Προκλήσεις & κατακτήσεις των αυτόχθονων γυναικών στη Λατινική Αμερική

 Από το 1983, οι αυτόχθονες -ιθαγενείς σε όλο τον κόσμο έχουν αναδείξει με πολλούς τρόπους τον αγώνα κατά των διακρίσεων και της κακοποίησης των γυναικών σε συνάφεια και με την εθνότητά τους έτσι η 5^η  Σεπτεμβρίου, τιμάται ως Διεθνής Ημέρα των Αυτόχθονων Γυναικών με στόχο να αναδείξει την ξεχωριστή τους συμβολή στον αγώνα των λαών τους και να αναδείξει τον ρόλο τους στην παραγωγή, στην κοινωνία και στην οικογένεια.

Η ημερομηνία ορίστηκε ως φόρος τιμής στην Bartolina Sisa Vargas, μια ιθαγενή ηγέτιδα της Aymara που δολοφονήθηκε στις 5 Σεπτεμβρίου 1782 αφού ηγήθηκε μιας εξέγερσης αυτόχθονων εναντίον του ισπανικού στέμματος στο έδαφος της σημερινής Βολιβίας. Η Διεθνής Ημέρα των Αυτόχθονων Γυναικών καθιερώθηκε στη Δεύτερη Συνάντηση των Οργανώσεων και των Κινήσεων της Αμερικής, το 1983 στο Tiahuanaco (Βολιβία).

Οι Aymara ή Aimara είναι αυτόχθονες πληθυσμοί στις περιοχές των Άνδεων και των οροπεδίων - Altiplano της Νότιας Αμερικής και ανέρχονται σε περίπου 2,3 εκατομμύρια, που ζουν στη Βολιβία, το Περού και τη Χιλή. Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία ~1.600.000 στη Βολιβία, ~550.000 Περού ~157.000 στη Χιλή και ~20.000 στην Αργεντινή
Οι πρόγονοί τους έζησαν ελεύθεροι στην περιοχή για πολλούς αιώνες πριν υποταχτούν από τους Incas στα τέλη του 15ου - αρχές 16ου αιώνα και αργότερα των Ισπανών τον 16ο αιώνα. Με τους Ισπανοαμερικανικούς Πολέμους Ανεξαρτησίας (1810–25), έγιναν υπήκοοι των νέων εθνών της Βολιβίας και του Περού. Μετά τον πόλεμο του Ειρηνικού (1879–83), η Χιλή προσάρτησε έδαφος με πληθυσμό Aymara.

Παραδοσιακή γιορτή Aymara ceremony στην Copacabana, στις όχθες της λίμνης Titicaca (Bolivia)

Από το 1983, οι αυτόχθονες σε όλο τον κόσμο τιμούν τη Διεθνή Ημέρα των Αυτόχθονων Γυναικών και αναγνωρίζουν τις γυναίκες που πέθαναν στον αγώνα κατά των διακρίσεων και της κακοποίησης εναντίον τους και της εθνοτικής τους ομάδας.

Προκλήσεις της ιθαγενούς γυναίκας στη Λατινική Αμερική

Για τον κοινωνιολόγο και επιστημολόγο, πρώην υφυπουργό τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στην επαγγελματική κατάρτιση της Πολυεθνικής Βολιβίας, Jiovanny Samanamud, αυτόχθονες γυναίκες, αναπόσπαστο κομμάτι των λαϊκών – κοινωνικών αγώνων, αντιμετωπίζουν σοβαρές προκλήσεις.
Πρώτον, «να στηρίξουμε την πρόοδο που έχει σημειωθεί όσον αφορά την αναγνώριση των δικαιωμάτων και των πολιτισμών τους, ένας αγώνας που συνεχίζει να είναι θεμελιώδης ενάντια στις νέες μορφές αποικιοκρατίας που εξακολουθούν να υφίστανται στην αμερικανική ήπειρο και αλλού», δήλωσε σε συνέντευξή του στο TeleSUR.

Ο εμπειρογνώμονας τόνισε «τη μεγάλη πολιτιστική κληρονομιά των αυτόχθονων λαών, η οποία σφυρηλατήθηκε στους αγώνες της αντι-αποικιοκρατικής αντίστασης, η οποία αναδεικνύεται σε απεριόριστη πηγή πρακτικών, ιδεών και οριζόντων ζωής που ενισχύουν τα σημερινά κινήματα για τα σύγχρονα προβλήματα» … «όπου οι ιθαγενείς γυναίκες παίζουν ουσιαστικό ρόλο».

Tupac Katari - Bartolina Sisa

Οι αυτόχθονες γυναίκες στην καθημερινότητα

Σύμφωνα με τον ΟΗΕ, …
«Εξακολουθούν να υφίστανται πολλαπλές διακρίσειςσε βάρος τους, τόσο ρατσιστικές -ως αυτόχθονες γυναίκες όσο και σαν άτομα.
Υπόκεινται σε ακραία φτώχεια, βιώνουν την εμπορία ανθρώπων, τον αναλφαβητισμό, την έλλειψη πρόσβασης σε προγονικά εδάφη, βία στον ιδιωτικό και δημόσιο τομέα δουλειάς ενώ ανύπαρκτη είναι η ιατρική περίθαλψη».
«Η βία επιδεινώνεται όταν οι αυτόχθονες κοινότητες βρίσκονται εν μέσω κοινωνικών συγκρούσεων και οι γίνονται στόχοι ως γυναίκες για πολιτικούς λόγους ακόμη και όταν βρίσκονται στην καθημερινή τους εργασία».

Αυτές οι δράσεις περιλαμβάνουν παρέμβαση στις διαδικασίες διαβούλευσης και διαπραγμάτευσης που οδήγησαν στην έγκριση της ατζέντας του 2030 και της ατζέντας δράσης της Αντίς Αμπέμπα της 3^ης διεθνούς διάσκεψης για τη χρηματοδότηση της ανάπτυξης το 2015.

Επιτροπή κατά των διακρίσεων και του ρατσισμού κατά των αυτόχθονων λαών στη Γουατεμάλα
Περισσότερες από 23 εκατομμύρια αυτόχθονες γυναίκες στη Λατινική Αμερική
αντιμετωπίζουν ανισότητες φύλου και διακρίσεις,
συμπεριλαμβανομένης της άνισης πρόσβασης στην εκπαίδευση.

Ακόμη και στη Συμφωνία του Παρισιού, τα κράτη τόνισαν (…αναγνώρισαν στα λόγια) τη σημασία της παραδοσιακής γνώσης των αυτόχθονων λαών για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής.
Αξίζει επίσης να επισημανθεί η ιδιαίτερη συμμετοχή σε διάφορα φόρουμ του ΟΗΕ από αυτόχθονες γυναίκες, οι οποίες διαδήλωσαν υπέρ των συνανθρώπων τους, καθώς και για ζωτικά ζητήματα για τις κοινότητές τους ειδικά για το βιασμό της φύσης από τις πολυεθνικές στις περιοχές τους.

Ένα από τα αποτελέσματα –στα χαρτιά τουλάχιστον ήταν ότι το 2019, στο πλαίσιο της Συνόδου Κορυφής Δράσης για το Κλίμα που συγκλήθηκε από τον Γενικό Γραμματέα του ΟΗΕ, το Μόνιμο Φόρουμ προέτρεψε τα κράτη μέλη να συμπεριλάβουν τα δικαιώματα των αυτόχθονων πληθυσμών στα αποτελέσματα της Συνόδου.

Οι γυναίκες συμμετείχαν επίσης μαχητικά στις διαπραγματεύσεις που πραγματοποιήθηκαν τον Δεκέμβριο του 2019 πριν από την 25η σύνοδο της Διάσκεψης των Μερών της Σύμβασης -Πλαισίου των Ηνωμένων Εθνών για την Κλιματική Αλλαγή, η οποία πραγματοποιήθηκε στη Μαδρίτη, μέσω διαφόρων πρωτοβουλιών υπεράσπισης, συμπεριλαμβανομένων εκδηλώσεων, συνεντεύξεων τύπου και διμερών συναντήσεων για τα ατομικά και συλλογικά τους δικαιώματα.