο τηλεγράφημα απέστειλαν οι Σβώλος, Πορφυρογένης, Ρούσος και προς τον Πρόεδρο των ΗΠΑ Ρούζβελτ, ο οποίος απάντησε αναφέροντας ανάμεσα σε άλλα:
«Έλαβον μετ’ ευχαριστήσεως το ευπρόσδεκτον και μεστόν διαβεβαιώσεων τηλεγράφημα σας (…) ησθάνθημεν βαθείαν λύπην διά την διαίρεσιν η οποία παρετηρήθη εσχάτως μεταξύ των Ελλήνων (…) ευχόμεθα ολοψύχως, όπως οι Έλληνες ηγέται, οι οποίοι συνήλθον εις την Εγγύς Ανατολήν προς σύσκεψιν, θα φροντίσουν ώστε η σύσκεψις αυτή ν’ αποβή νέος ιστορικός σταθμός εις την Ελληνικήν Ιστορίαν διά την ενότητα του Ελληνικού έθνους»
Επισημαίνεται ότι στις 5 Μάη, τη μέρα που η αντιπροσωπία της ΕΑΜικής Αντίστασης έφτανε στο Κάιρο, ο Τσόρτσιλ έστελνε στον Ίντεν (υπουργό Εξωτερικών) τηλεγράφημα με το ακόλουθο περιεχόμενο:
«Πρέπει να επιτύχουμε ρήξη με το ΕΑΜ πριν αυτό συνδεθεί πολύ με τους Σοβιετικούς. Πρέπει, αν είναι δυνατόν, να δημιουργήσουμε ένα τέτοιο χάσμα που θα δώσει στους Σοβιετικούς να καταλάβουν ότι πρέπει να το σκεφτούν πολύ σοβαρά πριν πάρουν απόφαση. Το Φορέιν Όφις πρέπει να καταστρώσει την πιο ισχυρή επίθεση κατά του ΕΑΜ, έτσι που να είναι δυνατό να καταγγελθεί ανοιχτά. Δεν πρέπει να του δοθεί καμία βοήθεια ή οποιουδήποτε είδους όπλα και εφόδια. Όλη η βοήθεια μας πρέπει να δοθεί στον Ζέρβα και αυτή θα πρέπει, αν είναι δυνατό, να αυξηθεί.»
Παίρνοντας το λόγο στη Σύσκεψη ο Γ. Παπανδρέου, εξαπέλυσε μια αχρεία αντικομμουνιστική και αντιΕΑΜική επίθεση, (χαρακτηριστικά τα παρακάτω):
«Κόλασις είναι σήμερον η κατάστασις της Πατρίδος μας. Σφάζουν οι Γερμανοί. Σφάζουν τα Τάγματα Ασφαλείας. Σφάζουν και οι Αντάρται. Σφάζουν και καίουν (…)
Η ευθύνη του ΕΑΜ είναι ότι δεν απέβλεψε μόνον εις τον απελευθερωτικόν αγώνα, αλλά ηθέλησε να προετοιμάση την μεταπολεμικήν δυναμικήν του επικράτησιν. Διά τούτο επεδίωξε, πρώτον, τηνμονοπώλησιν του Εθνικού Αγώνος. Δεν επιτρέπει εις κανέναν άλλον να ανέβη εις τα βουνά και να πολεμήση τον Κατακτητήν ‑εμποδίζει με ποινήν θανάτου τους Έλληνας να εκπληρώσουν το πατριωτικόν των καθήκον…
Και επεδίωξε, δεύτερον, την τρομοκράτησιν και τηνεξόντωσιν των αντιπάλων του. 
Εταύτισεν εαυτό με το Κράτος. Οι αντίπαλοι του ΕΑΜ εθωρήθησαν εχθροί της Πατρίδος. 
Αλλά τούτο ημπορεί να συμβαίνη μόνον εις τον Φασισμόν, όπου το κόμμα ταυτίζεται με το Κράτος. 
Εις τας δημοκρατίας όμως ‑και ημείς θέλομεν να είμεθα δημοκρατία, και αγωνιζόμεθα δι’ αυτό- εις τας δημοκρατίας το κόμμα δεν υποτάσσει, αλλ’ υποτάσσεται εις το Κράτος. 
Με την τρομοκρατικήν αυτήν δράσιν του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ εδημιουργήθη, δυστυχώς, το ψυχολογικόν κλίμα, το οποίον επέτρεψαν εις τους Γερμανούς να επιτύχουν εις το τρίτον έτος της δουλείας ό,τι δεν είχαν κατορθώσει κατά τα δύο πρώτα έτη ‑την κατασκευήν των Ταγμάτων Ασφαλείας, προορισμός των οποίων είναι ο εμφύλιος πόλεμος (…)
(…) Αυτός είναι ο φαύλος κύκλος από τον οποίον οφείλομεν το ταχύτερον να εξέλθωμεν. Και προς τούτο εις μόνον υπάρχει τρόπος: Η κατάργησις του ταξικού και η δημιουργία Εθνικού Στρατού. (…)
Κωνσταντίνος Ρέντης:
«Το ΕΑΜ φονεύει πάντα μη οπαδόν του, ισχυριζόμενον ότι φονεύει προδότας. Η ακρότης αυτή ώθησε πολλούς να καταταχθούν εις τα τάγματα ασφαλείας. Πολλοί φορούν πένθος εις το περιβραχιόνιον. Είναι τέκνα, αδελφοί ή γονείς δολοφονηθέντων από το ΕΑΜ.»
Κωνσταντίνος Βεντήρης:
«Ο ΕΛΑΣ τρομοκρατεί την ύπαιθρον. Πρέπει να δημιουργηθεί πραγματικός Εθνικός Στρατός με μόνον σκοπόν την απελευθέρωσιν της ελληνικής Πατρίδος.»
Η Διάσκεψη του Λιβάνου κατέληξε σε συμφωνία, που χαρακτηρίστηκε ως «Εθνικό Συμβόλαιο».
Η Διάσκεψη καταδίκασε το κίνημα στη Μέση Ανατολή:
«Όλοι εμείναμε σύμφωνοι ότι η στάσις της Μέσης Ανατολής απετέλεσεν έγκλημα εναντίον της πατρίδος»
Η αντιπροσωπία του Κόμματος, σύμφωνα με τον Ρούσο, αρνήθηκε αρχικά να προβεί σε καταδίκη, όμως ο Γ. Παπανδρέου δε δεχόταν συζήτηση, αν πρώτα δεν καταδίκαζαν το κίνημα. «Ήθελαν να μας επιρρίψουν την άμεση ευθύνη της προετοιμασίας της», έγραψε για την εξέγερση ο Π. Ρούσος. Επίσης, υποστήριξε:
«Βρεθήκαμε μπροστά στο πρόβλημα αν θα έπρεπε να προχωρήσουμε υπό τέτοιες συνθήκες. Νομίσαμε ότι δεν θα έπρεπε να διευκολύνουμε το σχέδιο της δεξιάς να μας παρουσιάσει διασπαστές, ασυνεπείς»
Επίσης η συμφωνία ανάμεσα σε άλλα ανέφερε:
«Πρέπει το ταχύτερον να βαδίσωμεν προς την δημιουργίαν του Εθνικού μας Στρατού, ο οποίος θα είναι απηλλαγμένος πάσης επιρροής κομμάτων και οργανώσεων, θα ανήκη μόνον εις την πατρίδα και θα υπάκουη εις τας διαταγάς της κυβερνήσεως (…)
Στις 21 Μάη 1944 εκδόθηκε το επίσημο ανακοινωθέν, που έλεγε ανάμεσα σε άλλα:
«Αφού υπέγραψαν όλοι οι αντιπρόσωποι, ανεξαιρέτως, εν μέσω γενικών χειροκροτημάτων, οι αντιπρόσωποι εξέφρασαν τον θαυμασμών των και την ευγνωμοσύνην των προς τον Έλληνα Πρωθυπουργών διά την ικανότητα με την οποία διηύθυνεν το έργον της διασκέψεως, το οποίον ωδήγησεν εις τηνεπίτευξιν της Εθνικής Ενότητος»
Την επομένη η αντιπροσωπία έστειλε τηλεγράφημα, με το οποίο ενημέρωνε για την επίτευξη συμφωνίας με υποχωρήσεις.
Η αρχική αντίδραση της ηγεσίας του ΕΑΜικού κινήματος ήταν αρνητική, όσον αφορούσε τους όρους της συμφωνίας. Στο τηλεγράφημα της (23 Μάη 1944) προς την αντιπροσωπία έλεγε:
«Ελάβομεν μοναδικόν τηλεγράφημα σας. [Στοπ]. Οποίον αναφέρετε επήλθε συμφωνία με ιδικός σας υποχωρήσεις, οποίας παραλείπετε γνωρίσετε. Ραδιοφωνηθέντες όροι συμφωνίας είναι έξω και εναντίον γραπτών οδηγιών μας. [Στοπ]. Εντολή σας αυστηρώς καθορισμένη διά συμφωνίαν εξασφαλίζουσαν επιδιώξεις αγωνιζομένου Έθνους. [Στοπ]. Αναμένομεν επειγόντως εξηγήσεις. [Στοπ].» (Το τηλεγράφημα υπέγραφαν οι Μπακιρτζής, Σιάντος και Χατζής).
Η αντιπροσωπία κατηγορούνταν ότι δεν τήρησε τις οδηγίες που είχε πάρει από την ΠΕΕΑ στις 22 Απρίλη 1944.
Οι βασικότερες οδηγίες ήταν:
«Να καθοριστούν οι προγραμματικές κατευθύνσεις της Ενιαίας Κυβέρνησης με βάση τους σκοπούς της ΠΕΕΑ (…)
Ο στρατός και οι υπηρεσίες θα ξεκαθαριστούν από τα στοιχεία που έδρασαν στην περίοδο της 4ης Αυγούστου εναντίον του λαού και τα φασιστικά εν γένει στοιχεία.(…)
Η σύνθεση της κυβέρνησης θα στηριχθεί στη βάση ότι η πλειοψηφία ή, το ελάχιστο, το μισό των εδρών πρέπει να δοθούν στην ομάδα ΕΑΜ-ΚΚ-ΠΕΕΑ και ειδικά τα υπουργεία Εσωτερικών και Στρατιωτικών. Για την Προεδρία και το Υπουργείο Εξωτερικών θα καταβληθεί προσπάθεια να κερδηθούν για την ομάδα. Πάντως στην Ελεύθερη Ελλάδα θα υπάρχει Αντιπρόεδρος της κυβέρνησης από την ομάδα.
Θα γίνει Ενιαίος Στρατός. Θα έχωμε υπ’ όψη για αρχιστρατήγους τους Σαράφη και Σαρηγιάννη. Θα είναι δεκτοί αξιωματικοί πρόθυμα με ανάλογες θέσεις, εκτός από τους εθνοπροδότες»

Η Έκθεση του Πέτρου Ρούσου για το Λίβανο

Όταν επέστρεψε από το Λίβανο στην Ελλάδα, ο Πέτρος Ρούσος υπέβαλε στο ΠΓ γραπτή έκθεση, που συζητήθηκε σε συνεδρίαση του.
Κεντρικό κορμό της έκθεσης αποτελεί η πολιτική της «εθνικής ενότητας», στο πλαίσιο της οποίας αντιμετώπιζε και τη στάση της αντιπροσωπίας στο Λίβανο, με αυτοκριτική για τον τρόπο που αυτή χειρίστηκε ορισμένα ζητήματα, κυρίως την καταδίκη του κινήματος της Μέσης Ανατολής.
Η πολιτική σημασία της έκθεσης πηγάζει από το γεγονός ότι ο Πέτρος Ρούσος ήταν ο επικεφαλής της αντιπροσωπίας και κυρίως από το περιεχόμενο της, που εξέφραζε αναλυτικά, ίσως και πιο εμπλουτισμένα, τη συλλογική σκέψη ολόκληρου του καθοδηγητικού οργάνου, ανεξάρτητα από τις επιμέρους ενστάσεις που υπήρχαν για τη Συμφωνία του Λιβάνου.
Τα βασικά σημεία της έκθεσης Ρούσου (ΣΣ |> βλ ‑του ίδιου «Η μεγάλη πενταετία» κεφ «η θυελλώδης συνεδρίαση του ΠΓ ‑τέλη Ιούλη του 1944») είναι τα εξής:
Εκτιμώντας ότι η προσπάθεια του εχθρού κατευθυνόταν στη διάσπαση της ενότητας του ΕΑΜικού αγώνα, υποδείκνυε ότι «εμείς οφείλουμε ν’ απαντήσουμε με ακόμα μεγαλύτερη επιμονή για την ολοκλήρωση της εθνικής ενότητας». Γιατί:
«Η θετική πολιτική της εθνικής ενότητας…
α|> Σπάει το διεθνές “λοιμοκαθαρτήριο” κατά του αγώνα μας.
β|> Μας μεγαλώνει τη δυνατότητα διαφώτισης και κινητοποίησης του λαού και πάλης του για δημοκρατικότερους όρους.
γ|> Δημιουργεί πιθανότητες μεγαλύτερης ενίσχυσης του αγώνα.
δ|> Δημιουργεί δυνατότητες αποσύνθεσης των ταγμάτων του Ράλλη.
ε|> Δημιουργεί δυνατότητες σωτηρίας των χιλιάδων “στασιαστών” αγωνιστών μας στη Μέση Ανατολή.
στ|> Αποκαλύπτει τους αντιδραστικούς, εχθρούς της ενότητας»

Η παραπάνω ανάλυση ακολουθεί κατά γράμμα τη στρατηγική που υλοποιούσε τότε το ΚΚΕ και η ΠΕΕΑ. Πρόκειται για το ιδεολογικοπολιτικό πλαίσιο το οποίο εξηγεί και αιτιολογεί και τη Συμφωνία του Λιβάνου. Παράλληλα αναδεικνύει ζητήματα που συγκροτούν επιμέρους έκφραση της γραμμής υποχωρήσεων στην αστική πολιτική:

Το πιο χαρακτηριστικό είναι το ακόλουθο σημείο της έκθεσης:
«Το κόμμα της εργατικής τάξης οφείλει να υποτάξει τις ταξικές του διεκδικήσεις στον κοινό αυτό μεγάλο σκοπό, χωρίς να χάσει την ανεξαρτησία του, βέβαιο πως η συντριβή του φασισμού και η εξασφάλιση της εθνικής ανεξαρτησίας και της προοδευτικής εξέλιξης είναι ο μόνος δρόμος που οδηγεί στη νίκη, στο σοσιαλισμό.»
Ακριβώς αυτή η αντίληψη ακύρωνε τον αυτοτελή ρόλο του ΚΚΕ και άνοιγε το δρόμο στην ανασύνταξη και κυριαρχία των αστικών δυνάμεων.
Ακόμα, η Έκθεση αναφέρεται στο ΚΚ Γαλλίας, που υποστήριζε τον αγώνα του Ντε Γκολ:
«Από φέτος συμμετέχει στη γαλλική επιτροπή του Αλγερίου που ονομάστηκε προσωρινή κυβέρνηση της Γαλλικής Δημοκρατίας»
Παρόμοια αναφορά γινόταν για τους Ιταλούς κομμουνιστές, οι οποίοι «μετά την άφιξη του Τολιάτι  (Έρκολι), σε συνεργασία με τους σοσιαλιστές και άλλους αποφάσισαν να συνεργαστούν προσωρινά στην κυβέρνηση με τον ίδιο τον Μπαντόλιο, παρακάμπτοντας για την ώρα ακόμη και το ζήτημα της ανατροπής της μοναρχίας»
Μετά από τη Διάσκεψη του Λιβάνου, οι αντιπροσωπίες ΚΚΕ-ΕΑΜ-ΠΕΕΑ επισκέφτηκαν τις πρεσβείες των ΗΠΑ και της Μ. Βρετανίας. Συναντήθηκαν με τους πρέσβεις των δύο χωρών, όχι όμως και με τον Βλ. Νόβικοφ, πρέσβη της ΕΣΣΔ. Τον Ρούσο κάλεσε αργότερα ο πρώτος σύμβουλος της σοβιετικής πρεσβείας Δανιήλ Σόλοντ, ο οποίος, όπως γράφει ο Ρούσος στην έκθεση, του έκανε την εξής ανακοίνωση για τη Συμφωνία του Λιβάνου:
«Η Σοβιετική κυβέρνηση δεν απάντησε επί του θέματος. Ο πρεσβευτής όμως σας διαβιβάζει την ακόλουθη προσωπική του γνώμη: α) Η συμφωνία του Λιβάνου ανταποκρίνεται προς τη σημερινή κατάσταση των πραγμάτων, β) Η στάση της αντιπροσωπείας σας είναι σωστή, γ) Πρέπει να μπείτε στην κυβέρνηση και δ) να φροντίσετε να γίνει γνωστή αυτή στα βουνά»
Η συνεδρίαση του ΠΓ (τέλη Ιούλη του 1944) που συνήλθε για να συζητήσει την έκθεση του Πέτρου Ρούσου «ήταν μια από τις θυελλώδεις», κυρίως με τις τοποθετήσεις των Ζέβγου και Στρίγκου.

🔻 Εκτίμηση για τη Συμφωνία του Λιβάνου 🔻

◾ Στο Λίβανο οι αντιπροσωπευόμενες αστικές πολιτικές δυνάμεις, με τη στήριξη της Βρετανίας, υπερασπίζονταν την αστική εξουσία στην Ελλάδα που είχε κλονιστεί και που γι’ αυτό δεν μπορούσαν ούτε να επιστρέψουν δίχως τη συμφωνία του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ. Οι αστικές πολιτικές δυνάμεις έκαναν αγώνα ταξικό, ενώ η πολιτική του ΚΚΕ, του ΕΑΜ και της ΠΕΕΑ, παρά τις προθέσεις τους, οδηγούσε στην ταξική συνθηκολόγηση ◾

✔️  Το ΚΚΕ δεν έπρεπε να υποχωρήσει, ανεξάρτητα από το βάσιμο ή όχι της αποχώρησης από το ΕΑΜ συνεργαζόμενων, στην περίπτωση που δεν υπογραφόταν συμφωνία. Η ιδεολογικοπολιτική διαπάλη έπρεπε να διεξαχθεί με στόχο την κατάκτηση ενός νέου, πιο ευνοϊκού από ταξική σκοπιά συσχετισμού δυνάμεων.
Η κατηγορία ότι η αντιπροσωπία δεν τήρησε τις οδηγίες του ΠΓ ήταν σωστή, όπως και ότι έγιναν απαράδεκτες υποχωρήσεις. Ωστόσο, το θεμελιακό λάθος αρχής, προϊόν της στρατηγικής της «εθνικής ενότητας», ήταν η απόφαση του ΚΚΕ και του ΕΑΜ να στείλουν αντιπροσωπία στο Λίβανο.
Είναι σημαντική η ευθύνη των κομμουνιστών αντιπροσώπων που δέχτηκαν ακόμα και να καταδικάσουν το ηρωικό κίνημα της ΑΣΟ, ενώ έδειξαν υποχωρητικότητα και σε επιμέρους ζητήματα που προέκυψαν. Όμως η ΚΕ του ΚΚΕ, ως συλλογικό όργανο που είχε την πρώτη ευθύνη για την πορεία του κινήματος, όφειλε να ακυρώσει τη Συμφωνία του Λιβάνου.

Η Συμφωνία του Λιβάνου επιβεβαιώνει ότι ανάμεσα σε αντίπαλες τάξεις δεν μπορεί να υπάρξει «ισορροπία». Γι’ αυτό και καμιά συμφωνία μεταξύ τους δεν μπορούσε να έχει αμοιβαία επωφελή χαρακτήρα, να χρησιμοποιηθεί για φιλολαϊκές εξελίξεις από το ΚΚΕ, ως πρωτοπορία του εργατικού κινήματος, καθώς και από το ΕΑΜ.

✔️   Κατά τους καλοκαιρινούς μήνες του 1944, οι αντιπαραθέσεις του ΚΚΕ και του ΕΑΜ με τον Γ. Παπανδρέου συνεχίζονταν. Το θέμα απασχολούσε φυσικά τα ηγετικά όργανα, που δεν εξέφραζαν ενιαία άποψη. Σε συνάντηση που είχε ο Γ. Σιάντος με τον Αλ. Σβώλο, ο δεύτερος είπε σύμφωνα με τη μαρτυρία του Π. Ρούσου:
«Γιώργη, ξεκαθαρίστε τι θέλετε. Αν τραβάτε για μονομερή κατάληψη της εξουσίας και σύγκρουση, εγώ δεν θα σας ακολουθήσω. Θα μείνω στην μπάντα χωρίς ν’ αντιδράσω. Αν τραβάτε για εξομάλυνση της κατάστασης με βάση τις συμφωνίες, ελάτε να βρούμε λύση.»
Η συζήτηση επαναλήφθηκε στη συνέχεια κατά τη συνάντηση που είχαν οι Σιάντος και Ιωαννίδης με τους Τσιριμώκο, Σβώλο, Ασκούτση, Αγγελόπουλο, Στρατή και Θ. Χατζή.

Στο διήμερο 2–3 Αυγούστου 1944 πραγματοποιήθηκε συνεδρίαση της ΚΕ του ΚΚΕ  στο χωριό Ρόσι του δήμου Αργιθέας των Αγράφων. Ήταν η τελευταία συνεδρίαση του καθοδηγητικού οργάνου του Κόμματος πριν την Απελευθέρωση και η πρώτη μετά από τη Συμφωνία του Λιβάνου. Στη συνεδρίαση συζητήθηκε η έκθεση του Π. Ρούσου που είχε εκτιμήσει προηγουμένως το ΠΓ.

Η συνεδρίαση της ΚΕ έγινε το διάστημα που το ΕΑΜ και το ΚΚΕ βρίσκονταν στο απόγειο της δύναμης τους και οι αποφάσεις που θα έπαιρνε ήταν καθοριστικής σημασίας, άμεσα και μακροπρόθεσμα.

✔️   Οι χιτλερικοί είχαν εντείνει τη δολοφονική δράση τους κατά του ΕΑΜ και του ΚΚΕ, ενώ ήδη είχαν αρχίσει να αποσύρουν τις φρουρές τους, δίχως αισθητή ενόχληση από τις βρετανικές δυνάμεις. Ο διευθυντής της «Εστίας», Αχιλλέας Κύρου, έγραψε χαρακτηριστικά: «Εν τω μεταξύ είχε αρχίσει η μεταφορά μεγάλου μέρους του γερμανικού στρατού από τα διάφορα νησιά του Αιγαίου προς την Αττική και την πρωτεύουσα. (…) Τριάντα ως πενήντα αεροπλάνα κάνουν δυο φορές κάθε νύκτα το ταξίδι μεταξύ Αθηνών και νήσων. Προξενεί δε κάποιαν περίεργη εντύπωση (…) το γεγονός ότι οι σύμμαχοι, που παρακολουθούν με τα ανιχνευτικά των όλη αυτή την κίνηση, αφήνουν τους γερμανούς σχεδόν ανενόχλητους στις μεταφορές των.»
Τις ίδιες ώρες σύγχυση και φόβος επικρατούσε στα Τάγματα Ασφαλείας και στη Χωροφυλακή . Πολλοί ταγματασφαλίτες στη Βόρεια Ελλάδα προσπαθούσαν να ενταχτούν στον ΕΔΕΣ, για να αποφύγουν τις συνέπειες της δράσης τους.

Με το κίνημα στο απόγειο το κλίμα στη συνεδρίαση της ΚΕ ήταν τελείως διαφορετικό. Ακόμη και ο Γ. Ζέβγος, που αρχικά είχε αντιδράσει έντονα στη Συμφωνία του Λιβάνου, στη συνεδρίαση την δέχτηκε ως «βάση για συζήτηση»

Η απόφαση της ΚΕ επιβεβαίωνε 🔻
🔻«Το ΚΚΕ διακηρύχνει προς όλες τις κατευθύνσεις την ακλόνητη προσήλωση του στην πολιτική της εθνικής ενότητας. Μ’ αυτή τη συνεπή πολιτική του της ενότητας, πέτυχε να γίνει η διάσκεψη του Λιβάνου μ’ όλα τα κόμματα και οργανώσεις και να υπογραφεί μια κατ’ αρχήν συμφωνία (…) Η ΚΕ του ΚΚΕ, θεωρώντας πάντα ότι η απελευθέρωση της Ελλάδας (…) η εξασφάλιση της λαϊκής κυριαρχίας και η μεταπολεμική ανοικοδόμηση δεν είναι υπόθεση ενός μόνο κόμματος, αλλά ολάκερου του Έθνους, δηλώνει ότι το Κομμουνιστικό Κόμμα (…) κάνει και θα κάνει το παν για την επίτευξη της ενότητας με βάση (…) τη λαοκρατική κοινοβουλευτική λύση των εσωτερικών προβλημάτων.» 🔺

Ακόμη και η wiki, αναφέρει στο σχετικό λήμμα: Το βράδυ της 20ης Μαΐου το κείμενο που προέκυψε ως κοινή δήλωση των 25 συνέδρων το οποίο και υπέγραψαν όλοι χαρακτηριζόμενο από τον Γ. Παπανδρέου «Εθνικό Συμβόλαιο» βασιζόταν στις αρχικές προγραμματικές διακηρύξεις του ίδιου. Αξίζει όμως να επισημανθούν τα ακόλουθα σημεία:
α) Πουθενά δεν έγινε μνεία για την μέχρι τότε “Εθνική Αντίσταση”.
β) Καταγγέλθηκε η τρομοκρατία της υπαίθρου με σαφείς υπόνοιες ότι οφείλονταν στο ΕΑΜ.
β) Δεν καταγγέλθηκαν τα Τάγματα ασφαλείας, αλλά αντίθετα αναφέρθηκε ότι απ΄ αυτά ζητούσαν προστασία τα θύματα του ΕΑΜ.
δ) Το δε κίνημα της Μέσης Ανατολής, στιγματίσθηκε χαρακτηριζόμενο ως εθνικό έγκλημα.
ε) Ο Αλ. Σβώλος δεν θα ανελάμβανε αντιπρόεδρος.
στ) Τα υπουργεία Εσωτερικών και Στρατιωτικών τέθηκαν εκτός διαπραγμάτευσης.
ζ) Τέλος αντί του 50% των υπουργείων, προσδιορίσθηκε να παραχωρηθούν στην Εαμική αντιπροσωπεία το 25%.
Και τα επτά παραπάνω σημεία σε συσχετισμό των προκαταρκτικών “μίνιμουμ αξιώσεων” καταμαρτυρούν όχι μόνο απλή υποχώρηση του ΕΑΜ, αλλά πλήρη αναδίπλωση αυτού σε ουσιαστικές θέσεις. Εξ ου και ο μεν Σ. Γρηγοριάδης να χαρακτηρίσει το Συνέδριο ως τη μεγαλύτερη ήττα που υπέστη το ΕΑΜ, ενώ ο Β. Ραφαηλίδης “Βατερλώ του ΕΑΜ, του ΚΚΕ και όλων των αριστερών πολιτικών δυνάμεων”

Και ακολουθεί ‑αμέσως μετά, ο Δεκέμβρης του ’44 μια εξαιρετικά κρίσιμη  ταξική σύγκρουση … Τριάντα τρεις ηρωικές μέρες. Συνέχεια της πάλης του ΕΑΜ — ΕΛΑΣ στην Κατοχή, του απελευθερωτικού κινήματος στο οποίο ηγήθηκε το ΚΚΕ. Και προοίμιο, της τρίχρονης εποποιίας του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας (ΔΣΕ), της κορυφαίας ταξικής σύγκρουσης στην Ελλάδα κατά τον 20ό αιώνα.

Με το ΚΚΕ, που, αν και χτυπημένο άγρια από τη δικτατορία Μεταξά, ανασυγκροτήθηκε γρήγορα, έσωσε το λαό από την πείνα, συνέβαλε με τον ΕΛΑΣ και το ΕΑΜ στην Αντιφασιστική Νίκη. Μια νίκη που δεν πρόλαβε να τη χαρεί ο λαός. Μια από τις πρώτες πράξεις του τότε πρωθυπουργού Γ. Παπανδρέου, με τον ερχομό του στην Ελλάδα, ήταν η απαίτηση να διαλυθεί ο ΕΛΑΣ, ενώ την ίδια ώρα ενίσχυε τον Ιερό Λόχο και την Ορεινή Ταξιαρχία, τον στρατό, δηλαδή, της αστικής τάξης που συγκροτούνταν για να σώσει την εξουσία της, αφού είχε φροντίσει ήδη να εγκλωβίσει τον αντίπαλό της πρώτα με τη συμφωνία του Λιβάνου (συμμετοχή του ΚΚΕ σε μια αστική κυβέρνηση) και ύστερα με τη συμφωνία της Καζέρτας (με υπαγωγή του ΕΛΑΣ στο Στρατηγείο της Μέσης Ανατολής).

Η συνέχεια γνωστή: Ο Σκόμπι διατάσσει τον αφοπλισμό του ΕΛΑΣ, ενώ την ίδια ώρα συγκροτούνται τα τάγματα εθνοφυλακής με τους ταγματασφαλίτες. Και έρχεται η ματωμένη Κυριακή της 3ης του Δεκέμβρη του 1944, με μια γιγάντια διαδήλωση απ’ όλες τις γειτονιές της Αθήνας στο κέντρο της πόλης. Και το χτύπημά της: 21 νεκροί και 140 τραυματίες.

Στο Φάληρο έχουν φτάσει, στο μεταξύ, οι πρώτοι 6.000 Αγγλοι στρατιώτες. Ο λαός στο δρόμο, μετατρέπει την κηδεία των θυμάτων σε νέα διαδήλωση με το σύνθημα στα πανό να γράφει: «Οταν ο λαός βρίσκεται αντιμέτωπος με τον κίνδυνο της τυραννίας διαλέγει ή τις αλυσίδες ή τα όπλα». Νέο χτύπημα, 40 νεκροί και 70 τραυματίες. Κι ακολουθεί η εποποιία των 33 μερόνυχτων. Με δυο εγγλέζικες μεραρχίες να καταφτάνουν στην Ελλάδα για να πνίξουν το λαϊκό κίνημα.

Στο ερώτημα αν μπορούσαν το ΕΑΜ — ΚΚΕ να καταλάβουν την εξουσία τις μέρες της απελευθέρωσης της Αθήνας (12-Οκτ-1944) ώστε να μην έρθει ο «Δεκέμβρης», η απάντηση μπορεί να δοθεί και πάλι μόνο με ένα «αν», παρότι η Ιστορία δεν γράφεται με υποθετικά σχήματα:

📍 Η κατάκτηση της εργατικής εξουσίας προϋπέθετε διαχωρισμό των ΕΑΜικών δυνάμεων από τους πολιτικούς και στρατιωτικούς στόχους των «συμμάχων» και της κυβέρνησης Παπανδρέου, γεγονός που θα όξυνε πολύ περισσότερο την ταξική πάλη.
📍 Προϋπέθετε, ακόμα, αναδιάταξη των συμμαχιών μέσα στο ΕΑΜ — ΕΛΑΣ σε βάση επαναστατική και μετατροπή των φύτρων εξουσίας (Λαϊκός Στρατός, Λαϊκή Δικαιοσύνη) σε όργανα της επαναστατικής δράσης. Ακόμα: Επρεπε να προετοιμαστούν το Κόμμα και ισχυρές λαϊκές δυνάμεις για την εφαρμογή σχεδίου κατάληψης της Αθήνας, μετά την αποχώρηση των Γερμανών. Αυτό, σε συνδυασμό με αντίστοιχη δράση και συγκέντρωση δυνάμεων για την κατάληψη και άλλων βασικών κέντρων της χώρας, ιδιαίτερα της Θεσσαλονίκης.
📍 Το Κόμμα μας ήταν ιδεολογικά — πολιτικά ανέτοιμο για να διαμορφώσει τέτοιες εξελίξεις. Το στάδιο της αστικοδημοκρατικής επανάστασης, που είχε χαράξει η 6η Ολομέλεια της ΚΕ, το Γενάρη του 1934 (και επικύρωσε λίγο αργότερα το 5ο Συνέδριο του ΚΚΕ), αποτέλεσε τη βάση πάνω στην οποία προσαρμόστηκε η στρατηγική του «αντιφασιστικού μετώπου», που υιοθέτησε το 6ο Συνέδριο του ΚΚΕ (8 Δεκέμβρη 1935), σύμφωνα με τις αποφάσεις του 7ου Συνεδρίου της ΚΔ (Ιούλης — Αύγουστος 1935).
📍 Η στρατηγική των αντιφασιστικών μετώπων πάλης στηριζόταν στην ανάλυση ότι «…οι εργαζόμενες μάζες σε μια σειρά καπιταλιστικές χώρες είναι υποχρεωμένες σήμερα να διαλέξουν συγκεκριμένα όχι ανάμεσα στη δικτατορία του προλεταριάτου και στην αστική δημοκρατία, αλλά ανάμεσα στην αστική δημοκρατία και το φασισμό».

📍 Και πολλοί ακόμη, παράγοντες και ‑περισσότερες, υποθέσεις (γιατί όπως είπαμε υπάρχει ένα μεγάλο αν) που σίγουρα ξεφεύγουν από τα όρια αυτού του σημειώματος ‑όντας ένα ξεχωριστό «δοκίμιο Ιστορίας»📌