Το σύστημα των σιδηροδρόμων μας πέρυσι εξολόθρευσε 3.720 ζωές σε συγκρούσεις αμαξοστοιχιών +27.260 πατώντας απρόσεχτους κι άχρηστους ανθρώπους στις διασταυρώσεις…

 

Από τη μυθοπλασία
στην τραγική καθημερινότητα
της αστικής διαχείρισης

Ανάμεσα στις ταινίες «καταστροφής» περίοπτη θέση κατέχει και το τρένο: αναφέρουμε ενδεικτικά την πολύ καλή Runaway Train _1985 (το τρένο της μεγάλης φυγής) και στον αντίποδα την ασήμαντη The Cassandra Crossing _1976 (Το Πέρασμα της Κασσάνδρας)

Η πρώτη μια εξαιρετική ταινία σε σκηνοθεσία Αντρέι Κοντσαλόφσκι, όπου δυο απελπισμένοι κατάδικοι και μια αθώα γυναίκα έρχονται αντιμέτωποι με το πεπρωμένο τους, καθώς τους καταδιώκει ένας δεσμοφύλακας, ο απάνθρωπος διευθυντής της φυλακής, από την οποία απέδρασαν και που το μίσος του εναντίον τους του έχει γίνει έμμονη ιδέα.
Τα αισθήματά τους μεταβάλλονται σε κάθε απότομη στροφή του τρένου, που κινείται με ιλιγγιώδη ταχύτητα. Κάθε τούνελ μοιάζει με διάδρομο για τη λησμονιά. Και η τελευταία στροφή είναι η σημαντική: Αυτή που θα κρίνει, αν θα κατακτήσουν την ελευθερία ή θα παραμείνουν καταδικασμένοι για όλη τους τη ζωή. Η ταινία ήταν υποψήφια για δύο όσκαρ _δεν της δόθηκε τίποτε ούτε διακρίθηκε ιδιαίτερα.

Στο «Πέρασμα της Κασσάνδρας» (σκηνοθεσία George P. Cosmatos με εξαιρετικό καστ) μια ομάδα τρομοκρατών, προσβεβλημένη από έναν θανατηφόρο ιό, επιβιβάζεται σε ένα υπερπολυτελές τρένο που ταξιδεύει από τη Γενεύη στη Στοκχόλμη, για να ξεφύγει απ’ την αστυνομία. Ο Στίβεν Μακένζι _Burt Lancaster στρατιωτικός που αναλαμβάνει να δώσει λύση, θέλει να στείλει το τρένο σε ένα εγκαταλελειμμένο στρατόπεδο έτσι ώστε ο ιός να μην εξαπλωθεί. Για να φτάσουν εκεί όμως πρέπει να περάσουν πάνω από μία ετοιμόρροπη γέφυρα, γνωστή ως το πέρασμα της Κασσάνδρας. Την ίδια στιγμή, ο γιατρός Τσάμπερλεϊν _Richard Harris προσπαθεί με τη βοήθεια της γυναίκας του _Sophia Loren να δημιουργήσει αντισώματα για να καταπολεμήσει τον ιό. Θα προλάβει να αποφύγει το θανατηφόρο πέρασμα; Για την ιστορία ακολουθεί το μισό τρένο πηγαίνει στη γέφυρα, η οποία καταρρέει και πέφτει στον γκρεμό με 10αδες πτώματα σορών να επιπλέουν στο ποτάμι … Jennifer Rispoli Chamberlain.

Μιλώντας για ταινίες και τρένα, το μυαλό φτερουγίζει 57 χρόνια πριν στον Άνθρωπο που έβλεπε τα Τρένα να Περνούν (Closely Watched Trains) του του Γίρι Μένζελ γραμμένη και σκηνοθετημένη σαν ένα ποίημα που απαγγέλει την ενηλικίωση ενός αντί-ήρωα και μια ολόκληρης χώρας στο μεταίχμιο (δυο χρόνια αργότερα θα γίνει η επέμβαση «βοήθεια»;) Στο ρόλο του ήρωα, αντί-ήρωα βρίσκουμε τον Μίλος, εκπαιδευόμενο σταθμάρχη σε επαρχιακό σταθμό, καμάρι για την οικογένεια του, αλλά και για την μικρή κοινωνία που περιστρέφεται γύρω από τρένα που φεύγουν και έρχονται χωρίς ποτέ να σταματούν εκεί παρά μόνο για να υπενθυμίσουν το εφήμερο και τις δυναμικές να αλλάζουν με βλ._/flix.gr, οδηγό τη σεξουαλική αφύπνιση - άντρες που αμφιταλαντεύονται ανάμεσα στην απόλυτη ανία και την «επιστήμη του φλερτ», δίνοντας την χαριστική βολή σε μια «ηθική» κοινότητα στα όρια της παρωδίας. Η ανικανότητα του Μίλο την ώρα που πρέπει να φανεί αντάξιος του… ανδρισμού του, θα γίνει το κέντρο μιας… ρομαντικής ίντριγκας που τελικά οδηγεί την πλοκή στην ολοκλήρωση μιας βαθιά πολιτικής ταινίας και ένα τέλος… εποχής.

_Mark Twain Λονδίνο 1872
_αντιγραφή από Θέματα Παιδείας (τ89-92 _της Σύνταξης)

«Αναφέρομαι στοργικά στο σύστημα των σιδηροδρόμων μας, που συγκατατίθεται να μας αφήσει να ζούμε -αν και θα μπορούσε να κάνει το αντίθετο- σαν κύριοι του εαυτού μας. Πέρυσι εξολόθρευσε μόνο τρεις χιλιάδες εφτακόσιες είκοσι ζωές με τις συγκρούσεις αμαξοστοιχιών και εικοσιεφτά χιλιάδες διακόσιες εξήντα, πατώντας απρόσεχτους και άχρη­στους ανθρώπους στις διασταυρώσεις. Οι εταιρίες λυπήθηκαν πολύ για τη δολοφονία αυτών των τριάντα χιλιάδων ανθρώπων και έφτασαν μέχρι του σημείου να πληρώσουν για μερικούς απ’ αυτούς - οικειοθελώς, φυσικά, γιατί ακόμα και οι πιο ποταποί από μας δε θα ισχυρίζονταν ότι κατέχου­με δικαστήρια τόσο προδοτικά ώστε να χρησιμοποιήσουν ένα νόμο ενάντια σε μια εταιρία σιδηροδρόμων. Αλλά, δόξα τω Θεώ, οι σιδηροδρομικές εται­ρίες έχουν γενικά την τάση να κάνουν σωστές και ευγενικές ενέργειες δίχως εξαναγκασμό. Ξέρω ένα περιστατικό που όταν συνέβη με συγκίνησε πολύ. Μετά από ένα ατύχημα, η εταιρία έστειλε στο σπίτι ένα καλάθι με ό,τι είχε απομείνει από έναν αγαπητό μακρινό μου ηλικιωμένο συγγενή, μαζί με το ακόλουθο σημείωμα: “Παρακαλούμε να δηλώσετε την τιμή στην οποία τον εκτιμάτε - και να επιστρέφετε το καλάθι”. Πραγματικά δεν μπορώ να φανταστώ φιλικότερη πράξη» _Mark Twain (Μαρκ Τουαίην “Λόγος μετά το δείπνο- Προ­σφώνηση σε δεξίωση Αμερικανών στο Λονδίνο το 1872, για την επέτειο της 4^ης Ιουλίου).

Την πραγματικότητα των ιδιωτικών σιδηροδρόμων και τις τραγικές συνέπειες της αποτύπωνε με το μαύρο χιούμορ του ο συγγραφέας 150 χρό­νια πριν, στην ακμή του καπιταλισμού. Στην εποχή μας το κεφάλαιο, για την εξασφάλιση των υπερκερδών του, «δεν υπάρχει έγκλημα που να μη ριψοκινδυνεύει να το διαπράξει», προέβλεπε ο Καρλ Μαρξ. Στο πεδίο αυτής της “τόλμης”, του κεφαλαίου που έχει αποθρασυνθεί, συναγωνίζο­νται οι πολιτικοί εκπρόσωποί του και σύσσωμο τα σινάφι των υποτακτι­κών του.         '

Όσοι έβαλαν πλάτες για τη διάλυση και ιδιωτικοποίηση του ΟΣΕ (ΠΑΣΟΚ, ΣΥΡΙΖΑ, ΝΔ) βγήκαν κι από πάνω να ζητήσουν ευθύνες για το: έγκλημα στα Τέμπη. Φταίει «η έλλειψη αξιολόγησης», έφτασε να πει η Νίκη Κεραμέως, που από τη θητεία της στο Υπουργείο Παιδείας έγινε ειδική και στα τρένα. Βρήκαν και τον υπάλληλο του σταθμού, που είναι και δικό τους παιδί, να του φορτώσουν όλο το έγκλημα (λίγο έλειψε να τα βάλουν και με το νεκρό μηχανοδηγό). Το ζήτημα γι’ αυτούς είναι να μείνει στο απυρόβλη­το και να συνεχιστεί η ίδια πολιτική. Όσο για την ιταλική εταιρία, θα πλη­ρώσει αποζημίωση στις οικογένειες των νεκρών, «οικειοθελώς φυσικά», αφού η σύμβασή της δεν την υποχρεώνει. Η ευγένεια και η καλοσύνη σε τέτοια εγκλήματα περισσεύει. Μην τολμήσει κανείς να μιλήσει για νεκρό στη Ναυπηγοεπισκευαστική Ζώνη, η απάντηση έρχεται “αφοπλιστική”: (ορθότερα: εφοπλιστική). «Τι θέλετε δηλαδή, να μη δουλεύει κανείς;» (Για την ανεργία λοιπόν φταίνε οι ταξικές δυνάμεις που διεκδικούν εργασιακά δικαιώματα «ας τα καταργήσουμε για να μη φτιάχνονται τα πλοία στο; εξωτερικό»...). Χάρη μας κάνουν που δουλεύουμε ας είν’ καλά τα κέρδη τους. Τα υπερκέρδη δεν τ’ αγγίζουμε ούτε για να τα φορολογήσουμε (φρόντισαν γι’ αυτό οι κυβερνήσεις ΠΑΣΟΚ, ΣΥΡΙΖΑ και ΝΔ). Μάλιστα, κατά δήλωση των ίδιων των κεφαλαιοκρατών, «δεν υπάρχουν υπερκέρδη, ο σωστός όρος είναι απρόσμενα κέρδη» αυτό διευκρίνισε ο Γ. Βαρδινογιάννης (capital.gr), παραδίνοντας γλωσσικά μαθήματα σε μας τους ανίδεους.

Mark Twain _παραδόθηκε στις 4 Ιουλίου 1899, Λονδίνο, Αγγλία __
Δεξίωση Αμερικανών στο Λονδίνο το 1899, για την επέτειο της 4^ης Ιουλίου

Σας ευχαριστώ για το κομπλιμέντο που μόλις μου έκαναν και για να δείξω την εκτίμησή μου για αυτό δεν θα σας ταλαιπωρήσω με πολλά λόγια.
Είναι ευχάριστο να γιορτάζουμε με αυτόν τον ειρηνικό τρόπο, σε αυτό το παλιό μητρικό έδαφος, την επέτειο ενός πειράματος που γεννήθηκε από τον πόλεμο στην ίδια γη τόσο πολύ καιρό πριν, και ολοκληρώθηκε σε επιτυχημένο θέμα από την αφοσίωση των προγόνων μας. Χρειάστηκαν σχεδόν εκατό χρόνια για να φέρουμε τους Άγγλους και τους Αμερικανούς σε σχέσεις καλές, ευγενικές και αμοιβαίας εκτίμησης, αλλά πιστεύω ότι επιτέλους επιτεύχθηκε.

Ήταν ένα μεγάλο βήμα όταν οι δύο τελευταίες παρεξηγήσεις διευθετήθηκαν με τη διαιτησία (την καλή γειτονία) αντί με κανόνια. Είναι άλλο ένα σπουδαίο βήμα όταν η Αγγλία υιοθετεί τις ραπτομηχανές μας χωρίς να διεκδικήσει την εφεύρεση -- ως συνήθως και άλλο ένα εισήγαγαν τις προάλλες αυτοκίνητο με ανακλινόμενα καθίσματα. Και ζέστανε την καρδιά μου περισσότερο από ό,τι μπορώ να πω, χθες, όταν είδα το θέαμα ενός Άγγλου που παρήγγειλε σε έναν Αμερικανό τσαγκάρη οικειοθελώς sherry _και όχι μόνο αυτό, αλλά με διαυγές το μυαλό και ήρεμα, ισορροπημένα, λογικά και συγκροτημένα να υπενθυμίζει στον κράχτη να μην ξεχάσει τις φράουλες.
Με μια κοινή καταγωγή, μια κοινή γλώσσα, μια κοινή λογοτεχνία, μια κοινή θρησκεία και κοινά ποτά, τι χρειάζεται πλέον για τη συνένωση των δύο εθνών σε έναν μόνιμο δεσμό αδελφοσύνης;

Αυτή είναι μια εποχή προόδου και η δική μας είναι μια προοδευτική γη. Μια μεγάλη και ένδοξη γη, επίσης -- μια χώρα που ανέπτυξε τους Washington, Franklin, William M. Tweed, Longfellow, Motley, Jay Gould, Samuel C. Pomeroy και ένα πρόσφατο Κογκρέσο που δεν ήταν ίδιο με το προηγούμενο (έτσι διατείνονται ορισμένοι …) και ένας στρατός των Ηνωμένων Πολιτειών που κατέκτησε εξήντα Ινδιάνικές περιοχές σε οκτώ μήνες - κάτι που τους κούρασε _δε λέω (ο Θεός ξέρει), πάντως πολύ καλύτερο από τις απολίτιστες σφαγές.
Έχουμε ένα ποινικό σύστημα που είναι ανώτερο από οποιοδήποτε άλλο στον κόσμο και η αποτελεσματικότητά του αμαυρώνεται μόνο από τη δυσκολία εύρεσης δώδεκα ανδρών ενόρκων κάθε μέρα που δεν ξέρουν τίποτα και δεν μπορούν να διαβάσουν. Και μπορεί να παρατηρήσω ότι έχουμε μια παράνοια που θα είχε σώσει τον Κάιν.
Νομίζω ότι μπορώ να πω, και να πω με περηφάνια, ότι έχουμε ορισμένα νομοθετικά σώματα που φέρνουν υψηλότερες τιμές από οποιαδήποτε άλλη στον κόσμο.

Αναφέρομαι και πάλι _τιμής ένεκεν στο σιδηροδρομικό μας σύστημα, το οποίο συναινεί να μας αφήσει να ζήσουμε, αν και μπορεί να κάνει το αντίθετο, καθώς είμαστε αφέντες του εαυτού μας. Κατέστρεψε μόνο τρεις χιλιάδες εβδομήντα ζωές πέρυσι από συγκρούσεις, και είκοσι επτά χιλιάδες διακόσιες εξήντα, πέφτοντας πάνω από απρόσεκτους και αχρείαστους ανθρώπους στις διαβάσεις. Οι εταιρείες μετάνιωσαν σοβαρά για τη δολοφονία αυτών των τριάντα χιλιάδων ανθρώπων και έφτασαν στο σημείο να πληρώσουν για μερικούς από αυτούς _οικειοθελώς, φυσικά, γιατί οι πιο άθλιοι από εμάς δεν θα ισχυρίζονταν ότι έχουμε ένα δικαστήριο αρκετά προδοτικό ώστε να επιβάλει νόμο εναντίον μιας σιδηροδρομικής εταιρείας. Αλλά, ευχαριστώ τον Παράδεισο, οι σιδηροδρομικές εταιρείες είναι γενικά διατεθειμένες να κάνουν το σωστό και ευγενικό πράγμα χωρίς εξαναγκασμό. Γνωρίζω μια περίπτωση που με άγγιξε πολύ εκείνη την εποχή (σσ. το 1872). Μετά από ένα ατύχημα, η εταιρεία έστειλε στο σπίτι τα λείψανα ενός αγαπητού μακρινού συγγενή μου σε ένα καλάθι, με την παρατήρηση, "Παρακαλώ δηλώστε σε ποια τιμή τον εκτιμάτε και _παρακαλούμε επιστρέψτε το καλάθι". Τώρα δεν θα μπορούσε να υπάρξει τίποτα πιο φιλικό από αυτό.
Αλλά δεν πρέπει να στέκομαι εδώ και να καυχιέμαι όλη τη νύχτα. Ωστόσο, δεν θα σας πειράξει να καυχιέται λίγο για τη χώρα του στις 4 Ιουλίου. Είναι μια δίκαιη και νόμιμη στιγμή να πετάξεις τον αετό.

Θα πω μόνο μια ακόμη λέξη καυχησιολογίας _και μια ελπιδοφόρα. Είναι αυτό. Έχουμε μια μορφή διακυβέρνησης που δίνει σε κάθε άνθρωπο μια δίκαιη ευκαιρία και καμία εύνοια. Σε εμάς, κανένα άτομο δεν γεννιέται με το δικαίωμα να κοιτάζει από ψηλά τον πλησίον του και να τον περιφρονεί. Ας βρούμε την παρηγοριά μας σε αυτό όσοι από εμάς δεν είμαστε δούκες. Και μπορεί να βρούμε ελπίδα για το μέλλον στο γεγονός ότι όσο δυσαρεστημένη είναι η κατάσταση της πολιτικής μας ηθικής σήμερα, η Αγγλία έχει ξεσηκωθεί πολύ πιο άσχημα από την εποχή που ο Κάρολος Α' εξευγένιζε τις εταίρες και κάθε πολιτικός χώρος ήταν θέμα διαπραγμάτευσης και πώλησης.

Υπάρχει ακόμα ελπίδα για εμάς…

Η παραπάνω είναι η ομιλία που επρόκειτο να κάνω, αλλά ο υπουργός μας, ο στρατηγός Schenck, προήδρευσε και μετά την ευλογία κλπ., σηκώθηκε και έκανε έναν, μακρύ, τεράστιο και ασύλληπτα βαρετό διάλογο και ολοκλήρωσε λέγοντας ότι, καθώς η ομιλία δεν φαινόταν να ενθουσιάζει πολύ τους καλεσμένους, όλη η περαιτέρω ρητορική θα μας έτρωγε χρήσιμο κοινωνικό χρόνο. Είναι γνωστό ότι ως συνέπεια αυτής της παρατήρησης σαράντα τέσσερις τελειοποιημένες ομιλίες πέθαναν στη μήτρα. Η κατάθλιψη, η κατήφεια, η επισημότητα που κυριάρχησε στο συμπόσιο από τότε και στο εξής θα είναι μια διαρκής ανάμνηση με πολλούς που ήταν εκεί. Με αυτή την αλόγιστη παρατήρηση ο στρατηγός Σένκ έχασε σαράντα τέσσερις από τους καλύτερους φίλους που είχε στην Αγγλία. Περισσότεροι από ένας είπαν εκείνο το βράδυ: "Και αυτό είναι το είδος του ανθρώπου που στέλνεται να μας εκπροσωπήσει σε μια μεγάλη αδελφή αυτοκρατορία!"

Θέματα Παιδείας

·    Το περιοδικό εκδίδεται από τον “Όμιλο Εκπαιδευτικού Προβληματισμού” (σωματείο — μη κερδοσκοπικού χαραχτήρα) με ευθύνη των Θόδωρου Τζιαντζή (εκδότης) και Ρίτας Νικολαΐδου (διευθύντρια, μέλος του Τμήματος Παιδείας της ΚΕ του ΚΚΕ)

·    Η ύλη επιλέγεται και παρουσιάζεται από Συντακτική Επιτροπή με τη βοήθεια ειδικών συνεργατών

·    Μόνιμοι συνεργάτες: Αγωνιστική Συσπείρωση Εκπαιδευτικών — Δημοκρατική Ενότητα Γονέων — Δημοκρατική Πανεπιστημονική Κίνηση — Κέντρο Μαρξιστικών Ερευνών — Μέτωπο Αγώνα Σπουδαστών (ΜΑΣ) Πανσπουδαστική Κ.Σ. — ΠΑΜΕ Εκπαιδευτικών.

·     Επικοινωνία:
τηλ. 210–8213430 6974478660 — mail@thematapaideias.org

·     Συνδρομές-εμβάσματα: Θέματα Παιδείας, Ταχ.Θυρ. 31207, Τ.Κ. 100 35 Αθήνα
Τιμή τεύχους: 5€

·     Ετήσια συνδρομή (4 τεύχη): 18€ Δίχρονη συνδρομή (8 τεύχη): 35€ Ετήσια συνδρομή για φοιτητές και άνεργους: 15€

·     Νομικά Πρόσωπα (ετήσια): 25€ Συνδρομή εξωτερικού: 35€

·     Καταθέσεις: ΕΘΝΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ ΕΛΛΑΔΑΣ, Αρ.Λογαρ. 190/ 79299194 ΙΒΑΝ: ΟΚ8401101900000019079299194
(Δικαιούχοι: Βουρδουμπάς Ν.- Ιωαννίδης Κ. — Νικολαΐδου Μ.)

Δείτε και
Στη μάχη τα "Θέματα Παιδείας" Τ. 81-88
Παγκόσμια ημέρα δάσκαλου _εκπαιδευτικών
Οι άνθρωποι που έβλεπαν τρένα να περνούν…