Ζόγια Κοσμοντεμιάνσκαγια | μια Σοβιετική Ζαν ντ’ Αρκ

65+ μέρες ιμπεριαλιστικού πολέμου στην Ουκρανία …

Ο Μόσκοβας … ο “ήρεμος” Ντον και τα’ άλλα ποτάμια της καπιταλιστικής Ρωσίας είναι κόκκινα – όχι από ζωή αλλά από αίμα των λαών της ΕΣΣΔ, μυρίζοντας Θάνατο
Μπροστά στην Πρωτομαγιά και στην 9η Μάη –τη μεγάλη αντιφασιστική νίκη των λαών με επικεφαλής και αιχμή δόρατος τον κόκκινο στρατό της ΕΣΣΔ -

Η αληθινή ιστορία της Κοσμοντεμιάνσκαγια | Zoya Kosmodemyanskaya, μιας από τις πιο αγαπημένες εθνικές ηρωίδες της Σοβιετικής Ένωσης κατά τη διάρκεια του 2ου Παγκόσμιου Πολέμου
Η ιστορία της «Ρωσίδας Ζαν ντ’ Αρκ», της γυναίκας – συμβόλου του αγώνα ενάντια στον ναζισμό, το κορίτσι που ενέπνευσε χιλιάδες γυναίκες μετά τον μαρτυρικό της θάνατο

Η παρτιζάνα «Τάνια», η πρώτη γυναίκα που αναδείχτηκε ποτέ «Εθνικός Ήρωας» στη Σοβιετική Ένωση…
«Δεν φοβάμαι το θάνατο, σύντροφοι! Είναι μεγάλο πράγμα να πεθάνει κάποιος για τους ανθρώπους του, για τους συντρόφους του...»

Η Ζόγια και ο Σούρα…

Μια μάνα γράφει για τα παιδιά της: Πώς ήρθαν στον κόσμο, πώς μεγάλωσαν και πώς τα έχασε μέσα στη φρίκη του πολέμου. Mε την πρώτη ματιά, ίσως, ο αναγνώστης και η αναγνώστρια θεωρήσουν ότι γι' αυτό γράφτηκε το βιβλίο που κρατάνε στα χέρια τους.
Όμως, η Λ. Κοσμοντεμιάνσκαγια μέσα από την αφήγησή της οδηγεί τη σκέψη μας σε διαφορετικά μονοπάτια. Η Ζόγια και ο Σούρα γεννήθηκαν και μεγάλωσαν στη διάρκεια της σοσιαλιστικής οικοδόμησης στη Σοβιετική Ενωση (1923 και 1925, αντίστοιχα).

Ανδρώθηκαν σε μια κοινωνία που προσπαθούσε να ικανοποιήσει τις βασικές ανάγκες του ανθρώπου, στηριζόμενη στη δύναμη και στην προσφορά της εργατικής τάξης και των συμμάχων της. Πρόκειται για έναν καταλυτικό παράγοντα, που επηρέασε τη διαμόρφωση του χαρακτήρα τους και συντέλεσε στο να μείνουν στο πάνθεο των ηρώων του σοβιετικού λαού.
Καθώς διαβάζουμε για το πώς μεγαλώνουν τα δύο αυτά παιδιά, παρακολουθούμε διάφορα στιγμιότυπα από τις κατακτήσεις της σοσιαλιστικής οικοδόμησης, οι οποίες αποδεικνύουν ότι επρόκειτο για ένα κοινωνικό σύστημα κατά πολύ ανώτερο του καπιταλιστικού.

 

Επίκαιρο όσο ποτέ

• Η New Star παρουσιάζει για πρώτη φορά στην πρωτότυπη έκδοση του την αριστουργηματική ταινία “Νέα Φρουρά“ του Sergei Gerasimov  (part 1+2)
• Κρατικό Βραβείο Σοβιετικής Ένωσης (βραβείο Στάλιν - Stalinskaya Premia) 1949
  

Ρωτάει ο Γερμανός: “Πού είναι ο Στάλιν;”.
Εκείνη απάντησε: “Ο Στάλιν είναι στο πόστο του”!
Και αμέσως μετά γύρισε και είπε: “Δεν πρόκειται να σας πω τίποτε άλλο”».
Την ημέρα της εκτέλεσης «περπατούσε ίσια, με ψηλά το κεφάλι, σιωπηλή, περήφανη
(…)
Τότε φώναξε: “Πολίτες! Μην καθόσαστε και κοιτάτε. Πολεμήστε!
(…)
Σύντροφοι, η νίκη είναι δική μας! Η Σοβιετική Ένωση είναι ανίκητη και δεν πρόκειται να το βάλει κάτω!
Γερμανοί στρατιώτες, πριν να είναι αργά, παραδοθείτε”!

Έτσι περιέγραφαν κάτοικοι του Πετρίσοβο κάποια τα τελευταία λόγια της Ζόγια…

 Μια χούφτα παιδιών, που είχαν γράψει στις σχολικές εκθέσεις τους: "Αν χρειαστεί η πατρίδα, θα δώσω τη ζωή μου γι' αυτή".  
Ίσως το πιο σημαντικό σοβιετικό μνημείο της αντίστασης
Οι αιώνιες αλήθειες δεν μπορούν να παραχαραχτούν
Ένα ανεκτίμητο ντοκουμέντο της σοβιετικής εποχής, πολύτιμα και αναγκαία, ώστε να μην ξεχαστούν οι ηρωικοί αγώνες και οι θυσίες του σοβιετικού λαού. 
Η Νέα Φρουρά, μαζί με το πως δενόταν το ατσάλι, έγινε το εγχειρίδιο της νεολαίας, ένα από τα πιο αγαπημένα έργα της σοβιετικής λογοτεχνίας. 

ΝΕΑ ΦΡΟΥΡΑ (1+2)

Молодая Гвардия - Νέα Φρουρά (1ο μέρος)

Έχει σα θέμα τις πατριωτικές πράξεις  της παράνομης κομσομόλικης οργάνωσης «Νέα φρουρά» του Κρασνοντόν. Το μυθιστόρημα εξυμνεί τον αγώνα  του σοβιετικού λαού κατά των Γερμανοφασιστών κατακτητών.
Αναπτύσσοντας τις καλύτερες παραδόσεις της ρωσικής λογοτεχνίας (Λ. Τολστόι, Μ. Γκόρκι) ο Φαντέγιεφ δημιούργησε έργα που έγιναν κλασικά υποδείγματα της λογοτεχνίας του σοσιαλιστικού ρεαλισμού.
                         ΕΣΣΔ|1948 

• Σκηνοθεσία: Sergei Gerasimov
• Σενάριο: Sergei Gerasimov, με βάση το ομώνυμο μυθιστόρημα του Alexander Fadeyev 
• Μοντάζ: Vladimir Rapoport
• Μουσική: Dmitri Shostakovich
• Ηθοποιοί:Vladimir Ivanov | Inna Makarova | Nonna Mordyukova,Oleg Koshevoi, Sergei Gurzo, Lyudmila Shagalova ... Gleb Romanov  ... Boris Bityukov  ... Guguli Mgeladze ... G. Gorin ... Vyacheslav Tikhonov...
• Παραγωγή: Gorky Film Studio 
• Διάρκεια: 189 λεπτά. Σε 2 ΜΕΡΗ
• Πρώτη Προβολή: 11-Νοε-1948
• Διανομή: New Star

Το 1941, μόλις οι γερμανοφασίστες κατακτητές είχαν καταλάβει την ουκρανική πόλη Κρασνοντόν, νεαροί πατριώτες συγκρότησαν την κομσομόλικη παράνομη οργάνωση "Νέα Φρουρά". 
Ο αγώνας της οργάνωσης αυτής αποτελεί μια από τις πιο ηρωικές και τραγικές σελίδες λαϊκού άθλου στα χρόνια του Μεγάλου Πατριωτικού Πολέμου. 
Αφού τους κατέδωσαν οι προδότες, 73 νεαροί Κομσομόλοι "Νεοφρουροί", ύστερα από άγρια βασανιστήρια στην Γκεστάπο, εκτελέστηκαν το 1943. 
Ο κλασικός της σοβιετικής λογοτεχνίας, Αλεξάντρ Φαντέγεφ, έγραψε πάνω στα νωπά ίχνη των γεγονότων το μυθιστόρημα "Νέα Φρουρά", ενώ ο γνωστός Σοβιετικός σκηνοθέτης κινηματογράφου, επίσης κλασικός, Σεργκέι Γκεράσιμοφ, γύρισε το 1948 την ομώνυμη ταινία. 

Молодая Гвардия - Νέα Φρουρά (2ο μέρος)

 Links “ΝΕΑ ΦΡΟΥΡΑ“

• imdb

• photo-poster  (φωτογραφίες)
• Pikasa
• Άλμπουμ φωτογραφιών Young Guard  ΑΡΧΕΙΑΚΟ ΥΛΙΚΟ
• Εικονογραφήσεις για το μυθιστόρημα του Αλεξ. Φαντέγιεφ "Young Guard"
• Συνεντεύξεις και στοιχεία από την Μαρίνα Τουρσίνα σχετικά με την Νέα Φρουρά

Shostakovich

Y. Meitus (1903-1997) Overture opera

The Young Guard Suite, Op. 75a (arr. L. Atovmyan)

Death of the Heroes

• Εκδόσεις   
  Μουσείο Κρασνοντάν "Νέα Φρουρά"   
• Κονκάρδες αφιερωμένες στους ήρωες της Νέας Φρουράς  

Правда» 27 января 1942 Очерк_Таня_-_Лидов_и_Струнников
Πράβδα 27 Γενάρη 1942 - Τάνια κι οι σύντροφοί της

🔸 Η Ζόγια γεννήθηκε τη μέρα που πέθανε ο Λένιν. Τα παιδικά της χρόνια συμπίπτουν με την οικοδόμηση του σοσιαλισμού και τη δημιουργία του σύγχρονου σοβιετικού κράτους. Από μικρή θα δείξει κλίση στο διάβασμα και κυρίως για βιβλία της Ιστορίας και της κλασικής ρωσικής λογοτεχνίας. Ο θάνατος του πατέρα ενός συμμαθητή και φίλου της στον εμφύλιο της Ισπανίας θα της αποκαλύψει μια άλλη πραγματικότητα, τον κίνδυνο του φασισμού, αλλά ταυτόχρονα θα εμπεδώσει μέσα της την έννοια του καθήκοντος και της αγάπης προς την πατρίδα που μπορεί να φτάσει την ύστατη αυτοθυσία.

🔸 Θα γίνει ένα από τα πιο δραστήρια μέλη της Κομμουνιστικής Νεολαίας κι όταν ξεσπάσει ο πόλεμος θα ζητήσει να πάει στα μετόπισθεν μαζί με τους παρτιζάνους, θα συλληφθεί σε μια απόπειρα σαμποτάζ, θα βασανιστεί άγρια και θα απαγχονιστεί.
Τα επόμενα χρόνια, αμέτρητοι δρόμοι, δεκάδες κολχόζ και πρωτοπόρες σοβιετικές οργανώσεις ονομάστηκαν Zoya Kosmodemyanskaya. Επίσης Σοβιετικοί ποιητές, συγγραφείς, καλλιτέχνες και γλύπτες αφιέρωσαν τις εργασίες τους στη Ζόγια, που ήταν γνωστή και με το όνομα Τάνια (ήταν το παρτιζάνικο όνομά της).

🔸Επίσης χτίστηκαν μνημεία προς τιμήν -μεταξύ αυτών όχι μακριά από το χωριό της, στο Petrischevo (το κατασκεύασαν οι γλύπτες Α. Ikonnikov και Β.Α. Feodorov).

Στην Ουκρανία γκρέμισαν άγαλμα της Ζόγια
Στην Ελλάδα την θυμόμαστε και την ΤΙΜΟΥΜΕ 

 

21η Απρίλη 2022 | Chernihiv - Ουκρανία
Γκρέμισμα μνημείου της Zoya Kosmodemyanskaya στην αυλή του σχολείου
Ολοκληρώνουμε την ιστορική μας αποστολή καθαρίζοντας τη χώρα μας από σκουπίδια", είπε ο δράστης, που ανέβασε και το βίντεο

“Η Νέα Φρουρά” 
εξαιρετικό επίτευγμα της τέχνης
του σοσιαλιστικού ρεαλισμού

Η " ΝΕΑ ΦΡΟΥΡΑ "είναι ένας φλογερός ύμνος  προς τιμήν της σοβιετικής νεολαίας, όλου του σοβιετικού λαού, ο  οποίος νίκησε τους εχθρούς του. 
Ένα μυθιστόρημα σχετικά με τον καθοριστικό ρόλο του κόμματος, την ικανότητα του σοβιετικού μας συστήματος,  τον θρίαμβο του σοσιαλισμού.
Η «νεαρή φρουρά» ήταν τόσο πολυεθνική όσο ο πληθυσμός αυτών των νότιων περιοχών της ΕΣΣΔ… Ρώσοι, Ουκρανοί (μεταξύ τους ήταν Κοζάκοι), Αρμένιοι, Λευκορώσοι, Εβραίοι, Αζερμπαϊτζάν και Μολδαβοί, που ήταν έτοιμοι να βοηθήσουν ο ένας τον άλλον ανά πάσα στιγμή, πολέμησαν εναντίον των Ναζί.
"Αν η ιστορία ενός πολιτισμού και μιας από τις μεγαλύτερες στιγμές της πρέπει να εκφραστεί μόνο από ένα λογοτεχνικό έργο, τότε στη Σοβιετική Ένωση η ΝΕΑ ΦΡΟΥΡΑ του Α. Φαντέγιεφ μπορεί να χρησιμεύσει ως τέτοιο έργο",
«Η Νέα Φρουρά» είναι ένα νέο εξαιρετικό επίτευγμα της τέχνης του σοσιαλιστικού ρεαλισμού, μια νέα απογείωση του αξιοσημείωτου ταλέντου  του Α.Φαντέγιεφ
«Χρειαζόμαστε τη μεγαλύτερη οργάνωση, την πειθαρχία και την ψυχραιμία, σε συνδυασμό με την λεβεντιά των μπολσεβίκων Δεν αμφιβάλλουμε ότι η νίκη θα είναι δική μας.
Οι συγγραφείς της σοβιετικής χώρας γνωρίζουν το καθήκον τους σε αυτήν την αποφασιστική μάχη».  

Σεργκέι Γκεράσιμοφ

Ο Sergei Gerasimov (Серге́й Апполина́риевич Гера́симов | 1906–1985) ήταν ένας από τους σημαντικότερους σοβιετικούς σκηνοθέτες και σεναριογράφους. Η παλαιότερη σχολή κινηματογράφου στον κόσμο, το VGIK, φέρει το όνομά του. Ο Gerasimov ξεκίνησε την κινηματογραφική του καριέρα ως ηθοποιός το 1924. Αργότερα, του ανατέθηκε να μεταφέρει στην οθόνη λογοτεχνικά κλασικά του σοσιαλιστικού ρεαλισμού. Οι επικές προβολές της νουβέλας “Νέα Φρουρά“ του Α. Φαντέγιεφ  (1948) και του μιχαήλ Σολόχωφ “ο ήρεμος Δον (1957-58)
εκθειάστηκαν ως υποδειγματικές. Κατά τη διάρκεια αρκετών δεκαετιών της διδασκαλίας τους στο VGIK, ο Γκεράσιμοφ και η σύζυγός του Ταμάρα Μακάροβα προετοίμασαν πολλές γενιές Σοβιετικών ηθοποιών. Στην τελευταία του ταινία έπαιξε τον Λέοντα Τολστόι, ενώ η Μακάροβα ήταν η σύζυγος του Έχει πολυάριθμα βραβεία στο ιστορικό του, ενώ υπήρξε για πολλά χρόνια Πρόεδρος και μέλος της Κριτικής Επιτροπής στο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Μόσχας. Το 1967 η ταινία του “ο Δημοσιογράφος” κέρδισε το μεγάλο βραβείο στο 5^ο διεθνές φεστιβάλ της Μόσχας.

Αλεξάντρ Φαντέγιεφ

Συγγραφέας -γεννήθηκε το 1901, από το 1908 ζούσε στην Άπω Ανατολή. Μεγάλωσε σε οικογένεια επαγγελματιών επαναστατών. Όταν σπούδαζε στην Εμπορική Σχολή του Βλαδιβοστόκ (1912-1918) συνδέθηκε με τους μπολσεβίκους -μέλος του ΠΚΚ (μπ) από το 1918.
Το 1923 έγραψε τη νουβέλα “Ενάντια στο ρεύμα” ενώ έγινε πλατιά γνωστός με το μυθιστόρημα “Συντριβή” για τον παρτιζάνικο πόλεμο στην Άπω Ανατολή. Στον Εμφύλιο Πόλεμο αφιερώνει και το μυθιστόρημα “Ο τελευταίος από τους Ουντέγκε”, ενώ στα χρόνια του Μεγάλου Πατριωτικού Πόλεμου έγραψε άρθρα και χρονογραφήματα για τον ηρωικό αγώνα του σοβιετικού λαού.  Μεταπολεμικά δημοσίευσε τη “Νέα Φρουρά” που του χάρισε μια από τις κορυφαίες θέσεις στη σοβιετική λογοτεχνία. Ο Φαντέγιεφ ξανάγραψε κάποια κομμάτια, έπειτα από κριτική που του ασκήθηκε στην Πράβντα το 1947, και κυκλοφόρησε με τη νέα της μορφή το 1951. Η αναθεώρηση δημοσιευμένων έργων, στην καλύτερη περίπτωση, ήταν μια πρακτική που συνηθίζονταν την εποχή εκείνη…

Διετέλεσε μέλος της ΚΕ του ΚΚΡ(μπ) από το 1939, χρονιά που ανέλαβε για πρώτη φορά Γενικός Γραμματέας της Ένωσης Σοβιετικών Συγγραφέων ως το 1944. Ακόμα, επισκέφθηκε την Ισπανία το 1937 κατά τη διάρκεια του Εμφυλίου, παίρνοντας μέρος στο Δεύτερο Συνέδριο Διεθνιστών Συγγραφέων για την Υπεράσπιση της Κουλτούρας. Επίσης, διετέλεσε αντιπρόεδρος του Παγκόσμιου Συμβουλίου Ειρήνης, βουλευτής του Ανώτατου Σοβιέτ ενώ τιμήθηκε και με δύο παράσημα Λένιν.

Στις αρχές της δεκαετίας του 50 άρχισε να εκφράζει πιο συχνά της δυσαρέσκειά του σχετικά με την πολιτική του Κόμματος στον καλλιτεχνικό τομέα, τάση που εκδηλώθηκε και από άλλους την εποχή εκείνη. Συμφωνούσε όμως με τη γενική της κατεύθυνση, κρατώντας τη θέση του. Με το θάνατο του Στάλιν, έγραψε εκθέσεις προς την Κεντρική Επιτροπή –που αγνοήθηκαν, ενώ άρχισε να παραγκωνίζεται από την ηγεσία της Ένωσης Συγγραφέων. Έτσι στις 13 Μαΐου 1956, περίπου δύο χρόνια μετά την απομάκρυνσή του από τη θέση του γραμματέα, αλκοολικός και καταθλιπτικός αυτοκτονεί. Στο σημείωμα της αυτοκτονίας του γράφει:

Προς την Κεντρική Επιτροπή του ΚΚΣΕ

Μου είναι αδύνατο να ζήσω περαιτέρω αφού η τέχνη στην οποία έχω αφιερώσει τη ζωή μου έχει καταστραφεί από την αυτάρεσκη, αδαή ηγεσία του Κόμματος και δεν μπορεί να διορθωθεί πλέον. Τα καλύτερα στελέχη της λογοτεχνίας- που αριθμούν πολύ περισσότερο από όσο θα μπορούσαν καν να φανταστούν οι τσαρικοί σατράπηδες- έχουν βιολογικά εξοντωθεί ή έχουν πεθάνει εξ’ αιτίας της εγκληματικής συνενοχής αυτών της εξουσίας. Οι καλύτεροι άνθρωποι της λογοτεχνίας πέθαναν σε μια αφύσικα νεαρή ηλικία· όλοι οι υπόλοιποι που ήταν ικανοί-ακόμη και στο μικρότερο βαθμό- να παράγουν αληθινά έργα αξίας πέθαναν πριν φτάσουν τα 40–50 έτη.

Η λογοτεχνία- αυτό το Ιερό- δόθηκε για εξόντωση στους γραφειοκράτες και στα πιο οπισθοδρομικά στοιχεία του λαού, και, από τα υψηλότερα δικαιοδοτικά όργανα- όπως τη Διάσκεψη της Μόσχας και το 20^ο Συνέδριο του Κόμματος, ήρθε ένα νέο σύνθημα  ‘’Εμπρός!’’. Η οδός μέσω της οποίας σκοπεύουν να διορθώσουν την κατάσταση προκαλεί αγανάκτηση. Συγκέντρωσαν μια ομάδα από αδαείς, με την εξαίρεση λίγων έντιμων ανθρώπων που βρήκαν τον εαυτό τους ακριβώς στην ίδια κατάσταση διωγμού και επομένως αδυνατούν να πουν την αλήθεια- και τα συμπεράσματά τους είναι βαθιά αντι-Λενινιστικά γιατί προκύπτουν από γραφειοκρατικές συνήθειες, συνοδευμένες από την απειλή του ίδιου ροπάλου.

Με τι αίσθημα ελευθερίας και ανοιχτότητας εισήλθε η γενιά μου στη λογοτεχνία κατά τη διάρκεια της ζωής του Λένιν· τι απεριόριστη δύναμη υπήρχε στην ψυχή μας, και τι όμορφα έργα δημιουργήσαμε και ακόμη θα μπορούσαμε να έχουμε δημιουργήσει!

Μετά το θάνατο του Λένιν μας υποβίβασαν σε επίπεδο παιδιών· μας κατέστρεψαν· μας απείλησαν ιδεολογικά και το αποκάλεσαν  ‘’το πνεύμα του Κόμματος’’. Και τώρα, όταν θα μπορούσαν να διορθωθούν όλα, πρωτογονισμός και αμάθεια- μαζί με μια αισχρή δόση αυτοπεποίθησης- εκδηλώνονται σε αυτούς ακριβώς που υποτίθεται ότι διορθώνουν τα πάντα. Η λογοτεχνία έχει τεθεί υπό τον έλεγχο ατάλαντων, μικροπρεπών, μνησίκακων ανθρώπων. Αυτά τα λίγα άτομα που έχουν διατηρήσει το άγιο φως στις ψυχές τους, βρίσκουν τον εαυτό τους στη θέση των παριών και-λόγω της ηλικίας τους- θα χαθούν σύντομα. Και δεν υπάρχει πλέον κανένα ερέθισμα στην ψυχή για να δημιουργήσουν…

Γεννημένος για σπουδαίο δημιουργικό έργο στο όνομα του Κομμουνισμού, συνδεόμενος με το Κόμμα για σχεδόν 60 χρόνια, με τους εργάτες και τους αγρότες, προικισμένος από τον Θεό με ένα ασυνήθιστο ταλέντο, γέμισα με τις πιο ευγενείς σκέψεις και συναισθήματα, που μπορούν να γεννηθούν μόνο από τη ζωή του λαού, ενωμένου με τις εξαιρετικές ιδέες του Κομμουνισμού.

Αλλά μετατράπηκα σε άλογο που σύρει ένα κατεστραμμένο κάρο. Όλη μου τη ζωή σύρθηκα κάτω από το φορτίο πληκτικών, αδικαιολόγητων, αμέτρητων γραφειοκρατικών καθηκόντων, που ο οποιοσδήποτε θα μπορούσε να έχει φέρει εις πέρας. Και ακόμη και τώρα, όταν συνοψίζεις τη ζωή μου, είναι ανυπόφορο να ανακαλείς το πλήθος από φωνές, επιπλήξεις, κηρύγματα και απλά ιδεολογικά ελαττώματα που έπεφταν βροχή πάνω μου, ένα άτομο στο οποίο οι άνθρωποί μας θα έπρεπε να είναι δικαιολογημένα περήφανοι λόγω της αυθεντικότητας και της πραγματικής σεμνότητας του βαθέως κομμουνιστικού μου ταλέντου. Η λογοτεχνία, ο πολυτιμότερος καρπός της νέας τάξης, έχει εξευτελιστεί, καταδιωχθεί και καταστραφεί. Η αυταρέσκεια των νεόπλουτων στα μεγάλα διδάγματα του Λένιν- ακόμη και όταν ορκίζονται πίστη σε αυτά- έχει οδηγήσει στην πλήρη δυσπιστία μου για αυτούς. Από αυτούς μπορούμε να περιμένουμε χειρότερα από ότι από τον σατράπη Στάλιν. Αυτός τουλάχιστον ήταν μορφωμένος, αυτοί όμως είναι αδαείς.

Η ζωή μου ως συγγραφέα χάνει κάθε νόημα, και αφήνω αύτη τη ζωή με μεγάλη χαρά, βλέποντάς το σαν μια απαλλαγή από αυτή τη θλιβερή ύπαρξη, που μικρότητα, ψέματα και συκοφαντία πέφτουν βροχή πάνω σου. Η τελευταία μου ελπίδα ήταν να πω όλα αυτά στους ανθρώπους που ηγούνται της κυβέρνησης, αλλά στο πέρασμα τριών χρόνων δεν μπόρεσαν να με δεχθούν, παρά τα αιτήματά μου.

Ζητώ να θαφτώ δίπλα στη μητέρα μου.
          Α. Φαντέγιεφ | 13/V.56

Νέα φρουρά/2τομο/ΕΚΔΟΣΕΙΣ <ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΠΟΧΗ>

 

 

Γερμανός: αυτό το κάνατε εσείς; | Πικάσο ΟΧΙ ΕΣΕΙΣ … -85 χρόνια Γκερνίκα

 

Σαν σήμερα 26 Απρίλη 1937:
Οι φασίστες ισοπεδώνουν την Γκερνίκα
(Γκουέρνικα)

Μαινόταν στην Ισπανία ο Εμφύλιος Πόλεμος, όταν η γερμανική πολεμική αεροπορία ισοπεδώνει, ύστερα από ένα βομβαρδισμό τριών ολόκληρων ωρών τη μικρή πόλη στη χώρα των Βάσκων, σκοτώνοντας χίλιους ανυπεράσπιστους άμαχους. Η βάρβαρη καταστροφή της ιερής πόλης Guernica, προκάλεσε την αγανάκτηση των προοδευτικών ανθρώπων όλου του κόσμου. Δεν ήταν μόνο η επέμβαση της Γερμανίας στο πλευρό του Φράνκο κατά των δημοκρατικών, ήταν και ένα σήμα κινδύνου για την ανθρωπότητα από τη φονική ναζιστική πολεμική μηχανή, που απειλούσε πλέον ολόκληρη την Ευρώπη.

Η σαραντάχρονη δικτατορία του Φράνκο εμπόδισε την ιστορική έρευνα σχετικά με τη σφαγή της Γκουέρνικα. Η επίσημη εκδοχή της φρανκικής προπαγάνδας ήταν ότι η πόλη πυρπολήθηκε από τους «ερυθρούς στασιαστές», για τους δικούς τους προπαγανδιστικούς σκοπούς. Φυσικά κανείς δεν μπορούσε να δεχτεί κάτι τέτοιο. Ένα ερώτημα που απασχολούσε τους ιστορικούς ήταν αν ο βομβαρδισμός έγινε με τη συναίνεση των εθνικιστών ή αν οι Γερμανοί έδρασαν ανεξάρτητα, κάνοντας μια γενική δοκιμή των μεθόδων αεροπορικής καταστροφής που επρόκειτο να παίξουν τόσο σημαντικό ρόλο στον επερχόμενο Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Οι Γερμανοί μεταπολεμικοί πολιτικοί πάντως συνέκλιναν στην άποψη ότι για τη σφαγή ευθύνονται από κοινού οι ναζί και ο Φράνκο.

Ο βομβαρδισμός της Γκουέρνικα δεν ήταν η μόνη «συνδρομή» της ναζιστικής Γερμανίας στον Φράνκο. Ο ίδιος ο Χίτλερ υπολόγιζε ότι η «βοήθεια» έφτασε τα 400 εκατομμύρια μάρκα, ποσό αστρονομικό για τα δεδομένα εκείνης της εποχής. Δεν έγινε γνωστός ο αριθμός των Γερμανών που πολέμησαν από τις φασιστικές γραμμές, αλλά το γεγονός ότι από το φρανκικό καθεστώς παρασημοφορήθηκαν 29.113 Γερμανοί αξιωματικοί και στρατιώτες δείχνει το μέγεθος της ανάμειξης.

«Κραυγές παιδιών, κραυγές γυναικών, κραυγές πουλιών», σημείωνε στο ημερολόγιό του ο μεγάλος Ισπανός ζωγράφος Πάμπλο Πικάσο, λίγο πριν καταγράψει στον ομώνυμο πίνακά του την καταστροφή της Γκουέρνικα, κληροδοτώντας στην αιωνιότητα τη μεγαλύτερη αγριότητα του πολέμου.

Πηγή: Ριζοσπάστης

Η Γκερνίκα (Guernica), ένα από τα διασημότερα ίσως έργα του Πικάσο, σε καμβά 3,54Χ7,82μ περιγράφει τη βιαιότητα, την απανθρωπιά και απόγνωση του πολέμου. Ξεκίνησε το έργο Πρωτομαγιά και το ολοκλήρωσε στις 3-Ιουν-1937. Δεν υπάρχουν όπλα, αεροπλάνα, βόμβες και ερείπια αλλά κυριαρχούν –διαμελισμένα, ένας ταύρος κι ένα πληγωμένο άλογο με τέσσερις γυναικείες φιγούρες που ουρλιάζουν κρατώντας νεκρά μωρά.
Ασπρόμαυρο με αποχρώσεις του γκρι, «αφαίρεση του χρώματος και του ανάγλυφου ως διακοπή της σχέσης του ανθρώπου με τον κόσμο, που όταν διακόπτεται, δεν υπάρχει πια η φύση ή η ζωή»

Η διαδικασία της δημιουργίας του αποτυπώθηκε σε μια σειρά φωτογραφιών από την ερωμένη και μούσα του, Dora Maar -σαράντα πέντε σχέδια έχουν σωθεί.
Η σειρά La Femme qui pleure (η γυναίκα που κλαίει) πίνακες με λάδι σε καμβά του Πικάσο (ο τελευταίος δημιουργήθηκε τέλη του 1937) απεικονίζουν τη Ντόρα Μάαρ και συνδέονται στενά με την εικονογραφία της Guernica.

Όταν οι Γερμανοί μπήκαν στο Παρίσι, ένας αξιωματικός του έδειξε σε φωτογραφία τον πίνακα στον ίδιο τον Πικάσο που είχε προσαχθεί ρωτώντας τον: -
“Αυτόν τον πίνακα εσείς τον κάνατε”;
Κι εκείνος απάντησε με θάρρος: “Όχι, Εσείς!”

Με το ξέσπασμα του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, το έργο φυγαδεύτηκε στις ΗΠΑ, για να αποφευχθεί η καταστροφή του και έμεινε στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης της Νέας Υόρκης για πολλά χρόνια όπου το 1974 βανδαλίστηκε με κόκκινη μπογιά …σε ένδειξη διαμαρτυρίας για τη σφαγή του Μι Λάι στο Βιετνάμ.
Το 1981 η Γκερνίκα επιστράφηκε στην Ισπανία και εκτέθηκε αρχικά στο Casón del Buen Retiro και κατόπιν στο Μουσείο ντελ Πράδο, προστατευμένη με αλεξίσφαιρο τζάμι και οπλισμένους φρουρούς και το 1992 στη σημερινή του θέση στο Εθνικό Μουσείο Τέχνης στη Μαδρίτη.
Πρόταση να μεταφερθεί στο Μουσείο Γκούγκενχαϊμ στο Μπιλμπάο, λίγα χιλιόμετρα από την Γκερνίκα, δεν ευδοκίμησε

(προσπάθεια) Αναλυτικής Προσέγγισης

Η Γκερνίκα θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους πίνακες της καριέρας του Πικάσο αλλά και του 20^ού αιώνα, τόσο για το πολιτικό του μήνυμα όσο και για το ύφος της -μείγμα κυβιστικών και εξπρεσιονιστικών στοιχείων που την κάνουν μοναδική.
Αναμφισβήτητα είναι εμπνευσμένη από το ιστορικό πλαίσιο του Ισπανικού Εμφυλίου Πολέμου και την καταστροφή από τους φασίστες (Λεγεώνα Condor) της —υπό τον έλεγχο της Δεύτερης Δημοκρατίας Guernica στη Βισκάγια της Χώρας των Βάσκων (Villa Vasca de Guernica).

Ο Πικάσο εφαρμόζει την τεχνική της ελαιογραφίας σε μεγάλο καμβά. Πρόκειται για έναν πολύχρωμο πίνακα, του οποίου η παλέτα περιλαμβάνει το μαύρο, το γκρι, το μπλε και το άσπρο, έτσι ώστε ο ζωγράφος να αξιοποιεί στο έπακρο τις έντονες αντιθέσεις chiaroscuro που επιτρέπουν αυτά τα χρώματα.
Ο πίνακας αντικατοπτρίζει τη δυαδικότητα δύο σκηνών σε μία: το αριστερό μέρος μοιάζει με το εσωτερικό ενός σπιτιού και το δεξί με το εξωτερικό, και οι δύο ενώνονται και χωρίζονται με κατώφλια.

Από τη σειρά
La Femme qui pleure
(η γυναίκα που κλαίει)

Το κατώφλι είναι ένα σημαντικό σύμβολο στην καλλιτεχνική φαντασία. Αυτό επιτρέπει τη διέλευση από το εσωτερικό προς το εξωτερικό και αντίστροφα, και επικοινωνεί διάφορους χώρους και κόσμους. Επομένως, όταν περνάς οποιοδήποτε κατώφλι, μπαίνεις σε μια επικίνδυνη ζώνη αόρατων αλλά πραγματικών μαχών: συνειδητά και υποσυνείδητα.
Για την ενοποίηση των διαφορετικών όψεων του πίνακα, ο Πικάσο χρησιμοποιεί την τεχνική του συνθετικού κυβισμού, που συνίσταται στη χάραξη μιας ευθείας γραμμής σε όλο τον πίνακα, ενοποιώντας έτσι τις ασύνδετες φόρμες.

Το φως στον πίνακα είναι ζωτικής σημασίας για να δείξει το δράμα και τη σύνδεση μεταξύ των διαφορετικών χαρακτήρων καθώς είναι όλοι φωτισμένοι και όλοι μαζί σε αυτό το βάσανο.

Χαρακτήρες & φιγούρες

Η σύνθεση της Guernica περιλαμβάνει εννέα χαρακτήρες: τέσσερις γυναίκες, ένα άλογο, έναν ταύρο, ένα πουλί (περιστέρι), μια λάμπα και έναν άνδρα.

Γυναίκες

Για τον Πικάσο, οι γυναίκες είναι η φιγούρα που δείχνει τη θλίψη και τον πόνο σε μέγιστο βαθμό:
Δύο γυναίκες φωνάζουν –καλούν τον ουρανό, για δικαιοσύνη μία σε κάθε άκρο του πίνακα που πλαισιώνει τα δεινά. Η γυναίκα στα αριστερά φωνάζει για τη ζωή του γιου της, σύμβολο ίσως ψυχικού πόνου, και μας θυμίζει την εικονογραφία της Pietà.
Η γυναίκα στα δεξιά φωνάζει για τη φωτιά που την κατατρώει με τον Πικάσο να αυξάνει το αίσθημα του εγκλεισμού περιγράφοντάς το σε ένα τετράγωνο.
Οι άλλες δύο γυναίκες δημιουργούν την κίνηση από τα δεξιά προς το κέντρο του έργου. Η μικρότερη φαίνεται κολλημένη στο φως που εκπέμπεται από τη λάμπα στο κέντρο του δωματίου, έτσι το σώμα της (διαγώνια) συμπληρώνει την τριγωνική σύνθεση.
Η άλλη, παρόμοια με φάντασμα, κοιτάζει έξω από ένα παράθυρο κουβαλώντας ένα κερί προς την κατεύθυνση της κεντρικής φιγούρας το άλογο. Είναι η μόνη αιθέρια εικόνα και η μόνη που μπαίνει ή βγαίνει από παράθυρο (ή κατώφλι), μετακινούμενη από τον έναν κόσμο στον άλλο.

Τα ζώα

Πληγωμένο με δόρυ, το άλογο υφίσταται κυβιστικές συσπάσεις του κεφαλιού και του λαιμού.
Από το στόμα του βγαίνει ένα μαχαίρι που έχει γλώσσα, που δείχνει προς την κατεύθυνση του ταύρου -στην αριστερή πλευρά του πλαισίου εκπληκτικά απαθή. Είναι ο μόνος που κοιτάζει το κοινό και επικοινωνεί μαζί του με τρόπο που δεν το κάνουν οι άλλοι χαρακτήρες.
Ο Πικάσο, τη δεκαετία του 1930, έκανε τον ταύρο ένα επαναλαμβανόμενο ζώο στην εικονογραφία του μέχρι και σύμβολο της ζωής του.
Το πουλί (περιστέρι) πολύ λεπτό ανάμεσα στα δύο δυνατά ζώα του πίνακα (ταύρο και άλογο). Αλλά αυτό δεν το εμποδίζει να σκαρφαλώσει στους ουρανούς με τον ίδιο τρόπο που κάνουν οι γυναίκες που πλαισιώνονται σε κάθε πλευρά του πίνακα.

Η λάμπα

Ο βολβός περιγεγραμμένος σε ένα είδος ματιού, με ακτίνες σαν ήλιος, κυριαρχεί σε όλη τη σκηνή και δίνει την αίσθηση της παρατήρησης όλων των γεγονότων από έξω.
Ο εσωτερικός λαμπτήρας παίζει με την ασάφεια και τη δυαδικότητα του να μην ξέρεις αν είναι νύχτα ή μέρα, εσωτερικό ή εξωτερικό. Μας μεταφέρει σε έναν κόσμο έξω από αυτόν τον κόσμο.

Ο άνδρας παριστάνεται από μια ενιαία φιγούρα, στο έδαφος, με τα χέρια απλωμένα και κατακερματισμένα.
Βρίσκεται κατά μήκος του δαπέδου στα αριστερά, βλέπουμε το ακρωτηριασμένο χέρι του, να κρατά ακόμα ένα σπασμένο σπαθί δίπλα σε ένα μόνο μικροσκοπικό λουλούδι που βρίσκεται στο κάτω κέντρο του πίνακα, ίσως αντιπροσωπεύοντας την ελπίδα.
Οι ρίγες στο μπράτσο συμβολίζουν τη μαστίγωση. Αυτό, μαζί με την ανοιχτή του αγκαλιά, μας θυμίζει τη σταύρωση ως ταλαιπωρία και θυσία του ανθρώπου.

Ο Πάμπλο Πικάσο είχε πει τα εξής: Το έργο μου είναι μια κραυγή καταγγελίας του πολέμου και των επιθέσεων των εχθρών της Δημοκρατίας
(...)
Η ζωγραφική δεν είναι για τη διακόσμηση διαμερισμάτων, η τέχνη είναι ένα επιθετικό και αμυντικό όργανο πολέμου ενάντια στον εχθρό. Ο πόλεμος στην Ισπανία είναι η μάχη αντίδρασης ενάντια στο λαό, ενάντια στην ελευθερία. Στην τοιχογραφία που δουλεύω, την οποία θα ονομάσω Guernica, και σε όλα τα τελευταία μου έργα, εκφράζω ξεκάθαρα την αποστροφή μου για τη στρατιωτική κάστα, που έχει βυθίσει την Ισπανία σε έναν ωκεανό πόνου και θανάτου.

Αξίζει να θυμίσουμε και την 1^η μεταφορά στον κινηματογράφο (1951 - ντοκιμαντέρ 13λ  -σκηνοθεσία Robert Hessens + Alain Resnais κείμενα | ποίηση Paul Éluard ακούγονται οι φωνές των María Casares και Jacques Pruvost)

Στο κλαρί οι αστοί

Πολλές προσπάθειες έγιναν στη συνέχεια από αστούς δημοσιολόγους κριτικούς και «κριτικούς» τέχνης να παρουσιάσουν τη Guernica σαν «πίνακα προπαγάνδας», που ανταποκρίθηκε …στους  σκοπούς της ισπανικής αριστεράς, που ο Πικάσο ονόμασε το έργο του «για να ανέβει  κατηγορία» … και «να πολλαπλασιάσει την προβολή του στην Ευρώπη», μετατρέποντάς το σε σύμβολο ενάντια στη φασιστική βαρβαρότητα του ισπανικού πολέμου.

Σε πρόσφατο άρθρο της Macarena García με τίτλο ¿Y si el ‘Guernica’ contara otra historia? και αν η Guernica είπε μια άλλη ιστορία; (στο οποίο κάνει κριτική για το ομώνυμο βιβλίο του José María Juarranz de la Fuente -2019), αναφέρεται ότι το έργο θα είχε αρχίσει να γίνεται πραγματοποιήθηκαν πριν γίνουν γνωστοί οι βομβαρδισμοί.
Το αρχικό θέμα θα ήταν, σύμφωνα με τον Juarranz, μια αυτοβιογραφική οικογενειακή αφήγηση του ζωγράφου, η οποία διέρχεται από την ιστορία του με τη μητέρα του, τους εραστές του και την κόρη του, που επρόκειτο να πεθάνει μετά τη γέννα. Αυτή η υπόθεση θα είχε ήδη προταθεί από τον Daniel-Henry Kanhweiler, έμπορο έργων τέχνης και βιογράφο του ζωγράφου από τη Μάλαγα.

Ο ταύρος –λένε αντιπροσωπεύει την αυτοπροσωπογραφία του Πικάσο, η γυναίκα με το λιποθυμισμένο παιδί την ερωμένη του Marie Thèresse Walter και την κόρη της Maya τη στιγμή της γέννησης και το άλογο την πρώην σύζυγό του Olga Koklova και η μυτερή γλώσσα τις σκληρές συζητήσεις του με πριν τον χωρισμό τους.
Όσο για τη γυναικεία φιγούρα που κρατά μια λάμπα που βγαίνει από παράθυρο, ο Χοσέ Μαρία τη συσχετίζει με τη μητέρα του καλλιτέχνη την ώρα του σεισμού που βίωσαν στη Μάλαγα...

Με ΑΠΟΨΗ

85 χρόνια μετά τη Γκερνίκα μαίνεται ένας ακόμη ιμπεριαλιστικός πόλεμος –αυτός της Ουκρανίας.

Ο Πικάσο απαντά …«Πώς έγινα κομμουνιστής»
«Η προσχώρησή μου στο Κομμουνιστικό Κόμμα είναι η λογική συνέπεια όλης μου της ζωής, όλου μου του έργου γιατί, είμαι υπερήφανος γι' αυτό, δεν πήρα ποτέ τη ζωγραφική σαν διασκέδαση ή ψυχαγωγία. Θέλησα με το σχέδιο και το χρώμα, αυτά ήταν τα όπλα μου, να μπω όσο μπορούσα πιο μέσα στην ανθρώπινη ψυχή, πιο βαθειά στη γνώση του κόσμου που μας λυτρώνει κάθε μέρα και περισσότερο. Προσπάθησα με το δικό μου τρόπο να εκφράσω αυτό που νόμιζα πιο αληθινό, πιο δίκηο, πιο υψηλό, κι όλοι οι μεγάλοι καλλιτέχνες ξέρουν καλά πως αυτό είναι και το πιο ωραίο.
...Ναι, τώρα ξέρω πως αγωνίστηκα με τη ζωγραφική μου πάντα σαν αληθινός επαναστάτης, κατάλαβα όμως ταυτόχρονα πως αυτό μόνο δε φτάνει. Τα τελευταία τούτα χρόνια της τρομερής καταπιέσεως μου δείξανε πως είχα την υποχρέωση να πολεμήσω όχι μόνο με την τέχνη μου μα με ολόκληρο το είναι μου.

Και τότε πήγα προς το Κομμουνιστικό Κόμμα χωρίς τον παραμικρό δισταγμό, γιατί στο βάθος είμουνα πάντα μαζί του. Ο Ελυάρ, ο Αραγκόν, ο Κασσόν, ο Φουζερόν, όλοι μου οι φίλοι το ξέρουν καλά, κι αν ως τα τώρα δεν είχα προχωρήσει επίσημα, αυτό οφείλονταν σε ένα είδος "αφέλειας" γιατί νόμιζα πως το έργο μου κι η καρδιά μου που είτανε μαζί του φτάνανε. Μέσα μου όμως πάντα αυτό ήταν το Κόμμα μου. Μήπως δεν είν' αλήθεια πως το ΚΚ είναι εκείνο που προσπάθησε περισσότερο να γνωρίσει και ν' αναστηλώσει τον κόσμο, να κάνει τους σημερινούς και τους αυριανούς ανθρώπους πιο λεύτερους, πιο ευτυχισμένους, με καθάρια και τίμια σκέψη; Δεν είν' αλήθεια πως οι κομμουνιστές δείχτηκαν οι πιο θαρραλέοι τόσο στη Γαλλία, όσο και στην ΕΣΣΔ και στην Ισπανία μου; Γιατί τάχα να διστάζω; Μήπως από φόβο μην αναλάβω υποχρεώσεις; Ομως αντίθετα ποτές δεν ένοιωσα τον εαυτό μου τόσο λεύτερο, τόσο ολοκληρωμένο...
Κι ακόμα βιαζόμουνα τόσο να βρω μια πατρίδα. Είμουνα πάντα εξόριστος, τώρα δεν είμαι πια. Περιμένοντας την ώρα που η Ισπανία θα μπορέσει επιτέλους να με δεχτεί, το Κομμουνιστικό Κόμμα Γαλλίας άνοιξε την αγκαλιά του και με δέχτηκε. Μέσα σ' αυτό βρήκα ανθρώπους που περισσότερο εκτιμώ, τους πιο μεγάλους σοφούς, τους πιο μεγάλους ποιητές, κι ακόμα όλες αυτές τις υπέροχες φυσιογνωμίες των Παριζιάνων επαναστατών που είδα τις μέρες του Αυγούστου.
Κι είμαι πάλι ανάμεσα στ' αδέλφια μου».

Δείτε και Πάμπλο Πικάσο (του Γιώργου Μηλιώνη): Ο πίνακας ζωγραφικής είναι όπλο!