Βιμ Βέντερς 40 χρόνια μετά: από το “Καλοκαίρι στο σπίτι” τα “φτερά του έρωτα” και το Les beaux jours d'Aranjuez στο “Παρίσι_Τέξας”

Το 1983, ένας Γερμανός από τη νέα γενιά κινηματογραφιστών γνώρισε την αμερικανική Δύση και φωτογράφισε για πρώτη φορά αυτό που θα γινόταν μια από τις καλτ ταινίες του είδους. Western; Παρίσι_Τέξας, του οποίου ο εντοπισμός τοποθεσίας και οι πρώτες φωτογραφίες τραβήχτηκαν πριν από 40 χρόνια.

Ο Wenders (Βιμ Βέντερς Ernst Wilhelm Wenders _γεν. 14_Αυγ 1945 στο Düsseldorf),  ακριβώς στην αρχή της εποχής που η Δυτική Γερμανία υποτάχτηκε στην αμερικανική κουλτούρα _για να ξεχάσει δήθεν το παρελθόν της (με την Λαοκρατική DDR να τραβάει το δικό της δύσκολο δρόμο), έχει ζήσει μιλώντας γοητευμένος στις ταινίες του για την αμερικανική παρουσία στο ευρωπαϊκό ασυνείδητο _την αμερικανοποίηση της μεταπολεμικής (Δυτικής) Γερμανίας.
Ο Βέντερς δήλωνε πάντα λάτρης του κλασικού αμερικανικού κινηματογράφου, από σκηνοθέτες όπως ο Τζον Φορντ, ο Νίκολας Ρέι, ο Χάουαρντ Χοκς ή ο Σάμιουελ Φούλερ.

Με σκοπό να ανακαλύψει το φως και τα χρώματα των Δυτικών ΗΠΑ, ο Γερμανός σκηνοθέτης νοίκιασε ένα αυτοκίνητο στα τέλη του 1983, άρπαξε τον οδικό χάρτη, ένα μάτσο Kodachrome με συγκεκριμένο προορισμό, Τέξας_Μεξικό _Καλιφόρνια.
Μέχρι να τελειώσει το ταξίδι, είχε διασχίσει αυτοκινητόδρομους τρίτης και τέταρτης τάξης, χωματόδρομους κλπ., είχε περάσει τη νύχτα σε σχεδόν εγκαταλελειμμένα μοτέλ και είχε βρει τοποθεσίες για την επόμενη ταινία του.

Το Παρίσι του Τέξας είναι μια ιστορία για την αγάπη του (πάντα αδύνατη), την τρέλα και τη μοναξιά του. Μια ταινία που γοητεύει με τους πλατιούς και φωτεινούς ουρανούς της που θυμίζουν γουέστερν της δεκαετίας του '50. Και παρά τον χρόνο, την προσπάθεια και την αποφασιστικότητα με την οποία ο Wenders έψαξε για τη μικρή πόλη σε εκείνη τη νότια πολιτεία της Βόρειας Αμερικής, το μέρος που δίνει το όνομα και την ιδέα του στην ταινία δεν εμφανίζεται ποτέ στην ταινία, παρά μόνο σε μια φωτογραφία.

Χρόνια αργότερα, θα αδικούσε τον τόπο δημοσιεύοντας μερικές από τις φωτογραφίες που τράβηξε στις δύο επισκέψεις του εκεί. Αν και καμία από τις τοποθεσίες που απαθανάτισε στο σόλο ταξίδι του δεν χρησιμοποιήθηκε στα γυρίσματα της βραβευμένης ταινίας, όλες προέρχονται από τη δράση, στην οποία ο σκηνοθέτης ισχυρίζεται ότι χρησιμοποίησε βαθιά γνώση των πόλεων και των τοπίων που είχε μοναχικά εξερευνήσει.

Υπάρχει κι άλλο ένα αξιομνημόνευτο στην ταινία του _το soundtrack. Με επικεφαλής τον παραγωγό και μουσικό Ry Cooder –ο οποίος έγινε πιο διάσημος παγκοσμίως επειδή “ανακάλυψε” τους μυθικούς Κουβανούς μουσικούς της Buena Vista Social Club– δημιουργώντας μια αιώνια μουσική ατμόσφαιρα, που πάντα ανοίγει τις καρδιές μας.

Πριν από τρείς μήνες, επισκεπτόμενος τη Βαρκελώνη για να μιλήσει για την καριέρα του σε φοιτητές εξήγησε:
«Είναι περίεργο _φαινόμενο. Μερικές φορές υπάρχουν ταινίες που κυκλοφορούν ακριβώς τη στιγμή που πρέπει και αυτό συνέβη με το Παρίσι _Τέξας. Δεν ξέρω αν είναι τύχη ή μοίρα ή το κοκτέιλ αυτών που το δημιουργούν. Στην περίπτωσή μου, ο Harry Dean Stanton ήταν στην τέλεια στιγμή του, η Nastassja Kinski στο απόγειο της καριέρας της, ήταν το πρώτο σενάριο του Sam Shepard και ο Ry Cooder ήθελε να αποδείξει την αξία του. Το μόνο που μπορούσα να κάνω ήταν να μην το σκαλίσω».

Παρίσι, Τέξας:
ο Βέντερς θυμάται τα γυρίσματα …

«Ήθελα να κάνω μια ταινία στην αμερικανική Δύση, σ’ αυτά τα απέραντα τοπία. Ήταν και παραμένει ακόμα ξεκάθαρο για μένα ότι δεν μπορείς να κάνεις ταινίες με θέματα, ότι αυτά μπορούν να προκύψουν μόνο από τους χαρακτήρες».
Το καλοκαίρι του 1983 ο ψηλέας (1.91m _έπαιξε και μπάσκετ…) Wim Wenders  ξεκίνησε τα γυρίσματα μιας ταινίας στο νοτιοδυτικό Τέξας, η οποία έναν χρόνο αργότερα θα κέρδιζε τον Χρυσό Φοίνικα στις Κάννες και ακολούθως θα συγκινούσε το παγκόσμιο κοινό.

Κινηματογραφιστής, σκηνοθέτης, σεναριογράφος, θεατρικός συγγραφέας, νουβελίστας, φωτογράφος, γνωστός επίσης για το αριστούργημα “Τα φτερά του έρωτα” (Der Himmel über Berlin _Ο ουρανός πάνω από το Βερολίνο -1987), “Μέχρι το τέλος του κόσμου” (1991), “Τόσο μακριά, τόσο κοντά!” (1993) και πολλές άλλες ταινίες υποψήφιος για 3 Oscars, 89 διεθνή βραβεία & με 75 υποψηφιότητες

Το αρχικό σχέδιο του Βέντερς ήταν γεωγραφικά πιο φιλόδοξο: ήθελε να ξεκινήσει από την Καλιφόρνια και να φτάσει …μέχρι την Αλάσκα. Ο Σέπαρντ όμως είχε αντίρρηση. «Μου είπε "μην ασχολείσαι μ’ αυτό το ζιγκ-ζαγκ. Μπορείς να βρεις όλη την Αμερική σε μία μόνο πολιτεία: το Τέξας". Το να έχεις τις απαντήσεις είναι πολύ διαφορετικό από το να αναζητάς τις απαντήσεις στη διάρκεια του γυρίσματος – είμαι υπέρ αυτού. Όπως ο Τριφό, ο οποίος δεν έκανε διάκριση μεταξύ της ζωής του και των ταινιών του». Ο Σαμ (Σέπαρντ) πάντα έγραφε για τη Δύση. Το βιβλίο του Motel Chronicles ήταν η ουσία του Παρίσι-Τέξας. Ένας δρόμος, μια πρόσοψη, ένα βουνό, μια γέφυρα ή ένα ποτάμι δεν είναι απλώς το φόντο της αφήγησης. Έχουν τη δική τους ιστορία, τη δική τους προσωπικότητα, μια ταυτότητα που αξίζει να ληφθεί υπόψη και να αποτυπωθεί… Ίσως να οφείλεται στο γεγονός ότι ποτέ δεν ενδιαφέρθηκα για την ιστορία του κινηματογράφου, αλλά μάλλον για την ιστορία των ανθρώπων που έκαναν ταινίες», λέει ο Βέντερς.

Ο Βέντερς απολαμβάνει πάντα τη διαδικασία των γυρισμάτων –ανακαλύπτει την ψυχή των τοποθεσιών όταν φτάνει εκεί–, πιστεύει όμως ότι οι ταινίες φτιάχνονται στο μοντάζ.

Αλλά στο Παρίσι, Τέξας το τέλος ήταν ξεκάθαρο περίπου εξ αρχής. Υποσυνείδητα, ο Σέπαρντ κι ο Βέντερς βρίσκονταν στην ίδια σελίδα – ήξεραν πώς θα φτάσουν στον δραματικό μονόλογο του Τράβις (Χάρι Ντιν Στάντον) προς τη γυναίκα του, Τζέιν (Ναστάζια Κίνσκι), η οποία εργάζεται σε ένα peep show.

Από τα γυρίσματα του Παρίσι, Τέξας, θυμάται πρώτα και κύρια την έντονη ανασφάλεια του Χάρι Ντιν Στάντον: «Για πολλούς μήνες ήμουν ο ψυχοθεραπευτής του. Ένιωθε άσχημος και γέρος. Ήταν 35 χρόνια μεγαλύτερος από τη Ναστάζια. Περιφερόταν νευρικά, υποτιμώντας τον εαυτό του κάθε μέρα. Όταν τελικά πήγαμε στο φεστιβάλ των Καννών, του είπα ότι δεν μπορούσα πια να είμαι διαρκώς στη διάθεσή του και ότι θα έπρεπε να βρει κάποιον άλλον να τον συνοδεύει. Ο Χάρι πλήρωσε για να πάει μαζί του στο ταξίδι ένας νεαρός ηθοποιός που στεκόταν δίπλα του ώρα με την ώρα, υποστηρίζοντάς τον αδιάκοπα. Αυτός ο νεαρός ήταν ο Σον Πεν».

Το «Παρίσι, Τέξας» δεν κατάφερε να φτάσει στα Όσκαρ. Ο Βέντερς είναι παραπάνω από απλοϊκός εξηγώντας τον λόγο: «Η Twentieth Century Fox το αγόρασε για διανομή στις Ηνωμένες Πολιτείες… ετοίμασαν μια έξυπνη καμπάνια, σκέφτηκαν ακόμη και την προοπτική των Όσκαρ. Ξαφνικά όμως, η διοίκηση αντικαταστάθηκε και μέσα σε τρεις εβδομάδες ακόμη και οι ρεσεψιονίστ ήταν διαφορετικοί. Τα νέα στελέχη δεν ήθελαν να έχουν καμία σχέση με τις ιδέες των προηγούμενων και δεν προετοίμασαν καν προβολή για τα μέλη της Ακαδημίας ούτε έκαναν κάποια σχετική προώθηση. Ο Χάρι ήταν συντετριμμένος» (εδώ γελάνε…)

Μερικούς μήνες νωρίτερα όμως, τον Μάιο του 1984, είχε κερδίσει τον Χρυσό Φοίνικα στις Κάννες. «Είχα ήδη βρεθεί εκεί το 1975 για το Kings of the Road (Im Lauf der Zeit, ελλην. Στο πέρασμα του χρόνου) πολύ νέος για να το απολαύσω. Το 1984 το βίωσα διαφορετικά. Στο τέλος του φεστιβάλ μάς ζήτησαν να μείνουμε γιατί είχαμε κερδίσει κάτι. Η τελετή της απονομής προχωρούσε κι εμείς εξακολουθούσαμε να μην έχουμε κερδίσει κάποιο βραβείο, και στο τέλος είχαμε μείνει μόνο ο Τζον Χιούστον (για το Κάτω από το ηφαίστειο) κι εγώ. Κοιταχτήκαμε μεταξύ μας και χαμογελάσαμε, παρόλο που δεν γνωρίζαμε ο ένας τον άλλον. Όταν τελικά ανακοίνωσαν το όνομά μου, του είπα: "Συγγνώμη, Τζον". Γελάσαμε πολύ μετά».

Ο Βέντερς σπούδασε αρχικά γιατρός, μετά φιλοσοφία μέχρι να τερματίσει τις σπουδές του το 1965 _μετακομίζοντας στο Παρίσι, όπου σκόπευε να γίνει ζωγράφος.
Ερωτεύτηκε τον κινηματογράφο αλλά δεν κατάφερε να εισαχθεί στη γαλλική εθνική σχολή κινηματογράφου. Συντηρούσε τον εαυτό του ως χαράκτης ενώ παρακολουθούσε κινηματογραφικές σκηνές. Μετά την επιστροφή του στη Γερμανία το 1967, προσλήφθηκε από την United Artists στο γραφείο της στο Ντίσελντορφ προτού γίνει δεκτός στη σχολή του Πανεπιστημίου Τηλεόρασης και Κινηματογράφου του Μονάχου (φθινοπωρινό εξάμηνο 1967), όπου παρέμεινε μέχρι το 1970. Ενώ φοιτούσε στη σχολή κινηματογράφου, εργάστηκε ως κριτικός κινηματογράφου σε εφημερίδες. Εκτός από μικρού μήκους, στο πλαίσιο των σπουδών του γύρισε μια ταινία μεγάλου μήκους, το Καλοκαίρι στην πόλη (1971).

Ο Βέντερς κέρδισε την αναγνώριση ως μέρος του Γερμανικού Νέου Κύματος της δεκαετίας του 1970 (παρέα με Ράινερ Βέρνερ Φασμπίντερ και Βέρνερ Χέρτζογκ). Το δεύτερο μεγάλου μήκους του, μια ταινία που έγινε από το μυθιστόρημα του Peter Handke Die Angst des Tormanns beim Elfmeter (ελλην. η αγωνία του τερματοφύλακα πριν από το πέναλτι _1972), του έφερε αναγνώριση, όπως έκανε η Αλίκη στις πόλεις (1974) και στο πέρασμα του χρόνου (Kings of the Road _1976, αναφερθήκαμες ήδη). Ήταν η μεγάλου μήκους του 1977, Ο αμερικανός φίλος (Der amerikanische Freund), με πρωταγωνιστή τον Dennis Hopper ως τον αντιήρωα της Patricia Highsmith, Tom Ripley, που αντιπροσώπευε τη διεθνή του ανακάλυψη. Υποψήφιος για τον Χρυσό Φοίνικα στο Φεστιβάλ των Καννών το 1977 για τον "αμερικανό φίλος", που αναφέρθηκε ως Καλύτερη Ξένη Ταινία από το Εθνικό Συμβούλιο Κριτικής στις ΗΠΑ.

Ο Francis Ford Coppola, ως παραγωγός, έδωσε στον Wenders την ευκαιρία να σκηνοθετήσει στην Αμερική, αλλά ο Ιδιωτικός ντετέκτιβ Χάμετ (1982) υπήρξε κριτική και εμπορική αποτυχία, για να ακολουθήσουν τα ωσαννά + BAFTA καλύτερης σκηνοθεσίας δια το "Παρίσι, Τέξας" προοίμιο της μεγαλύτερης επιτυχίας του, του 1987 Τα φτερά του έρωτα (1987) ("Wings of Desire"), που έκανε πίσω στη Γερμανία. Η ταινία του έφερε το βραβείο καλύτερης σκηνοθεσίας στις Κάννες και γνώρισε μεγάλη επιτυχία, δημιουργώντας ακόμη και ένα ντοκιμαντέρ “ριμέικ” του J.M. Kenny στο Χόλιγουντ (The Angels Among Us).

Το μέχρι το τέλος του κόσμου (1991 _"Until the End of the World", Best Original Song), ενώ το τόσο μακριά, τόσο κοντά! (1993) κέρδισε το Μεγάλο Βραβείο της Κριτικής Επιτροπής στις Κάννες. Ωστόσο, η φήμη του σκηνοθέτη ταινιών μεγάλου μήκους δεν επανήλθε ποτέ αρκετά στις Ηνωμένες Πολιτείες. Από τα μέσα της δεκαετίας του 1990, ο Βέντερς διακρίθηκε ως σκηνοθέτης ταινιών μη μυθοπλασίας, σκηνοθετώντας αρκετά ντοκιμαντέρ με μεγάλη επιτυχία, με πιο αξιοσημείωτα το Buena Vista Social Club (1999) και την Pina Bausch (2011), τα οποία του έφεραν υποψηφιότητες για Όσκαρ.

Επιλεγμένη Φιλμογραφία

Χρονιά \ Τίτλος Αγγλικά_Γερμανικά - Παρατηρήσεις
(για διευκόλυνση παραθέτουμε και μετάφραση στα ελληνικά, ανεξαρτήτως εάν έχει έρθει στην χώρα μας)

·      1970 \ Summer in the City \ Καλοκαίρι στην Πόλη _Πρώτη μεγάλου μήκους ταινία (αφιερωμένη στο The Kinks)

·      1972 \ The Goalkeeper's Fear of the Penalty \ Ο φόβος του τερματοφύλακα για το πέναλτι (UK) ή The Goalie's Anxiety at the Penalty Kick (USA) _Die Angst des Tormanns beim Elfmeter (Διασκευή μυθιστορήματος του Peter Handke)

·      1973 The Scarlet Letter _ Το άλικο γράμμα –της Scarlet \Der Scharlachrote Buchstabe _Διασκευή από το μυθιστόρημα του Nathaniel Hawthorne

·      1974 \ Alice in the Cities \ Η Αλίκη στις πόλεις \ Alice in den Städten \ 1^ο μέρος της Τριλογίας του Road Movie

·      1975 \ The Wrong Move \ Η Λάθος Κίνηση_ Falsche Bewegung \2^ο μέρος της Τριλογίας Road Movie

·      1976 \ Kings of the Road _ Βασιλιάδες των δρόμων \ Im Lauf der Zeit \ 3^ο μέρος της Τριλογίας Road Movie

·      1977 \The American Friend _ Ο Αμερικανός φίλος \Der Amerikanische Freund (Διασκευή μυθιστορήματος της Patricia Highsmith - Ripley's Game

·      1980 \ Lightning Over Water _ Κεραυνός (αστραπές) πάνω από το νερό \Ντοκιμαντέρ σε συν-σκηνοθεσία Νίκολας Ρέι

·      1982 \ Hammett \ Βασισμένο σε μυθιστόρημα του Joe Gores

·      Room 666       \ "Chambre 666" \ Μικρού μήκους ντοκιμαντέρ

·      1982 \ "Reverse Angle"_ Αντίστροφη γωνία \Ταινίες μικρού μήκους όπου καταγράφονται και οι διαφωνίες του Βέντερς με τον Κόπολα

·      The State of Things \ Stand der Dinge _ κατάσταση των πραγμάτων            

·      1984 \ Paris, Texas _Παρίσι Τέξας

·      1985 \ Tokyo-Ga        

·      1987 \Wings of Desire \ Der Himmel über Berlin –Τα φτερά του έρωτα

·      1989 \ Notebook on Cities and Clothes_ \ Σημειωματάριο για τις πόλεις και τα ρούχα Aufzeichnungen zu Kleidern und Städten -ντοκιμαντέρ

·      1991 \ Until the End of the World \ Bis ans Ende der Welt _ Μέχρι το τέλος του κόσμου

·      1992 \"Arisha, the Bear and the Stone Ring" \"Arisha, der Bär und der steinerne Ring" _ Arisha, η αρκούδα και το πέτρινο δαχτυλίδι         

·      1993 \ Faraway, So Close! _ Μακριά, τόσο κοντά!\ In weiter Ferne, so nah! \ Sequel στα Φτερά του Έρωτα _Wings of Desire

·      1994 \ Lisbon Story _εν μέρει sequel στο The State of Things

·      1995 \ A Trick of Light_\ Ένα τέχνασμα φωτός \ Die Gebrüder Skladanowsky (Γνωστό και ως The Brothers Skladanowsky)

·      Ανθολογία Lumière et Compagnie _συνεργασία 41 διεθνών σκηνοθετών

·      1997 \ The End of Violence _ Στο τέλος της βίας        \ Am Ende der Gewalt

·      1998 \ Willie Nelson at the Teatro _ Willie Nelson στο Teatro                         

·      1999  \ Buena Vista Social Club \        Ντοκιμαντέρ

·      2000 \ The Million Dollar Hotel         _ Ξενοδοχείο εκατομμυρίων δολαρίων            

·      2002  \Ode to Cologne: A Rock 'N' Roll Film _ Ωδή στην Κολωνία: Μια ταινία Rock 'n' Roll \Viel passiert – Der BAP-Film (Ντοκιμαντέρ για το ροκ γκρουπ BAP της Κολωνίας)

·      "Twelve Miles to Trona"_ Δώδεκα Μίλια για Trona \ Τμήμα από το Ten Minutes Older: The Trumpet_ Η τρομπέτα

·      2003 "Other Side of the Road" _ Η άλλη πλευρά του δρόμου \ Short

·      2003 \ The Soul of a Man_ Η ψυχή ενός ανθρώπου \ Ντοκιμαντέρ από τη σειρά  The Blues

·      2004 \ Land of Plenty \ Χώρα της αφθονίας (βασισμένο σε μια ιστορία του Scott Derrickson, με Michelle Williams και John Diehl)

·      2005 \ Don't Come Knocking _ Μην έρθεις χτυπώντας (να χτυπήσεις) \ Σενάριο Wenders και Sam Shepard

·      2007 \ "Invisible Crimes" _Αόρατα εγκλήματα -Ντοκιμαντέρ _απόσπασμα από το Invisibles (Αόρατοι)

·      "War in Peace" _Πόλεμος σε Ειρήνη -απόσπασμα από το «στον καθένα το δικό του Cinema»

·      2008 \ Palermo Shooting \ Αφιερωμένο στους Ingmar Bergman and Michelangelo Antonioni

·      "Person to Person" _Πρόσωπο με πρόσωπο \ (1^ο από 8)

·      2010 \ "If Buildings Could Talk" _Αν τα κτίσματα είχαν φωνή (Σύντομο ντοκιμαντέρ για το Rolex Learning Center)

·      "Il volo" Η πτήση (Σύντομο ντοκιμαντέρ για τους μετανάστες)

·      2011 \ Pina (ντοκιμαντέρ σε 3D)

·      2012 \ "Ver ou Não Ver" Βλέπω ή Δεν Βλέπω της σειράς Mundo Invisível

·      2014 \ "The Berlin Philharmonic" Φιλαρμονική του Βερολίνου -ντοκιμαντέρ των Cathedrals of Culture

·      The Salt of the Earth _το αλάτι της γης \Das Salz der Erde   Ντοκιμαντέρ

·      2015 \ Every Thing Will Be Fine _Ολα θα πάνε καλά                            

·      2016 \ The Beautiful Days of Aranjuez _Die schönen Tage von Aranjuez (Βασισμένο στο έργο για δύο του Peter Handke, σε 3D) Aranjuez –Οι ωραίες μέρες

·      2017 \ Submergence _Grenzenlos \ Βύθιση _Απεριόριστο (Διασκευή από το μυθιστόρημα του πολεμικού ανταποκριτή JM Ledgard)

·      2018 \ Pope Francis: A Man of His Word _Papst Franziskus – Ein Mann seines Wortes (Ντοκιμαντέρ) Άνθρωπος του λόγου του

·      2023 \ Anselm \Anselm – Das Rauschen der Zeit (Ντοκιμαντέρ 3D) Anselm - Η ορμή του χρόνου

Βιμ Βέντερς:
Aταίριαστος & αουτσάιντερ

Ο Βιμ Βέντερς είναι υπεύθυνος για μερικές από τις πιο βαθυστόχαστες ταινίες που έχουν γυριστεί για την Αμερική - ένα κατόρθωμα αν σκεφτεί κανείς ότι δεν έχει ούτε μια σταγόνα «αστερόεσσας» στο σώμα του.
Η ταινία «Paris, Texas» είναι το προφανές παράδειγμα: Ένα γουέστερν σε διάθεση και εικονογραφία, άσχετα αν διαδραματίζεται στο Λος Άντζελες της δεκαετίας του 1980. Σε αυτή την ταινία, και σε πολλές άλλες, έδειξε στον κόσμο πώς έμοιαζε η Αμερική ενώ την ίδια ώρα βοήθησε την Αμερική να δει τον εαυτό της μέσα από ξένα μάτια (τουλάχιστον όσοι ήταν “ανοιχτομάτηδες”. Ακόμα και εκείνες οι ταινίες που δεν διαδραματίζονται στις ΗΠΑ -όπως τα σπουδαία road movies της δεκαετίας του 1970 «Η Αλίκη στις πόλεις _ Alice in den Städten» και «Στο πέρασμα του χρόνου _ Im Lauf der Zeit», που έκαναν τον Βέντερς αγαπητό στο arthouse- εξερευνούν την επιρροή, τον βουντού ρομαντισμό που ασκεί η Αμερική πέρα από τα σύνορά της.

Η χρήση του 3D

Ο Βέντερς χρησιμοποιεί το 3D για να οδηγήσει το κοινό βαθύτερα στους χαρακτήρες του και όχι ως πιο εντυπωσιακό θέαμα, μετατρέποντας συναισθηματικές καταστάσεις σε συναρπαστικό κινηματογράφο μια  ικανότητα που τον έχει καταστήσει αυτό που είναι έναν από τους μεγάλους και διαχρονικούς δημιουργούς της 7^ης τέχνης.
Σε όλη τη διάρκεια της καριέρας του, δραματοποίησε τον ανθρώπινο αγώνα μέσα από τη χρήση του τοπίου, της φύσης και της απομόνωσης.

Υπήρχαν οι απέραντοι, άδειοι ουρανοί και οι ατελείωτοι αυτοκινητόδρομοι των πρώτων ταινιών δρόμου. Στη συνέχεια, το «Paris, Texas» μετέφερε τα τρομακτικά τοπία του Τζον Φορντ στην ιστορία ενός καταβεβλημένου μοναχικού ανθρώπου που επιστρέφει στον νεαρό γιο του μετά από χρόνια περιπλάνησης στην έρημο.

Δύο φορές ο Βέντερς συνέλαβε τη διάθεση και αιχμαλώτισε τη φαντασία του κοινού – πρώτα το 1987 με τα «Φτερά του Έρωτα», το οποίο περιείχε μια έκκληση για επανένωση των αγγέλων που παρακολουθούσαν το Βερολίνο με τους ανθρώπους, και ξανά, δώδεκα χρόνια αργότερα με το τρυφερό ντοκιμαντέρ «Buena Vista Social Club», το οποίο ακολούθησε μια μπάντα γερασμένων Κουβανών μουσικών στην πρώτη τους επίσκεψη στις ΗΠΑ.

“Είδα περίπου 15.000 ταινίες σε ένα χρόνο”

Δεν είναι περίεργο που προτιμά τόσο συχνά το περιβάλλον του απροσάρμοστου, την αφήγηση του αουτσάιντερ: Ήταν και ο ίδιος ένας από αυτούς, κοιτάζοντας τις ΗΠΑ μέσα από τις εξαγωγές της ποπ κουλτούρας τους.

«Είδα περίπου 15.000 ταινίες σε ένα χρόνο – όλη την ιστορία του κινηματογράφου» είπε «και συνειδητοποίησα ότι υπήρχε κάτι εκεί μέσα που ήταν πολύ πιο ενδιαφέρον από οτιδήποτε είχα ονειρευτεί».

Έγινε φοιτητής κινηματογραφικής σχολής στο Μόναχο, γράφοντας ταυτόχρονα για γουέστερν και Χίτσκοκ, για τους Kinks και τον Βαν Μόρισον, και πέρασε στη σκηνοθεσία το 1970 με τη διπλωματική του ταινία και ντεμπούτο μεγάλου μήκους «Summer in the City», για έναν πρώην κατάδικο που περιπλανιέται από το Μόναχο στο Βερολίνο.

σσ.
Ο (Sir) George Ivan Morrison OBE (γεν. το 1945), γνωστός ως Van Morrison, είναι τραγουδιστής, μουσικός και τραγουδοποιός της Βόρειας Ιρλανδίας του οποίου η δισκογραφική καριέρα εκτείνεται επτά δεκαετίες. Άρχισε να παίζει ως έφηβος στα τέλη της δεκαετίας του 1950, μια ποικιλία οργάνων, κιθάρα, φυσαρμόνικα, πλήκτρα, σαξόφωνο κά για διάφορα συγκροτήματα της χώρας του, καλύπτοντας τις δημοφιλείς επιτυχίες εκείνης της εποχής. Γνωστός ως "Van the Man" έγινε γνωστός στα μέσα της 10ετίας του 1960 ως ο τραγουδιστής του συγκροτήματος R&B της Βόρειας Ιρλανδίας Them, με το οποίο έγραψε και ηχογράφησε το θρυλικό "Gloria", ενώ η σόλο καριέρα του ξεκίνησε υπό την καθοδήγηση του Bert Berns προσανατολισμένη στα ποπ-χιτ με την κυκλοφορία του σινγκλ "Brown Eyed Girl" το 1967.

«Ένας σκηνοθέτης γυρίζει μόνο μία ταινία στη ζωή του» είπε χαρακτηριστικά ο Ζαν Ρενουάρ. «Μετά τη σπάει σε κομμάτια και την ξαναφτιάχνει».

«Υπήρξε πάντα ο ήσυχος άνθρωπος του παγκόσμιου κινηματογράφου: Σεμνός στη συμπεριφορά του, διακριτικός στις καινοτομίες του και, ως εκ τούτου, μπορεί να αγνοηθεί σε κάθε σύγχρονη αποτίμηση της ιστορίας του κινηματογράφου» γράφει ο Ryan Gilbey στην Guardian.

Ακόμη και μεταξύ του γερμανικού νέου κύματος, ήταν η λιγότερο επιδεικτική φιγούρα. Ο Βέρνερ Χέρτζογκ “παράφρων” και παράτολμος, ο Ράινερ Βέρνερ Φασμπίντερ αντιμέτωπος _με πολύ θράσος, των φαντασμάτων της προηγούμενης γενιάς στη Γερμανία _δείτε Οι άνθρωποι που έβλεπαν τρένα να περνούν…

«Σε σύγκριση με αυτούς, ο Βέντερς φαινόταν βιβλιοφάγος και αξιοσέβαστος, καθώς και προπτυχιακός στους ενθουσιασμούς του. Ήταν ερωτευμένος με τον κινηματογράφο και την Αμερική, την ποπ μουσική και τον μύθο, καθώς και με τους πίνακες του Έντουαρντ Χόπερ, στους οποίους όλα αυτά τα στοιχεία συγκλίνουν» συνεχίζει ο Ryan Gilbey.

Η γκρίζα, ξεπεσμένη Αμερική

Ίσως έβλεπε κάτι από τον εαυτό του στους αγγέλους στα «Φτερά του έρωτα», που κοιτάζουν τους θνητούς του Βερολίνου αλλά δεν μπορούν να αλληλεπιδράσουν άμεσα μαζί τους. Ανάμεσα σε αυτούς τους θνητούς και ο μεγάλος Peter Falk _Πίτερ Φολκ,– ένα κινούμενο σύμβολο μιας γκρίζας Αμερικής, όπως ακριβώς ο μοναχικός που υποδύθηκε στο Paris, Texas ο Χάρι Ντιν Στάντον.

«Θα ήταν παραπλανητικό να ισχυριστεί κανείς ότι ο Βέντερς δεν έχει κάνει ποτέ λάθος στα κινηματογραφικά του ταξίδια. Κάποιοι θα έλεγαν ότι έκανε λάθος σχεδόν μια ολόκληρη δεκαετία, όταν πρόκειται για τη δεκαετία του 1990» γράφει ο Ryan Gilbey στην Guardian.

«Από το επιεικές, περιπλανώμενο σε όλο τον κόσμο μυστήριο επιστημονικής φαντασίας “Μέχρι το τέλος του κόσμου” -η πλήρης έκδοση του οποίου διήρκεσε τεσσεράμισι ώρες- μέχρι την αυξημένη εκκεντρικότητα του “The Million Dollar Hotel”, που διαδραματίζεται σε ένα φτωχόσπιτο για εκκεντρικούς και απροσάρμοστους, έμοιαζε να προσπαθεί να πετύχει το “φαινόμενο Βιμ Βέντερς” αντί να αφήσει τον κινηματογράφο να κυλήσει μέσα από αυτόν» σχολιάζει.

Η προτελευταία ταινία, Million Dollar Arm _Το χέρι του ενός εκατομμυρίου (στην Ελλάδα «Το ξενοδοχείο του ενός εκατομμυρίου δολλαρίων»), χαρακτηρίστηκε από τον πρωταγωνιστή της, τον Μελ Γκίμπσον ως «βαρετή σαν κώλος σκύλου» και η απάντηση είναι η κορυφαία Pina _για τη ζωή της χορεύτριας και χορογράφου Pina Bausch (Πίνα Μπάους), ένα από τα έργα του, ενσωματώνοντας το χορό, τον κινηματογράφο και την τεχνολογία με πρωτοφανή ρευστότητα _περισσότερα εδώ, ενώ το τελευταίο του έργο, με τίτλο «Perfect Days _Οι Τέλειες Μέρες» πλούσιο σε ζεστασιά, ειλικρίνεια και στοχασμό (μια γερμανο-ιαπωνική ταινία 2023 σε σκηνοθεσία Βέντερς και σενάριο Βέντερς _Τακούμα Τακασάκι, συνδυάζοντας τέσσερα διηγήματα).

Παρίσι, Τέξας

Το Παρίσι, Τέξας είναι μια οικογενειακή δραματική ταινία του 1984 σε σκηνοθεσία Βιμ Βέντερς και σε σενάριο από τους Λ. Μ. Κιτ Κάρσον και Σαμ Σέπαρντ. Πρωταγωνιστούν οι Harry Dean Stanton, Dean Stockwell, Nastassja Kinski, Aurore Clément και Hunter Carson. Στην ταινία, ο ατημέλητος ερημικός Τράβις Χέντερσον (Στάντον) ξανασμίγει με τον αδερφό του Γουόλτ (Στόκγουελ) και τον γιο του Χάντερ (Κάρσον). Στη συνέχεια, ο Τράβις και ο Χάντερ ξεκινούν ένα ταξίδι στα νοτιοδυτικά της Αμερικής για να εντοπίσουν την εξαφανισμένη γυναίκα του Τράβις, Τζέιν (Ναστάζια Κίνσκι).
Η ταινία συμπαραγωγή Γαλλίας Γερμανίας,  γυρίστηκε κυρίως στο δυτικό Τέξας. Τη φωτογραφία ανέλαβε ο Robby Müller, ενώ τη μουσική σύνθεση συνέθεσε ο Ry Cooder.

Υπόθεση

Ο Τράβις Χέντερσον φαίνεται να περιπλανιέται στην έρημο του Δυτικού Τέξας, σαστισμένος και να κρατά μια άδεια κανάτα. Περιπλανιέται σε ένα ψιλικατζίδικο, ανοίγει έναν καταψύκτη και αρχίζει να τρώει πάγο πριν χάσει τις αισθήσεις του. Ένας Γερμανός γιατρός εξετάζει τον Τράβις και ανακαλύπτει ότι είναι βουβός, ενώ στο πορτοφόλι του βρίσκει μια κάρτα με έναν αριθμό τηλεφώνου. Καλεί τον αριθμό που ανήκει στον αδερφό του Walt Henderson.

Ο Walt ταξιδεύει από το Λος Άντζελες στο Terlingua του Τέξας για να πάρει τον Travis, πιστεύοντας ότι ήταν νεκρός, αφού δεν είχε νέα του για πολλά χρόνια. Η σύζυγος του Walt, Anne, είναι λίγο προβληματισμένη από αυτό, καθώς αυτή και ο Walt είχαν υιοθετήσει τον γιο του Travis, Hunter, καθώς η βιολογική μητέρα του Hunter, Jane, εφέρετο   χρόνια νεκρή. Ο Walt φτάνει στην Terlingua και βρίσκει τον Travis να περιπλανιέται χιλιόμετρα μακριά.

Τα δύο αδέρφια ξεκινούν το ταξίδι τους πίσω προς το Λος Άντζελες, ο  Γουόλτ απογοητεύεται ολοένα και περισσότερο με τη βουβαμάρα του Τράβις και τον θεωρεί υπεύθυνο για την εξαφάνισή του και την εγκατάλειψη του Χάντερ, ενώ ο Τράβις αρχίζει να κλαίει, αλλά ακόμα δεν μιλάει. Την επόμενη μέρα, αρχίζει τελικά να μιλάει και βγάζει μια φωτογραφία ενός οικοπέδου, εξηγώντας στον Γουόλτ ότι αγόρασε ένα ακίνητο στο Παρίσι του Τέξας.

Τα αδέρφια φτάνουν στο Λος Άντζελες και ο Travis επανενώνεται με τον Χάντερ, που θυμάται ελάχιστα τον πατέρα του και αρχικά είναι δειλός με τους γύρω του. Ο Γουόλτ δείχνει στον Χάντερ παλιά βίντεο με αυτούς και την Τζέιν και, μετά από πολλή επιμονή του Travis, ο Χάντερ αρχίζει να νιώθει άνετα ενώ η Anne λέει στον Travis εμπιστευτικά ότι η Jane καταθέτει μηνιαίες πληρωμές σε έναν τραπεζικό λογαριασμό του Hunter και ότι η τράπεζα βρίσκεται στο Χιούστον. Ο Τράβις αποφασίζει να βρει την Τζέιν και λέει στον Χάντερ ότι πρέπει να φύγει το επόμενο βράδυ, αυτός ανταπαντά ότι θέλει να τον συνοδεύσει, χωρίς τη συγκατάθεση Γουόλτ και Άννας.

Τράβις και Χάντερ ξεκινούν ένα οδικό ταξίδι στο Χιούστον, με τους δυο τους να δένονται και να έρχονται πιο κοντά. Τελικά φτάνουν στην τράπεζα την ημέρα της αναμενόμενης κατάθεσης και κάνουν ένα σχέδιο για να εντοπίσουν το αυτοκίνητο της Τζέιν. Ο Χάντερ την εντοπίζει να κάνει μια κατάθεση και οι δυο τους ακολουθούν το αυτοκίνητό της σε ένα κλαμπ που εργάζεται. Ο Τράβις μπαίνει μέσα ενώ ο Χάντερ περιμένει στο αυτοκίνητο. Το peep show έχει σχεδιαστεί έτσι ώστε οι πελάτες να κάθονται στη μία πλευρά ενός μονόδρομου καθρέφτη με μια τηλεφωνική ενδοεπικοινωνία. Όταν η Τζέιν μπαίνει στο δωμάτιο, ο Τράβις δεν μπορεί να μιλήσει και σύντομα φεύγει χωρίς να της πει περισσότερα από λίγα λόγια και θυμωμένος παει σε ένα μπαρ και πίνει ενώ ο Χάντερ γκρινιάζει.

Την επόμενη μέρα, ο Τράβις αφήνει τον Χάντερ στο ξενοδοχείο Meridian και επιστρέφει στη δουλειά της Τζέιν. Πηγαίνει στο δωμάτιο της, αυτή τη φορά γυρίζοντας την καρέκλα του ώστε να κοιτάξει μακριά της. Στο τηλέφωνο, της λέει μια αόριστη ιστορία για έναν άνδρα και μια νεότερη γυναίκα που γνωρίστηκαν, ερωτεύτηκαν γρήγορα ο ένας τον άλλον, παντρεύτηκαν και έκαναν ένα παιδί. Η Τζέιν αρχικά μπερδεύεται, αλλά σύντομα συνειδητοποιεί ότι είναι ο Τράβις στο τηλέφωνο. Της λέει ότι μετά τη γέννηση του παιδιού, η σύζυγος υπέφερε από επιλόχειο κατάθλιψη, έγινε ευερέθιστη και λαχταρούσε μια απόδραση. Θα ονειρευόταν να τρέξει γυμνή σε έναν αυτοκινητόδρομο, αλλά τη στιγμή που επρόκειτο να φύγει επιτέλους, θα εμφανιζόταν και θα την σταματούσε. Ο αλκοολικός πλέον σύζυγος, φοβούμενος την αποχώρηση της γυναίκας του, της έδεσε ένα κουδούνι στο πόδι για να μπορεί να ακούει αν έφυγε το βράδυ, όμως αυτή - έχοντας βάλει κάλτσες στην κουδούνα για να σβήσει τον ήχο – την “κοπανάει” αρχικά όμως ο άντρας της την πιάνει τη σέρνει πίσω στο σπίτι και την αφήνει δεμένη σε μια σόμπα με τη ζώνη του. Πάει για ύπνο και όταν ξυπνά, το σπίτι έχει πάρει φωτιά και η γυναίκα με το παιδί είναι άφαντη.

Η Τζέιν σβήνει το φως από την πλευρά της και τελικά βλέπει τον Τράβις. Εκφράζει πόνο και λύπη για την απώλεια της παιδικής ηλικίας του Χάντερ. Ο Τράβις λέει στην Τζέιν ότι ο Χάντερ είναι στο Χιούστον και την περιμένει δίνοντάς της τον αριθμό του δωματίου του στο ξενοδοχείο Meridian. Εκείνο το βράδυ, η Τζέιν και ο Χάντερ ξανασμίγουν ενώ ο Τράβις παρακολουθεί από το πάρκινγκ. Ο Τράβις μπαίνει στο αυτοκίνητό του και απομακρύνεται χαμογελώντας.