Μέρα Θεάτρου με “Ξυρισμένα Πηγούνια”

Παγκόσμια Ημέρα Θεάτρου: γιορτάζεται, από το 1962, διεθνώς. Κάθε χρόνο το Εκτελεστικό Συμβούλιο του Διεθνούς Ινστιτούτου Θεάτρου, επιλέγει μια "εξαιρετική θεατρική προσωπικότητα" για γράψει ένα μήνυμα, το οποίο διαβάζεται στα θέατρα πριν από την παράσταση της 27ης Μαρτίου.
«Η τέχνη είναι ειρήνη» είναι το φετινό μήνυμα του Νορβηγού συγγραφέα Γιον Φόσε, βραβευμένου με  Νόμπελ Λογοτεχνίας 2023, που επελέγη για τη συγγραφή του μηνύματος της Παγκόσμιας Ημέρας
Στο παρελθόν, οι Ζαν Κοκτώ, Άρθουρ Μίλλερ, Λώρενς Ολίβιε, Ζαν Λουί Μπαρώ, Πήτερ Μπρουκ, Πάμπλο Νερούδα, Ευγένιος Ιονέσκο, Λουκίνο Βισκόντι, Μάρτιν Έσλιν, Ιάκωβος Καμπανέλλης, Αριάν Μνουσκίν, Ρομπέρ Λεπάζ, Αουγκούστο Μποάλ, Τζούντι Ντεντς και πολλοί άλλοι έχουν καταθέσει τις σκέψεις τους γι’ αυτόν τον σκοπό.
Τίποτε το ιδιαίτερο, έχουμε τελείως άλλη άποψη για το θέατρο του αγώνα, όπως και για την ειρήνη και τον πόλεμο _την παραθέτουμε στο τέλος «για την ιστορία»

Τα “πηγούνια” του Γιάννη Τσίρου, το είδαμε πρώτη φορά _και μας εντυπωσίασε, στο Θέατρο Πόρτα το 2006, σε σκηνοθεσία Θανάση Παπαγεωργίου και σήμερα (τελευταία παράσταση _ευχόμαστε να επαναναληφθεί) στο Θέατρο Μικρό Χορν, σε σκηνοθεσία του Γιώργου Παλούμπη (παίζεται, σχεδόν συνεχώς sold out πάνω από τρία χρόνια _από Οκτ-2021). Στο ρόλο του Σάββα Ανδρέου είναι ο εξαιρετικός Στάθης Σταμουλακάτος (ο “κακός” των “Παγιδευμένων”) και στους ρόλους του Κυριάκου Κωστόπουλου, ο επίσης πολύ καλός Ηλίας Βαλάσης, τέλος Σπύρος Ασημένιος και Αντωνία Πιτουλίδου (Μαρινάκης και Ιρίνα _η θλιβερή πόρνη-στριπτιζέζ, μετανάστρια από τη “Ρωσία”) συμπληρώνουν, την τετράδα των πρωταγωνιστών.

Πάνω από 20 _μετά την πρώτη του γραφή χρόνια, αποδεικνύεται πιο σύγχρονο και πιο επίκαιρο από ποτέ. Η ανθρώπινη εκμετάλλευση, η κατάσταση των μεταναστών, η σεξιστική αντιμετώπιση της γυναίκας, η οικονομική ανισότητα και οι σχέσεις εξουσίας – μερικά από τα ζητήματα που θίγει το έργο – έχουν διογκωθεί στο έπακρο στις μέρες μας, στη χώρα μας και παγκόσμια _και έπεται συνέχεια. Οι υπαρξιακές και ποιητικές προεκτάσεις, το χιούμορ (έστω και μαύρο) οι οικείοι χαρακτήρες, με αδυναμίες, ενοχές, γοητεία, γελοιότητα, τρυφερότητα και σκληρότητα τους δεν αποσπούν τον μυημένο θεατή από το κύριο καθώς ξετυλίγεται κομμάτι-κομμάτι το κουβάρι της ιστορίας μέχρι το καθηλωτικό φινάλε.

Βγαίνοντας από την αίθουσα υπήρξε ένα προβληματισμός, αν αυτό ήταν καλύτερο από εκείνο στο Θέατρο Πόρτα το 2006. Η γνώμη μας είναι πως και τα δύο ήταν επίκαιρα _το σημερινό σε μια ελληνική κοινωνία περισσότερο αλωμένη, αλλά που εξακολουθεί να το παλεύει κινηματικά, όπου και όπως μπορεί, ενάντια στον καναπέ. Μια δυνατή παράσταση εγκλωβισμένων που ξεγυμνώνονται ψυχικά απέναντι στο αντικείμενο του πόθου, θύτες αλλά και θύματα της ίδιας τους της αντρικής φύσης.

Η υπόθεση με δυο λόγια: Τρεις άντρες, υπάλληλοι ενός νοσοκομείου, εργάζονται καθημερινά στην υπηρεσία τους στην υπόγεια πτέρυγα. Από τους πάνω ορόφους δέχονται και στη συνέχεια ταξινομούν, φροντίζουν και φυλάνε προσωρινά πτώματα, ακολουθώντας μια ρουτίνα με τυπικές διαδικασίες και “αποσυνδέσου” (=εξαφανίσου) και μια αόρατη “κυρία Κονταξή” να κινεί τα νήματα σε κάτι που αντί για υπηρεσία υγείας θυμίζει χασάπικο, με τα φώτα φθορισμού να κάνουν ακόμα πιο παγερή την εικόνα, απειλώντας κάθε τόσο να ρίξουν σκοτάδι με τον χαρακτηριστικό _γκζ…γκζ ήχο του βραχυκυκλώματος. Μια  γυναίκα μετανάστρια θα ταράξει τη νεκρή τους πραγματικότητα, έγκλημα; εκδίκηση; ενοχή; Μια  γυναίκα μετανάστρια, ίσως από την πολύπαθη Ουκρανία, θλιβερή στριπτιζέζ και πόρνη και γλυκιά_πονετική ερωμένη, που δεν έχει να κάνει με τις “αέρινες” ξανθές υπάρξεις, αλλά με μια μυώδη γεματούλα

Δεν υπάρχει «κακό» γι’ αυτόν που το πράττει. Προσωπικά, ποτέ δεν πείστηκα πραγματικά ότι έβλαψα κάποιον. Εννοώ μέσα μου, βαθιά. Πάντα είχα τις αμφιβολίες μου. Η συνείδησή μου μπορούσε να μετατραπεί σε συνήγορο, βεβαιώνοντάς με κάθε φορά ότι επί της ουσίας δεν διέπραξα ποτέ κάποια πραγματικά κακή πράξη. Ούτε υπήρξα ποτέ ένας πραγματικά κακός άνθρωπος. Στο περιβάλλον μου άλλωστε, πάντα υπήρχαν κάποιοι σαν εμένα, ή και χειρότεροί μου, κι αυτό με καθησύχαζε. Σπανιότατα, γνώριζα βέβαια κάποιους ανθρώπους, άντρες ή γυναίκες, που θα μπορούσα να τους χαρακτηρίσω καλύτερους. Πιο ισορροπημένους. Και πιο συγκροτημένους. Πάντα όμως αυτοί οι άνθρωποι κινούνταν σε μια δική τους τροχιά, αποφεύγοντας εμένα και το περιβάλλον μου, γιατί εκτός από συγκρότηση και ισορροπία διέθεταν και σοφία. Αν και αρκετές φορές προσπάθησα να τους ακολουθήσω, ποτέ δεν τα κατάφερα. Δεν διέθετα το ταλέντο των γρήγορων επιλογών τους, ούτε γνώριζα ακριβώς τι ήθελα από τη ζωή, όπως εκείνοι. Επέστρεφα λοιπόν πίσω. Στο γνωστό περιβάλλον μου. Εδώ, μπορεί κάθε προσδοκία να διαψεύδεται και κάθε προσωπική αδυναμία να μετατρέπεται σε απειλή για τον άλλον, αλλά η απόγνωση είναι μικρότερη από την ασφάλεια που παρέχει ο χώρος. Γιατί, εδώ, κανένας δεν ενοχοποιείται. Ούτε αντιλαμβάνεται το κακό, αν δεν το υποστεί. Το κακό εκφράζεται μόνο με τη δυστυχία που εισπράττει ο «άλλος».

Κατά έναν παράδοξο τρόπο, το «κακό» δεν συνιστά πάντα νομικό αδίκημα. Καθημερινά, μπορεί κάποιος να βλάπτει τον άλλον, χωρίς τιμωρία. Αρκεί να διαθέτει μεγαλύτερη ισχύ. Μπορεί να τον εκμεταλλεύεται οικονομικά, να του στερεί δικαιώματα, να του πουλά με υπεραξία το εμπόρευμά του, τη γνώση του, να του προπαγανδίζει ιδέες, αξίες, να τον προσηλυτίζει, να τον εγκλωβίζει σε διλήμματα, να τον κατασκοπεύει, να τον ελέγχει ψυχολογικά, πολιτικά και κοινωνικά, να τον τρομοκρατεί με φαντάσματα, να τον καταπιέζει σεξουαλικά, ηθικά, χωρίς ο παθών να έχει δυνατότητα αντίδρασης. Υπήρξαν πολλές περιπτώσεις που κάποιος άνθρωπος «κακοποιήθηκε» εμπρός μου. Σε κάποιες από αυτές, ήμουν ο θύτης. Σε κάποιες άλλες, το θύμα. Θύμα ή θύτης, εγκλιματίστηκα στις συνθήκες ενός περιβάλλοντος όπου κανόνας είναι η αδικία και εξαίρεση η ανθρώπινη αντίδραση. Τοπίο γνωστό σε όλους. Μέσα σε αυτό το γνωστό τοπίο, όπου η ανθρώπινη αδυναμία αποκτά γιγαντιαίες διαστάσεις, αδύναμος κι εγώ να αντιδράσω, καταφεύγω στο πιο υποχθόνιο καταφύγιο του νου. Στις δραματουργικές χίμαιρες. Εκεί, αναλύοντας τα αυτονόητα, προμελετώ τα εξ αμελείας «εγκλήματα» των ηρώων μου. Εγκλήματα «τέλεια», αφού ποτέ δεν θα τους αποδοθούν ευθύνες. Και «εξ αμελείας», αφού οι ήρωές μου αγνοούν τις διαστάσεις του κακού που πράττουν, ακόμα κι όταν το προμελετούν. Σχεδιάζω τα μεγέθη και τα όρια των πράξεών τους, με γνώμονα όσα προανέφερα. Ως εκ τούτου, συγγραφικά, δεν επιδιώκω δικαίωση για όσους βλάφτηκαν, ούτε τιμωρία για όσους έβλαψαν. Δεν καταδικάζονται οι θύτες, ούτε λυτρώνονται τα θύματα. Και επειδή η αδικία δεν υπήρξε ποτέ κάτι άλλο από προϊόν ιδιοτέλειας, όταν αδικούν τον πλησίον τους, ωφελούνται. Το συμφέρον τους λειτουργεί όπως και στην πραγματική ζωή, υποκαθιστώντας το δίκαιο.

Γνωρίζω ότι οι χαρακτήρες του έργου μου, στα «Αξύριστα πηγούνια», δεν θα γίνουν ποτέ φωτεινά παραδείγματα. Θα προτιμούσα να ήταν καλύτεροι. Πιο συμπαθείς. Άλλωστε οι αρχικές μου προθέσεις για την ηθική τους ήταν υψηλότερες από το τελικό αποτέλεσμα. Δεν εννοώ ότι στερούνται παντελώς ηθικών στοιχείων. Συχνά γίνονται συναισθηματικοί και ευσυγκίνητοι με τα προβλήματα των άλλων. Η καλοσύνη, όμως, προϋποθέτει βασικά την ύπαρξη καθαρής συνείδησης. Συστατικό που δεν περισσεύει σε κανέναν. Και πρωτίστως σ’ εμένα. Επομένως, δεν δικαιούμαι να τους κρίνω. Επιπλέον, ποτέ δεν ξεχνώ ότι μεταφέρουν το φορτίο των δικών μου αδιεξόδων. Επί της ουσίας, όμως, αποφεύγω γενικά να κρίνω τους ήρωές μου, γιατί συγγραφικά αδυνατώ να τους βελτιώσω. Κάθε φορά που τους μεταμοσχεύω ηθικά γνωρίσματα, αποδέχονται επιτυχώς το μόσχευμα, αλλά αποκτούν και μεγαλύτερη ικανότητα στην υποκρισία. Γίνονται ανεξέλεγκτοι. Ψεύτες. Σε μερικές μάλιστα περιπτώσεις, η υποκρισία τους γίνεται τόσο απροκάλυπτη, ώστε αγγίζουν το όριο της βλακείας. Τότε, επιτέλους, καταφέρνουν από μόνοι τους και γίνονται, έστω πρόσκαιρα, κάπως αστείοι και συμπαθείς. Και λέω πρόσκαιρα, γιατί η «βλακεία» ποτέ δεν γράφτηκε στη λίστα των αρετών. Παρά την αστεία όψη της, ήταν πάντα η αφετηρία του «κακού».

Αποφεύγω να ορίσω το «κακό» με τη θρησκευτική έννοια, γιατί η μοναδική βεβαιότητα που αποκόμισα στο περιβάλλον που ζω είναι ότι δεν υπάρχει θεός στις επαίσχυντες πράξεις μας. Ίσως να υπάρχει στις μεγάλες στιγμές μας. Στις μικρότητές μας, υπάρχει το χάος. Και μεταξύ των δύο σημείων απλώνεται το λιβάδι όπου καλλιεργούνται οι άπειρες προσωπικές προσδοκίες μας. Εκεί καλλιεργώ κι εγώ τις δικές μου. Διαθέτοντας τη συνείδηση που μου αναλογεί, έχω επίγνωση ότι δεν είμαι διανοούμενος, λόγιος, φιλόσοφος, κριτικός ή θεωρητικός συγγραφέας, αν και από την παιδική μου ηλικία όλες αυτές οι ιδιότητες με γέμιζαν υπαρξιακά ερωτήματα, δημιουργώντας μου την αγωνία για απαντήσεις. Αρκούμαι, στις καλές και στις κακές στιγμές μου, να προμελετώ, επί χάρτου, τα τέλεια εξ αμελείας «εγκλήματά» μας. Ίσως βαθύτερο συγγραφικό μου κίνητρο να είναι η εκδίκηση για το κακό που εισέπραξα, ή η αναζήτηση ελέους για το κακό που διέπραξα.
                       Γ.Τσίρος

σσ.
Ο Γιάννης Τσίρος (από το 1990) ασχολείται με τη συγγραφή κινηματογραφικών σεναρίων και θεατρικών έργων.

(πρώτο 5λεπτο_από την παρουσίαση)
Το νούμερο του στριπτίζ Φως-Μουσική.
Η Γυναίκα χορεύει.
Είναι νέα κι όμορφη (σσ. όπως ήδη αναφέραμε, Ρωσίδα που όμως δεν έχει να κάνει με τις “αέρινες” ξανθές υπάρξεις, αλλά με μια μυώδη γεματούλα).
Το σώμα της λικνίζεται ευλύγιστα (με κινήσεις μαριονέτας θα συμπληρώναμε.
Πλησιάζει τους θαμώνες-θεατές τους αγγίζει. Οι κινήσεις της σαγηνευτικές, άκρως επαγγελματικές. Κάποια στιγμή, αργά, μεθοδικά, αρχίζει να βγάζει τα ρούχα της. Το γδύσιμό της διαρκεί όσο και το μουσικό κομμάτι. (συμπληρώνουμε: κατεβαίνει στο διάδρομο, ανάμεσα στον κόσμο, σέρνεται στο πάτωμα σαν σκουλήκι)
Με το τέλος της μουσικής μένει γυμνή (σσ. με δύο μαύρα Χ πάνω στο στήθος της _υπάρχει και λογοκρισία). Χειροκροτήματα… γυρίζει, πετάει την κυλόττα της
Σκοτάδι…

Η Πιτουλίδου σε ανάρτησή της στο instagram

Νύχτα στο νεκροτομείο _
χασάπικο του εφημερεύοντος νοσοκομείου

Ακούγεται απόμακρος ήχος ασθενοφόρου. Ο Σάββας κι ο Κυριάκος σε υπηρεσία νυχτερινής βάρδιας. Φοράνε ξεκούμπωτες ξεθωριασμένες ρόμπες. Στα πόδια τους υπηρεσιακές παντόφλες. Ο Σάββας κάτω από τη ρόμπα με ντύσιμο προσεγμένο, καθισμένος στο γραφείο, μπροστά στην οθόνη του υπολογιστή, ξεφυλλίζει χαρτιά και πληκτρολογεί. Ο Κυριάκος ντυμένος ατημέλητα, με ρούχα πρόχειρα, κρατά ένα πλαστικό ποτηράκι μιας χρήσης. Πίνει βότκα ασταμάτητα. Κάποια στιγμή πλησιάζει το παραβάν. Τραβά λίγο την κουρτίνα και κοιτάζει το σώμα στο φορείο. Ξεχωρίζει ένα ματωμένο σεντόνια και κόκκινες γόβες.

Σάββας: Υπάρχουν ιστορίες φωτεινές, χαρούμενες, αλλά και κάποιες άλλες ανάποδες και σκοτεινές. Αυτή είναι μια τέτοια ιστορία. Μαύρη. Αν δεν αντέχεις ταχυδρομήσου σπίτι σου, δεν έχει νόημα να τριγυρίζεις σαν νεκρόμυγα πάνω από το φορείο.

Κυριάκος: Προσπαθώ να καταλάβω πώς έφτασαν μέχρι εδώ τα πράματα. (Ξανακλείνει την κουρτίνα)Φτιάχνω μια εικόνα, το μυαλό μου όμως δεν τη χωράει.

Σ.Θα σου δώσω μια εικόνα που να τη χωράει. Γδυνότανε στο στριπτιζάδικο. Μπροστά στον κόσμο. Φτιάχνεις την εικόνα; Όταν έβγαλε όλα τα ρούχα, το νήμα κόπηκε, αυτή κατέρρευσε.

Κ. Έτσι, χωρίς λόγο;

Σ. Ο λόγος είναι ο θάνατος, η αιτία είναι άγνωστη. Φτιάξε τώρα και το φόντο. Οι πελάτες την κοπανήσανε για να μην πάρουν ευθύνη. Οι μπράβοι βάλανε τις άλλες κοπέλες σ’ αυτοκίνητα και τις έδιωξαν βιαστικά, πριν φτάσει τ’ ασθενοφόρο. Έμεινε μόνο τ’ αφεντικό της, να λέει ότι δεν ξέρει τίποτα γι’ αυτήν. Ήταν καινούρια. Δεν θυμόταν, λέει, ούτε τ’ όνομά της.

Κ. Νταβατζίδικη αμνησία.

Σ. Πρόνοια επαγγελματική. Τη φόρτωσε για τα Επείγοντα, κι από κει μας την πακέταραν για το ψυγείο. Αυτή είναι η εικόνα.

Κ. Και την έφεραν έτσι; Γυμνή;

Σ. Την έφεραν όπως κατέρρευσε. Κανένας δεν πλησίαζε κοντά της. Πήγε, λέει, ο κυρ Αργύρης απ’ τ’ ασθενοφόρο και της έριξε ένα σεντόνι. Την έφερε με σειρήνα, αλλά ήταν ήδη αργά. (Συμμαζεύει τα χαρτιά στο γραφείο.) Ακόμα δεν καταχώρισα τα παραπεμπτικά της για τη νεκροψία.

Κ. Και πώς θα καταχωριστεί; Αιτία θανάτου, «άγνωστος»;

Σ. Προς το παρόν. Ο Ιακώβου έχει υποσημείωση για ίχνη καρδιακού επει¬σοδίου. Ό,τι κι αν είναι, θα το δείξει αύριο η νεκροψία. (Πληκτρολογεί) _Παύση

Κ. (Πίνει, αδειάζει το πλαστικό). Ποιος την κατέβασε;

Σ. Ο Μαρινάκης.

Κ. Ο «Μαρινάκης»...

Σ. Λίγο πριν έρθεις.

Κ. Έχει δηλαδή βάρδια απόψε ο Μαρινάκης;

Σ. Εκτάκτως, για την εφημερία.

 

poster στην είσοδο του "μικρού Χορν"

(…)
Το πρωί, όταν σχολάσουμε... θα πας απ’ το Λογιστήριο _Στο Λογιστήριο, ν εξοφληθείς (η αόρατη “κυρία Κονταξή”, που λέγαμε).
Έτσι, ε; Το πρωί θα εξοφληθώ... Τι έχω κάνει, ρε γαμώτο; Τι έχω κάνει; μεγάλο κακό έχω κάνει;
Μόλις τελειώσουμε, το πρωί... καλύτερα να μην ξαναβρεθούμε... Κατάλαβα... (Πίνει). Πόσα είπες πως σου χρωστάω;
Τετρακόσια πενήντα.
Το πρωί που θα ξοφληθώ, θα σε ξοφλήσω...
(Χτυπάει το τηλέφωνο) _ Αποδοχές. Ναι. Ας τους συνοδέψει μέχρι εδώ. Ο Μαρινάκης κατεβάζει τη γυναίκα του «εφτά». Για να αναγνωρίσεις τη σορό, εσύ ή θα πάω εγώ;
Μέχρι το πρωί, είναι ακόμα δίκιά μου η δουλειά. (Μικρή παύση). Ο Κυριάκος πίνει ακόμη μια γουλιά από το πλαστικό του. Σηκώνεται και το πετά στον κάδο. Παίρνει το μπουκάλι, ανοίγει την ιματιοθήκη το βάζει στο ντουλαπάκι, αλλά το αφήνει ανοιχτό. Γυρνά και παίρνει τα κόκκινα παπούτσια από το τραπεζάκι. Επιστρέφει και τα βάζει δίπλα στο μπουκάλι της βότκας. Βγάζει από μια εσωτερική τσέπη της ρόμπας του μια τσατσάρα τα μαλλιά του. Την καθαρίζει και την ξαναβάζει στη θέση της. Τακτοποιεί και κουμπώνει τη ρόμπα του. Βάζει σωστά στη θέση της την καρέκλα και κινείται προς τη δίφυλλη πόρτα των ψυκτοθαλάμων. _ Μου ’χε πει το χωριό της, αλλά το ξέχασα... Έτσι κι αλλιώς δεν υπάρχει πια. Στη θέση του βρίσκεται τώρα μια λίμνη. Τεχνητή λίμνη. Οι κάτοικοι σκορπίσανε στις γύρω πόλεις. Εκείνη ήταν μικρή όταν φύγανε. Πίσω, τα νερά σκεπάσανε όλα τα σπίτια. Αφήσανε μέσα και ποικιλίες ψαριών, για αλιεία. Μια μέρα πριν φύγει για να ’ρθει στην Ελλάδα, πήγανε, λέει, με τον πατέρα της να δουν το βυθισμένο χωριό τους. Νοικιάσανε μια βάρκα κι ανοιχτήκανε στη λίμνη. Τα νερά ήτανε διάφανα... Κοιτάζανε, λέει, κάτω κι ακολουθούσανε τον κεντρικό δρόμο... Εκεί που κάποτε έκαναν περιπάτους... Πλέανε, μέχρι που φτάσανε πάνω απ’ το παλιό τους σπίτι... Το είδανε κάτω, στον βυθό... Από τις πόρτες και τα παράθυρα μπαινοβγαίνανε ψάρια... Το κοιτάζανε, λέει, μέχρι που ο ήλιος γύρισε, κι έγινε το νερό καθρέφτης...
Μικρή παύση. Ο Κυριάκος σπρώχνει τη δίφυλλη πόρτα _βγαίνει. Ο Σάββας μένει μόνος. Σκοτάδι.

4 φωτο από την πρώτη παράσταση στο "Στοά"

Στο ακουστικό _Εισαγωγές; Ανδρέου, από Αποδοχών. Σχετικά :η γυναίκα που έφερε τα μεσάνυχτα ο Αργύρης. Ναι. Γράψε στοιχεία. 
Λεγόταν Ιρίνα Γκριεγκόριεβνα. Είκοσι οκτώ ετών. Ρωσίδα υπήκοος. Πως λεγότανε το χωριό της; _Δεν θυμάμαι...  Δεν είχε άδεια παραμονής. Ήταν παράνομη στη χώρα. Να ειδοποιηθεί η πρεσβεία, για ν’ αποσταλεί η σορός στην πατρίδα της. Θα ετοιμάσω δελτίο για διακομιδή και θα περάσω το πρωί σφραγίσεις. Κατεβάζει το ακουστικό.
Ο Κυριάκος παίρνει απ’ το γραφείο το πλαστικό ποτηράκι, πηγαίνει στην ιματιοθήκη, ανοίγει το ντουλαπάκι «τρία» και βάζει βότκα. Βάλε μου κι εμένα ένα. Ο Κυριάκος τον κοιτάζει. Κι άσε το μπουκάλι έξω. Κάθεται στη δεύτερη καρέκλα. Πίνουν. Μακρά παύση.
Κ. Χθες βράδυ, πριν φύγουμε από το σπίτι, κάθισε στον καθρέφτη άρχισε να βάφει τα χείλια της... Μία ώρα βαφότανε και χτενιζότανε... Δυο τρίχες εδώ, ένα τσουλούφι εκεί... Εγώ είχα ντυθεί και την περίμενα... «Δεν πας κι εσύ ξυριστείς;» μου λέει... «γιατί ’ναι σκληρά τα γένια σου και με τσιμπάνε;» «Ξέρεις πότε σκληραίνουν τα γένια των αντρών» της λέω... «Σκληραίνουνε στην κούραση ... στη στενοχώρια... και στην αγαμία... Εσύ όμως στη ζωή σου έχεις γνωρίσει κυρίως την τρίτη περίπτωση... Τις άλλες δυο, δεν τις καταλαβαίνεις...» Μ’ έβρισε στα ελληνικά, μαλάκα... και την έβρισα στα ρωσικά, μπλιάτκα... Έκλαιγε...
Σ. Να πάρεις το πρωί τη φίλη της, να σου πει πώς λέγανε το χωριό της. Να βρεις όλα τα χαρτιά της. Αλλιώς, απ’ την πρεσβεία δεν θα την παραλάβουν. Και θ’ αναγκαστούμε να τη στείλουμε στα κεντρικά. Στ’ αζήτητα. _Η Ιρίνα δεν είναι ανώνυμη, είναι επώνυμη (σσ.η θλιβερή πόρνη-στριπτιζέζ, μετανάστρια από τη “Ρωσία”)

Αξύριστα Πηγούνια _Μικρό Θέατρο Χορν _Αμερικής 10
Κείμενο: Γιάννης Τσίρος
Σκηνοθεσία: Γιώργος Παλούμπης
Σκηνικά-Κοστούμια: Νατάσσα Παπαστεργίου
Φωτισμός: Βασίλης Κλωτσοτήρας
Ήχος: Ανδρέας Μιχόπουλος
Διάρκεια: 90λ (χωρίς διάλειμμα)

 _____________________

Το μήνυμα του Γιον Φόσε
για την Παγκόσμια Ημέρα Θεάτρου:
«Κάθε άνθρωπος είναι μοναδικός και ταυτόχρονα μοιάζει με όλους τους άλλους ανθρώπους. Η ορατή, εξωτερική μας εμφάνιση είναι διαφορετική από όλων των άλλων φυσικά, αλλά υπάρχει επίσης κάτι μέσα στον καθένα από εμάς που ανήκει μόνο σε αυτό το άτομο — που είναι μόνο αυτό το άτομο. Θα μπορούσαμε να το ονομάσουμε το πνεύμα του ή την ψυχή του. Ή αλλιώς, μπορούμε να αποφασίσουμε να μην το χαρακτηρίσουμε καθόλου με λέξεις, απλά να το αφήσουμε ήσυχο.

Αλλά ενώ όλοι μας είμαστε διαφορετικοί μεταξύ μας, είμαστε και όμοιοι. Οι άνθρωποι από κάθε μέρος του κόσμου είναι θεμελιωδώς παρόμοιοι, ανεξάρτητα από τη γλώσσα που μιλάμε, το χρώμα του δέρματός μας, το χρώμα των μαλλιών μας. Αυτό μπορεί να είναι κάπως παράδοξο: ότι είμαστε εντελώς όμοιοι και ταυτόχρονα εντελώς ανόμοιοι. Ίσως ο άνθρωπος να είναι εγγενώς παράδοξος, με τη γεφύρωση του σώματος και της ψυχής μας περιλαμβάνουμε τόσο την πιο γήινη, απτή ύπαρξη όσο και κάτι που υπερβαίνει αυτά τα υλικά, επίγεια όρια.

Η τέχνη, η καλή τέχνη, καταφέρνει με τον υπέροχο τρόπο της να συνδυάζει το εντελώς μοναδικό με το καθολικό. Μας επιτρέπει να κατανοήσουμε το διαφορετικό ‑το ξένο, θα μπορούσαμε να πούμε- ως καθολικό. Με αυτόν τον τρόπο, η τέχνη σπάει τα όρια μεταξύ γλωσσών, γεωγραφικών περιοχών, χωρών. Συγκεντρώνει όχι μόνο τις ατομικές ιδιότητες του καθενός, αλλά και με μια άλλη έννοια, τα ατομικά χαρακτηριστικά κάθε ομάδας ανθρώπων, για παράδειγμα κάθε έθνους.

Η τέχνη το κάνει αυτό όχι ισοπεδώνοντας τις διαφορές και κάνοντας τα πάντα ίδια, αλλά αντίθετα, δείχνοντάς μας τι είναι διαφορετικό από εμάς, άλλο ή ξένο. Κάθε σπουδαία τέχνη περιέχει ακριβώς αυτό: κάτι ξένο, κάτι που δεν μπορούμε να κατανοήσουμε πλήρως κι όμως ταυτόχρονα το κατανοούμε κατά κάποιον τρόπο. Περιέχει ένα μυστήριο, ας πούμε. Κάτι που μας γοητεύει και έτσι μας ωθεί πέρα από τα όριά μας και με αυτόν τον τρόπο δημιουργεί την υπέρβαση που κάθε τέχνη πρέπει και να περιέχει μέσα της και να μας οδηγεί σ’ αυτήν.

Δεν γνωρίζω καλύτερο τρόπο για να φέρει κανείς κοντά τα αντίθετα. Αυτή είναι η ακριβώς αντίστροφη προσέγγιση από εκείνη των βίαιων συγκρούσεων που βλέπουμε τόσο πολύ συχνά στον κόσμο, οι οποίες υποκύπτουν στον καταστροφικό πειρασμό να εξοντώσουν οτιδήποτε ξένο, οτιδήποτε μοναδικό και διαφορετικό, συχνά χρησιμοποιώντας τις πιο απάνθρωπες εφευρέσεις που έχει θέσει στη διάθεση μας η τεχνολογία. Υπάρχει τρομοκρατία στον κόσμο. Υπάρχει πόλεμος. Διότι οι άνθρωποι έχουν και μια ζωώδη πλευρά που καθοδηγείται από το ένστικτο να βιώνουν το άλλο, το ξένο, ως απειλή για τη δική τους ύπαρξη και όχι ως ένα συναρπαστικό μυστήριο.

Έτσι εξαφανίζεται η μοναδικότητα ‑οι διαφορές που όλοι μπορούμε να δούμε‑, αφήνοντας πίσω μια συλλογική ομοιομορφία, όπου οτιδήποτε διαφορετικό αποτελεί απειλή που πρέπει να εξαλειφθεί. Αυτό που φαίνεται από έξω ως διαφορά, για παράδειγμα στη θρησκεία ή στην πολιτική ιδεολογία, γίνεται κάτι που πρέπει να κατατροπωθεί και να καταστραφεί.

Ο πόλεμος είναι η μάχη ενάντια σε αυτό που βρίσκεται βαθιά μέσα σε όλους μας: το κάτι μοναδικό. Και είναι επίσης μια μάχη ενάντια στην τέχνη, ενάντια σε αυτό που βρίσκεται βαθιά μέσα σε κάθε τέχνη.

Μίλησα εδώ για την τέχνη γενικά, όχι για το θέατρο ή τη θεατρική γραφή ειδικότερα, αλλά αυτό συμβαίνει επειδή, όπως είπα, όλη η καλή τέχνη, κατά βάθος, περιστρέφεται γύρω από το ίδιο πράγμα: παίρνει το εντελώς μοναδικό, το εντελώς συγκεκριμένο, και το καθιστά καθολικό. Ενώνει το ιδιαίτερο με το καθολικό μέσω της καλλιτεχνικής του έκφρασης: δεν εξαλείφει την ιδιαιτερότητά του, αλλά την τονίζει, αφήνοντας το ξένο και το άγνωστο να λάμψει ξεκάθαρα.

Ο πόλεμος και η τέχνη είναι αντίθετα, όπως ακριβώς ο πόλεμος και η ειρήνη είναι αντίθετα — είναι τόσο απλό. Η τέχνη είναι ειρήνη».