Ζακ Πρεβέρ: από τον “Οκτώβρη” στα feuilles mortes_ ποιητής εικονοκλάστης για πάντα

1977 _σαν σήμερα, πέθανε ο Jacques Prévert (Ζακ Πρεβέρ), Γάλλος ποιητής και σεναριογράφος (γεννήθηκε 4-Φεβ-1900), πολυσχιδής προσωπικότητα των γαλλικών γραμμάτων, με ιδιαίτερη συνεισφορά στο χώρο της ποίησης και του θεάτρου. Κατά τη διάρκεια των σχολικών του χρόνων στο Παρίσι έδειξε ιδιαίτερη αγάπη για το θέατρο, μια αγάπη που καλλιέργησε και ο πατέρας του που υπήρξε κριτικός θεάτρου. Ολοκλήρωσε μόνο την πρωτοβάθμια εκπαίδευση και εγκατέλειψε το σχολείο μόλις έλαβε το Certificat d’études. Το 1918 κλήθηκε στο στρατό (Πρώτος Παγκόσμιος) και στάλθηκε στην Εγγύς Ανατολή 100+ χρόνια από το σημερινό μακελειό των λαών για να υπερασπιστεί τα εκεί γαλλικά ιμπεριαλιστικά συμφέροντα _

💥 Και 🇵🇸 Παλαιστίνη θα τη λένε για πάντα!
Πλάι στα παιδιά και το λαό της Παλαιστίνης, ταξικά _στη μια και μοναδική σωστή πλευρά χωρίς *αστερίσκους*
ΠΑΛΑΙΣΤΙΝΗ _μια ζωή Ιντιφάντα 🇵🇸 όλοι πλην ΚΚΕ “Κοινές αξίες και συμφέροντα” με το κράτος — δολοφόνο…

Στον τοίχο έξω από ένα σχολείο είναι γραμμένη η φράση: «το σύστημα διδασκαλίας είναι η διδασκαλία του συστήματος» με μαύρο σπρέι. Σαν το «The Game of Life and How to Play It» της Αμερικανίδας καλλιτέχνιδας και εικονογράφου βιβλίων Florence Scovel Shinn που έγινε πνευματική δασκάλα της Νέας Σκέψης _New Thought και μεταφυσική συγγραφέας στα μεσαία της χρόνια.

Εδώ μια (μεγάλη) παρένθεση:
Ήταν Οκτώβρης 1922 όταν το θέατρο «Μοντέρνοι Καιροί» στον νέο του χώρο (δίπλα στη στάση του μετρό «Κεραμεικός») υποδέχτηκε το κοινό με μια εξαιρετική παράσταση που ανιχνεύει το εκπαιδευτικό σύστημα και που _δεν ξέρουμε πόσοι την είδαν …λίγοι πάντως άξιζε να τη δει κάθε εκπαιδευτικός, γονιός, μαθητής και όχι μόνο... Πρόκειται για «Τα Όρια», ένα σύγχρονο ρουμάνικο έργο των Μιχαέλα Μιχαΐλοβ και Ράντου Απόστολ, σε σκηνοθεσία Κώστα Νταλιάνη, με την Εβίτα Παπασπύρου σε έναν ερμηνευτικό μαραθώνιο πολλαπλών ρόλων, που ξεφεύγει από την έννοια του μονολόγου και παρουσιάζει ένα πολυπρόσωπο έργο όπως πρέπει, κερδίζοντας το στοίχημα να κινητοποιήσει τα γρανάζια της σκέψης κάθε θεατή. Το έργο και η παράσταση προσπαθούσαν να φωτίσουν τις αντιφάσεις και τα αδιέξοδα της Παιδείας, τολμώντας να πουν αλήθειες και να θέσουν κρίσιμα ερωτήματα, οδηγώντας τον θεατή να δώσει τις απαντήσεις. Μια ακτινογραφία του σχολικού περιβάλλοντος, μέσω της οποίας διακρίνουμε έναν πολυπλόκαμο δυσλειτουργικό οργανισμό, που όλα αλλάζουνε κι όλα τα ίδια μένουν.

Όλοι έχουμε περάσει από σχολικά θρανία κι έχουμε άποψη για το εκπαιδευτικό σύστημα. Συχνά εντοπίζουμε πόσο έχουν αλλάξει τα πράγματα στην Εκπαίδευση, πόσο πιο σύνθετα μοιάζουν τα ζητήματα που καλούνται να διαχειριστούν σήμερα εκπαιδευτικοί, γονείς και μαθητές μέσα σε ένα σχολείο. Και εδώ έρχονται οι διαφορετικοί ρόλοι, με συχνά πολύ διαφορετικές απόψεις γύρω από το τι πρέπει να γίνει, που συγκρούονται μεταξύ τους, αντιπαρατίθενται, καμιά φορά καβγαδίζουν κιόλας, ενώ την ίδια ώρα φωτίζουν πολλές κακοδαιμονίες της Εκπαίδευσης και του αστικο΄που εποικοδομήματος και θέτοντας το _διαχρονικό ερώτημα αν και πού μπαίνουν τα όρια για τον καθένα και για κάθε περίπτωση… Παρουσιάζονται συγκρούσεις που αναπτύσσονται στο τετράγωνο μαθητή - γονέα - δασκάλου - κράτους και ο εγκλωβισμός των δασκάλων - καθηγητών μέσα στα γρανάζια του εκπαιδευτικού συστήματος βλ και Τι σχολείο έχουμε ανάγκη σήμερα; Το έργο εντάσσεται σε ένα πρόγραμμα παράλληλης παρουσίασης σε τρεις χώρες: Στη Ρουμανία από το θέατρο «Centrul de Teatru Educational Replika», στην Πορτογαλία από το θέατρο «teatro dos Aloes» και στην Ελλάδα.
Πέρα από το αρχικό κείμενο των Μιχαΐλοβ και Απόστολ, όμως, αξίζει να πούμε ότι η ελληνική παράσταση πάει και ένα βήμα παραπέρα, εμπλουτισμένη στο κείμενο της τρίτης πράξης από τον σκηνοθέτη Κώστα Νταλιάνη. Με έναν ποιητικό τρόπο ξεφεύγει από τα στενά όρια του σχολείου και στρέφει το βλέμμα στην ίδια την κοινωνία φωτίζοντας ακριβώς ότι το σχολείο αντανακλά την κοινωνία που υπηρετεί: «Το σύστημα της διδασκαλίας είναι η διδασκαλία του συστήματος»... Και τελικά αν θες να μιλήσεις για το σχολείο, πρέπει να απαντήσεις τι ανθρώπους θες να βγάζεις στην κοινωνία.

Κλείνοντας την παρένθεση
Πάμε συνειρμικά σε ένα αόρατο, ας πούμε, χέρι του Γάλλου ποιητή _περί ου ο λόγος, που παράτησε το σχολείο στα 15 του, απορρίπτοντας  τα πρωινά δασκαλέματα στην τάξη και σπάζοντας τα συμβατικά δεσμά του προς το παιχνίδι της ζωής που τον καλούσε μετεωρίζοντας ανάμεσα σ΄αυτά που απεχθανόταν κλουβιά, καθωσπρεπισμό, ταμπέλες κλπ. Η  γνωστή ποιητική του συλλογή, Λόγια _Paroles, 1946, είναι μια εναντίωση στο κυνήγι του ανθρώπου και του χρήματος, μανιφέστο ενάντια στον πόλεμο, προσωπικό ημερολόγιο αποστροφής για ό,τι αθόρυβα υποδουλώνει τον καθένα από εμάς. Είναι ακριβώς όλα αυτά, αλλά αυθόρμητα και πολύ αληθινά. Βέβαια, καταπώς συνηθίζεται στις ποιητικές τάξεις της υψηλής διανόησης, η ποίησή του έχει χαρακτηριστεί και χαρακτηρίζεται από πολλούς ως απλοϊκή, ή ως ένα συνονθύλευμα από λαϊκά στιχάκια φτωχής καλλιτεχνικής αξίας. Κι είναι σε ακριβώς αυτό το σημείο που ο Γάλλος ρεαλιστικά σουρεαλιστής, συντεταγμένα άναρχος, συνειδητά ονειροπόλος, μας δείχνει το φεγγάρι με το λάθος δάχτυλο. 

Εν συντομία
Ο ποιητής (εδώ οι ελληνικές εκδόσεις) και σεναριογράφος _δημιουργός ~100 ταινιών Τα παιδιά του Παραδείσου The Score _ Soundtrack "Autumn Leaves" _Les Feuilles Mortes _ _ 🍁 Φθινόπωρο 🍂🍁 🍂🍁) Μεσάνυχτα στον κήπο του καλού και του κακού  Υψηλά εγκλήματα κά

Κατά την περίοδο 1925-1929 εισχωρεί στον υπερρεαλιστικό κύκλο, αναπτύσσοντας φιλία με τους υπερρεαλιστές Αντρέ Μπρετόν, Λουί Αραγκόν, Ρομπέρ Ντεσνός και Υβ Τανγκύ. Από τον υπερρεαλισμό ο Πρεβέρ θα κρατήσει μόνο τα στοιχεία εκείνα, που σε συνδυασμό με τη ρομαντική του διάθεση, θα του επιτρέψουν να σκιαγραφήσει τον ποιητικό ρεαλισμό της εποχής του, προσπαθώντας συγχρόνως να ανανεώσει την προφορική λαϊκή ποίηση της Γαλλίας. Την περίοδο 1932-1936 συνεργάστηκε στα θεατρικά δρώμενα μιας ομάδας πολιτικά στρατευμένων συγγραφέων, ονομαζόμενης «Οκτώβρης». Ακολούθως έγραψε σενάρια και διαλόγους για γνωστές ταινίες του γαλλικού κινηματογράφου, όπως Το έγκλημα του κυρίου Λανζ (Le crime de M. Lange, 1935) του Ζαν Ρενουάρ, Γελοίο δράμα (Drôle de drame, 1937), Το λιμάνι των αποκλήρων (Quai des brumes, 1938), Ξημερώνει (Le jour se lève, 1939), Οι επισκέπτες της νύχτας (Les visiteurs du soir, 1942), Τα παιδιά του Παραδείσου (Les enfants du paradis, 1944) και Οι πόρτες της νύχτας (Les portes de la nuit, 1946) του Μαρσέλ Καρνέ. Το 1946 κυκλοφορούν δύο ποιητικές συλλογές του, πρώτα οι Κουβέντες (Paroles) και στη συνέχεια οι Ιστορίες(Histoires). Ακολουθούν οι συλλογές Θέαμα (Spectacle, 1951), Μεγάλος χορός της Άνοιξης (Grand bal du printemps, 1951), Η βροχή και η καλοκαιρία (La pluie et le beau temps, 1955), Κυκεώνας (Fatras, 1966, εικονογραφημένη με κολάζ του ίδιου του Πρεβέρ),Ιστορίες και άλλες ιστορίες (Histoires et d’autres histoires, 1963), Πράγματα και άλλα (Choses et autres, 1972), Εβδομαδιαία(Hebdomadaires, 1972) και Νυχτερινός ήλιος (Soleil de nuit, 1980, μετά θάνατον). Παράλληλα, πολλά ποιήματα του Πρεβέρ, όπως η «Μπαρμπαρά», μελοποιήθηκαν από τον συνθέτη Ζοζέφ Κοσμά, ερμηνεύτηκαν από γνωστούς καλλιτέχνες, όπως ο Υβ Μοντάν και η Ζυλιέτ Γκρεκό και αγαπήθηκαν από το διεθνές κοινό.

Πολλά από τα ποιήματα που παραθέτουμε στο τέλος _όλα από την ποιητική συλλογή Κουβέντες (Paroles, εκδ. 1946) δεν ανήκουν στα θυμωμένα αναρχικά ποιήματα του Πρεβέρ ούτε έχουν πολεμική διάθεση. Τουναντίον, καταγγέλλουν την αδικία με τρυφερότητα («Για Σένα αγάπη μου»), χαιρετίζουν τους εφήβους («Η Ωραία Εποχή»), τα παιδιά («Πρώτη Μέρα») και τους ερωτευμένους («Κινούμενες Άμμοι», «Μπαρμπαρά»), συμπαραστέκονται στους πληγωμένους («Πρωινό Γεύμα», «Η Ωραία Εποχή») και τραγουδούν την αγάπη («Paris at Night») και την ειρήνη («Οικογενειακό», «Μπαρμπαρά»).

           Πολιτικός προσανατολισμός

Ποιες είναι οι πολιτικές δεσμεύσεις του Jacques Prévert; _να ξεκινήσουμε μ΄αυτό__

Θα σταθούμε αναλυτικά παρακάτω, αλλά να πούμε εισαγωγικά πως οι πολιτικές «δεσμεύσεις» του είναι πολλές, από την «υπόθεση Αραγκόν» (l'affaire Aragon) _δήλωση υποστήριξης προς τον Louis Aragon (που με βάση τις οδηγίες του Κομμουνιστικού Κόμματος αρνήθηκε _ο Αραγκόν την υποστήριξη των σουρεαλιστών συντρόφων του και, χώρισε οριστικά με την παλιά του «οικογένεια», υπέρ μιας νέας, στην οποία θα παρέμενε για σχεδόν σαράντα χρόνια), μέχρι την υπεράσπιση του Ναζίμ Χικμέτ, πολιτικού κρατούμενου στην Κωνσταντινούπολη, την σύνταξη κειμένου Γάλλων κινηματογραφιστών που καταγγέλλουν τη φυλάκιση των «Δέκα του Χόλιγουντ», σεναριογράφων και σκηνοθετών που έπεσαν θύματα των εκκαθαρίσεων των Μακαρθιστών κλπ. κλπ.

Στις αρχές της δεκαετίας του 1920, στη rue du Château 54 στο Παρίσι, σε ένα πρώην εργαστήριο εμπόρων δέρματος κουνελιού, ξεκίνησε η περιπέτεια της ομάδας Octobre _Οκτώβρης. Τρεις νεαροί μποέμ, ο Jacques Prévert, ο Breton Yves Tanguy, μελλοντικός μεγάλος σουρεαλιστής ζωγράφος, και ο κομψός Marcel Duhamel είχαν μεταμορφώσει το μέρος σε phalanstère. Ο Marcel Duhamel, διευθυντής του ξενοδοχείου Grosvenor, ενός παλατιού, είχε καλέσει τους τεχνίτες-προμηθευτές του καταστήματός του να βοηθήσουν με τον εξοπλισμό των χώρων (σσ. phalanstère ήταν ένας τύπος κτιρίου που σχεδιάστηκε για μια αυτόνομη ουτοπική κοινότητα, αποτελούμενη από 500–2.000 άτομα που εργάζονταν μαζί για αμοιβαίο όφελος, και αναπτύχθηκε στις αρχές του 19^ου  αιώνα από τον Charles Fourier).

Αυτή η ιστορία θα μπορούσε να είχε παραμείνει, τελικά, μπανάλ, αν η rue du Château δεν ήταν τόσο κοντά στο σταυροδρόμι του Vavin. Ήταν μια εποχή που το Μονπαρνάς ήταν ένα αιώνιο πάρτι. Οι τρεις φίλοι δεν δυσκολεύτηκαν να συνδεθούν με τους νεαρούς δημιουργούς που έκαναν τη γειτονιά διάσημη εκείνη την εποχή. Έτσι το κτίρο έγινε ένας χώρος ελευθερίας και ένα από τα σπουδαία μέρη στην ιστορία του σουρεαλισμού _με ότι αυτό σήμαινε. Μια ολοκαίνουργια σχολή σημείο συνάντησης όπου, σε μια «οικογενειακή, αλκοολική και ασεβή» ατμόσφαιρα, ο κόσμος «ξαναφτιάχτηκε». Τακτικοί του τόπου, επισκέπτες με περισσότερο ή λιγότερο μακροχρόνιες διαμονές: Louis Aragon, Elsa Triolet, Raymond Queneau, Robert Desnos, Benjamin Péret, André Breton ή Philippe Soupault. Όλα όμως έχουν ένα τέλος. Χωρίς καμία διαμάχη, η τριάδα μας χωρίστηκε στις αρχές της δεκαετίας του 1930.

Την ίδια περίοδο, το επαναστατικό εργατικό θέατρο απογειωνόταν στη Γαλλία. Το κύμα ήρθε από τη Γερμανία, όπου το Κομμουνιστικό Κόμμα βρισκόταν σε άμεση επαφή _και κόντρα με το πολιτιστικό κίνημα της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης: κινηματογράφος, αρχιτεκτονική, ντιζάιν, φιλοσοφία, λογοτεχνία, καμπαρέ, θέατρο, όλοι οι τομείς της καλλιτεχνικής ζωής στη συνέχεια επηρεάστηκαν από έναν εξαιρετικό δημιουργικό αναβρασμό.

Ο Erwin Piscator και ο Bertolt Brecht κυριάρχησαν στη σκηνή. Γέννησαν μια μορφή αφοσιωμένου θεάματος που προοριζόταν για τις λαϊκές μάζες με βασικές πολιτιστικές αναφορές και δανειζόμενο τις τεχνικές του από το music hall, το καμπαρέ και το τσίρκο. Αυτό το κίνημα εξαπλώθηκε στη Γαλλία και επηρέασε τους διεθείς κύκλους. Τότε ήταν που ο Lazare Fuchsmann, ένας κομμουνιστής επικεφαλής ενός μικρού ερασιτεχνικού θιάσου - "The Prémices shock group" - γνώρισε τον Jacques Prévert.

Το 1932, ο Fuchsmann επέστρεψε από τη Γερμανία, ψάχνοντας για κείμενα που θα του επέτρεπαν να κάνει πράξη την πολύ πρόσφατη εμπειρία του. Επικοινώνησε με τον Paul Vaillant-Couturier, τότε αρχισυντάκτη της L'Humanité _οργάνου του ΚΚ Γαλλίας, ο οποίος τον παρέπεμψε στον Léon Moussinac, κριτικό δράματος και κινηματογράφου, τον εμπνευστή της Γαλλικής Ομοσπονδίας του Θεάτρου (FTOF), της οποίας το συγκρότημα ήταν μια από τις ναυαρχίδες. Ο Moussinac πρότεινε το όνομα του Prévert. Είχε ήδη δοκιμάσει τις δυνάμεις του στη συγγραφή σεναρίων και μόλις είχε δημοσιεύσει ένα ποίημα, Tentative de description d'un dîner de têtes à Paris France (Μια προσπάθεια να περιγράψουμε ένα δείπνο στο Παρίσι της Γαλλίας), στο λογοτεχνικό περιοδικό Commerce, που επιμελήθηκε ο Paul Valéry.

Η καθοριστική συνάντηση έγινε στην αίθουσα του συνδικάτου και ο Prévert συνοδευόταν από δύο φίλους: τον Louis Bonin, έναν νεαρό καλλιτέχνη αφίσας που, με το όνομα Lou Tchimoukow, θα ήταν ο τακτικός σκηνοθέτης όλων των δημιουργιών του γκρουπ του Οκτωβρίου, και ο Jean-Paul Dreyfus, ο οποίος θα γινόταν διάσημος σκηνοθέτης με το όνομα Jean-Paul Le Chanois.

Μια εβδομάδα μετά από αυτή τη συνέντευξη, ο Πρεβέρ έγραψε το Vive la presse _ Ζήτω ο Τύπος!, ένα έργο που απεικόνιζε τις κύριες ημερήσιες εφημερίδες της εποχής, γύρω από έναν κεντρικό χαρακτήρα, τον καπιταλισμό, και το οποίο τελείωσε με έναν τυραννισμό από μια χορωδία που προειδοποιούσε τους εργάτες ότι το να πεθάνουν για την πατρίδα ήταν να πεθάνουν για τη Renault και καλώντας τους προλετάριους όλων των χωρών να ενωθούν.

Ο Πρέβερτ έγραψε έτσι πολλά πολιτικά στρατευμένα κομμάτια, συμπεριλαμβανομένου _ μετά την ανακοίνωση της κατάληψης της εξουσίας από τον Χίτλερ, ενός κείμενου, L'Avènement d'Hitler (η έλευση του Χίτλερ), με πρόβα μιας νύχτας από τον θίασο και παρουσιάστηκε το επόμενο βράδυ στο Bullier Hall. Ομοίως, όταν ξέσπασε απεργία στο Citroën τον Μάρτιο του 1933. Προειδοποιημένος το πρωί, ο Prévert έγραψε μια προφορική παρλάτα, το Citroën, η οποία εκτελέστηκε το ίδιο βράδυ μπροστά στους απεργούς. Η παράσταση παίζεται συνεχώς τους δύο μήνες που διαρκεί η σύγκρουση: καταγγέλλει το αφεντικό, που νοίκιασε τον Πύργο του Άιφελ για τις φωτισμένες διαφημίσεις του, και σπαταλά τα άνετα κέρδη που αποκομίζουν τα τσιράκια του από τον τζόγο.

Όμως η ομάδα έχει αποκτήσει μια νέα προσωπικότητα. Για να αποφευχθούν συγκρούσεις και παρεξηγήσεις, το FTOF ζήτησε από τον νεαρό θίασο το 1933 να επιλέξει άλλο όνομα . Θα είναι Οκτώβρης, φόρος τιμής στην Μεγάλη Οκτωβριανή Σοσιαλιστική Επανάσταση.

Ο θίασος θα συγκεντρώσει, γύρω από τον Jacques Prévert, χαρακτήρες τόσο εφευρετικούς και ταλαντούχους όπως οι Yves Deniaud, Maurice Baquet, Raymond Bussières, Joseph Kosma, Bernard Meller και Suzanne Montel. Ήταν επίσης αυτή που στάλθηκε στη Μόσχα από την Ομοσπονδία Γαλλικού Εργατικού Θεάτρου για να την εκπροσωπήσει τον Ιούνιο του 1933 στην Ολυμπιάδα του Εργατικού Θεάτρου.

Οι ηθοποιοί της ομάδας Οκτωβρίου κέρδισαν το πρώτο βραβείο (Στάλιν), συμμετέχουν σε διαδηλώσεις, ακόμη και σε προεκλογικές εκστρατείες του ΚΚ Γαλλίας (χωρίς να δείχνουν ανοιχτά την «κόκκινη» κατεύθυνσή τους) Ως μέλος του FTOF, το οποίο εκείνη την εποχή συγκέντρωνε πολυάριθμους ερασιτεχνικούς θιάσους στο Παρίσι και στα προάστια.
Ενώ περιλαμβάνει κυρίως κομμουνιστές, συγκεντρώνει επίσης προσωπικότητες φιλελεύθερων τάσεων ακόμη και ορισμένους τροτσκιστές, ο πιο διάσημος από τους οποίους θα παραμείνει ο Yves Allégret. Οι διαφημίσεις του στην L'Humanité ήταν επίσης έναντι αμοιβής.
Θυμίζουμε πως η Ομοσπονδία Εργατικού Θεάτρου της Γαλλίας (FTOF) γεννήθηκε το 1931 ως εθνικό τμήμα της Διεθνούς Ένωσης Εργατικού Θεάτρου (UITO) _Το τελευταίο δημιουργήθηκε στις αρχές του 1930.

Τον Ιούνιο του 1936, οι απεργίες του Λαϊκού Μετώπου σηματοδότησε την αποθέωση της ομάδας του Οκτώβρη. Η ομάδα παίζει σημαντικό ρόλο στους αγώνες των εργαζομένων. Είναι στις μεγάλες  επιχειρήσεις και στα εργοστάσια της βαριάς βιομηχανίας που βρίσκει την αληθινή της αποστολή. Από τα καταστήματα του Λούβρου μέχρι τα εργαστήρια ateliers de la Samaritaine, παρουσιάζει το Tableau des merveilles, μια διασκευή του Θερβάντες που τοποθετήθηκε με τη βοήθεια του Jean-Louis Barrault.

σσ. Το La Samaritaine είναι μεγάλο πολυκατάστημα του Παρισιού, δίπλα στον σταθμός μετρό Pont-Neuf. Ιδρύθηκε το 1870 από τον Ernest Cognacq και τώρα ανήκει στον όμιλο ειδών πολυτελείας LVMH.

Την 1^η Ιουλίου 1936, το έργο (Tableau des merveilles) παίχτηκε στο συνεδριακό κέντρο Maison de la Mutualité. Ήταν το μεγαλύτερο επίτευγμα του γκρουπ, λαμβάνοντας μια ασυνήθιστη συγχορδία επαίνων από τον mainstream Τύπο. Ο Roger Vitrac έγραψε στην πολιτική εβδομαδιαία εφημερίδα La Flèche: «Στο θεατρικό πεδίο, ένα γεγονός του οποίου η σημασία δεν έχει τονιστεί επαρκώς.» Και στο Paris-Soir: «Δεν θα έπρεπε ένας τέτοιος θίασος (...) να θέσει τόσο πολύ πνεύμα, ποίηση και χιούμορ στην υπηρεσία ενός ευρύτερου κοινού; » Απόδειξη ότι οι καιροί άλλαξαν.

Αλλά αυτός ο θρίαμβος ήταν και κύκνειο άσμα. Ο Οκτώβρης είχε εξελιχθεί, «προοδεύσει»: για πολλά από τα μέλη του, προέκυψε το ζήτημα του επαγγελματισμού. Η ομάδα καλωσόρισε πλέον επαγγελματίες ηθοποιούς όπως ο Jean-Louis Barrault και η Agnès Capri. Οι αδερφοί Prévert είχαν ξεκινήσει την κινηματογραφική τους περιπέτεια - ο Pierre, ο νεότερος, θα γύριζε πολλές ταινίες που θα του κέρδιζαν τον σεβασμό των κινηματογραφόφιλων. Ο Marcel Duhamel, από την πλευρά του, προχωρούσε προς τη μετάφραση και μεταγλώττιση διαλόγων από αμερικανικές ταινίες. Σύντομα θα δημιουργούσε το Série noire.

Άλλοι λόγοι οδήγησαν στη διάσπαση: για τον Roger Blin, τον ίδιο άνθρωπο που θα γινόταν μια από τις σπουδαίες μορφές του μεταπολεμικού θεάτρου διαδίδοντας το έργο του Σάμιουελ Μπέκετ, "ένας από τους βασικούς λόγους ήταν η αλλαγή στην τακτική του Κομμουνιστικού Κόμματος. Φόρμουλες όπως "Ας σηκώσουμε τα μανίκια!" Εμείς, των οποίων η ύπαρξη και το πρόγραμμα ήταν εξ ολοκλήρου αντιαποικιοκρατικά, αντιαστυνομικά, αντιμιλιταριστικά, αντι-ιερέα και, ως ένα βαθμό, αντισοσιαλδημοκρατικά, δεν είχαμε πλέον κανένα λόγο να υπάρχουμε».

Πράγματι, υποχωρώντας στον πανικό μετά τη νίκη του ναζισμού, το διεθνές κομμουνιστικό κίνημα των «μετώπων» είχε εμπνεύσει τον οπορτουνισμό ενάντια στον «σεχταρισμό της τάξης ενάντια στις ταξικές τακτικές». Οι ηγέτες του Κόμματος κάλεσαν το λαό να πάει να ζητωκραυγάσει τον «ρεπουμπλικανικό» στρατό στα Ηλύσια Πεδία. Ο «Οκτώβρης» _και μαζί ο Prévert, μεθυσμένος από την επιτυχία του Λαϊκού Μετώπου δεν μπόρεσε να επιβιώσει από την παρακμή του.

Γεννημένος από τη συνάντηση του σουρεαλισμού με το εργατικό κίνημα, δεν ενέδωσε στις εύκολες επιλογές. Ωστόσο, το κοινό του ήταν εξαιρετικά «πανπερμικό». Ο Οκτώβρης συμμετείχε σε πολλά φεστιβάλ, ήταν σε όλες τις μεγάλες εκδηλώσεις, στους εορτασμούς της Κομμούνας στο Mur des Fédérés _σχετικό το Chanson des sardinières _ τραγούδι των εργατριών της σαρδέλας (το Τείχος των Κομμουνάρδων στο νεκροταφείο Père Lachaise είναι όπου 147 στρατιώτες της Κομμούνας μαζί με άλλους 19 αξιωματικούς εκτελέστηκαν στις 28 Μαΐου 1871, κατά τη διάρκεια της Semaine sanglante _ Αιματηρής | ματωμένης βδομάδας, της καταστολής της Παρισινής Κομμούνας).

Το τραγούδι των εργατών της σαρδέλας
Αυτό το ποίημα γράφτηκε για την παράσταση Suivez le druide _ Ακολουθήστε τον δρυΐδη που δόθηκε από την ομάδα «Οκτώβρης» το 1935 με αφορμή ένα βρετονικό φεστιβάλ στο Saint-Cyr, μια πόλη στο Seine-et-Oise που είχε την ιδιαιτερότητα να είναι ταυτόχρονα κομμουνιστικός δήμος και έδρα σχολής για αξιωματικούς. Ένα οργισμένο άρθρο στο L'Écho de Paris, το οποίο κατήγγειλε «μια απεχθή κομμουνιστική μεταμφίεση, στην οποία ο στρατός καταφρονήθηκε αγρίως», προκάλεσε παρέμβαση στην αίθουσα.

Στροφή στροφή

κοριτσάκια

γυρίστε γύρω από τα εργοστάσια

σύντομα θα είσαι μέσα

στροφή στροφή

κόρες ψαράδων

αγρότισσες

Οι νεράιδες που ήρθαν

γύρω από τις κούνιες σου

οι νεράιδες πληρώθηκαν

από τους ανθρώπους του κάστρου

σου είπαν το μέλλον

και δεν ήταν όμορφο

Θα ζήσεις δυστυχισμένη

και θα κάνεις πολλά παιδιά

πολλά παιδιά

που θα ζήσουν δυστυχισμένα

και που θα κάνουν πολλά παιδιά

που θα ζήσουν δυστυχισμένα

και που θα κάνουν πολλά παιδιά

πολλά παιδιά

πολλά παιδιά...

Στροφή στροφή

κοριτσάκια

γυρίστε γύρω από τα εργοστάσια

κόρες ψαράδων

αγρότισσες

Κάποιες φορές οι εμφανίσεις του είχαν πιο αυτοσχέδιο χαρακτήρα, όπως οι «παράνομες» παρεμβάσεις στις ουρές των ανέργων, ενώ στα κόκκινα προάστια βρήκε και κοινό αντάξιό του. Δυστυχώς, εκτός από λίγες δημοτικές επιδοτήσεις, καμία από αυτές τις υπηρεσίες δεν ήταν ανταποδοτική. Για να αντισταθμίσει αυτό το συνεχές έλλειμμα, έπρεπε να βασιστεί στην l'organisation de goguettes στα πλούσια σημεία του εργατικού Παρισιού, στα ακριβά καφέ του 18^ου διαμερίσματος ή στην αίθουσα Bellevilloise (το goguette είναι παλιά εορταστική κοινωνική πρακτική στη Γαλλία και το Βέλγιο που συνίσταται στη συνάντηση φιλικής, κυρίως ανδρικής μποέμ ομάδας για γλέντι ρεφενέ)

Αυτές οι δυσκολίες δεν ήταν αναμφίβολα άσχετες με το τέλος της περιπέτειας. Ωστόσο, κατά κάποιον τρόπο, ο «Οκτώβρης» δεν πέθανε ποτέ. Ο κινηματογράφος, το τραγούδι, το θέατρο, η λογοτεχνία και το καφέ-θέατρο αναμφίβολα δεν θα ήταν το ίδιο χωρίς αυτό το γόνιμο ταλέντο και αυτό το υπέροχο εργαστήριο. Η τσιμπημένη ειρωνεία του Prévert και το θράσος του θιάσου είχαν μερικές φορές κάποια δυσκολία να κερδίσουν την έλξη από το δημοφιλές κοινό που ήθελαν να προσεγγίσουν. Οι μεταγενέστεροι έχουν δικαιώσει αυτές τις παρεξηγήσεις.

Η ποίηση του διαμορφώνεται από την μποέμικη, άθεη, αντι_παπαδαρίστικη και αναρχική όμως στάση του για τη ζωή, καθώς επίσης και από το πηγαίο χιούμορ, την έντονη ειρωνεία και τον ανθρωπισμό του. Στα ποιήματά του ο Πρεβέρ καταδικάζει τον πόλεμο, την υποκρισία και την εκμετάλλευση. Ταυτόχρονα όμως, γίνεται τροβαδούρος του έρωτα, υμνεί την ειρήνη και συντάσσεται με τους απλούς λαϊκούς ανθρώπους. Ο παράγοντας που χαρακτηρίζει περισσότερο τα ποιήματά του είναι η καθημερινή ζωή, κάτι που υπογραμμίζεται και από τους ενδεικτικά καθημερινούς τίτλους των συλλογών του: Κουβέντες, Ιστορίες, Πράγματα και άλλα. Γι’ αυτό και η ποίηση του Πρεβέρ αποτελεί ύμνο στην καθημερινότητα που εκτυλίσσεται πότε σε μια πλατεία («Η Ωραία Εποχή», «Πλατεία Καρουζέλ») ή στον δρόμο («Μπαρμπαρά») και πότε σε ένα σπίτι μέσα στην μεγάλη πόλη («Πρώτη Μέρα»), στο νοσοκομείο («Το Μήνυμα») ή στο κοιμητήριο («Οικογενειακό»). Το γεγονός, όμως, ότι η ποίησή του είναι ποίηση της καθημερινότητας δε σημαίνει ότι πρόκειται για μια γραφή απλοϊκή. Αντιθέτως, η ανάλυση των ποιημάτων του Πρεβέρ αναδεικνύει πλούσια στιλιστική οργάνωση που έγκειται στα λογοπαίγνια, στις γρήγορα εναλλασσόμενες οπτικοακουστικές εικόνες, στις συνεχείς επαναλήψεις και στην έλλειψη σημείων στίξης. Στην αυτόματη γραφή του Πρεβέρ, η έντονη εικονοκλασία εκφράζεται με μεθόδους κινηματογραφικής φύσεως, όπως το φλας μπακ, ενώ ο πεζός λόγος μπερδεύεται μέσα στον ποιητικό και ο ελεύθερος στίχος εναλλάσσεται με τον ομοιοκατάληκτο.

Ζακ Πρεβέρ: ποιήματα

Στο μαγαζί της ανθοπώλισσας

Ένας άνδρας μπαίνει στο μαγαζί μιας ανθοπώλισσας
και διαλέγει κάποια άνθη
η ανθοπώλισσα περιτυλίγει τα άνθη
ο άνδρας βάζει το χέρι του στην τσέπη
να ψάξει για τα χρήματα
τα χρήματα για να πληρώσει τα άνθη
μα βάζει αυτός την ίδια ώρα
τελείως ξαφνικά
το χέρι πάνω στην καρδιά του
και ξαπλώνεται

Την ίδια ώρα που αυτός πέφτει
τα χρήματα κυλούν στη γη
κι ύστερα πέφτουνε τα άνθη
την ίδια ώρα με τον άνδρα
την ίδια ώρα με τα χρήματα
και η ανθοπώλισσα μένει εκεί
με τα χρήματα που κυλούν
με τ' άνθη που μαραίνονται
με τον άνδρα που πεθαίνει
προδήλως όλα ετούτα είναι πολύ λυπητερά
και πρέπει αυτή κάτι να κάνει
η ανθοπώλισσα
μα δεν ξέρει τον τρόπο να το κάνει
δεν ξέρει
από πού να ξεκινήσει

Υπάρχουν τόσα πράγματα να γίνουν
μ' αυτόν τον άνθρωπο που πεθαίνει
τα άνθη αυτά που παν να μαραθούν
και τούτα τα χρήματα
τα χρήματα ετούτα που κυλούν
που δε σταματάνε να κυλούν.

Πρωινός ύπνος ως αργά

Είναι τρομερός
ο μικρός θόρυβος απ' το σκληρό αυγό που σπάει σ' έναν πάγκο από τσίγκο,
είναι τρομερός αυτός ο θόρυβος
όταν κινείται μες στη μνήμη του ανθρώπου που πεινάει
είναι τρομερό επίσης το κεφάλι του ανθρώπου
το κεφάλι του ανθρώπου που πεινάει
όταν αυτός κοιτάζει στις έξι η ώρα το πρωί
μέσα στο τζάμι του πολυκαταστήματος
ένα κεφάλι στο χρώμα της λέρας
δεν είναι πρωτίστως το κεφάλι του που αυτός κοιτάει
μες στη βιτρίνα του Ποτέν*
σκοτίστηκε για το κεφάλι του ο άνθρωπος ούτε που το σκέφτεται

Ονειρεύεται
φαντάζεται μιαν άλλη κεφαλή
ένα κεφάλι μόσχου, για παράδειγμα,
μαζί με μία σάλτσα από ξίδι,
ή ένα κεφάλι από ό,τι να 'ναι που να τρώγεται
και κουνάει αυτός το σαγόνι του απαλά
απαλά
και τρίζει αυτός τα δόντια απαλά
γιατί ο κόσμος έχει ν' αγοράσει το κεφάλι του
κι αυτός τίποτα δε μπορεί ενάντια σ' αυτόν τον κόσμο
κι αυτός μετράει με τα δάχτυλά του μία δυο τρεις

μία δυο τρεις
είναι ίσα με τρεις μέρες που δεν έχει φάει
και ωραία θα 'ταν να το επαναλάβει ύστερα από τρεις μέρες
Αυτό δε γίνεται να διαρκέσει
αυτό διαρκεί
τρεις μέρες
τρεις νύχτες
χωρίς να φάει

και πίσω από ετούτες τις βιτρίνες
αυτά τα πατέ αυτές οι μποτίλιες αυτές οι κονσέρβες
ψάρια νεκρά προστατευμένα απ' τα κουτιά
κουτιά προστατευμένα απ' τις βιτρίνες
βιτρίνες προστατευμένες απ' τους μπάτσους
μπάτσοι προστατευμένοι απ' τον φόβο
σαν οδοφράγματα για έξι θλιβερές σαρδέλες..

Λίγο πιο μακριά το μπιστρό
καφέ-κρεμ και κρουασάν ζεστά
ο άνθρωπος τρεκλίζει
και στα ενδότερα τoυ κεφαλιού του
μια ομίχλη από λέξεις
μια ομίχλη από λέξεις
σαρδέλες για φάγωμα
σκληρό αυγό καφέ-κρεμ 
καφές ποτισμένος ρούμι
καφέ-κρεμ
καφέ-κλεμ

καφέ-κλεμμένος ποτισμένος αίμα!...
Ένας άνδρας πολύ σεβάσμιος στη γειτονιά του
δολοφονήθηκε μέρα μεσημέρι
ο δολοφόνος ο αλήτης του 'κλεψε
δύο φράγκα
σα να λέμε έναν καφέ αρωματισμένο
μηδέν φράγκα κόμμα εβδομήντα
δύο ταρτάκια βουτυρωμένα
και εικοσιπέντε σεντς για το πουρμπουάρ του σερβιτόρου.

*Ποτέν (Potin): αλυσίδα καταστημάτων τροφίμων
 της εποχής που ξεκίνησε από το μπακάλικο του Félix Potin
 τo 1845 στο Παρίσι

Τα κλειδιά της πόλης

Τα κλειδιά της πόλης
είναι βαμμένα στο αίμα
ο Ναύαρχος κι οι αρουραίοι εγκαταλείψανε το πλοίο
καιρό τώρα μια μέρα
αδελφή Άννα αδελφή μου Άννα
δε βλέπεις τίποτα που να έρχεται
βλέπω μες στη μιζέρια το πόδι ενός παιδιού γυμνό
και την καρδιά του καλοκαιριού
ήδη σφιγμένη στο μεταξύ των πάγων του χειμώνα
βλέπω μέσα στη σκόνη απ’ τα ερείπια του πολέμου

ιππότες της βαριάς βιομηχανίας
με δρασκελιές πάνω από αξιωματικούς του ελαφρού ιππικού
να παρελαύνουν κάτω από την ασπίδα
μέσα σε κάποια μουσική του τσίρκου
και δασκάλους απ' τα σιδηρουργεία
δασκάλους  του μπαλέτου
να διευθύνουν μια καντρίλια ακούνητη και παγωμένη
όπου οι φτωχές οικογένειες
όρθιες μπροστά απ’ τον μπουφέ
κοιτάζουνε αμίλητες τ’ αδέρφια τους τα ελευθερωμένα
τα αδέρφια τους τα ελευθερωμένα

απ’ την αρχή και πάλι ν’ απειλούνται
από έναν κόσμο γέρικο, ξεκούτη, κακέκτυπο και καλιμπραρισμένο
και βλέπω εσένα Μαριάννα
φτωχή μικρή μου αδελφή
κρεμάμενη ακόμη μια φορά
στον σκοτεινό θάλαμο της ιστορίας
λαιμοδεμένη από τη Λεγεώνα της Τιμής

και βλέπω
γενειάδα μπλε άσπρη κόκκινη
ατάραχη και χαμογελαστή
να παραδίδει
να παραδίδει τα κλειδιά βαμμένα στο αίμα
στους μεγάλους εξυπηρετητές της Τάξης
της Τάξης των μεγάλων δυνάμεων του χρήματος.

Ο λόγος για την ειρήνη

Προς το τέλος ενός λόγου εξαιρετικά σημαντικού
ο μεγάλος άνδρας του Κράτους τρεκλίζοντας
πάνω σε μια ωραία φράση κούφια
πέφτει μέσα
και αβοήθητος με το μεγάλο στόμα του ανοιχτό
ασθμαίνοντας
δείχνει τα δόντια
και η οδοντική αποσύνθεση των ειρηνικών συλλογισμών του
αποκαλύπτει το νεύρο του πολέμου
το ευαίσθητο ζήτημα των χρημάτων.

__προς (αντι)παραβολή

Γερμανικό εγχειρίδιο πολέμου

ΑΥΤΟΙ ΠΟΥ ΒΡΙΣΚΟΝΤΑΙ ΨΗΛΑ
θεωρούνε ταπεινό να μιλάς για το φαΐ.
Ο λόγος: έχουνε
κιόλας φάει.

Οι ταπεινοί αφήνουνε τον κόσμο
χωρίς να 'χουνε δοκιμάσει
κρέας της προκοπής.

Πώς ν' αναρωτηθούν πούθ' έρχονται
και πού πηγαίνουν; Είναι,
τα όμορφα δειλινά,
τόσο αποκαμωμένοι,
Το βουνό και την πλατιά τη θάλασσα
δεν τα 'χουνε ακόμα δει
όταν σημαίνει η ώρα τους.
Αν δεν νοιαστούν οι ταπεινοί
γι' αυτό που είναι ταπεινό
ποτέ δεν θα υψωθούν.

ΤΟ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΔΕ ΔΕΙΧΝΕΙ ΑΚΟΜΑ ΤΗΝ ΗΜΕΡΑ.
Οι μήνες όλοι, όλες οι ημέρες
είναι ακόμα ανοιχτές. Κάποια απ' αυτές
θα σφραγιστεί μ' ένα σταυρό.
ΟΙ ΕΡΓΑΤΕΣ ΦΩΝΑΖΟΥΝ ΓΙΑ ΨΩΜΙ.
Οι έμποροι φωνάζουν γι' αγορές.
Οι άνεργοι πεινούσαν. Τώρα
πεινάνε κι όσοι εργάζονται.
Τα χέρια που ήταν σταυρωμένα, σαλεύουν πάλι:
Φτιάχνουν οβίδες.

ΑΥΤΟΙ ΠΟΥ ΑΡΠΑΝΕ ΤΟ ΦΑΪ ΑΠ' ΤΟ ΤΡΑΠΕΖΙ
κηρύχνουν τη λιτότητα.
Αυτοί που παίρνουν όλα τα δοσίματα
ζητάν θυσίες.
Οι χορτάτοι μιλάν στους πεινασμένους
για τις μεγάλες εποχές που θα 'ρθουν.
Αυτοί που τη χώρα σέρνουνε στην άβυσσο
λεν πως η τέχνη να κυβερνάς το λαό
είναι πάρα πολύ δύσκολη
για τους ανθρώπους του λαού.

ΑΥΤΟΙ ΠΟΥ ΒΡΙΣΚΟΝΤΑΙ ΨΗΛΑ ΛΕΝΕ: ΠΟΛΕΜΟΣ ΚΑΙ ΕΙΡΗΝΗ
είναι δυο πράγματα ολότελα διαφορετικά.
Όμως η ειρήνη τους και ο πόλεμός τους
μοιάζουν όπως ο άνεμος κι η θύελλα.
Ο πόλεμος γεννιέται απ' την ειρήνη τους
καθώς ο γιος από την μάνα.

Έχει τα δικά της
απαίσια χαρακτηριστικά.
Ο πόλεμός τους σκοτώνει
ό,τι άφησε όρθιο
η ειρήνη τους.

ΟΤΑΝ ΑΥΤΟΙ ΠΟΥ ΕΙΝΑΙ ΨΗΛΑ ΜΙΛΑΝΕ ΓΙΑ ΕΙΡΗΝΗ
ο απλός λαός ξέρει
πως έρχεται ο πόλεμος.
Όταν αυτοί που είναι ψηλά καταριούνται τον πόλεμο
οι διαταγές για επιστράτευση έχουν υπογραφεί.

ΣΤΟΝ ΤΟΙΧΟ ΜΕ ΚΙΜΩΛΙΑ ΓΡΑΜΜΕΝΟ:
«Θέλουνε πόλεμο».
Αυτός που το 'χε γράψει
έπεσε κιόλας.

ΑΥΤΟΙ ΠΟΥ ΒΡΙΣΚΟΝΤΑΙ ΨΗΛΑ ΛΕΝΕ:
Να ο δρόμος για τη δόξα.
Αυτοί που είναι χαμηλά λένε:
Να ο δρόμος για το μνήμα.

Ο ΠΟΛΕΜΟΣ ΠΟΥ ΕΡΧΕΤΑΙ
δεν είναι ο πρώτος. Πριν απ' αυτόν
γίνανε κι άλλοι πόλεμοι.
Οταν ετέλειωσε ο τελευταίος,
υπήρχαν νικητές και νικημένοι.

Στους νικημένους, ο φτωχός λαός
πέθαινε απ' την πείνα. Στους νικητές
ο φτωχός λαός πέθαινε το ίδιο.
ΣΑΝ ΕΡΘΕΙ Η ΩΡΑ ΤΗΣ ΠΟΡΕΙΑΣ, ΠΟΛΛΟΙ ΔΕΝ ΞΕΡΟΥΝ
πως επικεφαλής βαδίζει ο εχθρός τους.

Η φωνή που διαταγές τους δίνει
είναι του εχθρού τους η φωνή.
Κι εκείνος που για τον εχθρό μιλάει
είναι ο ίδιος τους ο εχθρός.

ΝΥΧΤΑ
Τα ανδρόγυνα
ξαπλώνουν στο κρεβάτι τους. Οι νέες γυναίκες
θα γεννήσουν ορφανά.

ΣΤΡΑΤΗΓΕ, ΤΟ ΤΑΝΚ ΣΟΥ ΕΙΝΑΙ ΔΥΝΑΤΟ ΜΗΧΑΝΗΜΑ
Θερίζει δάση ολόκληρα, κι εκατοντάδες άνδρες αφανίζει.
Μόνο που έχει ένα ελάττωμα:
Χρειάζεται οδηγό.
Στρατηγέ, το βομβαρδιστικό είναι πολυδύναμο.
Πετάει πιο γρήγορα απ' τον άνεμο, κι απ' τον ελέφαντα σηκώνει βάρος πιο πολύ.
Μόνο που έχει ένα ελάττωμα:
Χρειάζεται πιλότο.
Στρατηγέ, ο άνθρωπος είναι χρήσιμος πολύ.
Ξέρει να πετάει, ξέρει και να σκοτώνει.
Μόνο που έχει ένα ελάττωμα:
Ξέρει να σκέφτεται.

Μπ. Μπρεχτ, Ποιήματα.
Μετάφραση Μάριου Πλωρίτη. Εκδ. «Θεμέλιο»

Τα παρακάτω ποιήματα είναι απ΄τις συλλογές «Paroles» (1946), «Histoires» (1946), «Spectacle» (1951), «Fatras» (1966), «Choses et autres» (1972) και«Adonides» (1975).

Ο χαμένος χρόνος

Μπροστά στην πόρτα του εργοστασίου
ο εργάτης σταματάει ξαφνικά
o ωραίος καιρός τον τράβηξε απ' το σακάκι
κι όπως γυρίζει
και τον ήλιο ατενίζει
όλον κόκκινο όλον στρογγυλό
να χαμογελάει μέσα στον ουρανό του από μόλυβδο

κλείνει το μάτι
με οικειότητα
Για πες λοιπόν σύντροφε Ήλιε
δε βρίσκεις
πως είναι μάλλον μαλακία
να δίνεις μία τέτοια ημέρα
σε ένα αφεντικό;

Ο ανθρώπινος μόχθος  

Ο ανθρώπινος μόχθος
δεν είναι αυτός ο ωραίος νέος άνδρας ο χαμογελαστός
όρθιος πάνω στο πόδι του από γύψο
ή από πέτρα
που δίνει χάρη στα παιδαριώδη τεχνάσματα της γλυπτικής
στην ανόητη ψευδαίσθηση
της χαράς του χορού και της αγαλλίασης
υπενθυμίζοντας με το άλλο πόδι στον αέρα
τη γλυκύτητα του γυρισμού στο σπίτι.

Όχι
ο ανθρώπινος μόχθος δεν φέρει ένα μικρό παιδί στον δεξή ώμο
άλλο ένα στο κεφάλι
κι ένα τρίτο στον ώμο τον αριστερό
με τα εργαλεία στον αορτήρα
και τη νεαρή γυναίκα ευτυχισμένη να κρέμεται απ’ το μπράτσο του.

Ο ανθρώπινος μόχθος φέρει έναν επίδεσμο στην κήλη
και τις ουλές από τις μάχες
που ΄χουν παραδοθεί απ' την εργατική τάξη
ενάντια σ’ έναν κόσμο παράλογο και δίχως νόμους
Ο ανθρώπινος μόχθος δεν έχει σπίτι αληθινό

οσφραίνεται τη μυρωδιά της εργασίας του
και τον χτυπάει στα πνευμόνια
ο μισθός του κοκαλιάρης
τα παιδιά του επίσης,
δουλεύει σαν τον νέγρο,
κι ο νέγρος σαν αυτόν.
Ο ανθρώπινος μόχθος δεν έχει τρόπους
ο ανθρώπινος μόχθος δεν έχει την ηλικία της λογικής
ο ανθρώπινος μόχθος έχει την ηλικία των στρατώνων
την ηλικία των φυλακών και των κατέργων
την ηλικία των εκκλησιών και των εργοστασίων
την ηλικία των κανονιών
κι αυτός που έχει φυτέψει παντού όλους τους αμπελώνες
κι έχει κουρδίσει όλα τα βιολιά
τρέφεται από όνειρα άσχημα
και μεθάει με το άσχημο κρασί της παραίτησης

και σαν ένας μεγάλος σκίουρος μεθυσμένος
χωρίς σταματημό γυρνάει σε κύκλους
μες σ’ ένα σύμπαν εχθρικό
σκονισμένο και με ταβάνι χαμηλό
και ολοένα σφυρηλατεί την αλυσίδα
την αλυσίδα τη φρικτή όπου όλα είναι αλυσοδεμένα
η μιζέρια η πρόσοδος η δουλειά η θανάτωση
η θλίψη η δυστυχία η αϋπνία και η ανία
η τρομακτική αλυσίδα του χρυσού

του άνθρακα του σιδήρου και του χάλυβα
του κλίνκερ και της σκόνης
η περασμένη γύρω από τον λαιμό
ενός κόσμου σακατεμένου
η άθλια αλυσίδα
όπου έρχονται να γαντζωθούν
τα θεία γούρια

τα ιερά κειμήλια
οι σταυροί της τιμής οι σταυροί οι αγκυλωτοί
τα φυλαχτά-σκιουροπίθηκοι
τα μετάλλια των παλιών υπηρετών
τα μπιχλιμπίδια της κακοτυχίας
η μεγαλοπρεπής αίθουσα του μουσείου
το μέγα πορτρέτο του έφιππου
το μέγα πορτρέτο του βαδίζοντος
το μέγα πορτρέτο προσώπου προφίλ στο ένα πόδι
το μέγα πορτρέτο επιχρυσωμένο

το μέγα πορτρέτο του μεγάλου μάντη
το μέγα πορτρέτο του μεγάλου αυτοκράτορα
το μέγα πορτρέτο του μεγάλου στοχαστή
του μεγάλου άλτη
του μεγάλου ηθικολόγου
του αξιοπρεπούς και θλιβερού φαρσέρ
το κεφάλι του μεγάλου ταραξία
το κεφάλι του επιθετικού ειρηνοποιού
το αστυνομικό κεφάλι του μεγάλου απελευθερωτή

το κεφάλι του Αδόλφου Χίτλερ
το κεφάλι του κυρίου Θιέρσου
το κεφάλι του δικτάτορα
το κεφάλι του δημίου
όποιας και να ‘ναι χώρας
όποιου και να ‘ναι χρώματος
το απεχθές κεφάλι
το δυστυχές κεφάλι

το κεφάλι για χαστούκια
το κεφάλι για σφαγή
το επικεφαλής του φόβου.

Στα πεδία

Υπάρχει
καθώς φαίνεται
σ' έναν ροδώνα
ένα τριαντάφυλλο
που ονομάζεται Χήρα απαρηγόρητη του αείμνηστου προέδρου Ντουμέργκ
είναι λυπητερό
είναι κρίμα

Υπάρχει
ή μάλλον
υπήρξε

ένας άνθρωπος που έγραψε αυτές τις λέξεις
Αύριο στους τάφους μας τα στάχυα θα 'ναι πιο ωραία
είναι λυπητερό
είναι κρίμα
γιατί τα στάχυα δε βλασταίνουν
ακριβώς
πάνω στους τάφους των ανδρών που έχουν πέσει

για να ανέβει ή να κατέβει
η τιμή των σιτηρών
ή ακόμη η πορεία της σκέψης, του άνθρακα ή των ανθέων
και όμως εμείς μπορούμε να δούμε
χαραγμένα από πολύ αξιοσέβαστους χαράκτες
πάνω στο τρομαχτικό τραπεζογραμμάτιο

πάνω στο δεινό μπιλιέτο που δίνει εύνοια και άκρες
την ηλίθια γκραβούρα σε έγχρωμο
την οδυνηρή προκλητική εικόνα της εργασίας
όπου χωρίς τη θέλησή του ο εργαζόμενος
προσεκτικά αντιπροσωπεύεται
όλος χαρούμενος το γέλιο πάνω στα χείλη
και τα εργαλεία στο χέρι

ή καλύτερα

λάμποντας από υγεία
σε ένα εκστατικό τοπίο καλοκαιριού
ή θερίζοντας ενόσω τραγουδάει με εγρήγορση τα στάχυα
όμως δε βλέπουμε ποτέ
την εικόνα την απλή κι αληθινή
τον εργαζόμενο ιδρωμένο και κομμένο σαν τα στάχυα
είναι λυπητερό
είναι κρίμα
αλλά οι τροχαλίες είναι δεμένες
κι ο εργαζόμενος επίσης
με τα μεγάλα τους μπιλιέτα τους μεγάλους ευνοημένους

είναι πληρωμένοι το κεφάλι του
και το κορμί του ολόκληρο

με όλη τη δουλειά των χρόνων όλων
όλες οι τροχαλίες είναι δεμένες
καθένας κόκκος είναι υπολογισμένος
κάθε χειρονομία καταγράφεται
κάθε λουλούδι ξεσκισμένο

τα σιτηρά ανεβαίνουν και κατέρχονται
την ίδια ώρα με τα λεφτά
την ίδια ώρα με τη ζάχαρη
την ίδια ώρα με τον χάλυβα

και ο λογαριασμός του εργαζομένου
είναι σοφά κανονισμένος
στη διοχέτευση του Κέρδους
ο πόλεμος έχει κηρυχθεί
και πάνω στη γη την πρόσφατα ακόμα ταραγμένη
μέσα στα ερείπια των πόλεων που απ' αυτούς τους ίδιους έχουν χτιστεί
εκείνοι που ήταν οι πιο ζωντανοί οι πιο εύρωστοι
οι πιο χαρούμενοι

οι καλύτεροι
βρίσκονται εκεί ακούνητοι ξαπλωμένοι στα πεδία της τιμής
το κεφάλι μες στο θάνατο και το λουλούδι στο τουφέκι
το αλησμόνητο λουλούδι της τόσο απλής ζωής τους
και το λουλούδι με τη σειρά του

σιγά σιγά σαπίζει
το λουλούδι των ερώτων το λουλούδι των φίλων
και πάνω στο πεδίο της τιμής
των τιμών και των κερδών
λιγάκι μόνο αργότερα
στο πεδίο της τιμής το προσεκτικά ισοπεδωμένο

όλο μονάχο
το λουλούδι τεχνητό
το λουλούδι που δε φαντάζει πιστευτό
το λουλούδι προς έμετο
το λουλούδι προς ουρλιαχτό
η χήρα η απαρηγόρητη του Προέδρου τάδε

χλωμό και ροδαλό ψευτοάνθος φριχτά μπολιασμένο
πρόστυχο άνθος ηληθιωδώς προσποιημένο
ακόμα μια φορά
με βία
και με τη βέβαιη συνδρομή από τα εμβατήρια
γαντζώνεται κρεμιέται καρφιτσώνεται
απ' την κουμπότρυπα της γης
της γης κατεστραμμένης
της γης ερημικής
της γης λεηλατημένης βιασμένης και θλιμμένης
απελπισμένης
στα γιορτινά ντυμένης.

Πελώριος & Κόκκινος

Πελώριος
και κόκκινος
Πάνω
από το Γκραν Παλαί
Ο χειμωνιάτικος ήλιος εμφανίζεται
Κι
εξαφανίζεται

Σαν
κι αυτόν η καρδιά μου θα εξαφανιστεί
Και
όλο μου το αίμα θα φύγει

Θα
φύγει να σε ψάξει
Αγάπη
μου
Ομορφιά
μου

Και
να σε βρει
Εκεί
όπου βρίσκεσαι.

Η Ανάμνηση του Έρωτα

 

Η
ανάμνηση του έρωτα δεν είναι μια καρδιά
στην
άκρη μιας αλυσίδας, ούτε γραμμένο όνομα

πάνω σ΄ ένα
γουρουνάκι από μελόψωμο στο πανηγύρι,

μήτ΄
ένα πυροτέχνημα που σκάει στων χεριών
το κράτημα
τέλος,
δεν είναι αυτό που είναι χαραγμένο

στη
μνήμη μου, είναι αυτό που είναι αόρατα
χαραγμένο

πάνω
σ΄ ολάκερο το σώμα μου,
το

σώμα μου το χορτασμένο από αγάπη, χάδι,
θαυμασμό.

Τραγούδι

Σε
ποια μέρα είμαστε
Είμαστε
όλες τις μέρες

Φίλη
μου

Είμαστε
όλη τη ζωή

Αγάπη
μου

Αγαπιόμαστε
και ζούμε

Ζούμε
κι αγαπιόμαστε

Και
δεν ξέρουμε τι πάει να πει ζωή

Και
δεν ξέρουμε τι πάει να πει μέρα

Και
δεν ξέρουμε τι πάει να πει έρωτας.

Αλικάντε

Ένα
πορτοκάλι στο τραπέζι

Το
φόρεμά σου στο χαλί
Και στο κρεβάτι μου εσύ

Γλυκό
δώρο του παρόντος
Της

νύχτας δροσιά

Της
ζωής μου ζεστασιά.

Paris @ Night

Τρία
σπίρτα αναμμένα ένα-ένα μέσα
στη νύχτα

Το
πρώτο για να δω το πρόσωπό σου ολόκληρο

Το
δεύτερο για να δω τα μάτια σου

Το
τελευταίο για να δω το στόμα σου
Κι
ολάκερο το σκοτάδι για να μου το θυμίζει
όλο αυτό
Καθώς
σε σφίγγω στην αγκαλιά μου.

Τα Παιδιά που Αγαπιούνται

Τα
παιδιά που αγαπιούνται φιλιούνται όρθια
Με
τις πλάτες στις πόρτες της νύχτας

Κι
οι περαστικοί τα δείχνουν με το δάχτυλο
Μα
τα παιδιά που αγαπιούνται

Δεν
είν΄ εκεί για κανέναν
Κι
είναι μονάχα ο ίσκιος τους

Που
τρέμει μες στη νύχτα
Προκαλώντας
την οργή των περαστικών

Την
οργή, την περιφρόνηση, τα γέλια
και

τον φθόνο τους
Τα
παιδιά που αγαπιούνται δεν είν΄ εκεί
για κανέναν
Είν΄
αλλού πολύ πιο μακριά απ’ τη νύχτα
Πολύ
πιο ψηλά απ΄ τη μέρα

Μες
στο εκθαμβωτικό φως της πρώτης τους
αγάπης

Δεν Ειμ΄ εγώ που τραγουδώ*

Δεν
είμ΄ εγώ που τραγουδώ
Είν΄
τα λουλούδια που ΄χω δει

Δεν
είμ΄ εγώ που γελώ
Είν΄
το κρασί που έχω πιει
Δεν
είμ΄ εγώ που θρηνώ

Είν΄
η αγάπη μου που ΄χει χαθεί

*Το ποίημα αυτό, από τη συλλογή «Adonides»(1975),
χρησιμοποιήθηκε ως πρελούδιο στο τραγούδι «Le petit garçon»
(1967) του Serge Reggiani.

              Όταν η Ζωή πάψει να Παίζει

Όταν
η ζωή πάψει να παίζει
ο
χάρος βάζει και πάλι τα πάντα στη θέση
τους

Η
ζωή κάνει χάζι
ο
χάρος βάζει τάξη

Ποσώς
ενδιαφέρει η σκόνη που ΄ναι κρυμμένη
κάτω απ΄ το χαλί

Υπάρχουν
τόσα όμορφα πράγματα που λησμονεί

Η
όμορφη ζωή

Είμαι Ευτυχισμένη

Είμαι
ευτυχισμένη
Μου  ΄πε χθες

Πως
μ΄ αγαπούσε
Είμαι
ευτυχισμένη και περήφανη

Κι
ελεύθερη σαν μέρα

Δεν
πρόσθεσε
πως
ήτανε αγάπη δίχως
πέρας.

Κάποιος Κτυπά

Ποιος
είναι
Κανείς

Είναι
μονάχα η καρδιά μου που κτυπά

Που
κτυπάει δυνατά

Για
σένα

Όμως
έξω
Στην
πόρτα την ξύλινη επάνω

Το
μικρό μπρούτζινο χέρι

Μήτε
Κινείται
Μήτε
κουνιέται

Δεν
κουνιέται παρά μονάχα του δαχτύλου η
μικρούλα η άκρη

Πρώτη Μέρα

Λευκά σεντόνια μες
σε μια
ντουλάπα

Κόκκινα
σεντόνια μες σ΄ ένα κρεβάτι

Ένα
παιδί μες στη μάνα του

Η μάνα
του μες στις ωδίνες
Ο
πατέρας μες στο διάδρομο
Ο
διάδρομος μες στο σπίτι

Το
σπίτι μες στην πόλη
Η
πόλη μες στη νύχτα
Ο
θάνατος μες σε μια κραυγή
Και
το παιδί μες στη ζωή.

Γατόχορτο

Έβρισαν τις αγελάδες
έβρισαν τους γορίλες
τα
κοτόπουλα

Έβρισαν τα μοσχάρια
Έβρισαν τις χήνες τα καναρίνια τα γουρούνια τα
σκουμπριά τις καμήλες

Έβρισαν τους σκύλους

Τις
γάτες
Ούτε που τόλμησαν.

Άτιτλο

Αγνοώ
όλα όσα γνωρίζω
Και
δεν γνωρίζω τίποτα

Απ΄
όλα όσα αγνοώ
Πώς
θα μπορούσα να συλλογιστώ τον θάνατο

Αφού
γνωρίζω πως κάποια μέρα θα πεθάνεις.

Ο Μυστικός Δείπνος

Κάθονται
στο τραπέζι
Δεν
τρώνε

Ανήσυχοι
τα πιάτα τους δεν αγγίζουν
Και
τα πιάτα τους ολόρθα στέκουν

Κάθετα
όπισθεν της κεφαλής τους.

Ποιητική Αλήθεια _ "Γιατί η διαφορά η τρομερή εστάθηκε ότι οι ποιητές, που μοιάζαν την αλήθεια, είπανε ψέματα. Εγώ όμως, που μοιάζει με τα ψέματα, έζησα την αλήθεια"

Η ωραία εποχή

Νηστική χαμένη παγωμένη
Ολομόναχη άφραγκη
Μια κοπέλα δεκάξι χρόνων
Ακίνητη όρθια
Πλατεία Ομονοίας
Μεσημέρι Δεκαπενταύγουστου.

Για σένα αγάπη μου

Πήγα στην αγορά με τα πουλιά
Κι αγόρασα πουλιά
Για σένα
αγάπη μου

Πήγα στην αγορά με τα λουλούδια
Κι αγόρασα λουλούδια
Για σένα
αγάπη μου

Πήγα στην αγορά με τα σιδερικά
Κι αγόρασα αλυσίδες
Βαριές αλυσίδες
Για σένα
αγάπη μου

Και μετά πήγα στην αγορά με τους σκλάβους
Και σ’ έψαξα
Αλλά δε σε βρήκα
αγάπη μου

Οικογενειακό

Η μητέρα πλέκει
Ο γιος πολεμά
Το βρίσκει πολύ φυσικό η μητέρα
Και ο πατέρας τι κάνει ο πατέρας;

Κάνει επιχειρήσεις
Η γυναίκα του πλέκει
Ο γιος του πολεμά
Αυτός επιχειρήσεις

Το βρίσκει πολύ φυσικό ο πατέρας

Και ο γιος και ο γιος
Τι βρίσκει ο γιος;
Δε βρίσκει τίποτα απολύτως τίποτα ο γιος
Ο γιος η μητέρα του πλέκει ο πατέρας του επιχειρήσεις αυτός πόλεμο

Όταν θα έχει τελειώσει ο πόλεμος
Θα κάνει επιχειρήσεις με τον πατέρα του
Ο πόλεμος συνεχίζεται η μητέρα συνεχίζει πλέκει
Ο πατέρας συνεχίζει κάνει επιχειρήσεις

Ο γιος σκοτώθηκε δε συνεχίζει πια
Ο πατέρας και η μητέρα πηγαίνουν στο νεκροταφείο
Το βρίσκουν πολύ φυσικό ο πατέρας και η μητέρα
Η ζωή συνεχίζεται η ζωή με το πλεκτό τον πόλεμο τις επιχειρήσεις
Οι επιχειρήσεις ο πόλεμος το πλεκτό ο πόλεμος

Οι επιχειρήσεις οι επιχειρήσεις και οι επιχειρήσεις
Η ζωή με το νεκροταφείο.

Πρωινό Γεύμα

Έβαλε τον καφέ
Στο φλιτζάνι
Έβαλε το γάλα
Στο φλιτζάνι με τον καφέ

Έβαλε τη ζάχαρη
Στον καφέ με το γάλα
Με το κουταλάκι
Γύρισε

Ήπιε τον καφέ με το γάλα
Και ξανάφησε το φλιτζάνι
Χωρίς να μου μιλήσει

Άναψε
Ένα τσιγάρο
Έκανε δαχτυλίδια
Με τον καπνό
Έβαλε τις στάχτες

Στο τασάκι
Χωρίς να μου μιλήσει
Χωρίς να με κοιτάξει
Σηκώθηκε

Έβαλε
Το καπέλο στο κεφάλι του
Έβαλε
Το αδιάβροχό του
Γιατί έβρεχε

Κι έφυγε
Μέσα στη βροχή
Χωρίς μια κουβέντα
Χωρίς να με κοιτάξει

Και ’γω πήρα
Το κεφάλι μου μέσα στα χέρια
Κι έκλαψα.

Κινούμενη άμμος

Δαιμόνια και θαύματα
Άνεμοι και παλίρροιες
Η θάλασσα αποτραβήχτηκε ήδη μακριά

Κι εσύ
Σαν ένα φύκι απαλά χαϊδεμένο απ’ τον άνεμο
Στην άμμο του κρεβατιού δε βρίσκεις ησυχία καθώς ονειρεύεσαι
Δαιμόνια και θαύματα

Άνεμοι και παλίρροιες
Η θάλασσα αποτραβήχτηκε ήδη μακριά
Αλλά μέσα στα μισόκλειστά σου μάτια

Έμειναν δυο μικρά κύματα
Δαιμόνια και θαύματα
Άνεμοι και παλίρροιες
Δυο μικρά κύματα για να με πνίξουν.

Το μήνυμα

Η πόρτα που κάποιος άνοιξε
Η πόρτα που κάποιος ξανάκλεισε
Η καρέκλα που κάποιος κάθισε
Ο γάτος που κάποιος χάιδεψε

Το φρούτο που κάποιος δάγκωσε
Το γράμμα που κάποιος διάβασε
Η καρέκλα που κάποιος έριξε
Η πόρτα που κάποιος άνοιξε
Ο δρόμος που κάποιος ακόμα τρέχει

Το δάσος που κάποιος διασχίζει
Το ποτάμι που κάποιος ρίχνεται
Το νοσοκομείο που κάποιος πέθανε.

Μπαρμπαρά

Θυμήσου Μπαρμπαρά
Έβρεχε χωρίς σταματημό στη Βρέστη εκείνη την ημέρα
Και περπατούσες χαμογελαστή
Χαρούμενη ευτυχισμένη μουσκεμένη
Μέσα στη βροχή
Θυμήσου Μπαρμπαρά
Έβρεχε χωρίς σταματημό στη Βρέστη

Και σε συνάντησα στην οδό Σιάμ
Χαμογελούσες
Κι εγώ χαμογελούσα
Θυμήσου Μπαρμπαρά
Εσένα που δεν σε ήξερα

Εσύ που δεν με ήξερες
Θυμήσου

Θυμήσου εκείνη την ημέρα
Μην ξεχνάς
Ένας άντρας προφυλαγόταν κάτω από ένα πρόθυρο
Και φώναξε το όνομά σου

Μπαρμπαρά
Κι έτρεξες προς το μέρος του μέσα στη βροχή
Μουσκεμένη ευτυχισμένη χαρούμενη
Και ρίχτηκες στην αγκαλιά του

Θυμήσου τό Μπαρμπαρά
Και μη μου θυμώνεις αν σου μιλάω στον ενικό
Μιλάω στον ενικό σε όλους όσους αγαπώ
Ακόμα κι αν δεν τους έχω δει παρά μια μόνη φορά

Μιλάω στον ενικό σε όλους όσους αγαπιούνται
Ακόμα κι αν δεν τους ξέρω
Θυμήσου Μπαρμπαρά
Μην ξεχνάς

Αυτήν την ήρεμη κι ευτυχισμένη βροχή
Πάνω στο ευτυχισμένο πρόσωπό σου
Πάνω σ’ αυτήν την ευτυχισμένη πόλη
Αυτήν τη βροχή πάνω στη θάλασσα
Πάνω απ’ τον ναύσταθμο
Πάνω απ’ το πλοίο τ’ Ουεσάν^[1]

Ω Μπαρμπαρά
Τι σαχλαμάρα ο πόλεμος
Τι απέγινες τώρα
Μέσα σ’ αυτή τη βροχή σίδερου
Φωτιάς ατσαλιού και αίματος
Κι αυτός που σ’ έσφιγγε στην αγκαλιά του
Ερωτευμένα

Μήπως είναι νεκρός εξαφανισμένος ή ακόμα ακόμα ζωντανός
Ω Μπαρμπαρά
Βρέχει χωρίς σταματημό στη Βρέστη
Όπως έβρεχε πριν

Αλλά δεν είναι το ίδιο κι όλα καταστράφηκαν
Είναι μια πένθιμη βροχή τρομερή και λυπητερή
Δεν είναι πια η καταιγίδα

Φωτιάς ατσαλιού αίματος
Απλών νεφελωμάτων
Που ψοφάνε σαν τα σκυλιά
Σκυλιά που εξαφανίζονται

Στα νερά της Βρέστης
Και πάνε να σαπίσουν μακριά
ακριά πολύ μακριά απ΄ τη Βρέστη
Που απ’ αυτήν δεν μένει πια τίποτα.

^[1] Ουεσάν, βραχώδης νήσος βορειοδυτικά της Βρέστης,
το δυτικότερο σημείο της Γαλλίας.
Εκεί κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου υπήρξε ναύσταθμος,
όπου τα γερμανικά στρατεύματα κατασκεύαζαν τα πλοία τους.

Πλατεία Place du Carrousel

Πλατεία Καρουζέλ
προς το τέλος μιας ωραίας καλοκαιρινής ημέρας
το αίμα ενός αλόγου
χτυπημένου και ξεζεμένου
έτρεχε

στο πλακόστρωτο
Και το άλογο ήταν εκεί
όρθιο
ακίνητο
στα τρία πόδια

Και το άλλο πόδι πληγωμένο
πληγωμένο και ξεριζωμένο
κρεμόταν

Δίπλα ακριβώς
όρθιος
ακίνητος
βρισκόταν ο αμαξάς
και μετά το αμάξι επίσης ακίνητο

άχρηστο όπως ένα σπασμένο ρολόι
Και το άλογο σώπαινε
το άλογο δεν παραπονιόταν
το άλογο δεν χλιμίντριζε
ήταν εκεί

περίμενε
κι ήταν τόσο όμορφο τόσο θλιμμένο τόσο απλό
και τόσο λογικό
που δεν ήταν δυνατόν να συγκρατήσει τα δάκρυά του

Ω…

χαμένοι κήποι
ξεχασμένες κρήνες
ηλιόλουστα λιβάδια
ω πόνε
λαμπρότητα και μυστήριο της εναντιότητας
αίμα και φέγγη
χτυπημένη ομορφιά

Αδελφοσύνη.

Κάποια από τα τελευταία στο (πάλαι ποτέ)
περιοδικό Τετράμηνα, τχ. 76-81, Άνοιξη 2007