Squid Game – “Το Παιχνίδι του Καλαμαριού” μια άρρωστη όσο κι ο καπιταλισμός σειρά

Η Νότια Κορέα (έκταση ~75% της Ελλάδας - πληθυσμό όμως ~52.000.000) προβάλλεται από τους αστούς δημοσιολόγους σαν χαρακτηριστικό παράδειγμα ανάπτυξης, η «ασιατική τίγρη» καπιταλιστικής ευημερίας. Με ετήσιο ρυθμό καπιταλιστικής ανάπτυξης 3,7% το 2013, κατέχει αρκετές πρωτιές παγκοσμίως ευθέως ανάλογες με την ένταση της εκμετάλλευσης, τη δυστυχία, τη φτώχεια και τα βάσανα του εργαζόμενου λαού.
Με Α.Ε.Π. (PPP 2016) 1.934,033 δισ.$ — Κατά κεφαλή 37.740$, Α.Ε.Π. (Ονομαστικό) 1.411,246 δισ.$ (7πλάσιο από το δικό μας) — Κατά κεφαλή 27.538$ (το δικό μας 18.613$), ΔΑΑ 2018 ‑Δείκτης Ανθρώπινης Ανάπτυξης (Human Development Index, HDI) Αύξηση 0,906 – πολύ υψηλός …
Ο συντελεστής Τζίνι είναι μέτρηση στατιστικής διασποράς κατανομής εισοδήματος | πλούτου (αναπτύχθηκε το 1912 στο βιβλίο του κοινωνιολόγου Corrado Gini, Variabilità e mutabilità «μεταβλητότητα και ευμεταβλητότητα» είναι το πιο συχνά χρησιμοποιούμενο μέτρο της ανισότητας).
Μετράει την ανισότητα μέσω μιας κατανομής συχνοτήτων (επίπεδα εισοδήματος): Ο (θεωρητικά) μηδενικός συντελεστής εκφράζει την τέλεια ισότητα (όλοι έχουν το ίδιο εισόδημα) και ο [1] -ή 100% εκφράζει τη μέγιστη ανισότητα (πχ., για ένα κράτος, όπου μόνο ένα άτομο έχει όλο το εισόδημα και οι άλλοι σχεδόν τίποτε)

Μια χώρα με όλα τα χαρακτηριστικά του σάπιου συστήματος: το 1992 η πρώτη κυβέρνηση συνασπισμού (επικεφαλής το Δημοκρατικό Φιλελεύθερο Κόμμα σε συνεργασία με “ανεξάρτητους”), στη συνέχεια το 1^ο “πρόγραμμα εκκαθάρισης του δημόσιου βίου” ενάντια στη διαφθορά, με ποινικές διώξεις παραιτήσεις εκατοντάδων κρατικών αξιωματούχων και καταδίκες.
Το 1996 καταδικάζεται σε θάνατο ο πρόεδρος Τσον Τουχουάν (για “προδοσία και διαφθορά”, επίσης και για το ρόλο του στο πραξικόπημα του 1979 και τη σφαγή 200 πολιτών στην πόλη Κουάνγκτζου, το 1980), ενώ ο Ρο Τάε Βου (πρώην πρόεδρος) σε 22χρονη φυλάκιση.
Φιλελεύθεροι και (σοσιαλ)δημοκράτες εναλλάσσονται στην εξουσία από το 2003 (Ρο Μου Χιουν… Χαν Ντουκ-Σου, το 2013 ο Λι Μιουνγκ-μπακ… δύσκολα τα ονόματα και άνευ σημασίας), ενώ το 2012 εξελέγη η πρώτη γυναίκα πρόεδρος της χώρας, η Παρκ Γκέουν-χε, κόρη του δικτάτορα Παρκ Τσουνγκ-Χε, που καθαιρέθηκε από την Εθνοσυνέλευση τρία χρόνια μετά κοκ… (το 2017, νέος πρόεδρος εξελέγη ο Μουν Τζε-ιν).
Σύμφωνα με τον συντελεστή Gini, ο οποίος μετρά τον δείκτη ανισότητας μιας χώρας, η Νότια Κορέα βρίσκεται (στοιχεία ΟΟΣΑ) στο 0,35 ‑κάτω (σσ. δηλ. καλύτερα) από το 0,46 της Χιλής και του Μεξικού, ή ακόμα κι από το 0,39 των ΗΠΑ, αν και εξακολουθεί να απέχει πολύ από το 0,29 της Γαλλίας ή το 0,26 της Δανίας (βλ και σχετικό σημείωμα του BBC)
Κυριαρχεί ο τριτογενής παρασιτικός –“υπηρεσίες”, τομέας (54% -69% των εργαζόμενων) με τάσεις περαιτέρω αύξησης. Σημαντικό μέρος του σχετίζεται με τις συναλλαγές και τους πιστωτικούς - τραπεζικούς οργανισμούς, μεγαλύτερος από τους οποίους είναι η Τράπεζα της Κορέας, η οποία εκδίδει το εθνικό νόμισμα.

Μετά τα Gisaengchung «Παράσιτα» (νικήτρια Όσκαρ 2020 - βαθμολογία IMDB 8.5|10), όπου η Σεούλ με τις εικόνες και τις ιδιαιτερότητες της δεν απέχει από τον κόσμο της οικονομίας κοινωνικής ανισότητας, είναι σαφές ότι οι σούπερ-εκατομμυριούχοι και οι μεγάλοι επιχειρηματίες είναι παράσιτα των μεγάλων φτωχών μαζών του πλανήτη, προϊόντα εκμετάλλευσης εκείνων που γίνονται καθημερινά φτωχότεροι, όπως επεσήμανε ο οικονομολόγος Ha-Joon Chang σε συνέντευξή του, τη σαρωτική επιτυχία των BTS στα αμερικάνικα και ευρωπαϊκά τσαρτ και το ρομαντικό τηλεοπτικό δράμα “Προσγείωση στον Έρωτα” (Sa-rang-eui bul-sa-chak Crash Landing on You –βαθμολογία 8.8|10) και αρκετές ακόμη “επιτυχίες” του κυρίαρχου Netflix η Νότια Κορέα δίνει το απόλυτα άρρωστο –όπως και η κοινωνία της σύγχρονο θρίλερ | δημοφιλή σειρά, απ’ όπου δεν λείπει η δαμόκλεια –εν είδει βρυκόλακα, σπάθη του βόρειου γείτονα (όπως ακριβώς –θυμίζουμε και στα “παράσιτα”)

Το “παιχνίδι” του Καλαμαριού

Νότια Κορέα, σήμερα. O Σονγκ Γκι-χαν –κλασσική περίπτωση λούμπεν προλετάριου, χρωστάει τεράστιο ποσό σε τοκογλύφους, είναι άνεργος, τζογαδόρος και σε απελπιστική κατάσταση. Η γυναίκα του τον έχει εγκαταλείψει παίρνοντας μαζί της τη 10χρονη κόρη του και τον συντηρεί η μάνα του που πουλάει χόρτα στη λαϊκή.
Ενώ περιμένει το τρένο, τον πλησιάζει ένας καλοντυμένος άντρας και του προτείνει να παίξουν ένα παιδικό παιχνίδι, το Ddakji. Αν κερδίσει, θα του δώσει 100.000 γουόν (1€=1338 γουόν –δείτε εδώ για σύγκριση), αν χάσει, η τιμωρία θα είναι ένα χαστούκι στο μάγουλο. Ο Γκι-χαν είναι καχύποπτος αλλά δέχεται να παίξει και μαζί με τα 100 χιλιάδες γουόν που κερδίζει παίρνει και μια κάρτα με το τηλέφωνο μιας εταιρείας που διοργανώνει ένα “μεγάλο ομαδικό παιχνίδι”.

Τίποτα δεν είναι “υποχρεωτικό”, κανείς δεν τον “αναγκάζει” να δηλώσει συμμετοχή, όλοι οι παίχτες συμμετέχουν με τη θέλησή τους, τηλεφωνούν και κανονίζουν την ώρα και το μέρος που θα τους παραλάβει ο απεσταλμένος της εταιρείας για να τους μεταφέρει στο μυστικό σημείο του παιχνιδιού.
456 είναι τελικά οι κάθε ηλικίας ετερόκλητης προέλευσης αλλά κοινωνικής διαστρωμάτωσης που τους έχει φτάσει στα όριά τους, με μεγάλα χρέη και προσωπικά αδιέξοδα, που θεωρούν ότι δεν έχουν τίποτα να χάσουν, γιατί ο νικητής του παιχνιδιού θα γίνει πάμπλουτος και θα λύσει όλα του τα προβλήματα. Από μικροαστούς μέχρι λούμπεν –κανείς από την εργατική τάξη.
Παρεμπιπτόντως –να πούμε πως οι κορεάτικες σειρές (και έχουμε δει αρκετές), ουδέποτε ασχολήθηκαν με εργαζόμενους: βασικά –και δε μιλάμε για τις “επικές-ιστορικές”, προβάλουν ή μια μεσαία τάξη της “καλής κοινωνίας” που παλεύει για το “καλό της χώρας”, ενάντια στη διαφθορά ή τους καλούς-κακούς αστυνομικούς ή το περιθώριο.

Όσοι αποφασίσουν να δοκιμάσουν τι εστί καλαμάρι ανεβαίνουν σε ένα αυτοκίνητο όπου ναρκώνονται με αέριο και φτάνουν σε νησί (;;) που φιλοξενεί τις εγκαταστάσεις του παιχνιδιού αναίσθητοι, ντυμένοι με πράσινες φόρμες που γράφουν το νούμερό τους. Όταν συνέρχονται βρίσκονται σε έναν μεγάλο θάλαμο με κρεβάτια περιτριγυρισμένοι από «φύλακες», το προσωπικό του τεράστιου σκηνικού που μεταβάλλεται ανάλογα με τα παιχνίδια. Είναι ντυμένοι με ροζ φόρμες, φορούν μαύρες μάσκες με λευκά σύμβολα, ένα τρίγωνο, έναν κύκλο και ένα τετράγωνο και τους επιβλέπει ο μαυροφορεμένος μασκοφόρος -αρχηγός.

Αλληγορία του σημείου χωρίς επιστροφή σε μία καπιταλιστική κοινωνία χωρίς έλεος για όσους –υποτίθεται, δανείστηκαν μεγάλα ποσά με τραγική κατάληξη από τη συμμετοχή στο παιχνίδι, με παραπλανητική - καταστροφική ελεύθερη επιλογή και προδιαγεγραμμένο τέλος.
Το παιχνίδι ξεκινάει και η όποια σύγκριση με Hunger Games (Αγώνες πείνας 2012 και μεταγενέστερα) Catching Fire (Αγώνες πείνας: Φωτιά -2013), Maze Runner (ο λαβύρινθος - 2014), ακόμα και το Battle Royale | 2000, είναι λάθος: το μόνο κοινό είναι πως υπάρχουν παίκτες, που καλούνται σε “χι” χρόνο (έξι μέρες εδώ) να συμμετέχουν σε μια σειρά (έξι συνολικά) παραλλαγμένων παιδικών παιχνιδιών,  μέχρι να αναδειχτεί ο νικητής-τρια των 45 δις (γουόν).

Το Παιχνίδι του Καλαμαριού είναι συναρπαστική, σε κάποια σημεία ενοχλητικό λόγω του γκραν γκινιόλ που υπάρχει σε πολύ μεγάλες δόσεις, αλλά και της απάνθρωπης σκληρότητας, παρόλο που ξέρεις ότι είναι μέρος των κανόνων. Οι ανατροπές στην πορεία της σειράς είναι τόσες πολλές που από κάποια στιγμή και έπειτα παρακολουθείς με ενδιαφέρον ένα θρίλερ που υποψιάζεσαι πού θα καταλήξει.

~50 χρόνια πριν: Rollerball

Ο παλιός μας γνώριμος Norman Jewison (Κάτω από την λάμψη του φεγγαριού 1987, Ο χαρτοπαίκτης 1965,  Υπόθεση Τόμας Κράουν 1968,   Ο βιολιστής στη στέγη 1971, Jesus Christ Superstar 1973 κά –με πιο πρόσφατη την Συνωμοσία θανάτου γυρίζει το 1975 το Rollerball.
Πρωταγωνιστούν James Caan, John Houseman, Maud Adams, John Beck, Moses Gunn, Ralph Richardson κλπ.
Το μακρινό τότε, σωτήριο έτος …2018 οι πολυεθνικές κυβερνούν τον κόσμο και οι μάζες διασκεδάζουν με ένα βίαιο παιχνίδι το Ρόλερμπολ και όταν ο αρχηγός μιας ομάδας αρνείται να υπακούσει στις εντολές της εταιρείας του και να αποσυρθεί αυτές αποφασίζουν να τον εξοντώσουν.
Φτώχεια, αρρώστιες, πείνα, πόλεμος έχουν πάψει πλέον να υπάρχουν, η τεχνολογία έχει το πάνω χέρι και παρέχεται απλόχερα, με τρεις μέρες κομματιαστής εργασίας τη εβδομάδα και «άπειρο» ελεύθερο χρόνο αλλά …ακόμη και σε μια τέτοια κοινωνία τα άγρια ένστικτα δεν χαλιναγωγούνται και χρειάζονται διέξοδο –που δεν είναι άλλη από μια ρωμαϊκή αρένα στον 21^ο αιώνα, όπου οι πολυεθνικές έχουν πιάσει το νόημα, χαρίζοντας κάθαρση σ΄ ένα λουτρό αίματος.

Αυτά είναι σήμερα παρωνυχίδες σε σχέση με τα κορεάτικα καλαμάρια. Μια κοινωνία όπου 5χρονα σφάζουν ως τα ξημερώματα δράκους και εξοντώνουν δαίμονες παλεύοντας να σώσουν τον πρίγκηπα ιππότη ή πριγκίπισσά τους από τις σκοτεινές δυνάμεις και 10χρονα παίζουν ασταμάτητα στα smartphones παιχνίδια πολέμα μέχρις εσχάτων και κάθε πρωί, σέρνουν τα βήματά τους μέχρι το σχολείο και βυθίζονται στη σιωπή μέχρι να ξαναχτυπήσει το κουδούνι για σχόλασμα.
Νωρίς το βράδυ, οι γονείς καταφθάνουν κατάκοποι απ' τη δουλειά και αντικρίζουν το καμάρι τους με ανάμεικτα συναισθήματα ανησυχίας και τύψεων, αρχίζοντας –συνήθως πίσω από κλειστές πόρτες το κήρυγμα περί πειθαρχίας, προγράμματος, μελέτης και “μέλλοντος” και, με δάκρυα στα μάτια, ξεραίνονται στον ύπνο και το πρωί ο φαύλος κύκλος επαναλαμβάνεται...
(τυχαίο; -δε νομίζω…)
Η ωραία εκ των πρωταγωνιστριών Τζανγκ Χο-γιον, σπόνσορας της Chanel, VogueMagazine,  LouisVuitton κά. απόκτησε μέχρι αυτή τη στιγμή 24 εκατομμύρια ακόλουθους στο  instagram

“Ήθελα να γράψω μια ιστορία που θα ήταν μια αλληγορία ή ένας μύθος για τη μοντέρνα καπιταλιστική κοινωνία, κάτι που να απεικονίζει τον ακραίο ανταγωνισμό, που είναι κάπως σαν τον ακραίο ανταγωνισμό της ζωής” – “Οι άνθρωποι έλκονται από την ειρωνεία ότι οι απελπισμένοι ενήλικες διακινδυνεύουν τη ζωή τους για να κερδίσουν ένα παιδικό παιχνίδι”,  λέει ο Hwang Dong-hyuk δημιουργός αυτού του αλλόκοτου. “Τα παιχνίδια είναι απλά και εύκολα, έτσι ώστε οι θεατές να μπορούν να εστιάζουν περισσότερο σε κάθε χαρακτήρα και όχι σε πολύπλοκους κανόνες παιχνιδιού”, πρόσθεσε.

(στόρι-συνέχεια)
Όταν μαθαίνουν τους κανόνες είναι πολύ αργά για να αντιδράσουν. Μέσα στο τερέν του πρώτου παιχνιδιού συνειδητοποιούν ότι είναι μια διαδικασία ακραίου ανταγωνισμού, όπου ο καθένας πρέπει να εξοντώσει όλους τους υπόλοιπους. Είναι ένα παιχνίδι θανάτου, για το οποίο όλοι έχουν δώσει την συγκατάθεσή τους.
Ο Γκι-χαν συναντάει στο παιχνίδι πρόσωπα που γνωρίζει, τον καλύτερό φίλο της παιδικής του ηλικίας –έναν αριστούχο μαθητή που ξέφυγε από τη μιζέρια της γειτονιάς και κατέληξε να κινδυνεύει η ζωή του από τους ανθρώπους στους οποίους χρωστάει τεράστια ποσά– και τη νεαρή που του έκλεψε το πορτοφόλι, ενώ δημιουργεί μια ιδιαίτερη σχέση, συμπάθειας και φιλίας, με τον πιο ηλικιωμένο παίκτη, το νούμερο 1, έναν παππού που έχει όγκο στον εγκέφαλο και περιμένει να έρθει το τέλος του. Ο Γκι-χαν είναι το 456, το τελευταίο νούμερο. 

Οι σχέσεις που δημιουργούνται ανάμεσα στους παίκτες και η υπόθεση με τον ντετέκτιβ που τρέχει παράλληλα με τα παιχνίδια κάνουν το σασπένς συνεχές, όσο πλησιάζει το τέλος της σειράς, μέχρι και ανυπόφορο
Η αλληγορία του σημείου χωρίς επιστροφή για όσους δανείστηκαν μεγάλα ποσά σε μία καπιταλιστική κοινωνία χωρίς έλεος και η κατάληξη που μπορεί να έχει κάποιος που έχει βουτηχτεί στα χρέη μοιάζει πολύ με τη συμμετοχή στο παιχνίδι. Η ελεύθερη επιλογή είναι παραπλανητική, όταν η κατάληξη είναι προδιαγεγραμμένα η καταστροφή.

Το «Παιχνίδι του Καλαμαριού» (που είναι ένα παιδικό παιχνίδι της Κορέας, αυτό που ανοίγει το πρώτο επεισόδιο) προσπαθεί να φανεί σαν σύγχρονη μελέτη για την ανθρώπινη φύση και το πού μπορεί να οδηγηθεί κάποιος για τα λεφτά, «το απόλυτο έπαθλο για τους περισσότερους ανθρώπους του πλανήτη». 
Η Τζούλια Αλεξάντερ, αναλύτρια στρατηγικής στο Parrot Analytics, δήλωσε πως είναι σαφές ότι «Το Παιχνίδι του Καλαμαριού» γνώρισε τεράστια επιτυχία, προσθέτοντας ότι θα χρησιμοποιούσε μία λέξη για να περιγράψει πόσο μεγάλη ήταν η νίκη για το Netflix.

Γιατί εκατομμύρια βλέπουν το Παιχνίδι του Καλαμαριού εν είδει παγκόσμιου «αμόκ»; Στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, οι χρήστες μιλούν για το «μεγάλο γεγονός» και ειδικά για ορισμένα παιχνίδια του, τα οποία τους έχουν εμπνεύσει τη δημιουργία memes και βίντεο, αλλά και προκλήσεων, μέσω των social media. Στο TikTok, το χάσταγκ #SquidGame έχει προβληθεί πάνω από 22,8 δισεκατομμύρια φορές, ενώ ομοιώματα στολών των πρωταγωνιστών πωλούνται κατά χιλιάδες από επιτηδείους –ακόμη και στη χώρα μας.
Υπάρχει επίσης το στοιχείο –ας το πούμε έτσι της νοσταλγίας. Για παράδειγμα, η κηρήθρα Dalgona που εμφανίζεται στο τρίτο επεισόδιο, είναι αυτή που οι περισσότεροι Κορεάτες θυμούνται να παίζουν όταν ήταν παιδιά, “πρόκληση” όπου οι παίκτες πρέπει να κόψουν προσεκτικά ένα σχήμα από ένα λεπτό κομμάτι κυψέλης με μια βελόνα. Αν έχουν ένα πολύ περίπλοκο σχήμα και το γλύκισμα σπάσει, τότε χάνουν όχι μόνο το παιχνίδι, αλλά και τη ζωή τους. Ένας Κορεάτης έγραψε στο Twitter: “Το Παιχνίδι του Καλαμαριού” με κάνει να θέλω να φάω ξανά Dalgona [το γλύκισμα]. Έχουν περάσει 20 χρόνια… Υπάρχουν ακόμα; Δεν νομίζω ότι μπορώ να βρω ένα” Και φυσικά η νεαρή Βορειοκορεάτισσα φυγάς με τραγικό υπόβαθρο, ένας καλός|κακός Πακιστανός εργάτης που κακοποιείται από τους εργοδότες του, η σκληρή δουλειά, που δεν οδηγεί σε κορυφαίες κοινωνικές θέσεις κλπ.
Τα παιχνίδια, παρόλο που είναι θανατηφόρα, παρουσιάζουν έναν εναλλακτικό κόσμο που υποτίθεται ότι βασίζεται στο fair play (ο καλός καπιταλισμός) “Όλοι οι συμμετέχοντες στο παιχνίδι είναι ίσοι. Δίνουμε στους ανθρώπους που έχουν υποστεί άνιση μεταχείριση και διακρίσεις στον έξω κόσμο, την τελευταία ευκαιρία να κερδίσουν έναν δίκαιο διαγωνισμό”
Όλα τα ‘χει ο μπαξές –εκτός από την πραγματική διέξοδο, το αγώνα για μια άλλη κοινωνία