51 χρόνια από την “επανάσταση” των γαρυφάλλων στην Πορτογαλία

◻️  Τη νύχτα της 24ης προς 25η του Απρίλη 1974 εκδηλώνεται στην Πορτογαλία στρατιωτικό κίνημα για την ανατροπή του δικτατορικού καθεστώτος, που συμπλήρωνε 42 χρόνια. Ετσι, άρχισε η «Επανάσταση των γαρυφάλλων».
Στην καρδιά αυτού του κινήματος ήταν το Κίνημα Ενόπλων Δυνάμεων (ΚΕΔ), μια οργάνωση που συγκέντρωνε πολλούς κατώτερους και μεσαίους αξιωματικούς αλλά και αρκετά υψηλόβαθμα στελέχη των πορτογαλικών Ενόπλων Δυνάμεων. Αυτό που συνένωνε τα μέλη του ΚΕΔ ήταν η πεποίθηση ότι έπρεπε να τερματιστεί η αποικιοκρατική παρουσία της Πορτογαλίας στην Αφρική, αλλά και να τεθεί τέρμα στη δικτατορική διακυβέρνηση της χώρας, που είχε οδηγήσει σε εξαθλίωση μεγάλα τμήματα του πληθυσμού.

◻️   Αν προσθέσει κανείς την καλπάζουσα δυσαρέσκεια για τη διαρκή κοινωνική υποβάθμιση των στρατιωτικών, την πολιτική και ηθική ανυποληψία του λαομίσητου καθεστώτος Καετάνο και την ισχυρή επιρροή του εκτός νόμου Κομμουνιστικού Κόμματος, δεν είναι δύσκολο να αντιληφθεί την εκρηκτική κατάσταση που διαμορφωνόταν στους κόλπους των πορτογαλικών Ενόπλων Δυνάμεων.
Η αντίστροφη μέτρηση άρχισε το Φλεβάρη του 1974 όταν εκδηλώθηκε η ανοιχτή αντίθεση ενός μέρους της ανώτατης στρατιωτικής ηγεσίας με την πολιτική της δικτατορίας. Τη νύχτα της 24ης του Απρίλη στρατιωτικές μονάδες από όλη τη χώρα κινούνται και καταλαμβάνουν όλα τα κρίσιμα σημεία. Τα ξημερώματα της 25ης του Απρίλη το κίνημα έχει επικρατήσει ολοκληρωτικά και ο δικτάτορας Καετάνο παραδίδεται στο στρατηγό Σπίνολα, ο οποίος αναλαμβάνει την εξουσία εν ονόματι του ΚΕΔ. Από την πρώτη στιγμή φαίνεται ότι δεν είναι ένα συνηθισμένο πραξικόπημα, αλλά μια πραγματική λαϊκή επανάσταση με πυροκροτητή το στρατό. Χιλιάδες διαδηλωτές ξεχύνονται στους δρόμους και ενώνονται με τους στρατιώτες, απειλώντας να λιντσάρουν τους ανθρώπους του λαομίσητου καθεστώτος. Οι πολιτικοί κρατούμενοι απελευθερώνονται από τις φυλακές, οι εργάτες καταλαμβάνουν τα εργοστάσια, ενώ ακτήμονες αγρότες καταλαμβάνουν λατιφούντια γαιοκτημόνων και δημιουργούν αυτοδιοικούμενους συνεταιρισμούς.

◻️  Στις 28 του Απρίλη επιστρέφει στην Πορτογαλία από το Παρίσι ο ηγέτης του Σοσιαλιστικού Κόμματος, Μάριο Σοάρες. Δυο μέρες αργότερα επιστρέφει από τη Μόσχα και γίνεται δεκτός από δεκάδες χιλιάδες λαού ο ηγέτης του Κομμουνιστικού Κόμματος, Αλβάρο Κουνιάλ. Οι δύο ηγέτες είναι οι ομιλητές στην κεντρική εκδήλωση της Εργατικής Πρωτομαγιάς, που μετατρέπεται σε ογκωδέστατο συλλαλητήριο λαού και στρατού για το γιορτασμό της Επανάστασης.

103 χρόνια από την ίδρυση του συμπληρώνει αυτές τις μέρες το Πορτογαλικό Κομμουνιστικό Κόμμα, διοργανώνοντας, όπως κάθε χρόνο σειρά εκδηλώσεων με τίτλο 100+ anos de luta heroica ao serviço do povo e da pátria, pela democracia e o socialismo (100+ χρόνια ηρωικής πάλης στην υπηρεσία του λαού και της χώρας, για δημοκρατία και σοσιαλισμό). – Ελευθερία, Δημοκρατία, Σοσιαλισμός – Το μέλλον ανήκει στο  Κόμμα μας», σχεδόν ταυτόχρονα με την 25^η Απρίλη εθνική γιορτή της Πορτογαλίας ως «Dia da liberdade» (Μέρα της Ελευθερίας) καθώς τέτοια μέρα το 1974 ανατράπηκε με στρατιωτικό πραξικόπημα και -τυπικά, με μεγάλη λαϊκή υποστήριξη και άφθονες ελπίδες, η μακροχρόνια δια πυρός και σιδήρου φασιστική διακυβέρνηση του Marcello [José das Neves Alves] Caetano (διαδόχου του δικτάτορα Σαλαζάρ -António [de Oliveira] Salazar).

🔹 Το κίνημα των πατριωτών αξιωματικών MFA (Movimento de Forças Armadas ή capitães do Abril -λοχαγοί του Απρίλη, όπως αποκαλούνται συχνά στην Πορτογαλία), κίνημα «αριστερών» καταβολών, κατώτερων και μεσαίων κυρίως αξιωματικών που είχε συγκροτηθεί το 1973, αρχικά με συντεχνιακά και σύντομα με πολιτικά αιτήματα και με κυριότερο τον τερματισμό του αποικιοκρατικού πολέμου.
🔹 Ονομάστηκε «επανάσταση των γαρυφάλλων» εξαιτίας των λουλουδιών που έβαζε στις κάννες των όπλων ο λαός και ήταν αναίμακτη (οι εφημερίδες της εποχής μιλούν για 4 νεκρούς από τα πυρά εναντίον άοπλων διαδηλωτών από φασιστικά υπολείμματα -νοσταλγούς του Σαλαζάρ, στο στράτευμα).

Με τη μαζική είσοδο των λαϊκών μαζών στο προσκήνιο πήρε αρχικά χαρακτηριστικά λαϊκής ανατροπής και πυροδότησε μετασχηματισμούς στην πορτογαλική κοινωνία που σήμαναν και την απελευθέρωση των αποικιών, όμως πολύ σύντομα επικράτησε η εναλλαγή.

Όταν πεθαίνει βασιλιάς, μη χαίρεσαι λαουτζίκο
Μη λες πως θάν΄ καλύτερος ο νυν από τον τέως
Πως θάναι το λυκόπουλο καλύτερο απ΄ τον λύκο.

       Τότε μονάχα να χαρείς: αν θάναι ο τελευταίος.
                    (Κώστας Βάρναλης)

🔹️ Το μεγάλο βήμα προς τα μπρος που επιχείρησε η Επανάσταση του Απρίλη τελικά δεν ολοκληρώθηκε.
🔹️ Η αστική τάξη, χρησιμοποιώντας κάθε τρόπο και μέσο, με τη στήριξη και του διεθνούς ιμπεριαλισμού και του ΝΑΤΟ, προσπάθησε και πέτυχε το χτύπημα της επαναστατικής διαδικασίας.
Στα σχέδια της αντίδρασης συνέδραμαν σημαντικά ο βρώμικος ρόλος της σοσιαλδημοκρατίας, αλλά και η υπονομευτική στάση του ευρωκομμουνισμού και του αριστερίστικου τυχοδιωκτισμού.
🔹️ Η αντεπανάσταση ανέκοψε βίαια την πορεία της, στήριξε την εξουσία του μεγάλου κεφαλαίου και στη διάρκεια των χρόνων που μεσολάβησαν, οι κυβερνήσεις δε σταμάτησαν να επιτίθενται στις ελευθερίες και τις κατακτήσεις που κληρονόμησε ο πορτογαλικός λαός από αυτή.
🔹️ Η ένταξη στην ΕΟΚ-ΕΕ αποτέλεσε βασικό μοχλό εδραίωσης της αντεπανάστασης και ενίσχυσης της κυριαρχίας των μονοπωλίων.

🔹️ Πρωταγωνιστικό ρόλο στον αγώνα ενάντια στο Estado Novo, την αντιφασιστική αντίσταση και τον αντι-αποικιακό αγώνα έπαιξε το ΚΚ Πορτογαλίας.

Όπως και να ‘ναι αντιπροσώπευε την κύρια οργάνωση της πάλης ενάντια στο φασισμό, πρωταγωνιστής και αιμοδότης στον αγώνα κατά του Σαλαζάρ.

(μικρό χρονικό εν συντομία)

🔹️ Στο 1ο Συνέδριό τους (Νοέμβρης του 1923), προειδοποίησαν έγκαιρα για τον κίνδυνο της φασιστικής εκτροπής, επισημαίνοντας την ανάγκη για ενότητα της εργατικής τάξης.
🔹️ Τρία χρόνια αργότερα, το 2^ο Συνέδριο διακόπηκε στις 29 Μαΐου 1926, επειδή την προηγούμενη μέρα έγινε το στρατιωτικό πραξικόπημα.
🔹️ Το 1927, το PCP –αφού η χούντα το «κατάργησε» πέρασε στην παρανομία.
Τυπικά ο φασισμός θα διακηρυχτεί το 1933, ξεκινώντας μια από τις πιο σκοτεινές περιόδους στην πορτογαλική ιστορία.

🔹️ Το PCP ήταν το μοναδικό κόμμα της I República (Πρώτης Δημοκρατίας) που, αν και παράνομο, συνέχισε τη δράση του σε όλη τη φασιστική περίοδο.
Χιλιάδες κομμουνιστές μαχητές συνελήφθησαν, βασανίστηκαν και πολλοί δολοφονήθηκαν από φασιστική καταστολή. Ο Bento Gonçalves, ΓΓ του PCP που πέθανε στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Tarrafal, αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα.

Για το PCP, «αυτός ο αντιφασιστικός αγώνας ήταν επίσης αντιιμπεριαλιστικός και -κατά συνέπεια, αντι-αποικιακός αγώνας», ως μαρξιστικό-λενινιστικό κόμμα, είχαν την θέση ότι «ένας λαός που καταπιέζει άλλους λαούς δεν μπορεί να είναι ελεύθερος».
Στα πρώτα χρόνια της ύπαρξής του, το ΚΚ κατήγγειλε την καταστολή που έγινε τότε στο Σάο Τομέ και στην Αγκόλα.
Το 1935, η εφημερίδα Avante! (σειρά II, nº 10), καθόρισε τον άξονα που θα ακολουθούσε το PCP: «Η θέση μας απέναντι σε μια νέα κατάληψη και κατάτμηση της λείας αφρικανικών εδαφών από τον ευρωπαϊκό ιμπεριαλισμό είναι η θέση όλων των λενινιστών: να πολεμήσουμε ενάντια στον καπιταλισμό-ιμπεριαλισμό, για απελευθέρωση λαών και υπέρ της αναγνώρισης αυτών και το δικαίωμα της αυτοδιάθεσης».

✔️  Στο ΙΙΙ συνέδριο του (1^ο στην παρανομία), που πραγματοποιήθηκε το 1943, το PCP ανέδειξε την αναγνώρισή του για το δικαίωμα των λαών των αποικιών να «συγκροτούνται σε ανεξάρτητα κράτη».
Στο IV Συνέδριο το 1946, η «αδελφική βοήθεια του πορτογαλικού λαού στους λαούς των αποικιών» υλοποιήθηκε μέσω της «δημιουργίας κομματικών πυρήνων στις αποικίες».
Στη 10ετία του 1940 οι κομμουνιστές άρχισαν να αναπτύσσουν σχέσεις με ανεξάρτητους ηγέτες της Αφρικής.
Οι Amílcar Cabral, Agostinho Neto, Mário de Andrade, Marcelino dos Santos, Vasco Cabral είναι μερικοί από τους μελλοντικούς μαχητές που εμπλέκονται στον Πορτογαλικό αντιφασιστικό αγώνα, μέσω, για παράδειγμα, της πτέρυγας της νεολαίας του Κινήματος για τη Δημοκρατική Ενότητα (MUD Juvenil –οργάνωση της νεολαίας), που ηγείται το PCP.

✔️  Το 1953, κατά τη διάρκεια του IV Φεστιβάλ της Νεολαίας (Βουκουρέστι), οι αντιπροσωπείες του Juvenil MUD, με επικεφαλής τον Κομμουνιστή Aurélio Santos, και οργανώσεις νεολαίας από περιοχές υπό πορτογαλική αποικιακή κυριαρχία (Marcelino dos Santos, Vasco Cabral κ.ά.) υπογράφει την αναγνώριση «των νέων και των λαών των αποικιών του δικαιώματος στην εθνική τους ανεξαρτησία».
Τον επόμενο χρόνο, το 1954, η ευρεία ολομέλεια της ΚΕ αποφασίζει ότι θεωρεί απαραίτητο «να εντείνει τον αγώνα στους λαούς των αποικιών που είναι σύμμαχοι του αγώνα μας».
Στην Goa (1954), δηλώνει ότι «είναι αποκλειστικά στο πλευρό του λαού της Goa, Damão και Diu –ενωμένο με το εθνικό συναίσθημα στην καταπολέμηση της προκλητικής δράσης της φασιστικής κυβέρνησης και θα αγωνιστεί ακούραστα για την απελευθέρωση όλων των καταπιεσμένων λαών».

✔️  Την ίδια περίοδο, (Ιούνιο του 1955), δημοσιεύεται στο Αβάντε το «Η αποικιοκρατία μετράει τις μέρες της. Ούτε οι ομιλίες του Σαλαζάρ, ούτε τα σχέδια, ούτε τα πολεμικά μέτρα, ούτε η εντατικοποίηση της καταστολής και της εκμετάλλευσης θα μπορέσουν να την σώσουν».
Τον Αύγουστο, η ευρεία ολομέλεια της ΚΕ υπερασπίζεται την έναρξη διαπραγματεύσεων σχετικά με το ζήτημα της Γκόα και το δικαίωμα αυτοδιάθεσης των λαών των πορτογαλικών αποικιών.

✔️  Το 1957, πραγματοποιείται το ιστορικό V συνέδριο, το πρώτο στο οποίο συζητείται το αποικιακό ζήτημα σε όλο του το βάθος, εγκρίθηκαν Πρόγραμμα και Καταστατικό του Κόμματος και ειδική απόφαση για το «δικαίωμα στην ανεξαρτησία των λαών των πορτογαλικών αποικιών» (Jaime Serra):
1 (…) διακηρύσσει την αναγνώριση άνευ όρων στο δικαίωμα των λαών των αποικιών της Αφρικής, της Ασίας και της Ωκεανίας, που κυριαρχούνται από την Πορτογαλία, στην άμεση και πλήρη ανεξαρτησία.
2 οι λαοί της Γκόα» έχουν το «δικαίωμα να αποφασίζουν τα πεπρωμένα τους με πλήρη ελευθερία».

Εκτός από την επιβεβαίωση της «πλήρους και άμεσης» ανεξαρτησίας των αποικιών, το V συνέδριο αποφάσισε να στηρίξει τη «δημιουργία οργανώσεων ικανών να πολεμήσουν στον αγώνα για την εθνική και κοινωνική χειραφέτηση των αφρικανικών λαών που βρίσκονται κάτω από το ζυγό την πορτογαλικής αποικιοκρατίας».

Στη δεκαετία του 1960, ξεκίνησαν οι πρώτοι αντι-αποικιακοί αγώνες και προσπάθειες ανεξαρτησίας.
Αρχικά, στην Αγκόλα (Φεβ-1961 υπό την καθοδήγηση του MPLA), που μας είναι γνωστή από την απλόχερη διεθνιστική βοήθεια του νησιού της επανάστασης –της σοσιαλιστικής Κούβας, στην οποία, το PCP εξέφρασε την αμέριστη υποστήριξή του.
Η εφημερίδα του κόμματος, Avante,  έγραψε «ο λαός της Αγκόλα ξεκίνησε τον ένοπλο αγώνα για την ανεξαρτησία του (…) Η Αγκόλα θα νικήσει!».
Ένας από τους κύριους ηγέτες του MPLA, ο Agostinho Neto, ο οποίος θα γίνει ο πρώτος πρόεδρος της Αγκόλα, και επίσης ο Vasco Cabral, εξέχων μαχητής του PAIGC (από την Amílcar Cabral), και οι οικογένειές τους, έφυγαν από την Πορτογαλία, με μια επιχείρηση που οργάνωσε το ΚΚ (Jaime Serra και António Dias Lourenço), στις 30 Ιούνη 1962.

ℹ️  Η αναγνώριση του δικαιώματος της ανεξαρτησίας των αποικιών περιλαμβάνεται και στο πρόγραμμα του PCP το 1965, μετά την έγκριση της έκθεσης της ΚΕ «Προς τη νίκη – Τα καθήκοντα του κόμματος στη δημοκρατική και εθνική επανάσταση», που παρουσίασε ο Álvaro Cunhal, στο 6ο Συνέδριο (το τελευταίο σε παρανομία) που έγινε στην ΕΣΣΔ -Κίεβο .

Το PCP ξεκίνησε το 1970 ένοπλο αγώνα.

Τον Οκτώβρη του 1970, δημιουργήθηκε η Ένοπλη Επαναστατική Δράση (Ação Revolucionária Armada ARA), ο ένοπλος κλάδος -αντάρτικο του PCP.
Πρώτη της επιχείρηση το σαμποτάζ του Cunene (Κουνίνι), ένα πλοίο που θα μετέφερε όπλα για τα πορτογαλικά στρατεύματα στις αποικίες.
Η πιο θεαματική πράξη σαμποτάζ σε ολόκληρη τη φασιστική δικτατορία έλαβε χώρα στις 8 Μαρτίου 1971, όταν η ARA, με περισσότερες από 20 εκρήξεις, κατέστρεψε το κύριο υπόστεγο στην αεροπορική βάση Νο 3 στο Tancos.
Μέσα ήταν 28 αεροπλάνα και ελικόπτερα Πολεμικής Αεροπορίας. Οι ενέργειες του ARA ήταν εξαιρετικά σημαντικές για την εκκαθάριση του φασισμού και της πορτογαλικής αποικιοκρατίας.
Η ARA ανέστειλε τις δραστηριότητές της το 1973.

Το Αβάντε! (σειρά VI, αρ. 463, Μάρτιος 1974), η τελευταία έκδοση πριν τις 25 Απρίλη, δημοσιεύει άρθρο από τη Διάσκεψη των Κομμουνιστικών Κομμάτων των καπιταλιστικών χωρών της Ευρώπης στην οποία εμφανίζεται ολόκληρη η ομιλία του Álvaro Cunhal, όπου εξέφρασε την υποστήριξή του «στα επαναστατικά κόμματα (MPLA, PAIGC, FRELIMO), για τους ηρωικούς ηγέτες τους, για άλλους λαούς που εξακολουθούν να ζουν κάτω από τον πορτογαλικό αποικιοκρατικό ζυγό» και ζήτησε την υποστήριξη όλων εθνικοαπελευθερωτικών κινημάτων.

·      Πορτογαλικό Κομμουνιστικό Κόμμα (PCP) –στα Αγγλικά εδώ

·      Κομμουνιστική Νεολαία Πορτογαλίας

·      Πρόγραμμα PCP (Αγγλικά)

·      Edições Avante (εκδόσεις Αβάντε)

·      100 anos 100 livros (100 χρόνια-100 βιβλία)

·      https://www.avante.pt/

Από την "επανάσταση" των γαρυφάλλων
στο συμβιβασμό και την ευρωλαγνεία

Σταθήκαμε παραπάνω σε κάποια κομβικά σημεία της ιστορίας του ΚΚ Πορτογαλίας (PCP), μέχρι τις αρχές της 10ετίας του ΄70, περίοδο κατά την οποία γινόταν προετοιμασία διαδοχής – μεταμόρφωσης των τότε φασιστικών καθεστώτων της Ευρώπης (η Ελλάδα μεταξύ αυτών), γιατί αποτελώντας «βάρος» του αστικού κράτους της ευρύτερης περιοχής, έπρεπε να αποκτήσει δημοκρατικό προσωπείο
Στο σημείο αυτό, επειδή τα εισαγωγικά -τόσο στον τίτλο όσο και στη συνέχεια, μπορεί να ξενίσουν τον αναγνώστη -ειδικά τους νεώτερους, είναι απαραίτητη μια σύντομη αναφορά στο πολιτικό (εθνικό και διεθνές) κλίμα της εποχής.

1974

Τρεις χώρες της Ευρώπης (Ελλάδα-Ισπανία-Πορτογαλία) ζούσαν ακόμη σε φασιστικά καθεστώτα: από τη μια το λαϊκό κίνημα με τους κομμουνιστές στην πρώτη γραμμή για την «ανατροπή» και από την άλλη το αστικό κράτος (όχι μόνο στις χώρες αυτές αλλά και γενικότερα) που έβλεπε πως με τις δικτατορίες δεν πάει άλλο. Η ΕΟΚ -μετέπειτα ΕΕ, έπρεπε να δείξει το «Δημοκρατικό» της πρόσωπο και ασκούσε όλη της την επιρροή (κυρίως μέσω Γαλλίας – Ιταλίας και λιγότερο της Γερμανίας εκείνα τα χρόνια) για μια ομαλή μετάβαση – διαδοχή, χωρίς αναταράξεις.

1974-1975

Στην Ελλάδα, οι ασκοί του Αιόλου άνοιξαν μετά το κίνημα των γαρυφάλλων και ανεξάρτητα από αυτό (είχε προηγηθεί φυσικά, το Πολυτεχνείο και η χούντα Ιωαννίδη)

▪️ 15-Ιουλ-1974: πραξικόπημα στην Κύπρο με σκοπό την ανατροπή του Μακαρίου
▪️  20-Ιουλ-1974: Πρωινές ώρες αρχίζει η αποβατική Επιχείρηση Αττίλας Ι, που θα αποτελέσει το προγεφύρωμα της τουρκικής εισβολής στην Κύπρο και που θα ολοκληρωθεί ένα μήνα μετά με τη φάση Αττίλας ΙΙ όταν η Τουρκία καταλαμβάνει μέρος του νησιού δημιουργώντας de facto το ψευδοκράτος που κατέχει με τις ευλογίες ΝΑΤΟ ΕΕ μέχρι σήμερα.
▪️ 24-Ιουλ-1974: ο Φαίδων Γκιζίκης προσκαλεί από το εξωτερικό και διορίζει Πρωθυπουργό τον Κ. Καραμανλή ο οποίος σχηματίζει την Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας και δρομολογεί την αποκατάσταση της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας, κομμένη και ραμμένη στα μέτρα των εντολοδόχων της.
▪️  24-Σεπτ-1974: Με νομοθετικό διάταγμα της Κυβέρνησης νομιμοποιείται το ΚΚΕ μετά από 27 χρόνια παρανομίας.

Άρχισε η φάση της λεγόμενης μεταπολίτευσης. Η ΚΕ του ΚΚΕ χαρακτήρισε ως εξής την «αλλαγή: «…Μπροστά σ’ αυτή την κατάσταση, η χουντική ηγεσία, με οδηγίες της Ουάσιγκτον και άλλων ηγετικών ΝΑΤΟικών κύκλων, ανέθεσε τη διακυβέρνηση της χώρας σε συντηρητικούς αστούς πολιτικούς, με επικεφαλής τον Κωνσταντίνο Καραμανλή». Στις 24 Ιούλη 1974, η ανακοίνωση του Πολιτικού Γραφείου τόνιζε ότι «ο ελληνικός λαός δε βασανίστηκε, πάλεψε και μάτωσε επί 7,5 χρόνια για να συντελεστεί μία μεταμφίεση του ζυγού του». Λίγους μήνες αργότερα (Γενάρης 1975) η 2η Ολομέλεια της ΚΕ υπογράμμιζε: «…το γεγονός ότι η αντικατάσταση της δικτατορίας έγινε από τα πάνω, με συμβιβασμό ανάμεσα στη χούντα, τους ιμπεριαλιστές και τις συντηρητικές πολιτικές δυνάμεις, καθόρισε τον περιορισμένο χαρακτήρα της μεταβολής της 23 του Ιούλη. Στην εξουσία ήρθαν οι συντηρητικές δυνάμεις. Πρόκειται για αναγκαστική αλλαγή μορφής εξουσίας των μονοπωλίων, εγχώριων και ξένων…».
▪️ Η Ισπανία, όπου η κατάσταση δεν είχε ακόμη ωριμάσει, άργησε ένα ολόκληρο χρόνο (Νοέμβρης του 1975). 

Οι “δρόμοι” προς τον «σοσιαλισμό»

ℹ Στις 8-14 Δεκέμβρη 1956, δέκα μήνες μετά το 20ό Συνέδριο του ΚΚΣΕ, πραγματοποιείται στη Ρώμη το 8ο Συνέδριο του Ιταλικού Κομμουνιστικού Κόμματος, το οποίο επικύρωσε κατόπιν πρότασης του Παλμίρο Τολιάτι, το λεγόμενο «ιταλικό δρόμο προς το σοσιαλισμό». Η στρατηγική που ακολούθησε ενέμεινε στην εμβάθυνση των ελευθεριών για να επιτευχθεί η οικονομική και κοινωνική δημοκρατία. Προκύπτει έτσι η αντίληψη της «προοδευτικής δημοκρατίας» ή της «αντιμονοπωλιακής δημοκρατίας» που στην κορύφωση της ανάπτυξής της θα επιτρέπει στη συνέχεια τη μετάβαση στο σοσιαλισμό. Ο Τολιάτι, μπαίνοντας επικεφαλής των ευρωπαίων ηγετών των αποκαλούμενων «ανανεωτών», καταλήγει να επιβεβαιώσει στο γνωστό έργο του «Διαθήκη της Γιάλτας» ότι:

«Γενικά, έχουμε ως αφετηρία και πεποίθηση ότι πρέπει να ξεκινάμε την επεξεργασία της πολιτικής μας από τις θέσεις του 20ού Συνεδρίου. Αλλά σήμερα αυτές οι θέσεις χρειάζεται να βαθύνουν και να εξελιχθούν. Για παράδειγμα, ένας βαθύτερος προβληματισμός για την πιθανότητα ενός ειρηνικού δρόμου πρόσβασης στο σοσιαλισμό μας οδηγεί στο να θέσουμε συγκεκριμένα τι αντιλαμβανόμαστε ως δημοκρατία σε ένα αστικό κράτος, με ποιο τρόπο μπορούν να επεκταθούν τα όρια της ελευθερίας και των δημοκρατικών θεσμών και ποιες μορφές είναι πιο αποτελεσματικές για τη συμμετοχή των εργαζόμενων μαζών στην οικονομική και πολιτική ζωή. Προκύπτει λοιπόν η πιθανότητα να κατακτηθούν θέσεις εξουσίας από την εργατική τάξη, στο πλαίσιο ενός κράτους που δεν θα έχει αλλάξει η ταξική του φύση κι επομένως το αν είναι δυνατή η πάλη για έναν προοδευτικό μετασχηματισμό στο πλαίσιο αυτό»

Όταν διάφορα κόμματα αρχίζουν να παίρνουν τέτοιες θέσεις, χειροτερεύει η επίθεση ενάντια στις σοσιαλιστικές χώρες και κυρίως ενάντια στη Σοβιετική Ενωση. Η πρώτη μεγάλη ρωγμή στο ευρωπαϊκό κομμουνιστικό κίνημα που δημοσιοποιήθηκε έγινε μετά τη διεθνιστική παρέμβαση των χωρών του Συμφώνου της Βαρσοβίας στην Τσεχοσλοβακία, τον Αύγουστο του 1968. Το Ιταλικό Κομμουνιστικό Κόμμα, το Κομμουνιστικό Κόμμα Ισπανίας και το Ρουμάνικο Κομμουνιστικό Κόμμα καταδικάζουν δημόσια την παρέμβαση.

ℹ️  Ο αντισοβιετισμός ενσωματώνεται στην πολιτική γραμμή των κομμάτων που αγκαλιάζουν τον «ευρωκομμουνισμό» και αποτελεί ένα από τα κυριότερα χαρακτηριστικά τους. Οποιαδήποτε δικαιολογία είναι καλή, εφόσον τους διαφοροποιεί από την ΕΣΣΔ, τους παρουσιάζει μπροστά στην κοινή γνώμη σαν διαφοροποιημένη επιλογή από τον κύριο προμαχώνα της διεθνούς εργατικής τάξης, παρότι οι αντισοβιετικές κριτικές συμπίπτουν ανοιχτά με την ιμπεριαλιστική προπαγάνδα και συμβάλλουν αντικειμενικά στην αποδυνάμωση του σοσιαλιστικού στρατοπέδου.

ℹ️  Ο ιταλικός δρόμος αποκτά ένα νέο στάδιο με την αντίληψη του περίφημου compromesso storico «ιστορικού συμβιβασμού» που διαμόρφωσε ο Ενρίκο Μπερλινγκουέρ. Αντιλαμβάνεται το δρόμο προς το σοσιαλισμό στη βάση μιας πλατιάς πολυκομματικής συμμαχίας κάτι το οποίο στην πράξη για τα ΚΚ συνιστά εγκατάλειψη του ηγετικού τους ρόλου, του ρόλου τους ως πρωτοπορία. 

Ο λεγόμενος «δημοκρατικός σοσιαλισμός» ή «σοσιαλισμός με ελευθερία» παίρνει την τελική του μορφή του σε ανοιχτή αντιπαράθεση με τη δικτατορία του προλεταριάτου. Τα ευρωκομμουνιστικά κόμματα υιοθετούν τις αστικές λεγόμενες «επίσημες ελευθερίες» και υποστηρίζουν την πιθανότητα εμβάθυνσης της αστικής δημοκρατίας, την οποία έπαψαν να αποκαλούν με αυτό τον τρόπο, για να φτάσουν στο σοσιαλισμό, εγκαταλείποντας την κοινωνική επανάσταση και την επαναστατική εξουσία της εργατικής τάξης.

Η συνδιάσκεψη του ανατολικού Βερολίνου
και ο ευρωκομμουνιστικός αναθεωρητισμός

ℹ️  Σε αυτή την προοπτική, το 1975, το Ιταλικό Κομμουνιστικό Κόμμα και το Κομμουνιστικό Κόμμα Ισπανίας προέβησαν σε κοινή ανακοίνωση σχετικά με το μοντέλο μετάβασης στο σοσιαλισμό με «ειρήνη και ελευθερία». Αυτά ήταν τα προλεγόμενα της Συνδιάσκεψης των Κομμουνιστικών και Εργατικών Κομμάτων της Ευρώπης που πραγματοποιήθηκε στο Ανατολικό Βερολίνο στις 29-30 Ιούνη του 1976, της οποίας τα αποτελέσματα είχαν παγκόσμια απήχηση. Τα κόμματα της Ιταλίας, της Γαλλίας και της Ισπανίας που στηρίζονταν σε μεγαλύτερο ή μικρότερο βαθμό από την παρέμβαση ορισμένων κομμάτων εξουσίας -όπως το γιουγκοσλαβικό- παρουσίασαν ανοιχτά σε ενιαίο μέτωπο την ευρωκομμουνιστική πλατφόρμα. Το Ιταλικό Κομμουνιστικό Κόμμα υποστήριζε ανοιχτά το διαμελισμό του διεθνούς κομμουνιστικού κινήματος, λέγοντας σχετικά με τη Συνδιάσκεψη του Βερολίνου: «…σε αυτή επιβεβαιώθηκαν σθεναρά οι αρχές της αυτονομίας που σήμερα καθορίζουν τις σχέσεις συνεργασίας ανάμεσα στα κομμουνιστικά κόμματα […] Η επιτυχία αυτής της πολιτικής ειρήνης και συνύπαρξης στην Ευρώπη αποτελεί προϋπόθεση για δημοκρατική και ειρηνική πορεία του λαού της Ιταλίας για μετασχηματισμούς σοσιαλιστικού τύπου σε βάθος»

Ο Ενρίκο Μπερλινγκουέρ δήλωνε: «…η Συνδιάσκεψή μας δεν είναι συνδιάσκεψη μιας διεθνούς κομμουνιστικής οργάνωσης, που δεν υπάρχει και δεν μπορεί να υπάρξει σε οποιαδήποτε μορφή, ούτε σε διεθνές επίπεδο ούτε σε ευρωπαϊκό…».

Από πλευράς του το Γαλλικό Κομμουνιστικό Κόμμα συνέχιζε να υποστηρίζει τη λεγόμενη δημοκρατική οδό και τις εθνικές ιδιαιτερότητες: «…το κόμμα μας έθεσε στη Συνδιάσκεψη τις κεντρικές ιδέες του 22ου Συνεδρίου και συγκεκριμένα το δημοκρατικό δρόμο προς το σοσιαλισμό, που λαμβάνει υπόψη τις εθνικές ιδιαιτερότητες της Γαλλίας και στον οποίο καλεί τους εργάτες, το λαό μας». Μετά την Ολομέλεια της Κεντρικής Επιτροπής, που πραγματοποιήθηκε στη Ρώμη στις 28-29 Ιούλη του 1976, το Κομμουνιστικό Κόμμα της Ισπανίας έδωσε σε συνέντευξη τύπου μια πλήρη έκθεση των αναθεωρητικών αυτών απόψεων: «Οι συνθήκες που βιώνουν τα διάφορα κομμουνιστικά κόμματα, τα χαρακτηριστικά τους, η ίδια η ιστορία του κάθε κόμματος και του λαού του, διαφέρουν σε τέτοιο βαθμό ώστε αυτή η διαφορετικότητα να αποτελεί το καθοριστικό στοιχείο που χαρακτηρίζει τις αμοιβαίες σχέσεις […] Αυτή η διαφορετικότητα στις καταστάσεις περιορίζει τα θέματα στα οποία μπορεί να υπάρξει ενιαίο κριτήριο, όπως έχει διαπιστωθεί στη διάρκεια αυτών των δύο χρόνων προετοιμασίας. Υπάρχει όμως κάτι πιο βαθύ. Αυτή η διαφορετικότητα των καταστάσεων προέρχεται λογικά από βαθιά διαφορετικές αντιλήψεις, κυρίως σε μια σειρά σημαντικά θέματα όσον αφορά την αντίληψη για το σοσιαλισμό, πολλά σύγχρονα προβλήματα, πολλά ιδεολογικά ζητήματα, την πολιτική δημοκρατία […] Επίσης, στο Βερολίνο κατέστη σαφές ότι στην Ευρώπη υπάρχει μια ομάδα κομμουνιστικών κομμάτων που η πολιτική τους γραμμή, οι αναλύσεις τους, η αντίληψή τους για το σοσιαλισμό συμπίπτουν σε μεγάλο βαθμό […] Μπορεί η ευκαιρία ενός ριζικού μετασχηματισμού της πορτογαλικής κοινωνίας να χάθηκε την επαύριο της επανάστασης των γαρυφάλλων, ωστόσο η παρακαταθήκη της υπήρξε εξαιρετικά σημαντική και πολύπλευρη

Τέτοια ντοκουμέντα υπάρχουν άφθονα, που φωτίζουν πλευρές της πολυδιάσπασης του κομμουνιστικού κινήματος της εποχής εκείνης -ειδικά στην Ευρώπη σε ό,τι μας αφορά
▪️  Περισσότερα |> «“Ευρωκομμουνισμός”: Θεωρία και στρατηγική υπέρ του κεφαλαίου» |>

Η δικτατορία του Σαλαζάρ

Το 1926 ο στρατηγός Καρμόνα ήρθε με πραξικόπημα στην εξουσία και η εδραίωση της δικτατορίας οριστικοποιήθηκε από τον διάδοχό του -τον Σαλαζάρ, ο οποίος κατήργησε τα υπολείμματα του κοινοβουλευτισμού και με το νέο σύνταγμα του 1932 εγκαθίδρυσε το λεγόμενο Estado novo (Νέο Κράτος) με φασιστικές – ναζιστικές απολήξεις, βασισμένο στη λογοκρισία, τις διώξεις και τους βασανισμούς πολιτικών αντιπάλων και σ’ ένα ευρύτατο δίκτυο χαφιέδων (PVDE-PIDE), με τη βοήθεια της τεχνογνωσίας και υποστήριξης της γκεστάπο, ακόμη και με τα Tarrafal (στρατόπεδα συγκέντρωσης, κατά το γερμανικό πρότυπο) H Πορτογαλία, παρά το καθεστώς στυγνής αποικιακής εκμετάλλευσης που εφάρμοζε στις (κυρίως αφρικανικές) κτήσεις της, παρέμενε μια χώρα αγροτική, με ακραία φτώχεια και βαθιά καθυστερημένη, με το 1/3 του πληθυσμού να είναι αναλφάβητο. Αυτά δεν την εμπόδισαν να γίνει ιδρυτικά μέλος του ΝΑΤΟ (1949) με ίδρυση αεροπορικής βάση στο νησί Terceira των Αζορών. Σημείο καμπής για τη χούντα του Σαλαζάρ υπήρξε ο πόλεμος κατά των κινημάτων ανεξαρτησίας της Ανγκόλας και της Μοζαμβίκης από το 1961 κι εξής, με τη βοήθεια της σοσιαλιστικής Κούβας, που πρόσφερε απλόχερα τη διεθνιστική της βοήθεια. To οικονομικό και ανθρώπινο κόστος του πολέμου, επέτεινε την ήδη έντονη εξαθλίωση μεγάλων τμημάτων του πορτογαλικού πληθυσμού και των ΕΔ. Το Φλεβάρη εκδηλώθηκε το 1ο ρήγμα στην ηγεσία του στρατεύματος, όταν ο αντιπρόεδρος του ΓΕΣ António de Spínola εξέδωσε την πρωτοχρονιά του 1974 το βιβλίο Portugal e o Futuro -«Η Πορτογαλία και το μέλλον», προτείνοντας δημοκρατική πολιτική διέξοδο και αυτοδιάθεση των αποικιών. Ο Caetano καθαίρεσε τον de Spínola και τον αργηχό του ΓΕΣ, αλλά η αντίστροφη μέτρηση είχε ήδη αρχίσει.

Ο 39χρονος λοχαγός, γεννημένος στο Lourenço Marques (Μοζαμβίκη) Otelo [Nuno Romão] Saraiva de Carvalho (πέθανε 25-Ιουλ-2021)μέλος του MFA και πνευματικό τέκνο του σχεδίου που ανέτρεψε το καθεστώς, που τέσσερα χρόνια πριν το 1970, παρευρέθη -στο τιμητικό άγημα της κηδεία του του Salazar (με εικόνες να κλαίει πάνω από το φέρετρο του)

Η πορεία του είναι δείγμα γραφής της περιόδου που ακολούθησε: (τιμητικά) ως στρατηγός (αυτο)διορίζεται στρατιωτικός διοικητής της Λισαβόνας και αναλαμβάνει ηγετικούς ρόλους στις πρώτες Πορτογαλικές Προσωρινές Κυβερνήσεις, μαζί με τον Vasco Gonçalves και τον Francisco da Costa Gomes, και ως επικεφαλής της στρατιωτικής αμυντικής δύναμης COPCON, που το Μάρτη του 1975 παρενέβη έγκαιρα σε μια προσπάθεια δεξιάς εκτροπής, με επικεφαλής τον António de Spínola (τον ίδιο που είχε γράψει το «ανατρεπτικό» -υποτίθεται βιβλίο, που αναφέραμε παραπάνω)

Στις 25-Νοε-1975, υπό την ηγεσία του επιχείρησε στρατιωτικό ριζοσπαστικό πραξικόπημα, μαζί με μέλη του MFA, κάποιους στρατιωτικούς διοικητές και το COPCON, που απέτυχε. Το 1976, κατεβαίνει υποψήφιος στις πρώτες πορτογαλικές προεδρικές εκλογές, στις οποίες κατέλαβε τη δεύτερη θέση (16,46%) με τη βάση της υποστήριξής του να προέρχεται από την αριστερά. ΣΣ |> Στις εκλογές αυτές το Κομμουνιστικό Κόμμα, κατέβηκε με δικό του υποψήφιο τον Octávio Rodrigues Pato και πήρε 365.586Ψ (7,59%) Το 1980, ο de Carvalho ήταν και πάλι υποψήφιος στις πορτογαλικές προεδρικές εκλογές, επί κεφαλής κόμματος που ο ίδιος ίδρυσε, το Força de Unidade Popular (FUP) -μιλώντας για «οικοδόμηση του σοσιαλισμού στην Πορτογαλία», όπου απέτυχε (1,4%). Μετά τις εκλογές, ομολόγησε ότι ψήφισε τον αντίπαλό του Eanes «για να αποφευχθεί η νίκη του δεξιού υποψηφίου Soares Carneiro» ΣΣ |> Στις εκλογές του 1980 το ΚΚ, κατέβηκε και πάλι με δικό του υποψήφιο τον Carlos Brito -που όμως αποσύρθηκε στην πορεία Στα μέσα της 10ετίας του 1980 ο de Carvalho κατηγορήθηκε ότι είχε εμπλοκή με το αμφιλεγόμενο Forças Populares 25 de Abril «με την τρομοκρατική οργάνωση FP-25». Συνελήφθη το 1985 και φυλακίστηκε για πέντε χρόνια (αργότερα, το 1996, δόθηκε γενική αμνηστία) Το 1989 -δήλωσε πως εγκαταλείπει το στρατό (βέβαια ήδη του είχαν ξηλώσει τα γαλόνια …) καθώς και τη δημόσια ζωή «παραμένοντας πολιτικός ακτιβιστής» στο -μάλλον διακοσμητικό πλέον Força de Unidade Popular, ενώ εμφανίζεται συνέχεια στα «παράθυρα για την «επανάσταση των γαρυφάλλων». Το 2011, κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης της Πορτογαλίας, όταν η χώρα βρισκόταν στο τέλος της σοσιαλδημοκρατικής κυβέρνησης του José Socrates και μπήκε σε πρόγραμμα επιτήρησης, ο de Carvalho δήλωσε ότι «δεν θα είχα κάνει την επανάσταση αν γνώριζα τι θα γινόταν η χώρα μετά από αυτήν» και επίσης ότι «η χώρα θα χρειαζόταν έναν άνθρωπο τόσο έντιμο όσο ο Σαλαζάρ για να αντιμετωπίσει την κρίση, αλλά από μια μη φασιστική σκοπιά» (sic!). Αργότερα το ξανασκέφτηκε μάλλον και αντέστρεψε τη θέση του λέγοντας ότι «η Επανάσταση αξίζει τον κόπο» και ότι «ήταν περήφανος για τον ρόλο του σε αυτήν» Το 2006, ψηφίστηκε ως ο «68ος μεγαλύτερος Πορτογάλος» στον διαγωνισμό Os Grandes Portugueses…

Μνημείο για την 25η Απρίλη

“Grândola, vila morena”

Το «Grândola, vila morena» είναι ένα τραγούδι που συνέθεσε και τραγούδησε ο Zeca Afonso και επιλέχθηκε από το Κίνημα των Ενόπλων Δυνάμεων (MFA) της Πορτογαλίας ως το 2ο σήμα κατατεθέν (μετά το logo) της «Επανάστασης των Γαρύφαλλων. Ο José Afonso έγραψε την πρώτη έκδοση του ποιήματος «Grândola Vila Morena» στις 17 Μαΐου 1964 στους εορτασμούς της 52ης επετείου της ιστορικής μουσικής κολλεκτίβας Sociedade Musical Fraternidade Operária Grandolense (SMFOG)

σσ.
Ιδρύθηκε την Πρωτομαγιά του 1912, από τον εργάτη Alfredo Lúcio Feio και μεταξύ των πρώτων μουσικών ήταν οι Artur Santana (τρομπέτα), António Jacinto Vital (bombardino), António Palhas (corne & flugelhorn), José Celorico (τρομπόνι), José Augusto Cardita (αραντζιαμέντο -μουσική προσαρμογή) και ο Lúcio José Feio (διπλό μπάσο).
Στις 12:20:18 τα μεσάνυχτα στις 25 Απριλίου 1974, το τραγούδι μεταδόθηκε από το ανεξάρτητο πρόγραμμα Limite μέσω του Rádio Renascença ως σήμα επιβεβαίωσης πως «η επανάσταση ξεκίνησε» και έγινε σύμβολο της καθώς και -χρονικά η αρχή της «νέας εποχής», της δημοκρατίας στην Πορτογαλία.
Zeca Afonso – Grândola, Vila Morena ℹ Grândola (κωμόπολη στην περιοχή Setúbal της Πορτογαλίας _πληθυσμός -το 2011, 14.826)

Grândola, vila morena | Terra da fraternidade | O povo é quem mais ordena | Dentro de ti, ó cidade Dentro de ti, ó cidade | O povo é quem mais ordena | Terra da fraternidade | Grândola, vila morena Em cada esquina, um amigo | Em cada rosto, igualdade | Grândola, vila morena | Terra da fraternidade Terra da fraternidade | Grândola, vila morena | Em cada rosto, igualdade | O povo é quem mais ordena À sombra duma azinheira | Que já não sabia a idade | Jurei ter por companheira | Grândola, a tua vontade Grândola a tua vontade | Jurei ter por companheira | À sombra duma azinheira | Que já não sabia a idade

Grândola, vila morena | Γη της αδερφοσύνης | εκεί που ο άνθρωπος κυβερνάει | στην καρδιά τη δική σου ώ! πόλη Εκεί μέσα που, | που ο άνθρωπος κυβερνάει | Γη αδελφοσύνης | Grândola, vila morena Σε κάθε γωνιά, ένας φίλος | Σε κάθε πρόσωπο, η ισότητα | Grândola, vila morena | Γη αδερφοσύνης Grândola, vila morena … Grândola, vila morena Grandola! στην αποφασιστικότητά σου | ορκίστηκα να σ’ έχω συντρόφισσα | στη σκιά της γέρικης βελανιδιάς | που κανείς δεν ήξερε πόσο χρονών …

Φιλμογραφία + εμπορευματοποίση

o  25 Avril (Πορτογαλία, 1974) – Ταινία των Jacques Comets & Collectif Unicité, 55λ, ασπρόμαυρη.

o  Setúbal, ville rouge (Setúbal, η κόκκινη πόλη, Γαλλία / Πορτογαλία 1975), ιστορικό ντοκιμαντέρ (στα πορτογαλικά και γαλλικά), Α/Μ + έγχρωμο 16 mm, 93 λεπτά, από τον Daniel Edinger, με αναφορά στην οργάνωση της λαϊκής εξουσίας στο Setúbal τον Οκτώβριο του 1975.

o  As Armas eo Povo – (Πορτογαλλία, 1975), Α/Μ 16/35 mm, 80λ, συλλογική ταινία που απεικονίζει την πρώτη εβδομάδα της επανάστασης, καλύπτοντας τα γεγονότα από τις 25 Απριλίου έως την 1η Μαΐου 1974.

o  Continuar a Viver ou Os Índios da Meia-Praia (Πορτογαλία, 1976), ιστορικό ντοκιμαντέρ του António da Cunha Telles, εθνογραφική ταινία του μαχόμενου κινηματογράφου, με αναφορά σε Algarve | Meia-Praia

o  Cravos de Abril – Τα Γαρίφαλα του Απρίλη (Πορτογαλία, 1976), ιστορικό ντοκιμαντέρ, Α/Μ και έγχρωμο 16 mm, 28λ του Ricardo Costa, με τα γεγονότα από τις 25 Απριλίου έως την 1η Μαΐου.

o  Σκηνές από την ταξική πάλη στην Πορτογαλία (Cenas da Luta de Classes em Portugal, EUA/Portugal 1977, ΗΠΑ + Πορτογαλία 1977), Α/Μ + έγχρωμο 16 mm, 85λ, από τον Robert Kramer.

o  Outro País – Μια άλλη χώρα – (Πορτογαλία, 2000), ντοκιμαντέρ του Sérgio Tréfaut, κινηματογραφική ματιά στην επανάσταση

o  Capitães de Abril – Καπετάνιοι του Απρίλη (Πορτογαλία, 2000), ταινία μεγάλου μήκους της Maria de Medeiros

o  Alla rivoluzione sulla due cavalli – 2 CV (Ιταλία, 2001), ταινία / παρωδία μεγάλου μήκους του Maurizio Sciarra: ταξίδι Παρίσι Λισσαβώνα, ανήμερα των γαρίφαλων «με μια μυθική Citroën 2 CV».

o  As Ondas de Abril – Τα κύματα του Απριλίου (Ελβετία / Γαλλία / Πορτογαλία, 2013), ταινία μεγάλου μήκους του Lionel Baier

o  Capitães de Abril

o  Les Grandes Ondes (à l’ouest)

📷  ℹ️  Το φόντο της φωτο-κεφαλίδας είναι από τις ιστορικές λήψεις του μεγάλου φωτογράφου Marc Riboud και -παρότι μοιάζει δεν αφορά εκείνη την περίοδο: «The Young girl holding a flower» είναι στην Washington, DC., τον Οκτώβρη του 1967 και έχει να κάνει με τις κινητοποιήσεις ενάντια στον πόλεμο του Βιετνάμ.

Το Κομμουνιστικό Κόμμα Πορτογαλίας
στον αγώνα για “δημοκρατία & σοσιαλισμό”

Είδαμε μέχρι τώρα τη διαχρονική –σταδιακή εξέλιξη της διολίσθησης του ΚΚ Πορτογαλίας, από 8^ο συνέδριο (1976) και ειδικότερα από το 9^ο, όπου στις επεξεργασίες «για μια προηγμένη δημοκρατία» το δίλημμα δεξιά-αντιδεξιά γίνεται κυρίαρχο.

Οι αξίες του Απρίλη
μπροστά στο μέλλον της Πορτογαλίας

1.

Σαν ιδανικό για τους κομμουνιστές, η δημοκρατία έχει τέσσερις αδιαχώριστες πτυχές – πολιτική, οικονομική, κοινωνική και πολιτιστική:
▪️Πολιτική δημοκρατία που βασίζεται στη λαϊκή κυριαρχία, στην εκλογή των οργάνων του Κράτους από πάνω μέχρι κάτω, στον διαχωρισμό και την αλληλεξάρτηση των οργάνων εξουσίας, στον πλουραλισμό της γνώμης και της πολιτικής οργάνωσης, στις ατομικές και συλλογικές ελευθερίες, στην παρέμβαση και την άμεση συμμετοχή των πολιτών στην πολιτική ζωή και στον έλεγχο και λογοδοσία της άσκησης εξουσίας.
▪️ Οικονομική δημοκρατία που βασίζεται στην υποταγή της οικονομικής δύναμης στη δημοκρατική πολιτική εξουσία, στην κοινωνική ιδιοκτησία των βασικών και στρατηγικών τομέων της οικονομίας, με τους κύριους φυσικούς πόρους, στον δημοκρατικό σχεδιασμό της οικονομίας, στη συνύπαρξη διαφορετικών οικονομικών υποβάθρων, στον έλεγχο της διαχείρισης και στην παρέμβαση και την αποτελεσματική συμμετοχή των εργαζομένων στη σωστή διαχείριση δημόσιων εταιρειών και δημόσιου κεφαλαίου, στην εναρμόνιση της οικονομικής ανάπτυξης με τη διατήρηση του περιβάλλοντος
▪️ Κοινωνική δημοκρατία που βασίζεται στην αποτελεσματική εγγύηση των δικαιωμάτων των εργαζομένων, του δικαιώματος στην εργασία και της δίκαιης αμοιβής, της αξιοπρεπούς διαβίωσης και των συνθηκών εργασίας για όλους τους πολίτες, και της ευρείας πρόσβασης και των ίσων ευκαιριών στις κοινωνικές υπηρεσίες και παροχές, στον τομέα υγείας, εκπαίδευσης, στέγασης, κοινωνικής ασφάλισης, κουλτούρας και αθλητισμού καθώς και του ελεύθερου χρόνου Πολιτιστική δημοκρατία που βασίζεται στην αποτελεσματική πρόσβαση των λαϊκών μαζών στη δημιουργία και απόλαυση του πολιτισμού και στην ελευθερία και υποστήριξη της πολιτιστικής παραγωγής.

2.

Ένα δημοκρατικό καθεστώς πρέπει να αντιμετωπίσει και να κινηθεί προς την επίλυση των πιο σοβαρών εθνικών προβλημάτων και να ανταποκριθεί επιτυχώς στις μεγάλες προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Πορτογαλία.
Η προηγμένη δημοκρατία που προτείνει το PCP στον πορτογαλικό λαό περιέχει πέντε θεμελιώδη στοιχεία ή στόχους:
▪️ 1 ένα καθεστώς ελευθερίας στο οποίο οι άνθρωποι αποφασίζουν τη μοίρα τους σε ένα δημοκρατικό, αντιπροσωπευτικό και συμμετοχικό κράτος.
▪️ 2 μια οικονομική ανάπτυξη βασισμένη σε μια μικτή, δυναμική οικονομία, απαλλαγμένη από τον τομέα των μονοπωλίων, στην υπηρεσία του λαού και της χώρας
▪️ 3 μια κοινωνική πολιτική που εγγυάται τη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης των εργαζομένων και των ανθρώπων γενικότερα
▪️ 4 μια πολιτιστική πολιτική που εξασφαλίζει ευρεία πρόσβαση σε δωρεάν πολιτιστική δημιουργία και απολαυή &
▪️ 5 μια ανεξάρτητη και κυρίαρχη πατρίδα με πολιτική ειρήνης, φιλίας και συνεργασίας με όλους τους λαούς.

Ακολουθεί εκτενής ανάλυση των 5 σημείων και μετά, στο «δια ταύτα» …
Ο σοσιαλισμός, το μέλλον της Πορτογαλίας

• Η προηγμένη δημοκρατία που προτείνει το PCP στον πορτογαλικό λαό στοχεύει στην επίλυση πολλών από τα πιο σοβαρά προβλήματα που υπάρχουν σήμερα.
• Αλλά η εκκαθάριση της καπιταλιστικής εκμετάλλευσης, η γενική και αποτελεσματική εξαφάνιση των διακρίσεων, των ανισοτήτων, των αδικιών και των κοινωνικών μαστίγων είναι ένα ιστορικό καθήκον που μπορεί να επιτευχθεί μόνο με τη σοσιαλιστική επανάσταση.
• Ακριβώς όπως το Πρόγραμμα PCP εγκρίθηκε το 1965 και επιβεβαιώθηκε με αλλαγές το 1974 στο VII (Έκτακτο) Συνέδριο, υπογράμμισε ότι η πλήρης υλοποίηση της δημοκρατικής και εθνικής επανάστασης θα δημιουργούσε ευνοϊκές συνθήκες για την εξέλιξη της πορτογαλικής κοινωνίας προς τον σοσιαλισμό, επίσης, προτείνοντας μια προηγμένη δημοκρατία εμπνευσμένη από τις αξίες του Απριλίου, το PCP θεωρεί ότι η υλοποίηση ενός τέτοιου έργου θα δημιουργήσει συνθήκες που ευνοούν την ανάπτυξη της πορτογαλικής κοινωνίας που οδηγεί στο σοσιαλισμό.
• Η σοσιαλιστική κοινωνία που, ως στόχος και προοπτική, το PCP προτείνει στον πορτογαλικό λαό ενσωματώνει και αναπτύσσει τα θεμελιώδη στοιχεία – οικονομικά, κοινωνικά, πολιτικά και πολιτιστικά (ΣΣ |> βλ. παραπάνω 1-2-3-4-5) – της προηγμένης δημοκρατίας. Η κοινωνική και πολιτική διαδικασία που θα οδηγήσει στον σοσιαλισμό δεν εξαρτάται μόνο από τη βούληση και τη δράση των δυνάμεων που θέλουν να τον προωθήσουν.
• Εξαρτάται επίσης, εκτός από άλλους παράγοντες, από την απόδοση και τις μορφές αντίστασης των δυνάμεων που αντιτίθενται σε αυτόν.
• Στην Πορτογαλία τη στιγμή που ζούμε το μονοπάτι του σοσιαλισμού είναι ο αγώνας για την εμβάθυνση της δημοκρατίας.
• Η πρωτοποριακή δράση της εργατικής τάξης, ο αγώνας των εργατών και των λαϊκών μαζών, η πολιτική που σήκωσαν στους ώμους τους, οι θεσμοί και το κράτος, η λιγότερο ή περισσότερο δημοκρατική εκλογική διασικασία, η εξέλιξη της κοινωνικής δομής και οι ισορροπίες μεταξύ των ταξικών δυνάμεων, η διεθνής κατάσταση , η ικανότητα του Κόμματος να κερδίσει τις μάζες για το Πρόγραμμά του, είναι θεμελιώδη στοιχεία που θα καθορίσουν συγκεκριμένα τη διαδικασία του σοσιαλιστικού μετασχηματισμού της κοινωνίας.

 Για το Σοσιαλισμό που γνωρίσαμε
και την Οικοδόμηση της Νέας Κοινωνίας

1.

Στην ιστορία της ανθρωπότητας, ο εικοστός αιώνας σηματοδοτήθηκε από τη στροφή της ανθρώπινης κοινωνίας μετά τη νίκη της σοσιαλιστικής επανάστασης του Οκτώβρη και τη συγκρότηση του πρώτου κράτους εργατών και αγροτών. Γιγαντιαία βήματα στη διαδικασία απελευθέρωσης των εργαζομένων και των λαών έγιναν από τις σοσιαλιστικές επαναστάσεις, από την ήττα του ναζιστικού και φασισμού, από την κατάρρευση της αποικιοκρατίας και την κατάκτηση της ανεξαρτησίας αυτών των λαών, από την κατάκτηση των θεμελιωδών δικαιωμάτων και ελευθεριών των εργαζόμενων στις καπιταλιστικές χώρες. […]
Μετά από χιλιετίες κοινωνιών των οποίων τα κοινωνικοοικονομικά συστήματα και των οποίων η ανάπτυξη βασίζονταν πάντα στην εκμετάλλευση τάξεων από άλλες τάξεις, στην εκμετάλλευση εκείνων που δουλεύουν και αποτελούν τη συντριπτική πλειοψηφία των λαών από μια μειονότητα με τα μέσα παραγωγής, το κράτος και την εξουσία – οι σοσιαλιστικές επαναστάσεις, με τη δύναμη των εργατών, ανέλαβαν την οικοδόμηση μιας νέας κοινωνίας χωρίς εκμεταλλευτές και εκμετάλλευση, χωρίς ανταγωνιστικές τάξεις, χωρίς διακρίσεις και κοινωνική αδικία, μια νέα κοινωνία στην οποία η υλική και πνευματική ευημερία των ανθρώπων και η οικονομική, κοινωνική, πολιτική και πολιτιστική δημοκρατία έγινε κυρίαρχη, αλλά… Μια τέτοια διαδικασία αποδείχθηκε πιο περίπλοκη και χρονοβόρα από το αναμενόμενο με καθυστερήσεις, σφάλματα και παραμορφώσεις που οδήγησαν στην κατάρρευσή της. Αλλά αυτό δεν αναιρεί τα μεγάλα επιτεύγματα του σοσιαλισμού και τις προόδους του πολιτισμού που συνδέονται με αυτόν και δεν θέτει υπό αμφισβήτηση την ανωτερότητα του νέου αυτού κοινωνικού συστήματος.

2.

Η εξέλιξη του καπιταλισμού, με τις βίαιες εκδηλώσεις του εκμεταλλευτικού, καταπιεστικού και επιθετικού χαρακτήρα του, τις αντιθέσεις του, την επιδείνωση της διαρθρωτικής κρίσης του, θέτει όλο και περισσότερο στην ημερήσια διάταξη την επαναστατική του υπέρβαση. Ο καπιταλισμός έδειξε υψηλή ικανότητα αντίστασης και προσαρμογής και, με το πεδίο που άνοιξε από τις ήττες του σοσιαλισμού, κατάφερε να ανακτήσει τις χαμένες θέσεις και να συνεχίσει την επίθεση σε παγκόσμιο επίπεδο.
Ωστόσο, όχι μόνο δεν έλυσε τις αντιφάσεις της, τείνει επίσης να τις οξύνει. Τα σημερινά ίχνη και τάσεις του καπιταλισμού είναι η επιτάχυνση των διαδικασιών διεθνοποίησης και η παγκοσμιοποίηση της οικονομίας, η δημιουργία περιοχών ολόκληρων που κυριαρχούνται από το μεγάλο κεφάλαιο και τα πιο ισχυρά κράτη, η συγκέντρωση και συγκεντροποίηση του κεφαλαίου με το σχηματισμό γιγαντιαίων μονοπωλίων που κυριαρχούν οικονομική ζωή και πολιτική δύναμη, ο πλανητικός επαναπροσδιορισμός σχετικά με φυσικούς πόρους, αγορές, πηγές φθηνής εργασίας, η επιδείνωση της εκμετάλλευσης του εργατικού δυναμικού και κατάργηση των κοινωνικών λειτουργιών του κράτους, η μαζική ανεργία και άλλες κοινωνικές μάστιγες, η επιδείνωση της άδικης κατανομής εισοδήματος μεταξύ κεφαλαίου και εργασίας, η διεύρυνση του χάσματος μεταξύ πλουσίων και φτωχών, η επιδείνωση των περιβαλλοντικών προβλημάτων, η ανάπτυξη αυταρχικών, συναρπαστικών και στρατιωτικών τάσεων και πρακτικών. […]

3.

Ο αγώνας για τον σοσιαλισμό στον κόσμο υπέστη, στα τέλη του 20ού αιώνα, συντριπτική ήττα, με την κατάρρευση της ΕΣΣΔ και των καθεστώτων στις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης.
Η ιστορία του εικοστού αιώνα δείχνει, αφενός, ότι οι μεγάλοι μετασχηματισμοί και τα επιτεύγματα στην οικοδόμηση του σοσιαλισμού και της πραγματικής κοινωνικής προόδου είναι συνδεμένα με τον αγώνα των κομμουνιστών, δείχνει, από την άλλη πλευρά, ότι η κριτική αφομοίωση των επαναστατικών εμπειριών, θετική και αρνητική, είναι απαραίτητη για τις δυνάμεις που προτείνουν, στη χώρα τους, τον τερματισμό κάθε μορφή εκμετάλλευσης και καταπίεσης, οικοδομώντας μια σοσιαλιστική κοινωνία. […]

4.

Κατά την εκτίμηση των προοπτικών της κοινωνικής και πολιτικής εξέλιξης στον σύγχρονο κόσμο, είναι σημαντικό να ληφθεί υπόψη ότι ενώ ο καπιταλισμός σχηματίστηκε και επιβλήθηκε ως το κυρίαρχο σύστημα σε μια διαδικασία που εκτείνεται σε αρκετούς αιώνες, ο σοσιαλισμός, που αναδύθηκε τον 20ο αιώνα, γνώριζε μόνο για δεκαετίες πρώτες ιστορικές εξελίξεις.
Το καπιταλιστικό σύστημα, καταδικάζεται ιστορικά ως ανίκανο να λύσει τα προβλήματα της ανθρωπότητας και να διασφαλίσει την ικανοποίηση των βαθύτερων προσδοκιών και αναγκών του λαού
Σε μια περισσότερο ή λιγότερο παρατεταμένη ιστορική περίοδο και σε μια διαδικασία που συνεπάγεται αναγκαστικά επαναπροσδιορισμούς και εμπλουτισμό του έργου, μέσω του αγώνα της κοινωνικής και εθνικής χειραφέτησης των εργαζομένων και των λαών, η αντικατάσταση του καπιταλισμού από τον σοσιαλισμό που, στον 21ο αιώνα, συνεχίζεται εγγράφεται ως πραγματική δυνατότητα και ως η πιο σταθερή προοπτική της εξέλιξης της ανθρωπότητας.

ℹ️  Δείτε «A Revolução de Abril é património do povo e é património do futuro!»
Η επανάσταση του Απρίλη παρακαταθήκη για το λαό και το μέλλον

Σοσιαλισμός
το μέλλον της Πορτογαλίας

1.

Από την πορτογαλική πραγματικότητα και την πορτογαλική επαναστατική εμπειρία στις πολλαπλές πτυχές της και αφομοιώνοντας κριτικά την παγκόσμια επαναστατική παρακαταθήκη, τόσο στις επιτυχίες όσο και στις επιτυχίες της, όπως στα λάθη και τις ήττες της, το PCP λέει ανοιχτά στον πορτογαλικό λαό, πως στόχος του είναι η μελλοντική οικοδόμηση της σοσιαλιστικής κοινωνίας. Το PCP επισημαίνει ως θεμελιώδεις στόχους της σοσιαλιστικής επανάστασης στην Πορτογαλία την κατάργηση της εκμετάλλευσης του ανθρώπου από τον άνθρωπο, τη δημιουργία μιας κοινωνίας χωρίς ανταγωνιστικές τάξεις εμπνευσμένες από ανθρωπιστικές αξίες, τη δημοκρατία που κατανοείται στη συμπληρωματικότητα των οικονομικών, κοινωνικών, πολιτικών και πολιτιστικών της πτυχών, μόνιμη και δημιουργική παρέμβαση των λαϊκών μαζών σε όλες τις πτυχές της εθνικής ζωής, συνεχής ανύψωση της υλικής και πνευματικής ευημερίας των εργαζομένων και του λαού εν γένει, εξαφάνιση των διακρίσεων, των ανισοτήτων, των αδικιών και των κοινωνικών πληγών, ίσα δικαιώματα ανδρών και γυναικών και η ένταξη των νέων στη ζωή της χώρας, ως μια δυναμική και δημιουργική κοινωνική δύναμη.

2.

Για την επίτευξη αυτών των στόχων, το PCP επισημαίνει ως χαρακτηριστικά της σοσιαλιστικής κοινωνίας στην Πορτογαλία: Στο πολιτικό σύστημα, τη δύναμη των εργαζομένων, τον έλεγχο σε μόνιμη βάση των κρατικών οργάνων και την εμβάθυνση των μορφών λαϊκής συμμετοχής, τον εκδημοκρατισμό όλης της εθνικής ζωής, την εγγύηση της άσκησης δημοκρατικών ελευθεριών, συμπεριλαμβανομένης της ελευθερίας του Τύπου και της δημιουργίας πολιτικών κομμάτων, την προστασία της έννομης τάξης των δικαιωμάτων των πολιτών, τον σεβασμό των απόψεων, τα κοινωνικά συμφέροντα και τις διαφοροποιημένες φιλοδοξίες και θρησκευτικές πεποιθήσεις και πρακτική λατρείας, διεξαγωγή εκλογών με αυστηρή τήρηση της νομιμότητας από τα όργανα εξουσίας, παρέμβαση και συμμετοχή των εργαζομένων μαζών στην πολιτική και οικονομική κατεύθυνση της χώρας μέσω των θεσμοθετημένων οργάνων, τοπικής δημοκρατικής εξουσίας και οργανώσεων (ταξικών, συνεταιρισμών, πολιτικό και άλλων.
Στην οικονομική οργάνωση, την κοινωνική ιδιοκτησία επί των κύριων μέσων παραγωγής, σε μια προγραμματισμένη κατεύθυνση της οικονομίας σε συνδυασμό με την πρωτοβουλία και την άμεση παρέμβαση μονάδων παραγωγής και εργαζομένων, τη συνύπαρξη κρατικών, αυτοδιαχειριζόμενων, συνεργατικών, συλλογικών, οικογενειακών μορφών οργάνωσης και ατομικά, με ιδιωτικές εταιρείες διαφορετικών διαστάσεων, την πλήρη και οριστική υλοποίηση της Αγροτικής Μεταρρύθμισης με πλήρη σεβασμό στη βούληση των εργαζομένων και των αγροτών, την εξέταση του ρόλου της αγοράς, την αρμονική ανάπτυξη πόρων και τομέων της εθνικής οικονομίας και όλων περιφέρειες, λαμβάνοντας υπόψη τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις των αναπτυξιακών σχεδίων, τη δυναμική και την αποδοτικότητα της οικονομίας με βάση τα καλύτερα επιτεύγματα της επιστημονικής και τεχνικής προόδου
Στην κοινωνική σφαίρα, την απελευθέρωση των εργαζομένων από κάθε μορφή καταπίεσης και εκμετάλλευσης, πλήρη απασχόληση, την αμοιβή κάθε ατόμου σύμφωνα με την εργασία τους, το δικαίωμα εργασίας με έμφαση στην εγγύηση των νέων για την πρώτη τους εργασία, την εγγύηση της υλικά ερεθίσματα στην ανάπτυξη της παραγωγής, τον σεβασμό της ατομικής ιδιοκτησίας που προκύπτει από την αυτοαπασχόληση, τη δημιουργία κοινωνικών σχέσεων με βάση τον σεβασμό της αξιοπρέπειας και της προσωπικότητας κάθε πολίτη, την ανάπτυξη κοινωνικών υπηρεσιών, τη λύση του προβλήματος στέγασης, τη γενίκευση της πρακτικής αθλήματα και υγιή απασχόληση του ελεύθερου χρόνου, υπεράσπιση του περιβάλλοντος, εξάλειψη μεγάλων κοινωνικών μάστιγας όπως πείνα, αναλφαβητισμός, δυστυχία, ρύπανση, ναρκωτικά, πορνεία, εμπορία ανθρώπων, αλκοολισμός και έγκλημα
Σε πολιτιστικό επίπεδο, η μετατροπή του πολιτισμού σε κληρονομιά, όργανο και δραστηριότητα όλων των ανθρώπων, η πρόοδος της επιστήμης και της τεχνολογίας, η επέκταση της καλλιτεχνικής δημιουργίας, η ενθάρρυνση της δημιουργικότητας, η πλήρης πρόσβαση στην εκπαίδευση και ένα υψηλό επίπεδο δημοκρατίας πολιτιστικό αποτέλεσμα της μόνιμης σύζευξης της πολιτικής των θεσμών του σοσιαλιστικού κράτους με την πρωτοβουλία, τη συμμετοχή και τη δημιουργική δραστηριότητα, ατομικά και συλλογικά Στο ηθικό επίπεδο, ο σχηματισμός κοινωνικής και ατομικής συνείδησης σύμφωνα με τα ιδανικά της ελευθερίας, των πολιτικών καθηκόντων, του σεβασμού των ανθρώπων και της φύσης, της αλληλεγγύης, της φιλίας και της ειρήνης.

3.

Η παγκόσμια επαναστατική εμπειρία, καθώς και η εμπειρία της πορτογαλικής επανάστασης, έχουν ήδη δείξει ότι, στην οικοδόμηση μιας νέας κοινωνίας, η πρωτοβουλία και η δημιουργικότητα των επαναστατικών δυνάμεων και των λαϊκών μαζών περιέχει τεράστιες και μερικές φορές απροσδόκητες δυνατότητες και ότι οι λύσεις που υιοθετήθηκαν από την πολιτική εξουσία, εκτός από το ότι υπόκεινται μόνιμα σε θεσμοθετημένο έλεγχο, πρέπει να αναμετρηθεί με την πράξη και να υπόκειται σε αλλαγές και διορθώσεις που επιβάλλει ή συμβουλεύει η ζωή και η βούληση των πολιτών.

Στο πλαίσιο των βασικών στόχων, το σοσιαλιστικό σύστημα στην Πορτογαλία θα πρέπει αναπόφευκτα να πάρει υπόψη ιδιαιτερότητες και πρωτοτυπίες που προκύπτουν όχι μόνο από τις αντικειμενική πραγματικότητες της χώρας αλλά και από τις συγκεκριμένες μορφές που μέχρι τότε η ταξική πάλη, η οικονομική, κοινωνική, πολιτιστική και πολιτική εξέλιξη και η ίδια η διεθνής κατάσταση θα επιβάλουν.

4.

Ο κομμουνισμός βρίσκεται στον ορίζοντα της κοινωνικής εξέλιξης – ένα χιλιετές όνειρο της προοδευτικής ανθρωπότητας, μιας κοινωνίας χωρίς τάξη, μιας κοινωνίας αφθονίας, κοινωνικής ισότητας, ελευθερίας και πολιτισμού για όλους, συλλογικής και ατομικής πρωτοβουλίας και δημιουργικότητας, μιας κοινωνίας ελεύθερης όπου η εργασία δεν θα είναι μόνο πηγή πλούτου αλλά δημιουργική δραστηριότητα και πηγή χαράς, ελευθερίας και προσωπικής αξίας και στην οποία η ειρήνη, η υγεία, ο πολιτισμός, η ανάπαυση, η ψυχαγωγία, ένα ισορροπημένο περιβάλλον , η συλλογική δράση και η αξία του ατόμου θα είναι συστατικά της ανθρώπινης ευτυχίας.

Καταλήγοντας (μάλλον αυτάρεσκα) με ένα σύντομο κεφάλαιο για το κόμμα, όπου οι έννοιες και οι αρχές του Κόμματος Νέου Τύπου δεν υπάρχουν καθόλου … (τελευταίες παράγραφοι) |> Επειδή το PCP είναι αφοσιωμένο στην υπηρεσία του λαού και της πατρίδας, γι αυτό το πρόγραμμά του αντιστοιχεί στα θεμελιώδη συμφέροντα και τις βαθύτερες προσδοκίες της εργατικής τάξης και όλων των εργαζομένων, αγροτών, διανοούμενων, βιοτεχνών, μικρών και μεσαίων επιχειρηματιών, νέων, γυναικών, συνταξιούχων, 3ης ηλικίας και ΑΜΕΑ, όλων των προοδευτικών ανθρώπων. Προτείνοντας μια προηγμένη δημοκρατία εμπνευσμένη από τις αξίες του Απρίλη, το PCP διακηρύσσει: Αυτό είναι το Πρόγραμμα που βάζουμε στην κρίση του πορτογαλικού λαού! Όποιος συμφωνεί μαζί μας, αγωνίζεται με το PCP για την πραγμάτωσή του. Ο αγώνας για το πρόγραμμα PCP, μέσω της βούλησης του πορτογαλικού λαού, θα επιβεβαιωθεί στη ζωή όντας ο δρόμος της ελευθερίας, της δημοκρατίας, της εθνικής ανεξαρτησίας, της ειρήνης και του σοσιαλισμού. Είναι το μονοπάτι που ενδιαφέρει τον πορτογαλικό λαό και την πορτογαλική πατρίδα…

Δε νομίζουμε, πως χρειάζεται «φιλοσοφία», για να καταλάβει κανείς πως το σημερινό ΚΚ Πορτογαλίας, είναι ένα ακόμη σοσιαλδημοκρατικό κόμμα 

ℹ️  Θυμίζουμε πως την περίοδο ΣυριζΑνελ επανειλημμένα έγινε -ως μέλος των κυβερνητικών σχημάτων «λαγός» των αστικών δυνάμεων στη χώρα μας και την ΕΕ, για το «επιτυχημένο» παράδειγμα της Πορτογαλίας, που βγήκε από το μνημόνιο μέσω και της «συνεννόησης μεταξύ των κομμάτων» (κυβέρνηση του Σοσιαλιστικού Κόμματος, με στήριξη του σοσιαλδημοκρατικού Μπλοκ της Αριστεράς και του Πορτογαλικού ΚΚ).

Αυτό που επιβεβαιώνεται και στην Πορτογαλία είναι ότι στο πλαίσιο του καπιταλιστικού δρόμου ανάπτυξης, ανεξάρτητα από το πώς αυτοβαφτίζεται η όποια διαχειριστική κυβέρνηση ακόμα και με τη συμμετοχή Κομμουνιστικού Κόμματος, με την ξεπερασμένη στρατηγική των «ενδιάμεσων σταδίων για το σοσιαλισμό», δεν μπορεί να υπάρξει ουσιαστική βελτίωση της ζωής των εργαζομένων, και δεν θα υπάρχει ούτε με το «σοσιαλισμό του 21ου αιώνα» που σχεδιάζουν επί χάρτου.

H ΚΕ του ΚΚΕ σε μήνυμα προς την ΚΕ του Πορτογαλικού ΚΚ το 2009 σημειώνει: […]

Αποτίουμε φόρο τιμής στους εργάτες της πόλης και του κάμπου, στους αγρότες, στους φοιτητές που πάλεψαν ενάντια στο φασιστικό καθεστώς του Σαλαζάρ, στους κομμουνιστές και δημοκράτες που δεν υπέκυψαν μπροστά στους καταπιεστικούς μηχανισμούς της μυστικής αστυνομίας του καθεστώτος, στην πορτογαλική εργατική τάξη και τους συμμάχους της, που, μαζί με τους δημοκράτες στρατιωτικούς, οικοδόμησαν τη συμμαχία Λαού – Κινήματος των Ενόπλων Δυνάμεων και συγκρούστηκαν με την εξουσία των μονοπωλίων και των μεγαλοτσιφλικάδων, ανοίγοντας το δρόμο για την ανατροπή του δικτατορικού καθεστώτος και την εθνική απελευθέρωση των λαών των αποικιών.
Το μεγάλο βήμα προς τα μπρος που επιχείρησε η Επανάσταση του Απρίλη τελικά δεν ολοκληρώθηκε. Η αστική τάξη, χρησιμοποιώντας κάθε τρόπο και μέσο, με τη στήριξη και του διεθνούς ιμπεριαλισμού και του ΝΑΤΟ, προσπάθησε και πέτυχε το χτύπημα της επαναστατικής διαδικασίας. Στα σχέδια της αντίδρασης συνέδραμαν σημαντικά ο βρώμικος ρόλος της σοσιαλδημοκρατίας, αλλά και η υπονομευτική στάση του “ευρωκομμουνισμού και του αριστερίστικου τυχοδιωκτισμού. Η αντεπανάσταση ανέκοψε βίαια την πορεία της, στήριξε την εξουσία του μεγάλου κεφαλαίου και στη διάρκεια των χρόνων που μεσολάβησαν, οι κυβερνήσεις δε σταμάτησαν να επιτίθενται στις ελευθερίες και τις κατακτήσεις που κληρονόμησε ο πορτογαλικός λαός από αυτή. Η ένταξη στην ΕΟΚ αποτέλεσε βασικό μοχλό εδραίωσης της αντεπανάστασης και ενίσχυσης της κυριαρχίας των μονοπωλίων.

·        Τον Απρίλη του 2013 ο Αλέξης Τσίπρας, πηγαίνει στην Πορτογαλία με αφορμή την επέτειο της Επανάστασης των Γαριφάλων όπου συνάντησε στελέχη του ΚΚ Πορτογαλίας και το γνωστό -μη εξαιρετέο αστέρα, Μάριο Σοάρες (βασικό αρχιτέκτονα των σχεδιασμών της άρχουσας τάξης και του ιμπεριαλισμού κατά την «Επανάσταση των Γαριφάλων» που με πλατιά πολιτική και οικονομική στήριξη από τις ΗΠΑ και την Ευρωπαϊκή Σοσιαλδημοκρατία, έπαιξε κεντρικό ρόλο στην ανάσχεση του λαϊκού κινήματος)

·        Κατά την εξέλιξη της «Επανάστασης των Γαριφάλων», βεβαίωνε την Ευρωπαϊκή Σοσιαλδημοκρατία και τον ιμπεριαλισμό ότι το Σοσιαλιστικό Κόμμα είναι «η μόνη δύναμη στη χώρα ικανή να αντισταθεί στους κομμουνιστές».

·        Υπήρξε εχθρικός απέναντι σε ριζοσπαστικά εθνικοαπελευθερωτικά κινήματα και υποστηρικτής ακραία αντιδραστικών δυνάμεων στις πρώην πορτογαλικές αποικίες, όπως η αγκολέζικη UNITA.

·        Χρόνια μετά, αποκάλυψε ο ίδιος τις στενές επαφές και τις φιλικές σχέσεις που είχε με τον περιβόητο Καρλούτσι, τον πράκτορα της CIA, ο οποίος στάλθηκε ως πρέσβης των ΗΠΑ στην Πορτογαλία για να «τακτοποιήσει» τα πράγματα.

Σε 18σέλιδο κείμενο, με αφορμή τα 100χρονα το ΚΚ Πορτογαλίας, στο σημείο «Βασικές αρχές για μια αριστερή πατριωτική πολιτική» προβάλει (κατά σειρά):

·        Την απελευθέρωση της χώρας από τα δεσμά του ευρώ και τους περιορισμούς της Ευρωπαϊκής Ένωσης

·        Επαναδιαπραγμάτευση του δημόσιου χρέους

·        Ανάδειξη του ρόλου της μισθωτής εργασίας και των εργαζομένων

·        Στήριξη και προώθηση της εθνικής παραγωγής και του εθνικού παραγωγικού τομέα

·        Κρατικό έλεγχο των τραπεζών και επιστροφή στο δημόσιο των βασικών και στρατηγικών τομέων της οικονομίας που ιδιωτικοποιήθηκαν

·        Διασφάλιση της δημόσιας διοίκησης και ανθρωπιστικών υπηρεσιών της χώρας

·        Πολιτική δημοσιονομικής δικαιοσύνης με καταπολέμηση των προνομίων του μεγάλου κεφαλαίου ·

·        Υπεράσπιση του δημοκρατικού καθεστώτος &

·        Συμμόρφωση με το σύνταγμα της Πορτογαλικής Δημοκρατίας, για

• εμβάθυνση των δικαιωμάτων, των ελευθεριών και της πρόνοιας, την καταπολέμηση της διαφθοράς και την εφαρμογή μιας ανεξάρτητης και δικαιοσύνης προσπελάσιμης απ’ όλους

Δείτε και υλικά 21^ου Συνέδριου (Νοε-2020)
Οργανώνουμε τον αγώνα για τη δημοκρατία και τον σοσιαλισμό
Για μια Ευρώπη των εργαζομένων και των λαών (ευρωεκλογές 2019)
Περισσότερα στο portal του ΚΚ Πορτογαλίας
(εδώ στα αγγλικά για διευκόλυνση στη γλώσσα)
Για τα 100χρονα της Οκτωβριανής Επανάστασης

Από το παραπάνω 18σέλιδο (100χρονα του Πορτογαλικού ΚΚ 1921-2021), παρουσιάζουμε εν συντομία την περίοδο «“από την αντεπανάσταση” (1976) και μετά», που αποτελεί σημείο πολιτικής γραφής

Η ανάπτυξη της αντεπανάστασης,
κομβικό σημείο της εθνικής πραγματικότητας της χώρας.

Το PCP συνέχισε την παρέμβασή του, αναπτύσσοντας τις οργανώσεις του σε όλη τη χώρα, και τα Εργατικά Κέντρα σε μεγάλες πόλεις και πρωτεύουσες περιοχών, αντιμέτωπο με το βάθεμα  της αντεπαναστατικής διαδικασίας και των τρομοκρατικών πράξεων.
Όλα ξεκίνησαν με την τροποποίηση του Συντάγματος που διέγραψε ένα προς ένα τα επαναστατικά επιτεύγματα και συνεχίστηκε με τις προσπάθειες αλλαγής της εργατικής νομοθεσίας υπέρ των εργοδοτών, με τους εργαζόμενους να κατεβαίνουν σε γενικές απεργίες στις 12-Φεβ & 11 Μαΐου 1982.
27|30 Ιαν-1977, έγινε το ιστορικό συνέδριο όλων των συνδικαλιστικών οργανώσεων, με την  Intersindical να αλλάζει όχι μόνο όνομα αλλά και κατεύθυνση (ΓΣΕ Πορτογαλίας), συνεχίζοντας τον ηρωικό αγώνα της εργατικής τάξης και όλων των εργαζομένων για κοινωνικές αλλαγές και ενάντια στην εκμετάλλευση.

Το PS (Σοσιαλιστικό Κόμμα), το PSD (κεντροδεξιό σχηματισμός που κέρδισε τις εκλογές του 2011 με 108|230 έδρες) και το CDS (Δημοκρατικό & Κοινωνικό Κέντρο – Λαϊκό Κόμμα συντηρητικό και χριστιανοδημοκρατικό κόμμα), συντονισμένα υπονόμευσαν τις καταβολές της επαναστατικής περιόδου, έχοντας ως κύριους στόχους τους εργαζόμενους, το κόμμα τους και τα ταξικά συνδικάτα στοχεύοντας στην αλλαγή του νομικού πλαισίου της επανάστασης.
Καταργώντας ή υποβαθμίζοντας την εργατική νομοθεσία, σε μια προσπάθεια αποδυνάμωσης του ενιαίου συνδικαλιστικού κινήματος, με τη δημιουργία εργοδοτικών συνδικαλιστικών δομών.
Μπροστά στην αντίσταση και στον αγώνα των μαζών, οι αντιδραστικές δυνάμεις δεν δίστασαν να χρησιμοποιήσουν βία, με αμέτρητες ενέργειες κλοπής χωραφιών, γεωργικών εργαλείων και ζώων από τις μονάδες συλλογικής παραγωγής (CPU) της αγροτικής μεταρρύθμισης, με άγρια καταστολή   ενάντια στους εργαζομένους που υπερασπίστηκαν τα κεκτημένα που επιτεύχθηκαν με την επανάσταση.
🔹 Το Νοέμβρη του 1979 δημιουργήθηκε η Πορτογαλική Κομμουνιστική Νεολαία.

Κατά το Χ συνέδριο στο Porto το 1983, το Κόμμα ανέλυσε την εξέλιξη της κατάστασης στη χώρα και τις ευθύνες των δεξιών πολιτικών καταλήγοντας στην ανάγκη και δυνατότητα για επείγουσα δημοκρατική εναλλακτική λύση.
Αυτό θα εξασφάλιζε διέξοδο από την κρίση, με υπεράσπιση των επιτευγμάτων του Απρίλη, εδραίωση του δημοκρατικού καθεστώτος και διασφάλιση της εθνικής ανεξαρτησίας.
Αντί γι αυτό είχαμε τις δολοφονίες των δύο εργαζομένων της CPU, Casquinha και Caravela, στο Herdade de Vale Nobre, του Bento Gonsalves (Escoural, Montemor-O-Novo), το 1979 και δύο ακόμη την πρωτομαγιά του 1982, στο Πόρτο.

Το PCP όχι απλά ήταν έτοιμο (ιδεολογικά και πολιτικά) να εξετάσει τη βιωσιμότητα μιας συνταγματικής και κοινωνικής εθνικής ενότητας, αλλά και πλήρως προετοιμασμένο για τη δημιουργία μιας δημοκρατικής κυβέρνησης εθνικής σωτηρίας, παίρνοντας μέρος με την ευθύνη που το διακρίνει σε μια δημοκρατική λύση συμβάλλοντας αποφασιστικά στην επίλυση της κρίσης και των σοβαρών εθνικών προβλημάτων.

Με την ενσωμάτωση της Πορτογαλίας στην ΕΟΚ, προέκυψαν νέα προβλήματα για τη χώρα: οι πολυεθνικές μπήκαν δυναμικά στην εθνική οικονομία, η διαδικασία αποβιομηχάνισης εντατικοποιήθηκε, η γεωργική παραγωγή μειώθηκε απότομα και ο τομέας της αλιείας σχεδόν εξαφανίστηκε.
Τα λεγόμενα κοινοτικά κονδύλια έφθασαν στη χώρα, χρηματοδοτώντας τη διάλυση των μονάδων παραγωγής, τις μη παραγωγικές δραστηριότητες και τη διευκόλυνση των εισαγωγών.
Και ενώ το PCP προειδοποιούσε πως η κατάσταση των εργαζομένων και του λαού δεν θα βελτιωθούν, η καπιταλιστική συσσώρευση αυξανόταν.
Η ισχυρή τάξη του υπερεθνικού σχεδίου της «ευρωπαϊκής δημιουργίας», στην υπηρεσία μεγάλων οικονομικών ομίλων και των μεγάλων δυνάμεων, βρήκε το PCP κάθετα αντίθετο, θεωρώντας την εθνική κυριαρχία ένα θεμελιώδες και κεντρικό ζήτημα για τη χώρα.

Η ανεργία, οι μειώσεις μισθών και ο αχαλίνωτος πληθωρισμός επέστρεψαν δυναμικά και μαζί -για άλλη μια φορά, η πείνα μεταξύ χιλιάδων οικογενειών εργαζομένων, με ιδιαίτερη έμφαση στις βιομηχανικές ζώνες.
Ωστόσο, οι εργαζόμενοι έδωσαν την απάντηση –στο ύψος των καιρών, με ένα τεράστιο όγκο αγώνων υπεράσπισης του δημοκρατικού καθεστώτος που έβαλε –προσωρινά, φραγμό στην προσπάθεια εφαρμογής του διαβόητου «πακέτου εργασίας».
Μια αποφασιστική συμβολή υπήρξε η γενική απεργία της CGTP-In, το Μάρτη του 1988, με το ρόλο του PCP να είναι καθοριστικός σε αυτή τη δύσκολη κατάσταση.
Αυτό ήταν ιδιαίτερα αισθητό με τη  συμβολή του Κόμματος στην ήττα του δεξιού υποψηφίου στις προεδρικές εκλογές του 1986.
Με κορυφαία την εν θερμώ εσωτερική συζήτηση, στο XI (έκτακτο) Συνέδριο (Amadora 2-Φεβ), που συγκάλεσε μόλις 5 ημέρες πριν, απόδειξη της οργανωμένης δύναμης, της ενότητας και της επιρροής του στις μάζες.
Το Συνέδριο ενέκρινε απόφαση – ψήφισμα κατά του δεξιού υποψηφίου, Freitas do Amaral – που αποδείχθηκε αποφασιστικό στην υπεράσπιση της δημοκρατίας.

Αλλά για το PCP ήταν ακόμη πιο σημαντικό η κινητοποίηση των εργαζομένων και του λαού, στην υπεράσπιση επιτευγμάτων του Απρίλη, όπως των μισθών, στο δημόσιου τομέα και στις εθνικοποιημένες εταιρείες, της αγροτικής μεταρρύθμισης και γενικά για ένα καλύτερο μέλλον της χώρας.
Επίσης, όσον αφορά τις ελευθερίες, τη δικαιοσύνη και τις τροπολογίες στους εκλογικούς νόμους, η επίθεση του κεφαλαίου δεν έμεινε αναπάντητη από τις μάζες και το PCP.

Τον Δεκέμβριο του 1988 το PCP πήγε στο XII συνέδριό του στο Πόρτο, που προετοίμασε το κόμμα ώστε να ανταποκριθεί καλύτερα στις νέες και πολύπλοκες προκλήσεις των εξελίξεων σε εθνικό και διεθνές επίπεδο.
Το Συνέδριο ενέκρινε το νέο πρόγραμμα του κόμματος – «για μια προηγμένη δημοκρατία στο κατώφλι του 21ου αιώνα» – και τροπολογίες στο καταστατικό, προκειμένου να ενισχυθεί η εσωτερική δημοκρατία.
Συνεχίζοντας, τις επεξεργασίες του σοσιαλισμού για την Πορτογαλία, που υπερασπίζεται το PCP, το νέο πρόγραμμα καθόρισε τους κύριους στόχους για μια προηγμένη δημοκρατία ως συστατικό μέρος του αγώνα για τον σοσιαλισμό.

Στη συνέχεια προκειμένου να αναλυθούν σοβαρά ζητήματα και γεγονότα, συνήλθε το XIII (έκτακτο) συνέδριο (Loures, Μάιος 1990).
Εκτός από την ανάλυση των καθοριστικών αιτιών της αποτυχίας του μοντέλου (σσ. εννοεί του υπαρκτού σοσιαλισμού -βρισκόμαστε στην καρδιά της περιόδου Γκορμπατσόφ …περεστρόικα και glasnost, με επερχόμενες τις ανατροπές στις πρώην σοσιαλιστικές χώρες), εμβάθυνε στη φύση και την ταυτότητα του ΚΚΣΕ (σσ. το ονομάζει PCR –ΚΚ Ρωσίας) «ενάντια σε μυστικισμούς, στρεβλώσεις και παρεξηγήσεις  επιβεβαιώνοντας την εμπιστοσύνη του Κόμματος στο περιεχόμενο της δημοκρατίας στο σοσιαλισμό σαν αξία τώρα και στο μέλλον των κομμουνιστικών ιδεών».

«Στην Πορτογαλία και στον κόσμο δεν μπορεί να υπάρξει πρόοδος, κίνηση μπρος τα μπρος και ελπίδα που δεν βασίζονται στις ιδέες, την προσπάθεια, το αίμα και τον αγώνα των κομμουνιστών» (από το Μανιφέστο που υιοθετήθηκε στο XIII συνέδριο)

Στην Ευρώπη, με σοβαρές συνέπειες για τη χώρα μας και κατά της σαφούς βούλησης των λαών, η συνθήκη του Μάαστριχτ σήμαινε ένα ακόμη άλμα στην ενίσχυση της ιμπεριαλιστικής κυριαρχίας από τις πολυεθνικές, δηλαδή με την επιβολή της οικονομικής και νομισματικής ένωσης, τις συνέπειες των οποίων θα δούμε μερικά χρόνια αργότερα να επιδεινώνεται με το ευρώ.
Θεσμοποίησε τη λογική της ΕΕ ως πολιτικό-στρατιωτικό μπλοκ, μεταφέροντας σημαντικές πλευρές της εθνικής κυριαρχίας στη σφαίρα των θεσμικών οργάνων της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

(αναφέρεται στη συνέχεια αναλυτικά στο ρόλο του φεστιβάλ Avante, που ξεκίνησε το 1990)
Το πορτογαλικό κομμουνιστικό κόμμα, νόμιμος κληρονόμος και συνέχεια των καλύτερων αγώνων των προοδευτικών και επαναστατικών επιτευγμάτων του πορτογαλικού λαού, εκτιμά την ηρωική ιστορία του, αναπτύσσοντας τον αγώνα του στο παρόν επιβεβαιώνοντας το κομμουνιστικό ιδανικό και έργο, για ελευθερία, δημοκρατία και σοσιαλισμό.

Μεταξύ του 1995 και του 2002, η δεξιά πολιτική συνεχίστηκε, αυτή τη φορά από το PS (σοσιαλιστικό κόμμα).
Για άλλη μια φορά, την πλήρωσαν οι εργαζόμενοι με εντατικοποίηση της εκμετάλλευσης και  εμβάθυνση των αντικοινωνικών μέτρων καταστροφής των δημόσιων υπηρεσιών και της κοινωνικής ασφάλισης, με ιδιωτικοποιήσεις και επιδείνωση της αγοραστικής δύναμης και με συγκέντρωση του πλούτου σε ένα όλο και πιο μικρό αριθμό οικονομικών ομάδων.

Όπως ανάλυσε την κατάσταση το PCP «καμία αλλαγή, μόνο επιδείνωση», εντείνοντας τη δράση του στον αγώνα για την ειρήνη, τη λαϊκή κυριαρχία, το σεβασμό και τη φιλία με τους λαούς όλου του κόσμου.

Ένα άλλο όπλο των μεγάλων οικονομικών ομάδων ήταν η δημιουργία του ενιαίου νομίσματος.
Το PCP προειδοποίησε για τις σοβαρές συνέπειες από οικονομική άποψη ότι «ένα ενιαίο νόμισμα θα μετατρέψει μια περιφερική χώρα σε όλο και πιο οικονομικά εξαρτημένη, στο ευρωπαϊκό πλαίσιο»
Για άλλη μια φορά, η ζωή απέδειξε πως το PCP είχε δίκιο: από την εισαγωγή του ευρώ το 2002, έχουμε περάσει σχεδόν δύο δεκαετίες οικονομικής και κοινωνικής στασιμότητας και υποχώρησης.

Το PCP στο μεταξύ συνέχισε τον αγώνα του για μια δίκαιη και κυρίαρχη χώρα.
Κατά την περίοδο αυτή, ουσιαστική ήταν η συμβολή των κομμουνιστών για να μπει οριστικά τέλος μία από τις σκληρότερες μορφές ταπείνωσης για τις γυναίκες, μέσω της νομιμοποίησης της εθελοντικού τερματισμού της εγκυμοσύνης.
Τα συνέδρια XV και XVI, που πραγματοποιήθηκαν, αντίστοιχα, στο Πόρτο και τη Λισαβόνα, το 1996 και το 2000, περιγράφουν τον προσανατολισμό και τις κατευθυντήριες γραμμές για ένα ισχυρότερο PCP στη μετάβαση στον 21ο αιώνα, για μια δημοκρατική εναλλακτική λύση στη δεξιά πολιτική του PS, PSD και CD και για μια νέα πορεία προς τη δημοκρατία και το σοσιαλισμό της Πορτογαλίας.

Στο πλαίσιο της επιδείνωσης της κρίσης στο καπιταλιστικό σύστημα και των κυβερνητικών μέτρων εναντίον των εργαζομένων και του λαού, το PCP διεξήγαγε το XVII συνέδριο (Almada, 2004) και το XVIII (Λισαβόνα, Δεκ-2008).
Επιβεβαιώθηκε η ικανότητα των κομμουνιστών να αναλύουν τη στιγμή και να ορίζουν, σε μια ευρεία συλλογική συζήτηση, τις κατευθυντήριες γραμμές που πρέπει να ακολουθήσει το Κόμμα, και ταυτόχρονα την ταυτότητά του και το σχέδιο υλοποίησης μιας νέας κοινωνίας που απελευθερώνει τον άνθρωπο από την εκμετάλλευση και την καταπίεση, τον σοσιαλισμό κομμουνισμό.
Η ΚΕ του XVII, επέλεξε τον Jeronimo de Sousa ως Γενικό Γραμματέα του Κόμματος.

Τον Νοέμβρη / Δεκέμβρη του 2012, στην Αλμάδα, το XIX Συνέδριο, βασιζόμενο στον ιστορικό ρόλο, παρέμβαση και δημιουργικότητα των μαζών καθ ‘όλη τη διάρκεια της επαναστατικής διαδικασίας στην Πορτογαλία, υιοθέτησε αλλαγές στο πρόγραμμα του Κόμματος, που από τότε που ονομάζεται «προηγμένη δημοκρατία – οι αξίες του Απρίλη μέλλον της Πορτογαλίας», έτσι το Κόμμα έκλεισε αυτό το συνέδριο καλύτερα προετοιμασμένο να συνεχίσει τον αγώνα προς τους υπέρτατους στόχους του…

(οι υπογραμμίσεις δικές μας, τα συμπεράσματα δικά σας)

Το Κομμουνιστικό Κόμμα Πορτογαλίας
μεταξύ σφύρας και άκμονος

Σχεδόν εν τη γενέσει της η διαδικασία της μετάβασης από το φασισμό στη δημοκρατία ήδη από το 1974 οδηγήθηκε στην εναλλαγή, χωρίς ριζικές ανατροπές παρά τις μεγάλες προσδοκίες (ή αυταπάτες).

Απελευθέρωση, δημοκρατία, σοσιαλισμός -
Δικαιώματα, βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης — κοινωνική πρόοδος
Κατά της εκμετάλλευσης και της φτωχοποίησης _6 Μάρτη 2021
Με τη συμμετοχή του Jerónimo de Sousa, ΓΓ PCP

Στη διαδικασία αυτή έπαιξε βασικό ρόλο -στο μέτρο που του αναλογούσε και ο υποκειμενικός παράγοντας, δηλ το PCP - ΚΚ Πορτογαλίας, που ‑από μια στιγμή και μετά διολίσθησε στο δίλημμα «δεξιά-αντιδεξιά» μέχρι που ‑γύρω στο 1986–87 γίνεται επίσημη πολιτική του.
Το 1987, μπροστά στις εκλογικές λεγκαλιστικές αυταπάτες το PCP, δημιουργεί ένα ακόμη συνασπισμό την Coligação Democrática Unitária ή CDU, μαζί με οικολόγους ‑Partido Ecologista «Os Verdes» PEV και με τη Intervenção Democrática — ID (Δημοκρατική παρέμβαση), όπου χάνει τους μισούς του ψήφους (παίρνουν όλοι μαζί 12,18%)

Οι Ανατροπές στην ΕΣΣΔ

Το 1988, το PCP πραγματοποίησε άλλο ένα συνέδριο, το ΧΙΙ, στο οποίο συμμετείχαν περισσότεροι από 2.000 αντιπρόσωποι και το οποίο παρουσίασε το νέο ‑σοσιαλδημοκρατικό πλέον πρόγραμμα με τίτλο «Πορτογαλία, μια προηγμένη δημοκρατία για τον 21ο αιώνα» και αμέσως μετά με τις ανατροπές, ανέτοιμο πολιτικά και ιδεολογικά αντιμετώπισε μία από τις μεγαλύτερες κρίσεις στην ιστορία του.
Με την αποχώρηση πολλών μελών, το κόμμα κάλεσε το 13ο συνέδριο τον Μάιο του 1990, όπου δόθηκε μια τεράστια ιδεολογική μάχη με την πλειοψηφία των περισσότερων από τους συνέδρους να προτείνει συνέχιση του «επαναστατικού σοσιαλισμού», ζητώντας να διατηρήσει τη λενινιστική του ιδεολογία (όπως τουλάχιστον την αντιλαμβάνονταν), σε αντίθεση σε κάθε περίπτωση με αυτό που έκαναν τα περισσότερα κομμουνιστικά κόμματα ‑την άνευ όρων παράδοση και υποστολή της κόκκινης σημαίας.
Το συνέδριο πάντως αποφάσισε πως ο σοσιαλισμός στη Σοβιετική Ένωση είχε αποτύχει, αλλά αποτέλεσε μια μοναδική ιστορική εμπειρία, που βοήθησε το εργατικό κίνημα και τις κοινωνικές αλλαγές. Ο Álvaro Cunhal Cunhal επανεκλέχθηκε ΓΓ με αναπληρωτή τον Carlos Carvalhas
Στο μεταξύ, ένα χρόνο αργότερα παρά τα ανοίγματα προς το κέντρο στις εκλογές του 1991, το κόμμα πήρε μόνο 8,84% και 17 έδρες, συνεχίζοντας την εκλογική του πτώση.

Ελευθερία-Δημοκρατία
_Σοσιαλισμός
Το μέλλον του Κόμματος

Το 1992 πραγματοποιήθηκε το 14ο συνέδριο όπου ο Carlos Carvalhas εξελέγη ο νέος ΓΓ, αντικαθιστώντας τον Cunhal και ανέλυσε τη νέα διεθνή κατάσταση που δημιουργήθηκε από τις ανατροπές στη Σοβιετικής Ένωσης αλλά επικεντρώθηκε στις κατευθυντήριες γραμμές της «διεξόδου από τη δεξιά προοπτική» (Cavaco Silva).
Το 1995, είχαμε ακόμη μια εναλλαγή (το δεξιό Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα παρέδωσε την κυβερνητική σκυτάλη στο Σοσιαλιστικό Κόμμα), με τα επόμενα συνέδρια (XV το 1996, XVI το 2000 κλπ) να στέκονται σχεδόν αποκλειστικά στα εκλογικά προβλήματα (το 2002, το PCP πήρε το χαμηλότερο μέχρι τότε ποσοστό -μόνο το 7,0%) και το νέο πρόγραμμα είναι εκείνο της Democracia Progressiva para o século XXI |> «Προηγμένης Δημοκρατίας για τον 21ο Αιώνα», για να φτάσει σταδιακά το 2015, να στηρίξει κυβέρνηση με επικεφαλής το σοσιαλιστή — σοσιαλδημοκράτη António [Luís Santos] da Costa (Αντόνιο Κόστα), μαζί με το Αριστερό Μπλοκ και τους Πράσινους.

1

Το Πορτογαλικό Κομμουνιστικό Κόμμα, είναι πολιτικό κόμμα της εργατικής τάξης και όλων των εργαζόμενων, στρατευμένο στην υπηρεσία του πορτογαλικού λαού και της Πορτογαλίας, με απώτερο στόχο την οικοδόμηση του σοσιαλισμού και του κομμουνισμού — μιας νέας κοινωνίας χωρίς την εκμετάλλευση του ανθρώπου, απαλλαγμένη από την καταπίεση, τις ανισότητες, την αδικία και τις κοινωνικές πληγές, μιας κοινωνίας όπου η ανάπτυξη παραγωγικών δυνάμεων, η επιστημονική και τεχνολογική πρόοδος και η εμβάθυνση της οικονομικής, κοινωνικής, πολιτικής και πολιτιστικής δημοκρατίας θα διασφαλίζει την ελευθερία, την ισότητα, άριστες συνθήκες ζωής, πολιτισμού, οικολογικά ισορροπημένου περιβάλλοντος και σεβασμού για τους εργαζόμενους και για όλη τη χώρα.

2

Εμπνευσμένο από τους υπέρτατους στόχους του, η ιστορία του PCP από την ίδρυσή του, στις 6 Μαρτίου 1921, χαρακτηρίστηκε με την πάροδο των ετών από απαράμιλλη δοκιμασία αφοσίωσης, θάρρους και ηρωισμού γενεών […] Με άξονες και συγκεκριμένους στόχους που ιεραρχούνται, σύμφωνα με τα υπάρχοντα προβλήματα και συνθήκες, με τις εξελίξεις από τις εξελίξεις […] κατά τη διάρκεια των 48 χρόνων της φασιστικής δικτατορίας, στη διαδικασία της επανάστασης του Απρίλη και στη συνέχεια της αντεπαναστατικής διαδικασίας […] 

3

Οι στόχοι της πάλης του PCP αντιστοιχούν σε θεμελιώδη συμφέροντα της συντριπτικής πλειοψηφίας του πορτογαλικού πληθυσμού. Η εργατική τάξη, της οποίας η σύνθεση αλλάζει και διαφοροποιείται με την εξέλιξη του καπιταλισμού και την επιστημονική και τεχνολογική επανάσταση, επιβεβαιώνεται με τον αγώνα και το ρόλο της ως καθοριστικής κοινωνικής δύναμης στη διαδικασία του δημοκρατικού και προοδευτικού μετασχηματισμού της κοινωνίας. Η προηγμένη δημοκρατία που προτείνει το PCP είναι αντικειμενικά προς το συμφέρον όλων των εργαζομένων, των μικρομεσαίων αγροτών, των διανοούμενων, των επιστημόνων, των μικρομεσαίων στο εμπόριο, τη βιομηχανία και τις υπηρεσίες, της βιοτεχνίας και επίσης των συνταξιούχων, των ΑΜΕΑ, των γυναικών και της νεολαίας ως κοινωνικές δυνάμεις με συγκεκριμένο ρόλο, προβλήματα, φιλοδοξίες και στόχους. Από αυτήν την πραγματικότητα και τη συγκέντρωση δυνάμεων, προκύπτει το σύστημα κοινωνικών συμμαχιών, στο οποίο η συμμαχία της εργατικής τάξης με την αγροτιά (μικροί και μεσαίοι αγρότες) και η συμμαχία της εργατικής τάξης με τους διανοούμενους και άλλα ενδιάμεσα στρώματα είναι βασικές συμμαχίες. Το σύστημα συμμαχιών πολιτικών-κομμάτων καλύπτει διαφορετικά όλα τα κινήματα, τις οργανώσεις και τα κόμματα που, στους στόχους τους και στην πρακτική τους, υπερασπίζονται τα συμφέροντα και τις φιλοδοξίες των τάξεων και των κοινωνικών δυνάμεων που συμμετέχουν στο σύστημα κοινωνικής συμμαχίας. Η αυξανόμενη ξένη κυριαρχία στην πορτογαλική οικονομία και η υποταγή των πορτογαλικών συμφερόντων σε ξένα συμφέροντα στο πλαίσιο της αποκατάστασης των μονοπωλίων και της ευρωπαϊκής καπιταλιστικής ολοκλήρωσης δημιουργούν συνθήκες που είναι πιθανό να επεκτείνουν περαιτέρω τις κοινωνικές και πολιτικές-κομματικές συμμαχίες με συγκεκριμένους στόχους, ακόμη και συγκυριακού χαρακτήρα Από το σύστημα συμμαχιών εκπορεύεται η πολιτική του PCP για την ενότητα της εργατικής τάξης και όλων των εργαζομένων, την ενότητα ή σύγκλιση των αντιμονοπωλιακών κοινωνικών τάξεων και κινημάτων, την ενότητα ή σύγκλιση της δράσης των δημοκρατικών και πατριωτικών δυνάμεων.

4

Ανταποκρινόμενο δημιουργικά με προτάσεις, λύσεις και αγώνα για αλλαγές, το PCP σφυρηλατεί και επιβεβαιώνει τη δική του ταυτότητα. Ως κόμμα της εργατικής τάξης και όλων όσων συνδέονται στενά με τις μάζες. Ως κόμμα που αγωνίζεται για μια σοσιαλιστική κοινωνία. Ως κόμμα του οποίου η θεωρητική βάση είναι ο μαρξισμός-λενινισμός και ο διαλεκτικός υλισμός, αλλά ‑αναγκαστικά, σε νέα δημιουργική κατεύθυνση. Ως κόμμα με αρχές και πρακτική βαθιάς εσωτερικής δημοκρατίας και ενότητας στόχων και δράσης που κατακτήσαμε αναπτύσσοντας παραπέρα το δημοκρατικό συγκεντρωτισμό. Ως ένα πατριωτικό κόμμα που είναι διεθνιστικό, αλληλέγγυο και συνεργαζόμενο με τους κομμουνιστές και άλλες επαναστατικές και προοδευτικές δυνάμεις στον κόσμο στον αγώνα των εργατών και των λαών άλλων χωρών.

5

Επιβεβαιώνοντας τα συμφέροντα των εργαζομένων, του λαού και της χώρας, στην υπεράσπιση και εμβάθυνση του δημοκρατικού καθεστώτος, στον αγώνα για μια νέα κοινωνία που απελευθερώνεται από την εκμετάλλευση του ανθρώπου από άνθρωπο, το PCP διαδραματίζει έναν απαραίτητο, απαραίτητο και αναντικατάστατο ρόλο στην πορτογαλική κοινωνία

Η επανάσταση του Απριλίου, ιστορικό επίτευγμα του πορτογαλικού λαού -
Ένα από τα πιο σημαντικά γεγονότα των οκτώ αιώνων της πορτογαλικής ιστορίας.

▪️ Η επανάσταση του Απριλίου ‑στη σύλληψή της είναι εκπλήρωση της βούλησης του λαού, επιβεβαίωση της ελευθερίας, της κοινωνικής χειραφέτησης και της εθνικής ανεξαρτησίας.
▪️ Η επανάσταση του Απριλίου, που κορυφώθηκε σε έναν μακρύ και ηρωικό αγώνα της εργατικής τάξης, των εργαζόμενων, τις λαϊκών μαζών και των δημοκρατικών δυνάμεων, έδωσε τέλος στα 48 χρόνια της φασιστικής δικτατορίας, τερμάτισε τον αποικιακό πόλεμο αναγνωρίζοντας στους λαούς τους αγώνες αιώνων.
▪️ Το τέλος της αποικιοκρατίας, το δικαίωμα πλήρους και άμεσης ανεξαρτησίας, άλλαξε βαθιά το πλαίσιο της Πορτογαλίας στη διεθνή σκηνή και επέφερε βαθιές πολιτικές, οικονομικές, κοινωνικές και πολιτιστικές μεταμορφώσεις που αποτελούν συστατικά ενός (πολιτικού) συστήματος και καθεστώτος που άνοιξε την προοπτική της χώρας σε μια νέα ιστορική περίοδο που χαρακτηρίζεται από ελευθερία και κοινωνική πρόοδο.

Το πρόγραμμα PCP για τη Δημοκρατική και Εθνική Επανάσταση

1

Με βάση την ανάλυση της εθνικής πραγματικότητας, το PCP, στο Πρόγραμμα που ενέκρινε εννέα χρόνια πριν από τις 25 Απριλίου 1974, καθόρισε τη φύση και τους θεμελιώδεις στόχους της αντιφασιστικής επανάστασης — σαν μια δημοκρατική και εθνική επανάσταση.
«Δημοκρατική», έλεγε προγραμματικά, «επειδή θα τερματίσει τη φασιστική τυραννία, θα εγκαθιδρύσει πολιτική ελευθερία, θα τερματίσει την κυριαρχία της οικονομικής ολιγαρχίας, θα υπερασπιστεί τα λαϊκά συμφέροντα, θα πραγματοποιήσει μια σειρά από βαθιές μεταρρυθμίσεις που θα ωφελήσουν τη συντριπτική πλειοψηφία του πορτογαλικού πληθυσμού».
«Εθνική» — «επειδή, τερματίζοντας την ιμπεριαλιστική κυριαρχία στην Πορτογαλία και την αποικιοκρατική κυριαρχία της Πορτογαλίας έναντι άλλων λαών, θα διασφαλίσει την κυριαρχία, την εδαφική ακεραιότητα και την πραγματική ανεξαρτησία της χώρας».

2

Το πρόγραμμα PCP για τη δημοκρατική και εθνική επανάσταση αποτελείτο από οκτώ θεμελιώδη σημεία ή στόχους:

1. Χτύπημα του φασιστικού κράτους και εδραίωση ενός δημοκρατικού καθεστώτος.
2. Αφανισμό της ισχύος των μονοπωλίων και προώθηση της γενικής οικονομικής ανάπτυξης.
3. Αγροτική Μεταρρύθμιση, δίνοντας τη γη σε όσους τη δουλεύουν.
4. Αύξηση του βιοτικού επιπέδου των εργαζόμενων και του λαού γενικότερα.
5. Εκδημοκρατισμό της εκπαίδευσης και του πολιτισμού
6. Απελευθέρωση της Πορτογαλίας από τον ιμπεριαλισμό.
7. Αναγνώριση και διασφάλιση στο λαό των πορτογαλικών αποικιών το δικαίωμα άμεσης ανεξαρτησίας.
8. Πολιτική ειρήνης και φιλίας με όλους τους λαούς.

3

Το πρόγραμμα τόνισε την αλληλεξάρτηση αυτών των στόχων και επιβεβαίωσε ότι χωρίς την επίτευξη όλων αυτών, η δημοκρατική και εθνική επανάσταση δεν θα τελειώσει και δεν θα εξασφαλιστεί η οικονομική και ανεξάρτητη ανάπτυξη της πορτογαλικής κοινωνίας.

 

✔️   Η επανάσταση του Απριλίου, στην ανάπτυξή της, απέδειξε πως τα παραπάνω ήταν σωστά

1

Η επανάσταση του Απριλίου — που πυροδοτήθηκε από την ηρωική στρατιωτική εξέγερση της MFA (Κίνημα των Ενόπλων Δυνάμεων) και που σύντομα μετατράπηκε σε λαϊκή εξέγερση — επιβεβαίωσε ότι οι θεμελιώδεις στόχοι της δημοκρατικής και εθνικής επανάστασης που καθορίστηκαν από το PCP αντιστοιχούσαν, στις αντικειμενικές συνθήκες της κοινωνίας, στις ανάγκες οικονομικής ανάπτυξης της πορτογαλικής οικονομίας, κοινωνικής προόδου και βελτίωσης των συνθηκών διαβίωσης του πληθυσμού, αλλά και στη βούληση του πορτογαλικού λαού.
Στη διαδικασία που αναπτύχθηκε το 1974–1975 και η οποία οδήγησε στην ίδρυση και θεσμοθέτηση του δημοκρατικού καθεστώτος που κατοχυρώθηκε στο Σύνταγμα, που εγκρίθηκε στις 2‑Απρ-1976 […], η επανάσταση μεταμόρφωσε σε βάθος την εθνική πραγματικότητα και τη θέση της Πορτογαλίας στον κόσμο.

2

Καθιέρωσε τις θεμελιώδεις δημοκρατικές ελευθερίες και βασικά δικαιώματα των πολιτών τις συνδικαλιστικές ελευθερίες το δικαίωμα οργάνωσης στους χώρους δουλειάς, το δικαίωμα συλλογικών διαπραγματεύσεων, το δικαίωμα απεργίας, τον έλεγχο της διοίκησης, το δικαίωμα των σωματείων να συμμετέχουν στη διαχείριση της κοινωνικής ασφάλισης και στην εκπόνηση της εργατικής νομοθεσίας
▪ Τερμάτισε τον αποικιακό πόλεμο και συνέβαλε άμεσα στην ανεξαρτησία των λαών, δημιουργώντας ιστορικά μοναδικές συνθήκες για την ανάπτυξη φιλικών σχέσεων και συνεργασίας με αυτούς τους λαούς
▪ Καθιέρωσε πολιτική δημοκρατία με βασικά στοιχεία είναι το διαχωρισμό, αλληλεξάρτηση και συμπληρωματικότητα των οργάνων άσκησης εξουσίας, την αρχή ίσων δικαιωμάτων για τους πολίτες, τη λαϊκή συμμετοχή στην πολιτική και κοινωνική ζωή, το ρόλο των πολιτικών κομμάτων, την καθολική και άμεση ψηφοφορία και την αρχή της αναλογικότητας στο εκλογικό σύστημα, την τοπική δημοκρατική εξουσία (ΣΣ |> τοπική διοίκηση και την περιφερειακή αυτονομία Μαδέρας και Αζορών
▪ Εκκαθάριση του ΚΜΚ των πορτογαλικών μονοπωλιακών ομάδων και της κυριαρχίας τους στην εθνική οικονομία, την πολιτική και τη ζωή, δημιουργώντας με εθνικοποιήσεις έναν βασικό τομέα της πορτογαλικής οικονομίας απαλλαγμένης από ιδιωτικά συμφέροντα και σε συνθήκες ενίσχυσης της εθνικής οικονομικής ανάπτυξης.
▪ Δημιούργησε συνθήκες για την πραγματοποίηση μεγάλων οικονομικών, κοινωνικών και πολιτιστικών μετασχηματισμών στους τομείς, συγκεκριμένα μέσω της Αγροτικής Μεταρρύθμισης, με την απαλλοτρίωση των εδαφών των λατιφούντιων και τη δημιουργία νέων συνεταιριστικών μονάδων, την επέκταση των δικαιωμάτων των εργατών γης (νόμος περί αγροτικής μίσθωσης) […] ▪ Κατοχύρωσε και προώθησε τα νόμιμα ίσα δικαιώματα ανδρών και γυναικών και τα δικαιώματα των νέων
▪ Προώθησε τη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης των πολιτών, θεσμοθετώντας τον εθνικό ελάχιστο μισθό, τις ελάχιστες συντάξεις και τις μεταρρυθμίσεις, το δικαίωμα κοινωνικής ασφάλισης για μεγάλες ομάδες του πληθυσμού, την επέκταση του δικαιώματος άδειας 30 ημερών και επιδόματος, τον 13ο μισθό, άδεια μητρότητας, μειωμένες ώρες εργασίας, προστασία από την ανεργία, αναγνώριση των δικαιωμάτων ΑΜΕΑ και των ηλικιωμένων, με προοδευτικούς μετασχηματισμούς στην παιδεία, την υγεία, τον πολιτισμό, τον αθλητισμό και το περιβάλλον ‑σημαντικά βήματα στην πορεία του εκδημοκρατισμού
▪ Έθεσε τέρμα στη διεθνή απομόνωση της χώρας και στην πλήρη υποταγή της στην πολιτική του ιμπεριαλισμού, με δημιουργία διπλωματικών σχέσεων με τις σοσιαλιστικές χώρες, ανοίγοντας έτσι το δρόμο για μια εξωτερική πολιτική ειρήνης συνεργασίας και φιλίας με όλους λαοί του κόσμου.

3

Κατακτήσεις ήταν και οι (πολιτικές) ελευθερίες, τα δικαιώματα των πολιτών και το καθεστώς της δημοκρατικής διακυβέρνησης, στη διαδικασία της πορτογαλικής επανάστασης ‑μαζί με την εκκαθάριση της οικονομικής και πολιτικής δύναμης των μονοπωλιακών ομάδων και των γαιοκτημόνων, μέσω εθνικοποιήσεων, της αγροτικής μεταρρύθμισης και άλλων μεταρρυθμίσεων των κοινωνικοοικονομικών δομών, το τέλος του αποικιακού πολέμου και την αναγνώριση του δικαιώματος των λαών των πορτογαλικών αποικιών στην ανεξαρτησία.

Και όλ’ αυτά αντιμέτωποι με συνωμοσίες, σαμποτάζ και απόπειρες πραξικοπήματος από αντιδραστικές δυνάμεις που υποστηρίζονταν από μεγάλους καπιταλιστές, τους λατιφουντίστες και το διεθνή ιμπεριαλισμό.
Ανάμεσα στα μεγάλα πλεονεκτήματά της, η επανάσταση του Απριλίου ήταν επίσης μια επανάσταση στην πορτογαλική συνείδηση.
Ήταν ένας παράγοντας βαθιών αλλαγών στις έννοιες, στις κοινωνικές και ηθικές συμπεριφορές, στις νοοτροπίες. Εκτός από την ιστορική σημασία της σε εθνικό επίπεδο, η επανάσταση του Απριλίου ήταν ένα μεγάλο γεγονός στη σύγχρονη ιστορία τις τελευταίες δεκαετίες, με σημαντικές διεθνείς επιπτώσεις.

4

Η εργατική τάξη, οι λαϊκές μάζες και ο προοδευτικός στρατός — «οι λοχαγοί του Απρίλη» — ενωμένοι στη συμμαχία MFA έπαιξαν θεμελιώδη ρόλο σε όλες τις δημοκρατικές κατακτήσεις. Το PCP παρενέβη σε όλη αυτή τη διαδικασία ως ουσιαστική και καθοριστική πολιτική δύναμη. Ο ρόλος της στην επανάσταση του Απριλίου και στην ίδρυση του δημοκρατικού καθεστώτος εγγράφεται ως ένα από τα μεγαλύτερα επιτεύγματα στην ιστορία του.

Η αντεπαναστατική διαδικασία

1

Η πορτογαλική επανάσταση μας κληροδοτεί ως πολύτιμη εμπειρία το γεγονός ότι, σε μια επαναστατική κατάσταση, ακόμη και χωρίς να έχουν την πολιτική εξουσία, οι λαϊκές μάζες σε κίνηση και σε συμμαχία με το MFA κατάφεραν να μετασχηματίσουν βαθιά την κοινωνία, να αναλάβουν και να πραγματοποιήσουν βαθιές μεταρρυθμίσεις των κοινωνικοοικονομικών δομών, επηρεάζοντας και ρυθμίζοντας τη συμπεριφορά της πολιτικής εξουσίας και συμβάλλοντας στην εξυγίανση των επαναστατικών εξελίξεων. Τα τελευταία χρόνια δείχνουν επίσης την εξαιρετική ικανότητα των μαζών να αντιστέκονται στην αντεπανάσταση, ακόμη και όταν εξαπολύεται και αναπτύσσεται από την πολιτική εξουσία. Αλλά η εμπειρία επιβεβαιώνει επίσης ότι το ζήτημα της εξουσίας καταλήγει να καθορίζει την πορεία της εθνικής πολιτικής.

2

Διαιρέσεις, συγκρούσεις και αντιπαραθέσεις στο MFA επέτρεψαν σιγά-σιγά την κατάληψη θέσεων-κλειδιά, στις Ένοπλες Δυνάμεις από συντηρητικά, τη συνεργασία του με τους πιο συντηρητικούς αντικομουνιστές ακόμη και με πραξικοπηματίες στο νέο πλαίσιο εξουσίας. Η οικονομική, πολιτική και διπλωματική παρέμβαση και η πίεση του ιμπεριαλισμού, άνοιξε το δρόμο στην αντεπαναστατική διαδικασίας, που κορυφώθηκαν με το πραξικόπημα της 25ης Νοεμβρίου 1975, του οποίου οι κύριες συνέπειες ήταν η εκ των πραγμάτων εκκαθάριση του MFA και μια ριζική αλλαγή στον συσχετισμό δυνάμεων. Από το 1976, σε προφανή σεβασμό για το Σύνταγμα της Δημοκρατίας και για τη δημοκρατική νομιμότητα, η πολιτική διαδοχικών κυβερνήσεων με διαφορετικές κομματικές συνθέσεις (PS, PSD, PS-CDS, PS-PSD, PSD-CDS), καθώς και ορισμένες από τις λεγόμενες κυβερνήσεις «Προεδρικής πρωτοβουλίας», υιοθέτησαν, ως στρατηγικό στόχο και τακτική, την αποκατάσταση του μονοπωλιακού καπιταλισμού, με τη δυναμική εκμετάλλευσης των εργατών και με συγκέντρωση και συγκεντροποίηση κεφαλαίου.

3

Η αντεπαναστατική διαδικασία, με την καταστροφή των κατακτήσεων του Απριλίου, αναπτύχθηκε και συνεχίζει να αναπτύσσεται σε πέντε συμπληρωματικές και αδιαχώριστες θεμελιώδεις κατευθύνσεις:
α) την ανασύσταση, αποκατάσταση και αναδιάρθρωση των κοινωνικοοικονομικών δομών του μονοπωλιακού καπιταλισμού
β) την επιδείνωση της εκμετάλλευσης των εργαζομένων, την απάλειψη πολλών από τα δικαιώματα και τις ελευθερίες με σοβαρούς περιορισμούς στα κοινωνικά δικαιώματα των Πορτογάλων
γ) τη διαστροφή της δημοκρατίας με δημιουργία αυταρχικού καθεστώτος
δ) την προώθηση και αποκατάσταση σκοταδιστικών ή οπισθοδρομικών αξιών στον τομέα του πολιτισμού και της ιδεολογίας
ε) την υιοθέτηση, ως στρατηγικής επιλογής, της αυξανόμενης κυριαρχίας του ξένου κεφαλαίου στην πορτογαλική οικονομία και των περιορισμών στην εθνική κυριαρχία και ανεξαρτησία, ιδίως με την ένταξη στην ΕΟΚ / ΕΕ.
▪ Η ανασύσταση, αποκατάσταση και αναδιάρθρωση των κοινωνικοοικονομικών δομών του μονοπωλιακού κρατικού καπιταλισμού αναπτύχθηκε σε μια προγραμματισμένη, συντονισμένη και προοδευτική επίθεση κατά των εθνικοποιήσεων και άλλων μη καπιταλιστικών τομέων.
▪ Ξεκίνησε με την παράδοση στον εργοδότη λαϊκών εταιρειών, συνεταιρισμών και αυτοδιαχειριζόμενων.
▪ Ενισχύθηκε με πολιτικές του πιστωτικού συστήματος, επενδύσεων, τιμών και εξωτερικού εμπορίου που δεν ήταν ευνοϊκές για τις εθνικοποιημένες εταιρείες και το διορισμό διευθυντικών στελεχών που ενδιαφέρονταν για το χαντάκωμα αποτυχία τους, προετοιμάζοντας τις ιδιωτικοποιήσεις.
▪ Προχώρησε με την αυξανόμενη παράδοση δημόσιων εταιρειών στο ιδιωτικό κεφάλαιο. Αναπτύχθηκε με την αποδιάρθρωση και ιδιωτικοποίηση δημόσιων υπηρεσιών και κοινωνικών λειτουργιών του κράτους, άμεσα ή με τη χρήση άλλων μορφών, δηλαδή συμπράξεων δημόσιου-ιδιωτικού τομέα (ΣΔΙΤ).
▪ Και μεταφράστηκε σε μια ιστορία απάτης, υποτιμήσεων, διαφθοράς, κερδοσκοπίας στο χρηματιστήριο και παράδοσης χρημάτων του λαού από το κράτος στους ιδιώτες.
▪ Η ίδια καπιταλιστική και μονοπωλιακή πολιτική είχε ως αποτέλεσμα, όσον αφορά τις αγροτικές δομές, την καταστροφή της αγροτικής μεταρρύθμισης με την αποκατάσταση της ιδιοκτησίας γης μέσω παράνομων και βίαιων ενεργειών εναντίον των εργαζομένων, κλοπές, παράδοση γης, κτηνοτροφίας, μηχανημάτων, εγκαταστάσεων και καλλιεργειών σε γαιοκτήμονες, εκκαθάριση δεκάδων χιλιάδων θέσεων εργασίας, με νομοθετικά και οικονομικά μέτρα και συνδρομή καρμπόν δικαστικών αποφάσεων.
▪ Αυτό είχε ως αποτέλεσμα την επιδείνωση της οικονομικής κατάστασης και την καταστροφή πολλών χιλιάδων μικρών και μεσαίων αγροκτημάτων, διαδοχικά βάσει του νόμου της αγροτικής μίσθωσης, με προώθηση της συγκέντρωσης της γεωργικής ιδιοκτησίας. […] ▪ Η υιοθέτηση, ως στρατηγικής επιλογής, περιορισμών στην εθνική κυριαρχία και ανεξαρτησία επιτάχυνε τη διαδικασίας χτυπήματος των κατακτήσεων της επανάστασης του Απριλίου […] στους τομείς που είχαν να κάνουν με την ένταξη της Πορτογαλίας στην ΕΟΚ / ΕΕ, τη συμμετοχή της χώρας σε άλλους διεθνείς οργανισμούς, τη σύνδεση με την ιμπεριαλιστική παρέμβαση και τον πόλεμο, καθώς και στις οικονομική, στρατιωτική, πολιτιστική εξωτερική πολιτική και ασφάλεια, δημιούργησαν νέους αυξημένους δεσμούς εξάρτησης και υποταγής.

4

Οι επιθέσεις εναντίον των κατακτήσεων του Απρίλη ολοκληρώθηκαν ‑παρά το σκληρό αγώνα του πορτογαλικού λαού […] με έγκριση αντισυνταγματικών νόμων και αναθεωρήσεις του Συντάγματος σαν μέρος μιας διαδικασίας ανασύστασης, αποκατάστασης και αναδιάρθρωσης της κυριαρχίας των μονοπωλιακών ομάδων, που συνδέονται και εξαρτώνται από το ξένο κεφάλαιο. […]