Dayereh _ Νταγερέ …"Βάρα Νταγερέ"!!

Αγαπημένα ακούσματα, όταν πριν 25+χρόνια, έκανα το πρώτο ταξίδι στο Ιράν __Νταγερέ …νταγερέ… νταγερέ ΝΑΙ! Στο Ιράν, με το παπαδαριό να ελέγχει τα πάντα και οι ιμπεριαλιστές να το έχουν στο μάτι. Στο Ιράν με τις μαυρομάτες πανέμορφες γυναίκες "Βάρα Νταγερέ"!! λοιπόν _από τα Περσικά (dâyere _dayereh دایره): παραδοσιακό μουσικό όργανο σαν το δικό μας το ντέφι. Αποτελείται από τσιτωμένη μεμβράνη δέρματος (ανοιχτή η μία πλευρά) με σώμα παρόμοιο με ένα πλαίσιο, πάνω σε ξύλινο στεφάνι με (η χωρίς) κύμβαλα _σημαίνει και κύκλος.

Αλλιώς  doyra, dojra, dajre, doira, dajreja, αραβικά  دَائِرَة (dāʔira).
Σε διάφορες περιοχές του Ιράν είναι γνωστό με ονόματα όπως dāyre, dārye, dāryeh, deyreh, dāvreh, dyāreh, dab, dap, daf, dezireh, das dāyereh, dāyereh zangi, ghāvvāl, arbuneh, sammā, dyehehs κ.λπ.
Το ένα μέρος είναι ντυμένο με δέρμα και στην εσωτερική μεμβράνη του πλαισίου είναι στερεωμένο με διάφορους τρόπους δαχτυλίδι, μεταλλικά κύμβαλα, κουδουνίστρες, καμπάνες και μεταλλικά καπάκια.
Το dāyereh κρατιέται με το ένα χέρι και παίζεται με δύο.

Ο επαναστάτης κομμουνιστής Κώστας Βάρναλης μας άφησε το άσβεστο φως που πάντα καίει...

ΤΣΙΓΓΑΝΙΚΟ - Κώστας Βάρναλης _Μουσική - Κιθάρα: Γιώργος Φουντούλης γνωστός Έλληνας κιθαρίστας και συνθέτης με πλούσια καλλιτεχνική και εκπαιδευτική δράση στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Γεννήθηκε στο Βόλο το 1964. Είναι ιδρυτής και διευθυντής του Ωδείου Φουντούλη, καλλιτεχνικός διευθυντής του Παγκόσμιου Θερινού και Χειμερινού Φεστιβάλ Κιθάρας Βόλου, καθώς και πρόεδρος της International Art Society & Academy. Ερμηνεία: Μαρίνα Βολουδάκη Με κύριο άξονα την συνύπαρξη του λόγου και της μουσικής, η Μαρίνα ερμηνεύει μελωδίες ποιητών που άφησαν ανεξίτηλα το σημάδι τους στο χρόνο, δίνοντας έτσι μέσα από τη δύναμη της απλότητας μια νέα ποιητική πνοή και στην “από-ποίηση” της πολυσύνθετης _ απρόσιτης πλευράς στη ζωή μας.

Το καράβι που μετέφερε εξόριστους
στον Άη Στράτη.
Στην κάτω σειρά, με τον μπερέ ο Δ. Γληνός
και με την τραγιάσκα ο Κ. Βάρναλης

Σε ορισμένες περιοχές του Ιράν κρατιέται ανάποδα στα δύο πόδια ενώ κάθεται και έτσι παίζεται. Οι “νταγιέρες” που είναι διαδεδομένες στις διάφορες περιοχές της χώρας διαφέρουν ως προς τη δομή τους κυρίως για τον τρόπο και τον τύπο προσάρτησης των κουδουνισμάτων, των κρίκων, των καπακιών και των κουδουνιών που ενώνονται στην εσωτερική μεμβράνη του σώματος ή στο πλαίσιο. Το dayereh παίζεται μαζί με τα όργανα που είναι κοινά σε κάθε περιοχή, συνήθως κατά τη διάρκεια γάμων και πάρτι.

Η φίλη η Μυρτώ, όντας φουλ σινεφίλ (και πολύ με τσατίζει αυτό _όχι το σινεφίλ, αλλά που κάνει συνέχεια την έξυπνη) μου θυμίζει την καταπληκτική ταινία Dayereh (2000 _εδώ την είπαν “ο κύκλος”) του μεγάλου Jafar Panahi _δείτε Αφιέρωμα ιρανικός κινηματογράφος, με Maryiam Palvin Almani, Nargess Mamizadeh, Mojgan Faramarzi _την είδα πάνω από μια φορά…

Τρεις γυναίκες βγαίνουν από τη φυλακή με προσωρινή άδεια. Η ανάγκη τους για εξεύρεση χρημάτων, προκειμένου να ξεφύγουν από την ταπεινωτική και εξευτελιστική  κατάσταση στην οποία βρίσκονται, θα τις οδηγήσει σε απελπισμένες κινήσεις. Η μία, χωρίς τα απαραίτητα έγγραφα και υποχρεωτική αντρική «συνοδεία» για το ταξίδι που θέλει να κάνει, πρέπει να πει ψέματα και να ικετεύσει, μόνο και μόνο για να μπορέσει να αγοράσει ένα εισιτήριο για το λεωφορείο που θα την οδηγήσει μακριά από την πόλη. Η άλλη, ανύπαντρη, που είναι έγκυος σκοπεύει να κάνει έκτρωση, αλλά αντιμετωπίζει την εκδίωξή της  από το πατρικό της σπίτι και  απειλές από τα αδέλφια της ότι θα την σκοτώσουν αν το επιχειρήσει.

Το “ Dayereh” του πολυβραβευμένου Τζαφάρ Παναχί, αποτελεί μια συγκλονιστική μαρτυρία, για την ζωή των γυναικών στο Ιράν. Αυτή η ταινία, βραβευμένη με το Χρυσό Λιοντάρι στο Φεστιβάλ Βενετίας το 2000 και  απαγορευμένη στο Ιράν, περιγράφει τις παράλληλες πορείες τριών γυναικών, στην αστυνομοκρατούμενη και ισλαμοκρατούμενη  Τεχεράνη. Οι ηρωίδες, θύματα μιας παράλογης νομοθεσίας, που έχει θέσει ολόκληρο το γυναικείο φύλο σε κατάσταση διωγμού, βγαίνοντας από την φυλακή βρίσκονται εγκλωβισμένες σε μια χώρα που δεν είναι παρά μια άλλη απέραντη «ανοιχτή» φυλακή, αφού όταν είσαι γυναίκα στο Ιράν τα πάντα απαγορεύονται -ακόμα και να καπνίσεις ένα τσιγάρο στο δρόμο. Ποτέ δεν μαθαίνουμε για ποιο λόγο αυτές οι γυναίκες βρέθηκαν στη φυλακή, ούτε ποτέ εξακριβώνουμε την πιθανή ενοχή ή αθωότητά τους, καθώς ζουν σ' έναν κόσμο διαρκούς επιτήρησης, νομοτελειακής, σχεδόν αρχέγονης ανισότητας και αποκλεισμού. Η κάμερα του σκηνοθέτη με ρεαλιστική δύναμη και αφηγηματική τόλμη (παρ)ακολουθεί τις ηρωίδες του στις αδιέξοδες διαδρομές και συναντήσεις τους,  μέσα στους δρόμους της πόλης, την απεγνωσμένη αναζήτηση  σημείων διαφυγής από μια κοινωνία ακραίας καταπίεσης και ολοκληρωτισμού. Οι προσωπικές ιστορίες τους καθώς εναλλάσσονται, δημιουργούν έναν φαύλο κύκλο   αδικίας, κοινωνικού αποκλεισμού, διακρίσεων, ανισοτήτων και παροιμιώδους καταπάτησης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Ο Τζαφάρ Παναχί, με μεγάλη σκηνοθετική μαεστρία, δημιουργεί μέσα από το σχήμα του κύκλου -το οποίο συνεχώς επαναλαμβάνεται μέσα στην ταινία- έναν κλειστό χώρο, εγκλωβίζοντας  τις ηρωίδες του σ΄ έναν αποπνικτικό κόσμο  που βρίσκεται υπό αδιάκοπη επιτήρηση, με προαιώνιες ανισότητες  που επιβάλλουν οι μεσαιωνικοί θρησκευτικοί κανόνες. Αυτός όμως, ο ασφυκτικός κόσμος επιτήρησης και εκφοβισμού δεν μπορεί να εξαλείψει την αδάμαστη θέληση, τη δύναμη και το κουράγιο αυτού του «κύκλου των χαμένων  γυναικών». Η ασήμαντη -αλλά τόσο θαρραλέα- πράξη της τελευταίας γυναίκας του «κύκλου»,  το άναμμα ενός τσιγάρου, είναι μια πράξη εξέγερσης, συνειδητής αντίστασης, ένα μήνυμα ελπίδας.  Ίσως τελικά ο αποτρόπαιος  κύκλος μπορεί να σπάσει.
__Ιράν, Ιταλία, Ελβετία 2000
Χρυσό Λιοντάρι Φεστιβάλ Βενετίας & Βραβείο της Fipresci

"Βάρα Νταγερέ": …γνωστό τραγούδι του Απόστολου Καλδάρα σε στίχους Λευτέρη Παπαδόπουλου με Χάρις Αλεξίου-Γιώργο Νταλάρα από το άλμπουμ Βυζαντινός

_________________

Το ποίημα του Βάρναλη έχει δημοσιευτεί στο Ριζοσπάστη, επίσης στα “Θέματα Παιδείας“ τ.41-42 _Ειδικό τεύχος αφιερωμένο στον Κώστα Βάρναλη
Θυμίζουμε πως η ΚΕ του ΚΚΕ, έκανε το 2011 διήμερο (16-17 Απρίλη) επιστημονικό συμπόσιο-συνέδριο για τον Κώστα Βάρναλη με θέμα «Κώστας Βάρναλης, φως που πάντα καίει» στην έδρα της ΚΕ, στον Περισσό. Με 10άδες επιστήμονες _απηύθυναν χαιρετισμό η τότε ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, Αλέκα Παπαρήγα, και ο (τότε) Γραμματέας του ΚΣ της ΚΝΕ Θοδωρής Χιώνης.
Τέχνη για το λαό, τον αγώνα, το σοσιαλισμό – κομμουνισμό (χαιρετισμός της Αλέκας Παπαρήγα, στο Συνέδριο του ΚΚΕ – Απρ 2011 για τον Κώστα Βάρναλη)

Κώστας Βάρναλης
"Τσιγγάνικο" _ Βάρα γερά τόν νταγερέ

Βάρα γερά τόν νταγερέ, πιωμένε μου λεβέντη!
Κορδέλλα κόκκινη κρεμώ στόν άγριο εσέ ζουρνά σου!
Φλουρί κολλώ στό στήθος σου, ξυπόλυτη χορεύτρα!
Στρογγυλοπαίζει σου η κοιλιά κι ο κόρφος σου πετάει
τά μπρούτζινα γιορτάνια σου καί τά χοντροβραχιόλια.
Παίζει τό μαύρο μάτι σου, μαργιόλικο, μεγάλο,
καί φέρνει ο λάγνος σου χορός τήν πεθυμιά της νύχτας!...
Κρασί άς μή παύσουν τ' άταχτα μουστάκια μας νά στάζουν!...
Έ σύ, πατέρα! Η κόρη σου 'πόψε τό παραμύθι
θα μου είπει τό τσιγγάνικο πά' στό προσκέφαλό μου!...

Πιωμένε μου λεβέντη! _λεβέντισσα, εννοεί προφανώς Ο Βάρναλης, τρελαινόταν από την ομορφιά (και τη σάρκα) του “αδύνατου” φύλου και έγραψε _ως γνωστό, λίγο πριν “φύγει”, για τα “Μουνάκια”

Μουνάκια φλογισμένα σαν τα ρόδα
Σαν του νεοφούρνιστου ψωμιού τη θραψερή ζεστοβολιά
Μες τα τρεμόπαχα μεριά σας
που ονειρεύεστε νυχτιές οργιακές
Παρθενικά μουνάκια!
αργοσαλεύουν τα χειλάκια
τα χνουδωτά!
Σαν γαρούφαλλων ανεμόσειστα φυλλάκια
Σαν στοματάκια διψασμένα
από ποια δίψα;
Και κάπου-κάπου αργοκυλά
στων διακαμένων σας χειλιών την άκρη
της βαρβατίλας καβλομύριστο ένα δάκρυ!