Σε βαθιά νερά: Το γρασίδι είναι πράσινο ή μπλε;

Χρόνια κυκλοφορεί στα διαδίκτυο (από σχολικά δίκτυα, ΓΕΛ μέχρι tictok και Facebook φυσικά πχ. όπου μπορείτε _ανάμεσα σε αμερικανιές και χαζομάρες να δείτε κάποια αξιόλογα σχόλια) η ιστορία με ένα γάιδαρο που υποστηρίζει πως "Το γρασίδι είναι μπλε" και μια τίγρη που του φωνάζει "καλέ τί μας λες … ΟΧΙ, το γρασίδι είναι πράσινο" και καταλήγουν στον "σοφό δικαστή" το λιοντάρι … (παραθέτουμε την ιστορία στο τέλος).
Εκείνο που είναι κοινό σε όλες τις παραλλαγές είναι το "ηθικό δίδαγμα": όλοι μιλούν για "ανόητους" και "φανατικούς", για "άσχετους» με την ιστορία, την αλήθεια ή την πραγματικότητα, "αλλά μόνο για τη νίκη των πεποιθήσεων και των ψευδαισθήσεων τους".
(συνειρμικά)
Τις προάλλες έκανα μια ενημερωτική ανάρτηση Μεγάλο Συλλαλητήριο του ΠΑΜΕ, στην Θεσσαλονίκη (Πλατεία ΧΑΝΘ _ Σάββατο, 7-Σεπ 17:30) και ένα από τα σχόλια ανέφερε: τα ίδια τσαμπουνάς κάθε μέρα!! _θυμίζοντας μου Μπρεχτ _Ακούμε: δε θέλεις πια να δουλέψεις μαζί μας. Γονάτισες, δε μπορείς άλλο να τρέχεις. Κουράστηκες, δε μπορείς πια να μαθαίνεις καινούργια. Ξόφλησες: Κανείς δε μπορεί να σου ζητήσει να κάνεις πια τίποτα. Μάθε λοιπόν: εμείς το ζητάμε! (παραθέτω στο τέλος απόσπασμα από το βιβλίο του Μπέρτολτ Μπρεχτ, "Πέντε Δυσκολίες για να Γράψει Κανείς την Αλήθεια")

“Αλήθεια”
& αντικειμενική ΑΛΗΘΕΙΑ

Ο Antonio Gramsci (Αντόνιο Γκράμσι, Ιταλός πολιτικός, φιλόσοφος, πολιτικός επιστήμονας, δημοσιογράφος, συγγραφέας, γλωσσολόγος, κριτικός λογοτεχνίας κά _ιδρυτής και ηγέτης του Κομμουνιστικού Κόμματος Ιταλίας, είναι γνωστός για τη ρήση του  “Odio gli indifferenti” _μισώ τους αδιάφορους και για τις θεωρητικές του επεξεργασίες για την “επαναστατική αλήθεια”.

Στην πραγματικότητα όμως _στο δεύτερο τον πρόλαβε ο Λένιν: Οι φυσικές επιστήμες, ως αντικειμενική μελέτη της συμπεριφοράς της φύσης και των φυσικών νόμων, θεωρούνται συχνά ότι είναι εκτός ιδεολογικών αντιπαραθέσεων. Η πραγματικότητα όμως είναι διαφορετική.

Η εκάστοτε άρχουσα τάξη στα εκμεταλλευτικά κοινωνικά συστήματα που έχουμε γνωρίσει δεν μπορούσε να επιτρέψει την ανάπτυξη ιδεολογίας αντίθετης προς τη δική της, ιδεολογίας που θα μπορούσε να οδηγήσει σε αμφισβήτηση της εξουσίας της. Οι φυσικές επιστήμες μπόρεσαν να αναπτυχθούν όταν απέδειξαν τη συμβολή τους στην ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων, πράγμα που ανάγκασε την άρχουσα τάξη να προσαρμόσει πλευρές της κοσμοθεωρίας της (βλ. αποδοχή του ηλιοκεντρικού συστήματος) που η επιστήμη αμφισβητούσε άμεσα. Όμως η κυρίαρχη ιδεολογία δε συγχώρησε ποτέ την επιστήμη για δύο κυρίως λόγους: για το ότι η επιστήμη λειτουργεί με βάση τη διαλεκτική μεθοδολογία και για το ότι αποδεικνύει ότι ο κόσμος είναι υλικός και ενιαίος και ότι η γνώση είναι αντανάκλαση της αντικειμενικής πραγματικότητας _άρα αλήθειας. Βάλλεται η διαλεκτική σχέση ανάμεσα στο σχετικό και απόλυτο χαρακτήρα της αλήθειας, απολυτοποιώντας το σχετικό της χαρακτήρα. Ερμηνεύουν την ανάπτυξη της επιστήμης, την αναίρεση παλιών εννοιών ως απόδειξη της υποκειμενικότητας της αλήθειας.

Το ερώτημα αν η αλήθεια ανακαλύπτεται ή κατασκευάζεται είναι τόσο παλιό όσο και το βασικό ερώτημα της φιλοσοφίας, από την εποχή που ο Ένγκελς συγκρουόταν με τις ιδεαλιστικές αντιλήψεις του επισκόπου Berkeley.
Ο Ένγκελς αναφέρει: «Στις φυσικές επιστήμες πρέπει να ξεκινάμε από τα δεδομένα γεγονότα, δηλαδή πρέπει να ξεκινάμε από τις πραγματικές μορφές και τις μορφές κίνησης της ύλης. Στις θεωρητικές φυσικές επιστήμες δεν πρέπει να κατασκευάζουμε συσχετίσεις ανάμεσα στα γεγονότα, αλλά να τις ανακαλύψουμε σε αυτά, και από τη στιγμή που θα τις ανακαλύψουμε, πρέπει να τις επαληθεύσουμε πειραματικά στο μέτρο του δυνατού».

Ο Λένιν, διατύπωσε την εξής θέση: “Η γνώση μπορεί να είναι βιολογικά ωφέλιμη, ωφέλιμη στην πράξη του ανθρώπου, στη διατήρηση της ζωής, στη διατήρηση του είδους, μόνο όταν αντανακλά την αντικειμενική αλήθεια, την ανεξάρτητη από τον άνθρωπο. Για τον υλιστή η "επιτυχία" της ανθρώπινης πράξης αποδεικνύει τη συμφωνία των παραστάσεών μας με την αντικειμενική φύση των πραγμάτων που αντιλαμβανόμαστε. (...) Εάν συμπεριλάβουμε στη βάση της θεωρίας της γνώσης το κριτήριο της πράξης, φτάνουμε αναπόφευκτα στον υλισμό λέει ο μαρξιστής”.

Η αλήθεια έχει σχετικό χαρακτήρα γιατί ιστορικά αλλάζει, ταυτόχρονα έχει απόλυτο γιατί υπάρχει ανεξάρτητα από τη συνείδηση του ανθρώπου.
                      Η αλήθεια είναι αντικειμενική.
Δηλαδή αντανακλάται στη συνείδηση του ανθρώπου, υπάρχει όμως έξω από αυτόν. Είναι άλλο πράγμα να δεις το ρόλο του υποκειμένου στην κατάκτηση της αλήθειας και άλλο να πεις ότι το υποκείμενο καθορίζει τη φύση της αλήθειας.

Η σύγκρουση με τις παγιωμένες αντιλήψεις του αστικού εποκοδομήματος είναι για μας μονόδρομος. Και σε αυτή την υπόθεση σημαντικό ρόλο έχουν να παίξουν _για τα παιδιά οι προοδευτικοί εκπαιδευτικοί. Να διδάξουν ότι η αντικειμενική πραγματικότητα υπάρχει και ο ρόλος των επιστημών είναι να ανακαλύψουν τους νόμους που διέπουν τα φαινόμενα της φύσης και της κοινωνίας. Άλλωστε, αυτή η διαδικασία ήταν μακροχρόνια, σε διαρκή σύγκρουση με καθεστηκυίες απόψεις, αλλά έδωσε στον άνθρωπο τη δυνατότητα να χτυπήσει το άγνωστο που δημιουργεί φόβο, δεισιδαιμονίες, θρησκευτικές προκαταλήψεις. Η διαδικασία της παρατήρησης, της επιστημονικής αφαίρεσης, συνολικά της επιστημονικής μεθόδου, δίνει τη δυνατότητα να αντιμετωπίζουμε την πραγματικότητα, να ξεχωρίζουμε το κύριο, το ουσιαστικό, παρακολουθώντας ένα φαινόμενο, να αναπτύσσουμε την κριτική μας ικανότητα.

Άλλαξε τον κόσμο: το ‘χει ανάγκη.

Με ποιον δε θα καθόταν ο Δίκαιος

αν ήτανε να βοηθήσει έτσι το Δίκιο;

Ποιο γιατρικό θα ‘ταν πολύ πικρό

για τον ετοιμοθάνατο;

Tι βρωμιά δε θα ‘κανες

τη βρωμιά για να τσακίσεις;

Αν επιτέλους μπορούσες τον κόσμο ν’ αλλάξεις, δεν θα

καταδεχόσουν να το κάνεις;

Ποιος είσαι;

Βυθίσου στο βούρκο

αγκάλιασε το φονιά, όμως

άλλαξε τον κόσμο: το ‘χει ανάγκη.

(…)

Xρειάζονται πολλά, τον κόσμο για ν’ αλλάξεις:

Oργή κι επιμονή. Γνώση κι αγανάχτηση.

Γρήγορη απόφαση, στόχαση βαθιά.

Ψυχρή υπομονή, κι ατέλειωτη καρτερία.

Kατανόηση της λεπτομέρειας και κατανόηση του συνόλου.

Mονάχα η πραγματικότητα μπορεί να μας μάθει πώς

την πραγματικότητα ν’ αλλάξουμε.

Μετάφραση: Μάριος Πλωρίτης /
Aπό το θεατρικό έργο “H απόφαση” του Μπέρτολτ Μπρεχτ–
Die Massnahme -, 1930)

Ο Γάιδαρος κι η Τίγρη

Είπε ο γάιδαρος στην τίγρη:

"Το γρασίδι είναι μπλε".

Η τίγρη απάντησε:

"Όχι, το γρασίδι είναι πράσινο".

Η συζήτηση άναψε, και οι δύο αποφάσισαν να τον υποβάλουν σε διαιτησία, και γι' αυτό πήγαν ενώπιον του λιονταριού, του βασιλιά της ζούγκλας.

Ήδη πριν φτάσει στο ξέφωτο του δάσους, όπου το λιοντάρι καθόταν στο θρόνο του, ο γάιδαρος άρχισε να φωνάζει:- "Υψηλότατε, είναι αλήθεια ότι το γρασίδι είναι μπλε;".

Το λιοντάρι απάντησε:
- "Αλήθεια, το γρασίδι είναι μπλε…"

Ο γάιδαρος έσπευσε και συνέχισε:
- "Ο τίγρης διαφωνεί μαζί μου και με αντιφάσκει και με ενοχλεί, παρακαλώ τιμωρήστε τον".

Ο βασιλιάς τότε δήλωσε:
- "Η τίγρη θα τιμωρηθεί με 5 χρόνια σιωπής"

Ο γάιδαρος πήδηξε χαρούμενα και προχώρησε στο δρόμο του, ευχαριστημένος και επαναλαμβάνοντας:
- "Το γρασίδι είναι μπλε"...

Ο τίγρης δέχτηκε την τιμωρία του, αλλά πριν ρωτήσει το λιοντάρι:
- Μεγαλειότατε, γιατί με τιμωρήσατε; , τελικά το γρασίδι είναι πράσινο."

Το λιοντάρι απάντησε:
- "Στην πραγματικότητα, το γρασίδι είναι πράσινο".

Η τίγρη ρώτησε:
- "Γιατί λοιπόν με τιμωρείς;"

Το λιοντάρι απάντησε:
- "Αυτό δεν έχει καμία σχέση με το ερώτημα αν το γρασίδι είναι μπλε ή πράσινο.
Η τιμωρία είναι επειδή δεν είναι δυνατόν ένα γενναίο και έξυπνο πλάσμα σαν εσένα να σπαταλάει χρόνο μαλώνοντας με ένα γάιδαρο, και από πάνω να έρθει και να με ενοχλήσει με αυτή την ερώτηση".

Μπρεχτ,
“Πέντε Δυσκολίες για να Γράψει Κανείς την Αλήθεια” ή __
“Αν δεν καταφέρουμε το αδύνατο, δεν έχουμε ελπίδα”

Ακούμε: δε θέλεις πια να δουλέψεις μαζί μας.
Γονάτισες, δε μπορείς άλλο να τρέχεις.
Κουράστηκες, δε μπορείς πια να μαθαίνεις καινούργια.
Ξόφλησες:
Κανείς δε μπορεί να σου ζητήσει να κάνεις πια τίποτα.
Μάθε λοιπόν: εμείς το ζητάμε.

Σαν κουραστείς κι αποκοιμηθείς, κανείς δε θα σε ξυπνήσει πια να πει:
Σήκω, το φαΐ είναι έτοιμο.
Γιατί να υπάρχει έτοιμο φαΐ; Σαν δεν μπορείς άλλο να τρέχεις, θα μείνεις ξαπλωμένος.

Κανείς δε θα σε ψάξει για να πει: “έγινε επανάσταση, τα εργοστάσια σε περιμένουν”.
Γιατί να ’χει γίνει επανάσταση;
Όταν πεθάνεις, θα σε θάψουν, είτε φταις που πέθανες, είτε όχι.

Λες: πολύν καιρό αγωνίστηκες, δε μπορείς άλλο πια ν’ αγωνιστείς.
Άκου λοιπόν: είτε φταις, είτε όχι, σαν δεν μπορείς άλλο να παλέψεις, θα πεθάνεις.

Λες: πολύν καιρό ήλπιζες, δεν μπορείς άλλο πια να ελπίσεις.
Ήλπιζες τι; Πώς ο αγώνας θα ’ν’ εύκολος;
Δεν είν’ έτσι. Η θέση μας είναι χειρότερη απ’ όσο νόμιζες.
Είναι τέτοια που αν δεν καταφέρουμε το αδύνατο, δεν έχουμε ελπίδα.
Αν δεν κάνουμε αυτό που κανείς δεν μπορεί να μας ζητήσει, θα χαθούμε.
Οι εχθροί μας περιμένουν να κουραστούμε.

Όταν ο αγώνας είναι στην πιο σκληρή καμπή του, οι αγωνιστές έχουν την πιο μεγάλη κούραση.
Οι κουρασμένοι, χάνουν τη μάχη.

Απόσπασμα από το βιβλίο του Μπέρτολτ Μπρεχτ,
“Πέντε Δυσκολίες για να Γράψει Κανείς την Αλήθεια”
εκδ. Στοχαστής. 

Ιστορίες του κ. Κόυνερ

“Αν οι καρχαρίες ήταν άνθρωποι”; ρώτησε τον κύριο Κ., η κόρη της σπιτονοικοκυράς του, “θα φερόντουσαν τότε καλύτερα στα μικρά ψαράκια;”.
“Βέβαια”, απάντησε αυτός, “αν οι καρχαρίες ήταν άνθρωποι, θα έκτιζαν στη θάλασσα γερά κουτιά για τα μικρά ψαράκια. Εκεί μέσα θα έβαζαν όλων των ειδών τις τροφές, φυτά και μικρά ζωάκια. Θα πρόσεχαν ώστε τα κουτιά να έχουν πάντα φρέσκο νερό, και θα έπαιρναν κάθε απαραίτητο μέτρο υγιεινής. Όταν, για παράδειγμα, κανένα ψαράκι θα πληγωνόταν στα πτερύγιά του, θα του τα έδεναν αμέσως, ώστε να μην πεθάνει μέσα στους καρχαρίες προτού να έρθει η ώρα του. Για να μην είναι τα ψαράκια ποτέ λυπημένα, θα γίνονταν μεγάλα πάρτι στο νερό.

Γιατί τα ευτυχισμένα ψαράκια είναι πιο νόστιμα από τα λυπημένα. Και, φυσικά, θα υπήρχαν και σχολεία στα μεγάλα κουτιά. Εκεί τα μικρά ψαράκια θα μάθαιναν πώς να μπαίνουν κολυμπώντας στο στόμα των καρχαριών. Θα χρειάζονταν, για παράδειγμα, γεωγραφία για να μπορούν να βρουν τους καρχαρίες που θα τεμπέλιαζαν κάπου εκεί. Το κύριο μάθημα θα ήταν, φυσικά, η ηθική μόρφωση των μικρών ψαριών. Θα διδάσκονταν πως το σπουδαιότερο και το ωραιότερο πράγμα για ένα μικρό ψαράκι είναι να προσφέρει τον εαυτό του χαρούμενα, και πως όλα πρέπει να πιστεύουν στους καρχαρίες, και πάνω απ’ όλα όταν λένε πως θα φτιάξουν ένα ωραίο μέλλον. Θα τα μάθαιναν ότι το μέλλον τους είναι σίγουρο, μόνο εφόσον μάθουν να υπακούουν. Και πως όλα πρέπει να αποφεύγουν όλες τις ταπεινές, υλιστικές και μαρξιστικές τάσεις και να πληροφορούν αμέσως τους καρχαρίες, αν κάποιο απ’ αυτά θα είχε τέτοιες τάσεις. Αν οι καρχαρίες ήταν άνθρωποι, θα έκαναν φυσικά και πολέμους αναμεταξύ τους, για να κυριέψουν ξένες ψαροκασέλες και ξένα ψαράκια. Τους πολέμους θα έβαζαν να τους κάνουν τα δικά τους ψαράκια. Θα δίδασκαν στα ψαράκια ότι ανάμεσα σ’ αυτά και τα ψαράκια των άλλων καρχαριών υπάρχει τεράστια διαφορά.

Τα ψαράκια, θα διακήρυσσαν, είναι, ως γνωστόν, βουβά, αλλά σωπαίνουν σ’ εντελώς διαφορετικές γλώσσες και γι’ αυτό δε μπορούν να καταλάβουν το ένα το άλλο. Σε κάθε ψαράκι που θα σκότωνε στον πόλεμο μερικά άλλα ψαράκια εχθρικά, που σωπαίνουν σε άλλη γλώσσα, θ’ απένειμαν ένα μικρό παράσημο από θαλασσινά φύκια και τον τίτλο του ήρωα.

Αν οι καρχαρίες ήταν άνθρωποι, θα υπήρχε, βέβαια, και τέχνη. Θα υπήρχαν ωραίες εικόνες με δόντια καρχαριών, σε υπέροχα χρώματα, με τα στόματά τους και τους λαιμούς τους σαν γνήσια γήπεδα, όπου κανείς μπορεί να κυλιστεί και να παίξει. Τα θέατρα στο βυθό της θάλασσας θα έδειχναν έργα με ηρωικά μικρά ψαράκια να κολυμπούν ενθουσιασμένα μέσα στο λαιμό των καρχαριών, και η μουσική θα ήταν τόσο όμορφη, που θα οδηγούσε τα ψαράκια σαν σε όνειρο, και αυτά κάνοντας τις πιο όμορφες σκέψεις θα κυλούσαν μέσα στο λαιμό των καρχαριών. Και θα υπήρχε, βέβαια, και θρησκεία, που θα δίδασκε ότι η αληθινή ζωή αρχίζει ουσιαστικά μέσα στα στομάχια των καρχαριών. Και αν οι καρχαρίες ήταν άνθρωποι, τότε τα μικρά ψάρια θα έπαυαν να είναι ίσα μεταξύ τους, όπως τώρα.

Μερικά θα είχαν θέσεις και θα ήταν πιο πάνω από τα άλλα. Και τα μεγαλύτερα ψάρια θα είχαν δικαίωμα να τρώνε τα μικρότερα. Και αυτό θα ήταν υπέροχο για τους καρχαρίες, γιατί τότε θα μπορούσαν να καταβροχθίζουν ακόμα μεγαλύτερες μπουκιές. Και τα πιο σπουδαία από τα μικρά ψάρια, αυτά που θα είχαν θέσεις, θα διέταζαν τα άλλα. Και θα γινόντουσαν δάσκαλοι, αξιωματικοί και μηχανικοί που φτιάχνουν κουτιά. Με λίγα λόγια, θα μπορούσε να υπάρξει πολιτισμός στη θάλασσα, μόνο αν οι καρχαρίες ήταν άνθρωποι».

Το κείμενο είναι απόσπασμα από το πεζογράφημα του Μπέρτολτ Μπρεχτ, Ιστορίες του κ. Κόυνερ, εκδ. Γράμματα

ΥΓ
Το capital.gr αναφέρει: Ο Λένιν, ο ιδεολογικός προπάτορας του ΣΥΡΙΖΑ (!!), υποστήριζε ότι η αλήθεια είναι μια μικροαστική εμμονή. Το ψέμα είναι στο DNA της αριστεράς …Η ΝΔ του Κυριάκου Μητσοτάκη διέπεται από μια ριζικά αντίθετη αρχή: ελεύθερος πολίτης είναι εκείνος που μπορεί να ζει χωρίς να λέει ή να καταναλώνει ψέματα