Viktor Saneyev: Ο ιπτάμενος Σοβιετικός από τη Μαύρη Θάλασσα

1945 _σαν σήμερα: Γεννιέται ο μεγάλος Σοβιετικός αθλητής του τριπλούν Βίκτωρ Ντανίλοβιτς Σανέγιεφ (Виктор Данилович Санеев, ვიქტორ სანეევი), από τους κορυφαίους στην ιστορία του αγωνίσματος και ένας από τους πιο διακεκριμένους αθλητές της σύγχρονης εποχής. Κέρδισε τέσσερα ολυμπιακά μετάλλια: τρία χρυσά (1968, 1972 και 1976) και ένα αργυρό (1980) _μέλος του Hall of Fame της IAAF από το 2013. Μέλος της Κομσομόλ από τα 17 του και του ΚΚΣΕ, μέχρι τη διάλυση της ΕΣΣΔ.

Ο Σανέγιεφ _πέρα από τα έμφυτα και καλλιεργημένα προσόντα του, υπήρξε γέννημα θρέμμα μια κοινωνίας με τους λαούς της να έχουν πλήρη και δωρεάν πρόσβαση στις υποδομές, που ήταν δικαίωμα και όχι εμπόρευμα _όπως και η υγεία, η παιδεία, η πρόνοια. Με τα όποια προβλήματα, αρκετά χρόνια πριν τις ανατροπές και την καπιταλιστική παλινόρθωση ο αθλητισμός ήταν μέσο παιδείας και όχι πλουτισμού ενώ δεν είχε σχέση με επαγγελματισμό. Κανένας αθλητής, καμία ομάδα δεν ήταν τέτοια, κανένας είτε “τελευταίος τροχός” είτε πρωταθλητής δεν αγωνιούσε για την επαγγελματική του αποκατάσταση ή για την επιβίωσή του. Όλοι τους είχαν ή θα είχαν με την ενηλικίωσή τους ή την ολοκλήρωση των σπουδών τους ένα κύριο επάγγελμα, από το οποίο θα ζούσαν.

Όχι μόνο στην Ε.Σ.Σ.Δ. αλλά και στις άλλες χώρες του σοσιαλισμού που γνωρίσαμε: βλ DDR _βλ “φαινόμενο” Marita Koch _1985 στο παγκόσμιο κύπελλο τερματίζει στα 400μ με την “διαστημική” επίδοση των 47”+⁶⁰/¹⁰⁰ άπιαστο ακόμη σήμερα., Πολωνία, Ρουμανία κά. 1983 _Ελσίνκι παγκόσμιο πρωτάθλημα: Στην εκκίνηση για τον τελικό των 800 μέτρων, έχει πάρει θέση και η διάσημη, Γιαρμίλα Κρατοτσβίλοβα, από τις κορυφαίες δρομείς της εποχής. Η πρωταθλήτρια Τσεχοσλοβακίας, κάνει μία απίστευτη κούρσα και όταν τερματίζει, ο ηλεκτρονικός πίνακας αναγράφει 1:53.28! Πρόκειται για ένα απίστευτο, ένα εκπληκτικό παγκόσμιο ρεκόρ, που μέχρι σήμερα καμία αθλήτρια δεν κατάφερε να βελτιώσει. Στον ζωντανό θρύλο της DDR Heike Drechsler (Χάικε Ντρέσλερ) δύο φορές χρυσή ολυμπιονίκη και παγκόσμια πρωταθλήτρια στον ανοιχτό στίβο στο άλμα εις μήκος, αλλά και δρομέα -γαζέλα στη σκυταλοδρομία (ισοφάρισε δύο φορές το παγκόσμιο ρεκόρ της επίσης θρυλικής Μαρίτα Κοχ) με 19 μετάλλια, εκ των οποίων τα δύο χρυσά ολυμπιακά.

 

 

Η φυσική αγωγή και ο αθλητισμός χρηματοδοτούνταν αποκλειστικά από τους προϋπολογισμούς του κράτους, των συνδικάτων και των μαζικών οργανώσεων, από τα κονδύλια των συνεταιρισμών και από τα ειδικά έσοδα των αθλητικών οργανώσεων και των αθλητικών παραστάσεων, τα οποία μάλιστα δεν φορολογούνταν από το κράτος.
Άγνωστοι οι χορηγοί για την επιβίωση αθλητή -έρμαιου στις ορέξεις τους. Επίκεντρο ο μαζικός αθλητισμός _υποχρεωτικός μαζί με τη φυσική αγωγή για όλους τους μαθητές των σχολείων, των επαγγελματικών και τεχνικών σχολών, των μέσων ειδικών και των ανώτατων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων. Στην DDR μάλιστα έριχναν στην πισίνα τα μωρά _επομένως οι δεκάδες πρωταθλητές και πρωταθλήτριες στο κολύμπι ήταν φυσική συνέπεια (εδώ στην Ελλάδα παρατηρούμε τον παραγκωνισμό του μαθήματος της Φυσικής αγωγής μέσω της μείωσης των ωρών σε εβδομαδιαία βάση). Επίσης είχαν σχηματίσει αθλητικές λέσχες σε εργοστάσια, γήπεδα, στον αγροτικό συνεταιρισμό στη γειτονιά κ.ά. που συνέβαλαν στην ανάπτυξη ενός αθλητικού κινήματος. Είναι άξιο αναφοράς πως υπήρχε αθλητικό διάλειμμα στις επιχειρήσεις, στις υπηρεσίες και στα εκπαιδευτικά ιδρύματα που υπολογίζονταν στον εργάσιμο χρόνο.

Το 1976, με τον καπιταλισμό ante portas και την οικονομία της αγοράς να “σκάει μύτη”, στην ΕΣΣΔ υπήρχαν πάνω από 3.200 στάδια και 61.000 αθλητικές αίθουσες (γυμναστήρια κλπ), πάνω από 1.200 κολυμβητήρια, 446.000 αθλητικά γήπεδα, 98.000 γήπεδα ποδοσφαίρου, 60 αυτοκινητοδρόμια_πίστες και εκατοντάδες κάρτ, πάνω από 19.000 σκοπευτήρια, 6.600 βάσεις για σκι, 1.300 στάδια για παγοδρομίες κ.ά. 

Κάτι που σε μικρογραφία γίνεται σήμερα στην σοσιαλιστική Κούβα:  Θυμίζοντας και πάλι, τον Χούλιο Λα Κρουζ, που μετά από κάθε αγώνα του αφιερώνει τις νίκες του στην επανάσταση και τον κουβανικό λαό, συνεχίζοντας τη μεγάλη παράδοση της Κούβας στην πυγμαχία και με τις επιδόσεις του θυμίζει τους θρυλικούς πυγμάχους, όπως ο Teófilo Stevenson -Lawrence και ο Félix Savón-Fabre, που κατά το παρελθόν τίμησαν τη σημαία της Κούβας και έκαναν το άθλημα να αγαπηθεί από το λαό της, με τα δικά τους «Venceremos»

Ο Στίβενσον - "γιος της επανάστασης", είχε δηλώσει: «Δεν εγκαταλείπω τη χώρα μου για ένα εκατομμύριο δολάρια ή και περισσότερα χρήματα ακόμα. Τι αξία έχουν ένα εκατομμύριο δολάρια μπροστά σε οκτώ εκατομμύρια Κουβανούς που με λατρεύουν με όλη τη σημασία της λέξης»...

Βίκτωρ Σανέγιεφ

Ήρθε στη ζωή με τη λήξη του Δευτέρου Παγκοσμίου _του μεγάλου Πατριωτικού Πολέμου της ΕΣΣΔ, στο Σοχούμι της Αμπχαζίας στα παράλια της Μαύρης Θάλασσας και μεγάλωσε σε φτωχή οικογένεια _ο πατέρας του, που ήταν παράλυτος, έφυγε από τη ζωή όταν ο Βίκτωρ ήταν 15 ετών. Ως παιδί αγαπούσε το ποδόσφαιρο και τα πήγε καλά στην ιδιαίτερη πατρίδα του. Από την ηλικία των πέντε το Σοβιετικό σοσιαλιστικό κράτος τον πήγε σε τμήμα ποδοσφαίρου και η ομάδα του έγινε γρήγορα η καλύτερη στην περιοχή Γκάγκρα και ο ίδιος έγινε μόνιμος παίκτης της. Ακολούθησε το μπάσκετ και το 1962 έγινε δεκτός ακόμη και στην αντιπροσωπευτική ομάδα της Αμπχαζίας. Όμως τον τράβηξε τελικά ο κλασικός αθλητισμός και το άλμα εις ύψος, αλλά ένας τραυματισμός στο γόνατο τον ανάγκασε να μεταβεί στα άλματα εις μήκος και τριπλούν και το 1963 πήρε την τρίτη θέση σε σχολικούς αγώνες στη Σοβιετική Ένωση. Η πρώτη επιτυχία του σε αγώνες ανδρών ήρθε το 1968, όταν κέρδισε για πρώτη φορά το ρωσικό πρωτάθλημα, ενώ παράλληλα αποφοίτησε από το Ινστιτούτο Υποτροπικής Γεωργίας του Σοχούμι το 1969 και το Γεωργιανό Ινστιτούτο Φυσικής Πολιτισμού το 1973.

Πριν πάει στους Ολυμπιακούς Αγώνες στην Πόλη του Μεξικού, προετοιμάστηκε από το σοβιετικό team προπόνησης σχολαστικά για σχεδόν ένα χρόνο, ανάρρωσε από έναν σοβαρό τραυματισμό, αλλά είχε ήδη καταφέρει να πείσει το προπονητικό επιτελείο της ομάδας της Σοβιετικής Ένωσης ότι ήταν έτοιμος να κερδίσει. Στις 17-Οκτ-1968, στην Πόλη του Μεξικού, κατέρριψε το παγκόσμιο ρεκόρ στο τριπλούν με άλμα 17,39μ. Ήταν το δεύτερο παγκόσμιο ρεκόρ της ημέρας κατά τη διάρκεια ενός επικού τελικού, στον οποίο το παγκόσμιο ρεκόρ βελτιώθηκε τέσσερις φορές. Το παγκόσμιο ρεκόρ πριν τους αγώνες ήταν 17,03 μ. και το κατείχε ο Πολωνός Γιόζεφ Σμιτ από το 1960. Στις 16 Οκτωβρίου ο Ιταλός Τζιουζέπε Τζεντίλε στον προκριματικό του αγωνίσματος πήδηξε 17,10μ. και την επομένη, με το πρώτο του άλμα στον τελικό, 17,22μ., όμως η κορυφαία σύγκρουση στην ιστορία του αγωνίσματος μόλις είχε αρχίσει. Στην τρίτη προσπάθεια ο Σανέγιεφ με 17,23 μ. κάνει νέο παγκόσμιο ρεκόρ, αλλά στην πέμπτη προσπάθεια ο Βραζιλιάνος Νέλσον Προυντέντσιο, από τα 17,05 μ. και την τρίτη θέση, ανέβηκε στην πρώτη, καταρρίπτοντας και πάλι το παγκόσμιο ρεκόρ με 17,27μ. Στην τελευταία προσπάθεια του αγώνα, ο νικητής, όνομα και πράγμα, Βίκτορ Σανέγιεφ “πέταξε” στα 17,39μ. και πήρε το χρυσό μετάλλιο. Είχε βελτιώσει κατά 29 εκατοστά το ρεκόρ του Τζεντίλε και κατά 54 εκατοστά το ολυμπιακό ρεκόρ του Σμιτ από το Τόκιο το 1964. Κέρδισε τον πρώτο του ευρωπαϊκό τίτλο στην Αθήνα με επίδοση 17,34μ την επόμενη χρονιά και στη συνέχεια στο Μόναχο το 1972 πήδηξε 17,35 μέτρα στην πρώτη του προσπάθεια για να υπερασπιστεί με επιτυχία τον Ολυμπιακό του τίτλο.

Στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1976 στο Μόντρεαλ, ο Σανέγιεφ κέρδισε το τρίτο συνεχόμενο χρυσό ολυμπιακό μετάλλιο στο τριπλούν, ο πρώτος και μόνος μέχρι σήμερα που κατάφερε κάτι τέτοιο. Το 1978 ήταν δεύτερος στο Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα Στίβου και για όγδοη φορά πρωταθλητής Σοβιετικής Ένωσης. Στους Ολυμπιακούς Αγώνες της Μόσχας ήταν λαμπαδηδρόμος. Προσπάθησε να κερδίσει και τέταρτο χρυσό στο ίδιο αγώνισμα στα 35 του χρόνια, αλλά δεν το κατόρθωσε, κατέλαβε όμως τη δεύτερη θέση με 17,24μ. Το άλμα που του χάρισε το μετάλλιο ήταν στην τελευταία του προσπάθεια, κάτι που δεν συνέβη για πρώτη φορά. Κατέρριψε τρεις φορές το παγκόσμιο ρεκόρ με καλύτερη επίδοση 17,44μ _ήταν επίσης έξι φορές πρωταθλητής Ευρώπης κλειστού στίβου (ακατάρριπτο ρεκόρ) – αποχώρησε από τον ανταγωνιστικό στίβο μετά τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1980 και συνέχισε να εργάζεται για τον σύλλογο Ντιναμό Τιφλίδας.

Το 1983 του απονεμήθηκε το Ολυμπιακό Τάγμα, η ανώτατη αθλητική τιμή, ενώ η Ολυμπιακή Επιτροπή της Γεωργίας τον αναγνώρισε ως τον καλύτερο Γεωργιανό αθλητή του 20ού αιώνα.. Μετά την αποχώρησή του από την ενεργό δράση εργάστηκε ως προπονητής στη εθνική ομάδα της Σοβιετικής Ένωσης, με τη διάλυση της χώρας _μετά τις ανατροπές και την καπιταλιστική παλινόρθωση να τον φέρνει σε δεινή οικονομική θέση, έτσι μετανάστευσε με την οικογένειά του στην Αυστραλία, όπου δοκίμασε αρχικά, ως προπονητής, όμως η κατάσταση κάθε άλλο παρά ρόδινη ήταν αφού έμεινε άνεργος και ήταν ένα βήμα από το να εκποιήσει τα ολυμπιακά του μετάλλια για να επιβιώσει, έτσι στα 50 του αναγκάστηκε να δουλέψει ως delivery σε πιτσαρία για να ζήσει την οικογένειά του. Έπειτα από καιρό βρήκε δουλειά ως γυμναστής στο Κολέγιο του Σαιντ Τζόζεφ και αργότερα μεταπήδησε στο Ινστιτούτο Αθλητισμού της Νέας Νότιας Ουαλίας.

Αθλητισμός - Κοινωνία - Πολιτική

⚽ 🏀 🎽 Ο αθλητισμός δεν είναι μόνο ένα κοινωνικό φαινόμενο, μια καθημερινή κοινωνική πραγματικότητα, σε τοπικό, εθνικό, διεθνές και παγκόσμιο επίπεδο, αλλά και μια «ιδεολογία» που τα αποτελέσματά της, ευνόητα, είναι πολιτικά...
⚽ 🏀 🎽 Η βιομηχανική καπιταλιστική δομή, ανεξάρτητα από τα χρησιμοποιούμενα μέσα παραγωγής (σύγχρονη τεχνολογία κλπ.), αντανακλάται στον αθλητισμό και αποτελεί αναπόσπαστο στοιχείο της συγκεκριμένης ολότητας (δηλαδή, της καπιταλιστικής κοινωνίας), με όλο της το δυναμισμό...
⚽ 🏀 🎽 Ο αθλητισμός δεν έχει αυτόνομη ιστορία και υπόσταση. Η κοινωνική και πολιτική του λειτουργία υπαγορεύονται από τη θέση που κατέχει, ο ίδιος, στο σύνολο των κοινωνικών σχέσεων ανάμεσα σε μεμονωμένα άτομα, σε ομάδες ατόμων, σε λαούς και έθνη...

⚽ 🏀 🎽 Ακόμα, και οι ξεχωριστές στιγμές και τα επιμέρους στοιχεία του αθλητισμού εμπεριέχουν τη δομή της ολότητας, στα πλαίσια της οποίας δραστηριοποιείται...
⚽ 🏀 🎽 Ο αθλητισμός συμπυκνώνει με συγκεκριμένο πρωτογενή, θα λέγαμε, τρόπο, τα τυπικά χαρακτηριστικά των καπιταλιστικών δομών και κατηγοριών...
⚽ 🏀 🎽 Είτε το θέλουμε είτε όχι, η μοίρα του αθλητισμού είναι ταυτόσημη με εκείνη του καπιταλισμού...

⚽ 🏀 🎽 Μέσα στην αλλοτριωμένη κοινωνία που ζούμε, ο αθλητισμός δεν είναι μπορετό να δημιουργήσει μια προφυλαγμένη και προνομιούχα “νησίδα ανθρωπισμού” και “κουλτούρας”...
Επί του προκειμένου, όσοι δεν ταυτίζουν “αιτία” με “αποτέλεσμα” ή ζουν με ψευδαισθήσεις, ή γνωρίζοντας την αλήθεια, συνειδητά ψεύδονται... Γι' αυτό και το “κακό” θέλει χτύπημα στη ρίζα του... Δηλαδή, στην ανατροπή του “συστήματος» που το εκτρέφει...
⚽ 🏀 🎽 * Η αρχή της “σωματικής αποδοτικότητας” (αγωνιστική επίδοση - ρεκόρ), στα πλαίσια ιδιαίτερα του χωρίς όρια σύγχρονου «ανταγωνιστικού αθλητισμού», αποτελεί το εφαλτήριο της τεράστιας εξάπλωσής του, στόχος του οποίου είναι οι όλο και πιο ψηλές “σωματικές αποδόσεις”, καθώς αυτές είναι που αυξάνουν τη θεαματικότητα, συνεπώς και τα κέρδη που προκύπτουν από την εμπορίας της...

⚽ 🏀 🎽 Οπως ακριβώς ο Μαρξ δεν έπαψε ποτέ να καταγγέλλει τα αποτελέσματα της καπιταλιστικής εκμηχάνισης πάνω στον εργάτη, έτσι και εμείς πρέπει να καταγγέλλουμε τις επιπτώσεις που έχει πάνω στο άτομο - αθλούμενο, η σύγχρονη ιδιαίτερα αθλητική πρακτική... που διέπεται από τους κανόνες της “αγοράς”...
⚽ 🏀 🎽 Ο σύγχρονος αθλητής είναι δέσμιος της δραστηριότητάς του. Το αγώνισμα ή άθλημά του τον αλλοτριώνει, τον δένει με τους μηχανισμούς του. Γίνεται ολοένα και πιο φανερό ότι ο ίδιος είναι εξάρτημα -αντικείμενο- μηχανισμός επιδόσεων και παραγωγής “θεάματος”, προς κατανάλωση από το φιλοθεάμων κοινό, στα χέρια ενός προπονητή, μάνατζερ, ατζέντη, σπόνσορα ή μιας οργάνωσης (“πολυεθνικού αγωνιστικού θιάσου” ή “προολυμπιακής προετοιμασίας” κλπ.)
⚽ 🏀 🎽 Με τον «τρόπο ζωής» που προτείνει ο σύγχρονος ιδιαίτερα αθλητισμός, είναι ένα κοινωνικά αποδεκτό μοντέλο ενσωματωμένης ύπαρξης, που τον καθιστά ένα “πολιτικό όργανο”, και μάλιστα, με τεράστια αποτελεσματικότητα...
⚽ 🏀 🎽 Όπως κάθε «ιδεολογική υπερδομή», ο αθλητισμός αποβλέπει στη συνοχή της κοινωνίας που, ωστόσο, υπονομεύεται από τις αντιφάσεις της...

⚽ 🏀 🎽 Ο αθλητισμός, όντας έκφραση των κυρίαρχων υλικών σχέσεων (Κ. Μαρξ, “Η Γερμανική Ιδεολογία”), η “αθλητική ιδεολογία” έχει σαν έργο της να δίνει μια μυθοποιημένη απάντηση στα σύγχρονα κοινωνικά προβλήματα. Αποτελεσματικό του όπλο η δυνατότητα που έχει, σε καθημερινή βάση, και κύρια μέσα από τα κάθε λογής ΜΜΕ να αποπροσανατολίζει, να αποχαυνώνει και να οπαδοποιεί το φιλοθεάμον κοινό του.

⚽ 🏀 🎽 Ο αθλητισμός εντάσσεται στην τεράστια μυθοποίηση του “πολιτισμού του ελεύθερου χρόνου”. Εκτρέπει μια σαφώς δίκαιη διεκδίκηση, προσδίδοντάς της ιδεολογικό περιεχόμενο που η ουσία του είναι να μην ξανατεθεί σε αμφισβήτηση η λειτουργία και το πλαίσιο της σπαρασσόμενης σύγχρονης κοινωνίας μας, όπως έτσι την έχουν διαμορφώσει τα μικρά και μεγάλα οικονομικά συμφέροντα, ντόπια και ξένα...
⚽ 🏀 🎽 Σε έναν ιμπεριαλιστικό κόσμο που αγωνιά, που υπονομεύεται από τις τρομερές, όπως κιόλας ειπώθηκε, αντιφάσεις του, ο αθλητισμός δεν άργησε να γίνει το όπιο της συναδέλφωσης των λαών, καθώς προπαγανδίζεται με περισσή υποκρισία, μια δήθεν παγκόσμια κατανόηση ανάμεσα σε καταπιεστές και καταπιεζόμενους..!

Με στοιχεία από: “Αθλητισμός, Κουλτούρα και Καταπίεση”, των Φ. Γκαντερέ, Π. Λακιγιόμ, Ζ. Μπερτό, Ζ.Μ. Μπρομ. (Εκδόσεις “Ουτοπία”, 1982 _έχει επανεκδοθεί).

Διακρίσεις

 

·        Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα Στίβου Κ-20 (μήκος) 🥈 2^ος (7,41μ)

·        Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα Στίβου Κ-20 🥈 2^ος (15,71)

·        Ευρωπαϊκό Κύπελλο Στίβου 1967 🥇 1^ος (16,67)

·        Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα Κλειστού Στίβου 1968 🥈 2^ος (16,69)

·        Ολυμπιακοί Αγώνες 1968 🥇 1^ος (17,39)

·        Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα Στίβου 1969 🥇 1^ος (17,34)

·        Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα Κλειστού Στίβου 1970 🥇 1^ος (16,95)

·        Πανεπιστημιάδα 1970 🥇 1^ος (17,22)

·        Ευρωπαϊκό Κύπελλο Στίβου 1970 🥈 2^ος (17,01)

·        Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα Στίβου 1971 🥈 2^ος (17,10)

·        Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα Κλειστού Στίβου 1972 🥇 1^ος (16,97)

·        Ολυμπιακοί Αγώνες 1972 🥇 1^ος (17,35)

·        Πανεπιστημιάδα 1973 🥈 2^ος  (17,00)

·        Ευρωπαϊκό Κύπελλο Στίβου 1973 🥇 1^ος (16,90)

·        Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα Στίβου 1974 🥇 1^ος (17,23)

·        Ευρωπαϊκό Κύπελλο Στίβου 1975 🥇 1^ος (16,95)

·        Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα Στίβου 1975 🥇 1^ος (17,10)

·        Ολυμπιακοί Αγώνες 1976 🥇 1^ος (17,29)

·        Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα Κλειστού Στίβου 1977 🥇 1^ος (16,65)

·        Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα Στίβου 1978 🥈 2^ος (16,93)

·        Ολυμπιακοί Αγώνες 1980 🥈 2^ος (17,24)

 

Θυμίζουμε πως στην ΕΣΣΔ είχε σπουδάσει υποτροπικές καλλιέργειες έτσι στην μικρή αυλή του σπιτιού του είχε κήπο με λεμόνια και γκρέιπφρουτ. Τα τελευταία χρόνια της ζωής του αντιμετώπισε αρκετά μυοσκελετικά προβλήματα και υποβλήθηκε σε πολλαπλές ορθοπεδικές επεμβάσεις. Απεβίωσε στο Σίδνεϊ της Αυστραλίας σε ηλικία 76 ετών στις 3 Ιανουαρίου 2022.

·        IAAF HALL OF FAME.

·        Bolt and Fraser-Pryce are crowned 2013 World Athletes of the Year».

·        Санеев Виктор Данилович.

·        Всё пропахло политикой. Великого чемпиона Санеева дважды обманули на Олимпиаде в Москве.

·        BRITANNICA : Viktor Saneyev»..

·        Πέθανε ο θρυλικός Βίκτορ Σανέγιεφ». sportime.gr.

·        ვიქტორ სანეევი

·        Ас последней попытки.

·        Το παγκόσμιο ρεκόρ που καταρρίφθηκε 4 φορές σε λίγα λεπτά».

·        Βίκτορ, όνομα και πράγμα».

·        Последняя попытка Виктора Санеева. В Австралии скончался гениальный советский легкоатлет».

·        International Olympic Committee: Mexico city 1968 athletics triple jump men results.

·        Triple jump great Saneyev dies  

·        Ушёл из жизни Виктор Данилович Санеев. Светлая память...

·        Three-time Olympic triple jump champion Viktor Saneyev dies.

·        Санеев Виктор Данилович».

·        Σανέγιεφ Βίκτωρ.

·        Έφυγε από τη ζωή ο τριπλουνίστας Βίκτορ Σανέγεφ.

·        Série de documentários retrata a emoção do esporte.

·        Three-time Olympic triple jump champion Saneyev dies.

·        Olympic Order Recipients.

·        Он один в истории трижды взял Олимпиаду, но дома в Москве его оставили без золота. Памяти величайшего советского легкоатлета.

§  Είναι ο μόνος στην ιστορία που κέρδισε τρεις φορές τους Ολυμπιακούς Αγώνες _στη μνήμη του μεγαλύτερου Σοβιετικού αθλητή.

·        Three-time Olympic triple jump champion Saneyev dies aged 76.