Βολιβία: η "Σφαγή του Οκτώβρη"

(τέτοιες μέρες το 2003)
Κορυφώνεται ο αγώνας του λαού -πόλεμος για το φυσικό αέριο και τους υδρογονάνθρακες γνωστός και ως «Σφαγή του Οκτωβρίου», στη Βολιβία.
Περισσότεροι από 80 δολοφονήθηκαν από το στρατό μετά από μαζικές κινητοποιήσεις ενάντια στο ξεπούλημα των ενεργειακών πηγών της χώρας στις ΗΠΑ.

Στα τέλη Σεπτέμβρη -αρχές Οκτώβρη 2003, ξεκίνησαν μαζικές λαϊκές κινητοποιήσεις από τα μεγάλα συνδικάτα -τις συνομοσπονδίες εργατών (Central Obrera Boliviana -COB), εργατών γης (Confederación Sindical Única de Trabajadores Campesinos de Bolivia) το κίνημα ιθαγενών Pachakuti (Movimiento Indígena Pachakuti) κά., ενάντια στην σχεδιαζόμενη παράδοση των φυσικών πόρων στις ΗΠΑ μέσω λιμένων της Χιλής.

Παρά το ότι οι διαδηλώσεις ήταν ειρηνικές ο τότε –επαγγέλματος businessman, πρόεδρος  Gonzalo Sánchez de Lozada αποφάσισε να στείλει στρατό και αστυνομία για την καταστολή, με το λαό να  ζητά την παραίτηση του.

Ο "Πόλεμος του Νερού "

Αγωνιστικός προάγγελος, τρία χρόνια νωρίτερα μια σειρά διαδηλώσεων στην Cochabamba ενάντια στην ιδιωτικοποίηση του πόσιμου νερού.

Τον Φεβρουάριο του 2000, με αβάντα της Παγκόσμιας Τράπεζας, η πολυεθνική Bechtel υπέγραψε σύμβαση με τον τότε πρόεδρο της Βολιβίας Hugo Banzer, για την ιδιωτικοποίηση της υπηρεσίας ύδρευσης στην Cochabamba (μεγάλη περιοχή και υψίπεδο στο κέντρο της χώρας).
Η επίσημη ανάθεση ήταν στην Aguas del Tunari, μια επιχειρηματική Κ|Ξ της Bechtel με την αμερικανική Edison, τις εταιρείες Politropolis SA, την Ισπανική Abengoa SA κά. που αύξησαν τις τιμές αρχικά πάνω από 50% και στη συνέχεια 300% (!!) με αναγκαστικά μέτρα είσπραξης.
Σύμφωνα με δημοσιεύματα της εποχής λαϊκές οικογένειες σταμάτησαν να στέλνουν τα παιδιά τους από στα σχολεία και δεν πήγαιναν στο γιατρό λόγω των τιμών του νερού.
Κηρύχθηκε τότε στρατιωτικός νόμος και η αστυνομία της Βολιβίας μιλάει για έναν (17 ετών…) νεκρό 121 τραυματίες και 172 συλλήψεις διαδηλωτών και, εν μέσω κατάρρευσης σχεδόν της εθνικής οικονομίας, και αυξανόμενων διαδηλώσεων αναταραχής, η κυβέρνηση της Βολιβίας ακύρωσε τη σύμβαση με την Bechtel, που ξεκίνησε νομική διαδικασία, ζητώντας αποζημίωση 25 εκατομ. $...

Ο de Lozada φυγόδικος

Αντιμέτωπος με τον θλιβερό αριθμό δολοφονημένων και τις κινητοποιήσεις να αυξάνονται, ο Sánchez de Lozada αποφάσισε να εγκαταλείψει τη χώρα και την κοπάνησε κανονικά για την Ουάσινγκτον. Στις 17 Οκτωβρίου 2003, διαβάστηκε στο κογκρέσο η επιστολή του πρώην προέδρου που παραιτήθηκε διαφεύγοντας και από τη δικαιοσύνη.
Χρόνια μετά -το 2011, η Βολιβιανή Δικαιοσύνη καταδίκασε 15 στρατιωτικούς σε φυλάκιση, καθώς και δύο πρώην υπουργούς της διοίκησης de Lozada. Μεταξύ των καταδικασθέντων είναι οι πρώην στρατηγοί Roberto Claros, Juan Veliz, José Oswaldo Quiroga και οι πρώην ναύαρχοι Luis Alberto Aranda και Gonzalo Rocabado.

Μετά τις καταδικαστικές αποφάσεις, ο δικηγόρος των θυμάτων της σφαγής, Rogelio Mayta, επεσήμανε ότι στάθηκε δυνατό να επαληθευτεί με κάθε λεπτομέρεια η καταστολή του στρατού εναντίον του πληθυσμού, «καθένα από τα σενάρια σύγκρουσης, θανάτου, τραυματισμού, καθώς επίσης βασανιστήρια και καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Αποδείχθηκε επίσης η ηθική αυτουργία του Προέδρου Gonzalo Sánchez de Lozada, υπουργών και στελεχών των ΕΔ, οι οποίοι είχαν εξουσία και διοίκηση χωρίς να παρίστανται στις συγκρούσεις ».

(σσ.)
Η πρώην κυβέρνηση Έβο Μοράλες ζήτησε ανεπιτυχώς την έκδοσή του Sánchez de Lozada από τις ΗΠΑ για να δικαστεί, ενώ συγγενείς των θυμάτων επιδίωξαν εξωδικαστική αποζημίωση για τις δολοφονίες με βάσει του Καταστατικού Αλλοδαπών Αδικημάτων (Torture Victim Protection Act -ATS). Πρόκειται για νομοθέτησμα (επίσημη ονομασία «Νόμος για την προστασία των θυμάτων βασανιστηρίων του 1991») που επιτρέπει την κατάθεση πολιτικών αγωγών στις Ηνωμένες Πολιτείες εναντίον ατόμων που , ενεργώντας με επίσημη ιδιότητα για οποιοδήποτε ξένο έθνος, διέπραξε βασανιστήρια και|ή εξώδικες δολοφονίες. Οι ενάγοντες μπορεί να είναι Αμερικανοί ή μη πολίτες.
Το 2014, το Περιφερειακό Δικαστήριο των ΗΠΑ στη Φλόριντα αποφάσισε ότι η υπόθεση θα μπορούσε να προχωρήσει βάσει του παραπάνω νόμου (TVPA). Η δίκη, η οποία ξεκίνησε στις 5-Μαρτ-2018, διαπίστωσε ότι ο ντε Λοζάντα και ο πρώην υπουργός Άμυνας του «δεν ευθύνονται για τον θάνατο πολιτών, αφού δεν υπάρχουν επαρκή αποδεικτικά στοιχεία». Παρ 'όλα αυτά, στις 3- Αυγ-2020, το Εφετείο Πρωτοδικών αναιρεί αυτή την απόφαση, σε αναμονή …(;;).

"Ημέρα Εθνικής Αξιοπρέπειας"

Ο πρώην πρόεδρος Έβο Μοράλες καθιέρωσε το 2013 την «Ημέρα Εθνικής Αξιοπρέπειας», όπου τιμούνται τα θύματα της καταστολής και αναδεικνύεται η αγωνιστικότητα τους.

«Αποτίνω φόρο τιμής στους αδελφούς που έχασαν τη ζωή τους και στους εκατοντάδες τραυματίες που υπερασπίστηκαν τους φυσικούς πόρους του έθνους»

Μέσω πανηγυρικών πράξεων, ο Μοράλες επανέλαβε ότι αυτό το γεγονός μεταφράζεται στον αγώνα του λαού της Βολιβίας για την αξιοπρέπεια της χώρας και στην αποτυχία του νεοφιλελεύθερου μοντέλου.
Το διάταγμα, αποσκοπεί στη δικαίωση «της θυσίας των αγωνιστών» και υποχρεώνει τις αρχές να οργανώνουν κάθε χρόνο εκδηλώσεις φόρου τιμής.