GOST_ ГОСТ 117–41: Τα θρυλικά –με βούλα, παγωτά της ΕΣΣΔ

Περί παγωτού ο λόγος, μια και σαν σήμερα το 1941 το Σοβιετικό κράτος εισάγοντας πρότυπα υγιεινής διατροφής, πάντα από τα πιο αυστηρά στον κόσμο, θα παρήγε πλέον το παγωτό νέων υψηλών προδιαγραφών_ φυσικά ανόθευτο 100%

Και αυτά προετοιμάζοντας την Unternehmen Barbarossa (επιχείρηση Μπαρμπαρόσα, που ξεκίνησε την Κυριακή, 22-Ιουν-1941) ενώ ο Χίτλερ, σαν σήμερα πραγματοποίησε μια μάζωξη με τους στρατηγούς του όπου  ανέφερε ότι “ο επερχόμενος πόλεμος με τη Ρωσία θα ήταν ένας φυλετικός πόλεμος στον οποίο οι κομμουνιστές κομισάριοι και οι Εβραίοι θα εξοντώνονταν από τα SS Einsatzgruppen που ακολουθούσαν τις προελαύνουσες στρατιές”. Περιμένοντας ότι η Σοβιετική Ένωση θα ηττηθεί σε λίγες εβδομάδες και δήλωσε: “Δεν έχουμε παρά να κλωτσήσουμε την πόρτα και ολόκληρη η σάπια δομή θα καταρρεύσει”. Η συνέχεια γνωστή … “Πριν απ’ τη δόξα ήρθεν ο ήλιος στις στέπες \ και λιώσαν τα χιόνια και ζεστάθηκαν οι καρδιές των ανθρώπων \ Ύστερα _πήρε ο χάρος τον Τσάρο. Κι ύστερα οι λαοί αποκτήσανε Στάλινγκραντ!” (Φώτης Αγγουλές).

Έτσι _παράλληλα με τις στρατιωτικές προετοιμασίες των Σοβιετικών και με τον Βόλγα να έχει “μόνο μια όχθη _ το Στάλινγκραντ ” _Волги только один берег у Сталинграда το κράτος της πρώτης σοσιαλιστικής χώρας νομοθετούσε για την καθημερινότητα, εισάγοντας πρότυπα υγιεινής διατροφής, μεταξύ αυτών το  GOST 117–41, ένα από τα πιο αυστηρά στον κόσμο, σύμφωνα με το οποίο θα παρήγετο πλέον το παγωτό στην ΕΣΣΔ (σσ. Τα πρότυπα GOST_ГОСТ αναπτύχθηκαν αρχικά από την κυβέρνηση της Σοβιετικής Ένωσης ως μέρος της εθνικής στρατηγικής τυποποίησης государственный стандарт αρκτικόλεξο του gosudarstvennyy, που σημαίνει κυβερνητικό πρότυπο. Η ιστορία μπορεί να ανιχνευθεί στο 1925, όταν _επί Στάλιν, ιδρύθηκε κυβερνητική υπηρεσία _η Gosstandart, η οποία ανέλαβε τη συγγραφή, ενημέρωση, δημοσίευση και διάδοση των προτύπων. Σήμερα τα “gost” _σε αντίγραφο πωλούνται από επιτήδειους $450-2.000)

GOST_ГОСТ 117–41

·        Το πρότυπο GOST 117–41, σύμφωνα με το οποίο παρήχθη το σοβιετικό παγωτό, θεωρήθηκε ένα από τα πιο αυστηρά στον κόσμο. Περιείχε μόνο φυσικό γάλα και όλα τα είδη παγωτού παράγονταν με την ίδια τεχνολογία. Γι' αυτό η γεύση του ήταν ίδια σε κάθε πόλη της Σοβιετικής Ένωσης

·        Σύμφωνα με τον Λαϊκό Επίτροπο, ένας Σοβιετικός πολίτης έπρεπε να τρώει τουλάχιστον πέντε κιλά παγωτό ετησίως.

·        Κάθε παρτίδα παγωτού αξιολογήθηκε σε σύστημα 100 σημείων. Οποιαδήποτε απόκλιση από τη γεύση, το χρώμα ή την οσμή το έβγαζε ελαττωματικό

·        Στο εξωτερικό, το σοβιετικό παγωτό ταξινομήθηκε ως κατηγορία πολυτελείας. Υπήρχε αποκλειστικά σε ακριβά εστιατόρια στην υψηλότερη τιμή!

·        Ο χρόνος για την πώληση παγωτού περιορίστηκε σε μόλις μία εβδομάδα. (Τώρα το παγωτό μπορεί να αποθηκευτεί για έξι μήνες ως ένα χρόνο).

·        Το παγωτό ντομάτας είχε την πιο ασυνήθιστη γεύση, που πολλοί δεν θυμούνται. Όσοι όμως το δοκίμασαν δεν θα μπορέσουν ποτέ να ξεχάσουν τη γεύση του. Κάποιοι το θεώρησαν ένα σπάνιο αηδιαστικό πράγμα, άλλοι θα ήθελαν να γυρίσουν τον χρόνο πίσω για να το δοκιμάσουν ξανά.

·        Η παρακμή του σοβιετικού παγωτού ήρθε με την “περεστρόικα”. Το 1990, η χώρα κατακλύστηκε από μια πλημμύρα εισαγόμενων παγωτών με εμφανή τη χημική "παρέμβαση". Από τότε, η γεύση του αληθινού Σοβιετικού παγωτού έχει μείνει στις μνήμες των παλαιότερων γενεών

Γιατί τα  “κρεμώδη”
σοβιετικά παγωτά
ήταν ό,τι καλύτερο!

Όπως έλεγαν οι ξένοι τουρίστες, υπήρχαν τρεις λόγοι για να επισκεφθεί κανείς την ΕΣΣΔ: Να παρακολουθήσεις μπαλέτο, να πας στο τσίρκο και να δοκιμάσεις παγωτό. Κάθε χρόνο, η χώρα εξήγαγε περισσότερους από 2.000 τόνους. Αλλά ποια ήταν η ειδοποιός διαφορά που έκανε το σοβιετικό παγωτό τόσο ξεχωριστό;

Μόσχα , ΕΣΣΔ, 1 Ιουλίου 1981.
Μια ομάδα παιδιών τρώει παγωτά Eskimo/ TASS

“Eskimo,” “Plombir,” και το σπέσιαλ παγωτό της GUM ήταν η μόνη σκέψη που έκαναν τα παιδιά το καλοκαίρι στη Σοβιετική Ένωση.

Ο Βρετανός ποπ σταρ Έλτον Τζον τρώει ένα σνακ
καθώς παρακολουθεί έναν ποδοσφαιρικό αγώνα στη Μόσχα μεταξύ της Κεντρικής Λέσχης Στρατού
και της Ντιναμό Μινσκ, στις 26 Μαΐου 1979

Η δημοτικότητα του παγωτού γνώρισε μεγάλη άνθιση στη Σοβιετική Ένωση κατά τη δεκαετία του 1930, όταν το κράτος εφάρμοσε ορισμένα πρότυπα για το συγκεκριμένο έδεσμα. Οι άνθρωποι σε όλη τη χώρα έτρωγαν τις ίδιες μάρκες και το παγωτό μετατράπηκε σε ένα είδος συλλογικής ιεροτελεστίας. Στους κατασκευαστές επιτρεπόταν να χρησιμοποιούν μόνο φυσικά συστατικά – δεν υπήρχαν πρόσθετα χημικά στα τρόφιμα! Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο οι Σοβιετικοί θυμούνται την πλούσια, γαλακτώδη γεύση του.

Πουλώντας παγωτό, ΕΣΣΔ, 1935. / Δημοτικά Αρχεία του Τρόντχαϊμ

Το παγωτό πωλούνταν χύμα ή μοιραζόταν στα παιδιά σε συσκευασίες των 50 ή 100 γραμμαρίων σε πάγκους του δρόμου, περίπτερα και καφετέριες.

Ημέρα των ποδηλατών στο Σιαουλιάι της Λιθουανίας,
Σοβιετική Ένωση, 1983.
Alexander Zemlyanichenko/RIA Novosti

Οι άνθρωποι συχνά αγόραζαν πολλά πακέτα παγωτά πριν τρέξουν στο σπίτι για να βεβαιωθούν ότι όλη η οικογένεια είχε ένα από αυτά. Συνήθως μια κυρία που φορούσε ένα ιδιόμορφο καπέλο άνοιγε το μεταλλικό δοχείο και μπορούσες να διαλέξεις την αγαπημένη σου μάρκα.

Παγωτό για τους εργάτες του εργοστασίου της Ταγκανρόγκ, 1980 / A. Zhigaylov/RIA Novosti

Μπορούσατε επίσης να αγοράσετε διάφορες γεύσεις παγωτού στις καφετέριες. Σερβιριζόταν σε μπάλες σε ειδικά μεταλλικά μπολάκια και πασπαλίζονταν με τριμμένη σοκολάτα, ξηρούς καρπούς ή περιχυνόταν με σιρόπι. Αν ήσασταν τυχεροί, θα μπορούσατε να πετύχετε και τα τρία ταυτόχρονα!

Εργάτριες εργοστασίου επίπλων
τρώνε παγωτό σε μια καφετέρια, 1986.
Audrius/RIA Novosti

Το πιο περιζήτητο σοβιετικό παγωτό ήταν από το κεντρικό πολυκατάστημα της Μόσχας, το GUM. Κυκλοφορούσε σε γεύση crème brûlée, σοκολάτα ή βανίλια και σερβιριζόταν σε κύπελλο βάφλας. Πολλοί τουρίστες που επισκέπτονταν τη ρωσική πρωτεύουσα έδιναν προτεραιότητα σε μια στάση στο παγωτατζίδικο του πολυκαταστήματος. Εξάλλου, ήταν και εξακολουθεί να είναι κοντά στην Κόκκινη Πλατεία, το Κρεμλίνο, το Μαυσωλείο του Λένιν και τον Καθεδρικό Ναό του Αγίου Βασιλείου. Η συνταγή του παραμένει μυστική – ακόμα και σήμερα – και παραμένει πολύ δημοφιλής τόσο στους Μοσχοβίτες και στους ταξιδιώτες.

Αμερικανοί τουρίστες επισκέπτονται
το κατάστημα GUM
στη Μόσχα, το 1984./ Alexander Yakovlev/TASS

Το παγωτό σε κυπελάκι βάφλας ήταν συνήθως καλυμμένο με λεπτό στρογγυλό χαρτί, το οποίο τα παιδιά συχνά έγλειφαν και κολλούσαν σε πόρτες και παράθυρα.

Παγωτό του εργοστασίου Podolsk, 1990. / Sergei Mamontov/TASS

Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του ’50, τα «Ζώα των Πάγων» χρησιμοποιήθηκαν για τη διαφήμιση του σοβιετικού παγωτού: Ένας πιγκουίνος που κρατάει μια πιατέλα, μια φώκια με ένα ψηλό κύπελο παγωτό στη μύτη της και πολικές αρκούδες πάνω σε ένα παγόβουνο.

«Αγοράστε το παγωτό του GlavKhladoProm», σοβιετική αφίσα. / Φωτογραφία Τύπου

Ένα από τα πιο δημοφιλή παγωτά είχε το σχήμα ενός εσκιμώου πάνω σε ένα ξυλάκι.

Ένα κοριτσάκι που ζει σε ένα αλιευτικό καταφύγιο
στο νησί Saaremaa, Εσθονία, ΕΣΣΔ. / Yuri Vendelin και Yuri Belinsky/TASS

Μέχρι το τέλος της δεκαετίας του 1940, το παγωτό “Eskimo” ήταν χειροποίητο (τα ξυλάκια σερβίρονταν ξεχωριστά).

Παιδιά ξεκουράζονται στην κατασκήνωση πιονιέρων
“Artek”, Κριμαία, 1980. / Vladimir Fedorenko/RIA Novosti

Το “Lakomka” εμφανίστηκε στα μέσα της δεκαετίας του ’70 και σχεδόν αμέσως έγινε μια από τις πιο δημοφιλείς ποικιλίες παγωτού για τα παιδιά στην ΕΣΣΔ. Ήταν ένα σωληνάριο παγωτού κρέμας ή σοκολάτας με επικάλυψη σοκολάτας γάλακτος. Κόστιζε 28 κοπέκ – που αντιστοιχούσε σε εννέα διαδρομές με το τραμ.

Βουλγάρα τουρίστρια  τρώει παγωτό, Μόσχα, 1976. / A.Kovtun/TASS

Το πιο ακριβό είδος σοβιετικού παγωτού ήταν το “Plombir” που κόστιζε 48 κοπέκ. Ζύγιζε 250 γραμμάρια, αλλά αυτή η μερίδα δεν ήταν αρκετή για όλη την οικογένεια. Οι Σοβιετικοί λάτρευαν να το απολαμβάνουν με σπιτική μαρμελάδα (varenye).

Δοκιμαστές του παγωτού “Domashny” (“Σπιτικό”)
σε κουτιά Lyudmila Latysheva και Oleg Yakovlev, Μόσχα, 1965.
Alexander Ovchinnikov/TASS

Τα παγωτά φρούτων (σορμπέ) ήταν τα φθηνότερα, κόστιζαν μόνο επτά κοπέκ και πωλούνταν μόνο σε χάρτινο κυπελάκι. Δεν ήταν πολύ δημοφιλή ανάμεσα στα παιδιά, αλλά αν δεν είχαν αρκετά χρήματα για το κρεμώδες χωνάκι βάφλας, τότε αναγκαστικά συμβιβάζονταν με αυτό.

Κορίτσια τρώνε παγωτό φρούτων, 1986. / Yuriy Kaver/RIA Novosti

Η αυγή της σοβιετικής παραγωγής παγωτού ακολούθησε τις ανατροπές και την παλινόρθωση του καπιταλισμού της ΕΣΣΔ. Στη δεκαετία του ’90, η χώρα άρχισε να εισάγει ξένες μάρκες “παγωτών” και τα σοβιετικά κρατικά πρότυπα έπαψαν να τηρούνται πλέον. Τώρα, η υπέροχη, κρεμώδης γεύση παραμένει μια μακρινή νοσταλγική ανάμνηση που χρησιμεύει μόνο για να θρέψει τις μνήμες όλων εκείνων που είχαν την χαρά να το γευτούν.

Νεόνυμφοι τρώνε παγωτό, 1972. / Boris Kavashkin/RIA Novosti

Μια από τις πιο έντονες παιδικές αναμνήσεις από την ΕΣΣΔ είναι το σοβιετικό παγωτό. Παρά τη σύγχρονη τεχνολογία τροφίμων και την εντυπωσιακή ποικιλία, η ποιότητα του ρετρό παγωτού παραμένει ιδιαίτερη. Ας μάθουμε ποιο είναι το μυστικό και αν η αξέχαστη γεύση του μπορεί να αναπαραχθεί σήμερα.

Παγωτό από την ΕΣΣΔ_
Πότε εμφανίστηκε, για τι φημίζεται
και πώς να φτιάξετε στο σπίτι

Ο εξοπλισμός για τη μαζική παραγωγή παγωτού εμφανίστηκε στην ΕΣΣΔ το 1936 χάρη στον Λαϊκό Επίτροπο Τροφίμων Anastas Mikoyan. Ως αποτέλεσμα, η λιχουδιά γίνεται αμέσως αγαπημένη λατρεία μεταξύ παιδιών και ενηλίκων σε όλη τη χώρα.

Ο Σοβιετικός Λαϊκός Επίτροπος πήγε προσωπικά στo εξωτερικό για να αποκτήσει εμπειρία και έφερε τον πιο προηγμένο εξοπλισμό στην ΕΣΣΔ και την ίδια χρόνια, η χώρα άρχισε να παράγει προϊόντα που έγιναν θρυλικά. Μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 1950, το παγωτό είχε γίνει ένα δημοφιλές εξαγωγικό προϊόν και ως προς τον όγκο παραγωγής κατείχε τη δεύτερη θέση στον κόσμο μετά τις Ηνωμένες Πολιτείες.

Το παγωτό είναι ένα από τα λίγα προϊόντα στα οποία οι πολίτες της ΕΣΣΔ δεν αντιμετώπισαν έλλειψη παρά την τεράστια ζήτηση και αυτό σε προσιτή τιμή. Δεν ήταν εποχιακό προϊόν και ήταν δημοφιλές ακόμα και με θερμοκρασίες κάτω από το μηδέν.

Ούτε ένα βήμα μακριά από το πρότυπο

Για να καλύψει τις απαιτήσεις του, τότε το παγωτό έπρεπε να περιέχει μόνο φυσικά προϊόντα. Αυτό στη συνέχεια παραβιάστηκε, για να φτάσει το 1966, σε μια ενδιάμεση κατάσταση και στη συνέχεια τη δεκαετία του 1980 να χειροτερέψει περαιτέρω: παρόλ΄ αυτά, το παγωτό παρέμενε τόσο νόστιμο όσο και υψηλής ποιότητας _βασικά χωρίς τεχνητά συστατικά. Βέβαια το σύστημα 100 σημείων (γεύση, χρώμα εξωτερικές παραμέτρους κλπ.) σταδιακά καταργήθηκε  

Το πρώτο και κύριο παγωτό της ΕΣΣΔ ήταν ένα παγωτό σε ένα κυλινδρικό ραβδί - όπως στην ταινία " Starik Khottabych _Old Man Hottabych" (σσ. μια Sovcolor σοβιετική ταινία φαντασίας που παρήχθη στην ΕΣΣΔ από τον Goskino στην Kinostudyia Lenfilm το 1956, βασισμένη στο ομότιτλο παιδικό βιβλίο του Lazar Lagin, ο οποίος έγραψε επίσης το σενάριο της ταινίας, και σκηνοθεσία του Gennadi Kazansky).

Με τον καιρό εμφανίστηκαν μπρικέτες και χωνάκια, γλασαρισμένα και με κρέμα τριαντάφυλλο, βανίλια, Crème brûlée, φρούτα και μούρα. Πολλοί θυμούνται το "Tomatonoye", το "ροδάκινο", το popsicle "Kashtan", τη θρυλική μπρικέτα "48 καπίκια".

Στις δεκαετίες του 1970 και του 1980, οι τοπικές ψυκτικές εγκαταστάσεις παρήγαγαν συχνά τους δικούς τους τύπους παγωτού: για παράδειγμα, στην Κριμαία θα μπορούσατε να αγοράσετε παγωτό Teatralnoye με ξηρούς καρπούς, ροδάκινο ξυλάκι ή λεμόνι χωνάκι.

Στη δεκαετία του 1970, η ΕΣΣΔ άρχισε να παράγει παγωτό γλασέ. Η πιο διάσημη, η Lakomka, είναι ακόμα γνωστή και αγαπημένη μέχρι σήμερα. Με χρήση ειδικής τεχνολογίας, καλύφθηκε με σαντιγί γλάσο σοκολάτας όχι με βούτηγμα, αλλά “σε ρυάκι”, χρησιμοποιώντας ένα ειδικό ακροφύσιο, το οποίο εφευρέθηκε από έναν Σοβιετικό μηχανικό.

Το 1977, λόγω έλλειψης σοκολάτας (εισαγόμενη από Λατινική Αμερική, όπου έπεσε “φυλλοξήρα”) προστέθηκαν ξηροί καρποί στο γλάσο - το αποτέλεσμα ήταν παγωτό “Καρυοθραύστης”. Και όταν προέκυψαν δυσκολίες με την προμήθεια εισαγόμενων ξηρών καρπών, άρχισαν να χρησιμοποιούν αφρώδη creme brulee ως γλάσο - έτσι παρασκευάστηκε το "Borodino".

Όποιος έζησε στην ΕΣΣΔ μπορεί να ονομάσει με ακρίβεια το αγαπημένο του σοβιετικό είδος παγωτού. Και, φυσικά, κανέναν δεν θα πείραζε να θυμηθεί τη μαγική γεύση της παιδικής ηλικίας _του παγωτού που μπορεί να παρασκευαστεί στο σπίτι χρησιμοποιώντας πρωτότυπες συνταγές.

·        Ντομάτα _ Томатное: Ένα ασυνήθιστο είδος παγωτού που κόστιζε λιγότερο από 10 καπίκια, αλλά δεν ήταν δυνατό να το αγοράσετε παντού στην ΕΣΣΔ. Η σπιτική εκδοχή του παγωτού ντομάτας παρασκευάζεται πολύ απλά από κρόκους αυγού, κρέμα, πελτέ ντομάτας και ζάχαρη.

·        Φρούτα και μούρα: Το παγωτό, που ήταν φθηνό στην εποχή του (τη δεκαετία του 1960, ένα ποτήρι επιδόρπιο κόστιζε 7 καπίκια) δεν περιέχει γαλακτοκομικά συστατικά ή αυγά. Ελαφρύ και αναζωογονητικό, είναι τέλειο. Κατάλληλο για σαρακοστιανό και vegan τραπέζι.

·        Κρέμα Διάσημο παγωτό από την ΕΣΣΔ με πλούσια κρεμώδη γεύση. Μπορείτε να το προετοιμάσετε μόνοι σας σύμφωνα με το σοβιετικό πρότυπο χωρίς πρόσθετα. Το σπιτικό κρεμώδες παγωτό είναι καλό από μόνο του και ως βάση για επιδόρπια.

·        Сливочное _Αφρογαλακτώδες: Μια άλλη κλασική σοβιετική ποικιλία παγωτού, που στην ΕΣΣΔ παρήχθη σε μπρικέτα με βάφλες, σε χάρτινο ή κύπελλο βάφλας. Η απλή μας συνταγή βήμα προς βήμα με τα διαθέσιμα συστατικά θα σας βοηθήσει να θυμάστε τη λεπτή γεύση του.

·        Молочное -Γαλακτώδες: Ελαφρύ, φυσικό και πιο οικονομικό παγωτό: με βάση το γάλα, χωρίς κρέμα και βούτυρο. Χρειάζονται μόνο 20 λεπτά ενεργού χρόνου στην κουζίνα για την προετοιμασία. Κατά τη σοβιετική περίοδο, ένα τέτοιο παγωτό κόστιζε 10 καπίκια

·        Лимонное –Λεμόνι:Φρούτα ή αρωματισμένο παγωτό σε διαφορετικές γεύσεις ήταν πάντα διαθέσιμα. Μία από τις πιο δημοφιλείς ποικιλίες είναι το λεμόνι_εύκολο να το φτιάξετε και στο σπίτι.

·        Εκπλήξτε τους καλεσμένους σας με “τηγανητό παγωτό”. Μια εξαιρετικά απλή συνταγή ακόμα και για ένα παιδί και …

§  147 ακόμη είδη