Ο “μυροβλύτης” άγιος, που από αξιωματικός του ρωμαϊκού στρατού πολιτογραφήθηκε Σαλονικιός

Το όνομα Δημήτριος — προέρχεται από το επίθετο “δημήτριος” (ο σχετιζόμενος με τη θεά Δήμητρα) — και είναι από τα κοινότερα ανδρικά ονόματα (στη δεύτερη θέση, μαζί με τον “εβραίο” Ιωάννη, πίσω από τον Γιώργο). Οκτώ στους εκατό Έλληνες φέρουν αυτό το όνομα (και 2% γυναίκες είναι Δήμητρες).

💯 ΧΡΟΝΙΑ ΠΟΛΛΑ σφε. ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ Δημήτρη Κουτσούμπα 🔴 και σε όλες\ους τους απανταχού Demetrio _Δημήτριε, Δημήτρη, Δημητρό, Μίμη, Τζίμη, Μήτσο, Τζιμάκο, Μητσάκο, Μήτρο, Ντέμη, Ντίμη, Δήμητρα, Μιμή, Μιμίκα, Δημητρία, Ντίμι, Ντέμη __

Ήταν κοινό όνομα τόσο κατά την αρχαιότητα, όσο και τους πρώτους χριστιανικούς αιώνες. Από τον 4^ο αι. μΧ. το όνομα συνδέθηκε με τον ομώνυμο χριστιανό μάρτυρα — άγιο που κατέκτησε υψηλή θέση στην κοινή συνείδηση. Τιμήθηκε εξαιρετικά από τους γεωργούς και κτηνοτρόφους που αποτελούσαν την πλειοψηφία του ελληνικού πληθυσμού (όπως και ο Αϊ-Γιώργης). Καβάλα στο άλογό τους και οι δύο (άσπρο του Αϊ-Γιώργη, κοκκινωπό του Αϊ-Δημήτρη) προστατεύουν αγρότες και κτηνοτρόφους με τα όπλα τους.

Οι γιορτές αυτών των δύο αγίων είναι χρονικά ορόσημα, χωρίζουν τον κτηνοτροφικό χρόνο σε δύο εξάμηνα, το θερινό και το χειμερινό. Του Αγίου Δημητρίου κατεβαίνουν οι κτηνοτρόφοι στα χειμαδιά. Τώρα αρχίζουν και τελειώνουν οι συμβάσεις και οι συμφωνίες που κάνουν οι κτηνοτρόφοι μεταξύ τους, αλλά και με τους γεωργούς. Βέβαια, το κρύο και οι πάγοι αργούν ακόμη να έρθουν. Μεσολαβεί το μικρό καλοκαιράκι με τα αγιοδημητριάτικα χρυσάνθεμα. Από την ημέρα του Αγίου Δημητρίου όμως όλα προμηνύουν τον ερχομό του χειμώνα.

Ανάγλυφο: Τριπτόλεμος σε άρμα δράκου + Δήμητρα Ελευσίνα

Ο Άγιος Δημήτριος είναι πολιούχος της Θεσσαλονίκης από την οποία και καταγόταν. Σπάνια άλλος άγιος συνδέθηκε τόσο στενά με τον τόπο καταγωγής του όσο ο Αϊ-Δημήτρης με τις περιπέτειες της Θεσσαλονίκης. Χαρακτηρίστηκε φιλόπολις και σωζώπολις αφού η «θαυματουργική» του παρέμβαση έσωσε την πόλη από τους κατά καιρούς επιδρομείς. Ως φιλόπολις και σωζώπολις δε θα μπορούσε να λείπει και από την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης από τους Τούρκους το 1912. Έτσι η απελευθέρωση της πόλης …συνέπεσε με τη γιορτή του αγίου. Δεν είναι τυχαίο ότι όλα από το 1821 και μετά τα σημαντικά γεγονότα του «εθνικού μας βίου» ταυτίστηκαν με χριστιανικές γιορτές. Για να ενισχυθεί η ταύτιση έθνους και θρησκείας.

Εικονογραφική παράσταση του αγίου που παρουσιάζει
τρομερή σύμπτωση με αυτή του νεαρού Δεξίλεω.
Ο Αϊ-Δημήτρης για μια ακόμη φορά σώζει
την πολιορκούμενη Θεσσαλονίκη.
Εδώ σκοτώνει τον Βούλγαρο ηγεμόνα Ιωάννη Ασσάνη,
αποκαλούμενο και ως Σκυλογιάννη, το 1207.
Ολοι οι στρατιωτικοί αποδίδονται
από τη χριστιανική αγιογραφία καβαλάρηδες,
αντλώντας από τους αρχαίους μύθους, αλλά και
το ακριτικό και στρατιωτικό πνεύμα του Βυζαντίου
του 6ου-7ου αιώνα

Ο Δημήτριος , αξιωματικός του ρωμαϊκού στρατού, γεννήθηκε το 280 μ.Χ. και μαρτύρησε το 303 στο διωγμό του Διοκλητιανού. Περιγράφεται ως άνθρωπος που διακρινόταν για την πολυμάθειά του, την αρρενωπή ομορφιά του και τη γλυκύτητα του χαρακτήρα που συγκέντρωνε κρυφά και προσηλύτιζε νέους ανθρώπους. Ανήκει στην τάξη των στρατιωτικών αγίων, μαζί με τους Φανούρη, Σεβαστιανό, Ευστάθιο, Προκόπιο, Θεόδωρους, Νέστορα, Μερκούριο, Αρτέμιο και άλλους Ρωμαίους αυλικούς και στρατιώτες που μαρτύρησαν κατά τους διωγμούς των πρώτων χριστιανικών αιώνων.

Οι διωγμοί

Στους πρώτους αιώνες του χριστιανικού ημερολογίου, στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία επικρατούσε ανεξιθρησκία. Όσο οι χριστιανικές αδελφότητες ήταν μικρές, η άρχουσα τάξη δεν έδινε σημασία στη νέα θρησκεία. Οι Θεοί του Ολύμπου και του Καπιτωλίου είχαν χάσει το σεβασμό των πιστών. Η Ρώμη για να επιτύχει την ενότητα της αυτοκρατορίας επέβαλε τη λατρεία του αυτοκράτορα.

Μέσα στην απόλυτη ανεξιθρησκία ο χριστιανισμός δε μπορούσε να κηρύξει τα δόγματά του. Και αυτό γιατί, ως πολιτικοκοινωνική οργάνωση που ήταν, ζητούσε να τραβήξει μαζί του τις λαϊκές μάζες και έδειχνε περιφρόνηση στους κοινωνικοπολιτικους θεσμούς. Βάζοντας πάνω από όλα τις δικές του αρχές και δόγματα. Ούτε τους θεούς της πολιτείας σέβονταν, ούτε το ιερατείο, ούτε θυσίαζαν στο άγαλμα του αυτοκράτορα. Επίσης, ο θεός τους ήταν ένας παγκόσμιος θεός, ο θεός όλων των φυλών που θα ερχόταν να ιδρύσει το κράτος των φτωχών. Αυτό ανησύχησε την άρχουσα τάξη και κυρίως τους Ρωμαίους. Ηταν επικίνδυνος αφού δημιουργούσε παντού ενώσεις με αδιάρρηκτους δεσμούς και ο θεός τους όχι μόνο παρουσιαζόταν πιο μεγάλος από τους άλλους, αλλά και υποσχόταν να ιδρύσει ένα βασίλειο στη γη όπου θα ζούσαν ευτυχισμένοι οι φτωχοί όλου του κόσμου και θα βασανίζονταν οι κάθε λογής δυνάστες.

Παράλληλα, ο χριστιανισμός ζημίωνε κάποιους επαγγελματίες και το ιερατείο των εθνικών θρησκειών. Δεν αγόραζαν λουλούδια για να στεφανωθούν στις γιορτές και τις τελετές, δε θυσίαζαν, δεν αγόραζαν θυμίαμα, δεν έφτιαχναν αγάλματα. Γενικότερα επέφεραν μια διαταραχή στην αγορά. Έτσι την κρίση που χτυπούσε την πόρτα της αυτοκρατορίας το Γ’ αιώνα εξαιτίας του θεσμού της δουλείας την απέδωσαν στους χριστιανούς.

Η άρχουσα τάξη έβλεπε στους χριστιανούς μια επικίνδυνη αίρεση και μαζί με αυτή οι μαστρωποί, οι προαγωγοί, οι φίλοι και οι προστάτες των γυναικών, τα κακοποιά στοιχεία, οι αστρολόγοι, οι μάντεις, οι οιωνοσκόποι κακολογούσαν τους χριστιανούς και δημιούργησαν μια ατμόσφαιρα αντιπάθειας και έχθρας για τους οπαδούς της νέας θρησκείας. Οι χριστιανοί είναι στοιχεία ύποπτα και αντικαθεστωτικά, έλεγαν κάποιοι. Είναι συνωμότες και επαναστάτες, φώναζαν άλλοι. Έχουν κακούς σκοπούς και είναι επικίνδυνοι, ανταπαντούσαν τρίτοι.

Αφού σχηματίστηκε τέτοια αντίληψη, δεν ήταν δύσκολο να αρχίσουν οι διωγμοί εναντίον τους. Και όσο οι χριστιανοί πλήθαιναν, οι αυτοκράτορες χρησιμοποιούσαν την τρομοκρατία για την εξόντωσή τους. Οι χριστιανοί διώκονταν για πράξη πολιτική κατά της αυτοκρατορίας. Σε περίοδο που η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία βρίσκεται σε παρακμή και ο χριστιανισμός δεν έχει χάσει ακόμη το κοινωνικό του περιεχόμενο.

Μετά τον Νέρωνα οι μεγάλοι διωγμοί ήταν δύο, το 250 και το 303 και ενδιάμεσα κάποιοι μικρότεροι. Καλούνταν οι χριστιανοί αρνηθούν την πίστη τους και να θυσιάσουν στους θεούς της κρατικής θρησκείας. Η άρνηση επέφερε απάνθρωπα βασανιστήρια και φρικτό θάνατο. Χιλιάδες δείλιασαν και απαρνήθηκαν την πίστη τους. Μαζικά υπέγραφαν δηλώσεις στις οποίες έλεγαν ότι δεν είναι πια χριστιανοί (οι πιο πολύ πλούσιοι και ανώτεροι κρατικοί υπάλληλοι). Μα πολλοί ήταν και οι χριστιανοί που δεν έχασαν το θάρρος τους και δε γονάτισαν. Αυτή την περίοδο δημιουργήθηκε ο τύπος του μάρτυρα — αγίου.

Οι στρατιώτες

Η αυτοκρατορική λατρεία ως θεσμός πολιτικός με θρησκευτικό ένδυμα διαπότιζε όλη την κοινωνική ζωή εκείνων των χρόνων. Είτε επρόκειτο για θυσία είτε για συμμετοχή σε οποιοδήποτε τύπο δείπνου, δημόσιου ή ιδιωτικού συλλόγου, έπρεπε να προηγηθεί θυμίαμα ή θυσία προς τον αυτοκράτορα. Οι χριστιανοί αφού δε θυσίαζαν σε θεούς και στον αυτοκράτορα, δεν καταλάμβαναν δημόσια αξιώματα.

Έτσι, ένας Ρωμαίος πολίτης δε θα μπορούσε να είναι χριστιανός και αυτό ίσχυε για τους στρατιώτες και πολύ περισσότερο για τους αξιωματικούς, αφού η αυτοκρατορική λατρεία ήταν ένα είδος πίστης στον αυτοκράτορα και στην αυτοκρατορία.

Στα μέσα του τρίτου αιώνα η κατάσταση στη Ρωμαϊκή αυτοκρατορία δεν είναι καθόλου καλή. Ήταν η ευκαιρία οι χριστιανοί να πάρουν τα κλειδιά της αυτοκρατορίας. Για να το επιτύχουν αυτό όμως, έπρεπε να καταταγούν στο στρατό, έτσι ώστε την κατάλληλη στιγμή, εξοπλισμένοι όπως θα ήταν, να βάλουν το δικό τους αυτοκράτορα στη Ρώμη. Ετσι, αν και εχθρεύονταν τη στρατιωτική οργάνωση και δεν είχαν φιλοπόλεμα αισθήματα, όταν τους δόθηκε η ευκαιρία κατατάχτηκαν στο στρατό. Πριν από το 230 δεν ήταν όμως πειθαρχικοί και αψηφούσαν τις αυτοκρατορικές διαταγές.

Με την εξάπλωση του Χριστιανισμού (σε πολλές περιοχές της αυτοκρατορίας ήταν πλειοψηφία) πλήθυναν και οι αξιωματικοί και στρατιώτες στις ρωμαϊκές μισθοφορικές λεγεώνες. Φτωχοί και γενικά οι απόκληροι της κοινωνίας κατατάσσονταν στο στρατό για να εξασφαλίσουν πόρους ζωής. Αλλάζει και το προφίλ του χριστιανού στρατιώτη. Σε αντίθεση με τους άλλους, ήταν γενναίοι, πειθαρχικοί, αποφασιστικοί, δε λιποταχτούσαν, δεν έκλεβαν και δεν καταπίεζαν (αυτά τα χαρακτηριστικά εκμεταλλεύτηκε αργότερα ο Κωνσταντίνος).

Η πλειοψηφία των χριστιανών στη σύνθεση του στρατού συντέλεσε στην επικράτηση αργότερα του χριστιανισμού.

Με πληροφορίες από \\ Ηρακλή Κακαβάνη
Δημοσιογράφος — Συγγραφέας. Σπούδασε φιλολογία στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων.
Από το 1991 έως το 2013 εργάστηκε στον Ριζοσπάστη και στη συνέχεια σε διαδικτυακά Μέσα.
Από το 2010 συνεργάτης του περιοδικού “Θέματα Παιδείας” _και φυσικά νους και καρδιά του “Ατέχνως” _atexnos.gr καθώς και εκδότης

Σύμφωνα με την ρωμαιοκαθολική εκκλησία “Ο εκ Θεσσαλονίκης Δημήτριος” (ο 3ος αι. – 306) ήταν μάρτυρας που “oι Ελληνορθόδοξοι του δίνουν τον τίτλο του Μεγαλομάρτυρα και θεωρείται Μυροβλίτης άγιος”. Πάντα κατά τους δυτικούς η προέλευση της λατρείας του είναι ασαφής, καθώς οι πρώτες αποδείξεις της ύπαρξής του έρχονται μόλις 175 χρόνια μετά το μαρτύριό του και πολλοί μελετητές αμφιβάλλουν ακόμη και αν υπήρξε ποτέ (μάρτυρας Δημήτριος) εκεί _ “κακίες”, λόγω κόντρας μεταξύ θρησκειών;

Ωστόσο (παραδέχονται), πως η παραδοσιακή αγιογραφία για τον άγιο λέει ότι ήταν ντόπιος διάκονος και ότι χτυπήθηκε από δόρατα στα πλευρά γύρω στο 306, κατά τους διωγμούς κατά των χριστιανών από τον Ρωμαίο αυτοκράτορα Διοκλητιανό ή ίσως από τον Γαλέριο.

Μια μεταγενέστερη παράδοση λέει ότι ήταν Ρωμαίος στρατιώτης και μάλιστα ανθύπατος και γι' αυτό υιοθετήθηκε ως προστάτης άγιος από τους Σταυροφόρους μαζί με τον Άγιο Γεώργιο κατά τον Μεσαίωνα. Σχετικά με τη σύλληψή του, αναφέρεται πως ένας από τους μαθητές του, ο Νέστορας, παρουσιάστηκε σε στάδιο της Θεσσαλονίκης, όπου ο Μαξιμιανός διοργάνωνε αθλητικούς αγώνες και ζήτησε να αγωνιστεί με τον θηριώδη και ακατανίκητο παλαιστή Λυαίο, ειδωλολάτρη καταγόμενο από το Σίρμιο της Πανονίας (σημερινή Μητροβίτσα Σερβίας), που μπήκε στην παλαίστρα και όχι μόνο νίκησε τον Λυαίο, αλλά τον σκότωσε.
Οργισμένος ο Μαξιμιλιανός από την ήττα του εκλεκτού του, διέταξε τον αποκεφαλισμό του Νέστορα και τη θανάτωση του Δημητρίου με λογχισμούς. Θάφτηκε και από τον τάφο του ανάβλυζε μύρο, εξού και Μυροβλύτης.

Λατρεία

Ενώ στη Θεσσαλονίκη, πόλη της οποίας είναι και πολιούχος εορτάζεται στις η 26-Οκτ- η ρωμαϊκή εκκλησία τον τιμά 9-Απρ, ακολουθώντας την παράδοση της συριακής μαρτυρολογίας. Μεταξύ των Σέρβων που ανήκουν στην Ορθόδοξη Εκκλησία τιμάται ως Μίταρ και η ημέρα των εορτασμών προς τιμήν του ονομάζεται Μιτροβντάν(8^η Νοε, επίσημη αργία στο σερβικό τμήμα της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης). Τον San Demetrio Megalomartire προστάτη άγιο του San Demetrio Corone, στην επαρχία της Cosenza (δήμου με παράδοση arbëreshë) γιορτάζουν 26 Οκτωβρίου.

σσ.__Οι arbëreshë (αλβανικά: arbëreshët και Italisë), δλδ “Αλβανοί της Ιταλίας”, είναι   εθνογλωσσική μειονότητα που εγκαταστάθηκε ιστορικά στη νότια και νησιωτική Ιταλία.
Προερχόμενοι από την περιοχή της Ηπείρου και από τις πολυάριθμες αλβανικές κοινότητες της Αττικής και του Μορέα, εγκαταστάθηκαν στην Ιταλία μεταξύ 15^ου_18^ου αι., μετά το θάνατο του εθνικού ήρωα Γεώργιου Καστριώτη ή Σκεντέρμπεη. Ο πολιτισμός τους καθορίζεται από χαρακτηριστικά στοιχεία, τα οποία βρίσκονται στη γλώσσα, τη θρησκευτική τελετή, τα ήθη, τα έθιμα, τα έθιμα, την τέχνη και τη γαστρονομία, που διατηρούνται με ζήλο μέχρι σήμερα, με συνείδηση ότι ανήκουν σε μια συγκεκριμένη εθνότητα.

Τα οστά του Αγίου Δημητρίου μεταφέρθηκαν από το αβαείο του San Lorenzo (45χλμ δυτικά της Ancona -Le Marche_ περιφέρεια της κεντροδυτικής Ιταλίας) στη Θεσσαλονίκη, πρώτα το κρανίο στις 24-Οκτ 1978 και μετά όλα τα άλλα οστά, εκτός από τα μηριαία, την άνοιξη του 1980. Τα μηριαία οστά παραμένουν στην κρύπτη του ναού στο San Lorenzo in Campo.

Εικονογραφία

Η εικονογραφία του _όπως ήδη αναφέραμε τον απεικονίζει με την πανοπλία ενός Ρωμαίου στρατιώτη, αν και οι πρώτες του παραστάσεις πριν από το 600 τον βλέπουν ντυμένο με απλό χιτώνα. Μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης συνδέθηκε όλο και περισσότερο με τον Άγιο Γεώργιο και μαζί απεικονίζονταν στην πλάτη ενός αλόγου, συχνά κόκκινο για τον Άγιο Δημήτριο και λευκό για τον Άγιο Γεώργιο. Ένα άλλο στοιχείο που τους επιτρέπει να διακρίνονται είναι ο στόχος τους: Ο Άγιος Γεώργιος σκοτώνει ένα δράκο, ενώ ο Δημήτριος σκοτώνει Μαυριτανό. Επιπλέον, όπως και ο Γεώργιος (και ο Άγιος Θεόδωρος) απεικονίζεται επίσης να νικάει έναν δράκο, συχνά και ένα φίδι.

Μια άλλη αγιογραφία για αυτόν τον άγιο τον βλέπει ζωγραφισμένο με φόντο τον Λευκό Πύργο της Θεσσαλονίκης που στην εικονογραφία απεικονίζεται όπως ήταν γνωστός κατά τον 16^ο αιώνα, αφού η αρχιτεκτονική και η διαμόρφωση του πύργου από την εποχή του παρέμεινε άγνωστη. Μία από τις παλαιότερες και σημαντικότερες αγιογραφίες αυτού του αγίου φυλάσσεται σήμερα στο μουσείο του Sassoferrato.

Bourdon Sébastien-Βάκχος & Ceres με Νύμφες +Σάτυρους