«Τσε» - Ernesto Guevara de la Serna ¡Hasta la Victoria Siempre! Comandante

El único autógrafo digno de un hombre es el que deja escrito con sus obras έλεγε o Χοσέ Μαρτί, εθνικός ποιητής της Κούβας, «το μόνο αυτόγραφο που έχει αξία στον άνθρωπο είναι το γραμμένο με τα έργα του» και επίσης πως υπάρ­χουν άνθρωποι χωρίς αξιοπρέπεια, αλλά και άνθρωποι που στις πλάτες τους κουβαλούν την αξιοπρέπεια πολλών ανθρώπων.

Ο «Τσε», γεννημένος σαν σήμερα 14 Ιουνίου, 1928 στο Ροσάριο της Αργεντινής, έφυγε απ’ τη ζωή τον Οκτώβρη του 1967 σε ηλικία μόλις 39 χρόνων, δολοφονημένος από τις σφαίρες των διωκτών του –μισθοφόρων του αστικού κράτους.
Είχε όμως προλάβει, στο σύντομο χρονικό διάστημα που έζησε, να γί­νει ο σημαιοφόρος της αξιοπρέπειας ενός ολόκληρου λαού, εκ­φράζοντας ταυτόχρονα τους πόθους και τις ελπίδες εκατομμυρί­ων ανθρώπων όπου Γης.

Είναι, αναμφίβολα, εξαιρετικά δύσκολο να γράψει κανείς για τον Τσε χωρίς να πέσει στην παγίδα των στερεότυπων που συνοδεύουν τη μορφή του μέχρι σήμερα.
Όταν αναφερόμαστε στον Ερνέστο Τσε Γκεβάρα δε μιλάμε για κάποιο αφηρημένο και αποϊδεολογικοποιημένο είδος «δονκιχωτικού επαναστάτη», ούτε για στάμπα αποτυπωμένη σε μπλουζάκια και μπρελόκ.
Όσοι αναζητούν σύμβολα «αγίων» που να δίνουν παρηγοριά στις καταπιεσμένες τάξεις, ψάχνουν σε λάθος μέρος.
Ο Τσε ενσάρκωσε ένα ιδανικό πρότυπο μαχητής και διανοούμενου επα­ναστάτη της δράσης αλλά και της γνώσης, με το ένα χέρι στο βιβλίο και τ’ άλλο στο τουφέκι.

14 Ιούνη 1928 ▪️ Γεννιέται στο Ροσάριο της Αργεντινής ο Ερνέστο Γκεβάρα ντε λα Σέρνα, γιος του Ερνέστο Γκεβάρα Λιντς και της Σέλια ντε λα Σέρνα.
1943 ▪️ Η οικογένεια Γκεβάρα μετακομίζει στην Κόρδοβα.
Μάρτης 1947 Η οικογένεια Γκεβάρα μετακομίζει στο Μπουένος Άιρες.
1947 ▪️ Ο Ερνέστο ξεκινά τη φοίτησή του στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου του Μπουένος Άιρες.
4-Ιαν-1952 ▪️ Μαζί με τον φίλο του, Αλμπέρτο Γκρανάδο, ξεκινούν ένα ταξίδι σε μια σειρά χώρες της Λατινικής Αμερικής, πάνω σε μια «Νόρτον». Οι περιπέτειές τους έχουν καταγραφεί στο βιβλίο «Ημερολόγια Μοτοσικλέτας».
10 Μάρτη 1952 ▪️ Στην Κούβα, ο Φουλχένσιο Μπατίστα κατακτά την εξουσία έπειτα από πραξικόπημα.
Απρίλης 1953 ▪️ Ο Ερνέστο παίρνει το πτυχίο ιατρικής.
7 Ιούνη 1953 ▪️ Ο Ερνέστο, μαζί με τον Κάρλος «Καλίκα» Φερέρ, ταξιδεύουν σε χώρες της Νότιας και Κεντρικής Αμερικής, γνωρίζοντας τη μεγάλη αμερικάνικη ήπειρο. Οι εμπειρίες του ταξιδιού περιγράφονται στο βιβλίο «Otra Vez» -«Άλλη μια φορά».
26-Ιουλ-1953 ▪️ Ο Φιντέλ Κάστρο ηγείται της επίθεσης ανταρτών στο στρατόπεδο Μονκάδα στο Σαντιάγο της Κούβας. Η απόπειρα αποτυγχάνει, η πλειοψηφία των επαναστατών δολοφονείται, ενώ ο Φιντέλ και άλλοι σύντροφοί του συλλαμβάνονται, δικάζονται και φυλακίζονται.
Δεκέμβρης 1954 ▪️ Ο Ερνέστο φτάνει στην Πόλη της Γουατεμάλας. Εκεί γνωρίζεται, μεταξύ άλλων, με την πρώτη σύζυγό του, Ίλδα Γκαδέα. Προκειμένου να επιβιώσει κάνει διάφορες ευκαιριακές δουλειές.
18-27 Ιούνη 1954 ▪️ Στη Γουατεμάλα γίνεται στρατιωτικό πραξικόπημα, με επικεφαλής τον συνταγματάρχη Κάρλος Καστίγιο Άρμας, υποκινημένο από τη CIA. Ο εκλεγμένος πρόεδρος Χακόμπο Άρμπενς παραιτείται.
Σεπτέμβρης 1954 ▪️ Ο Ερνέστο φτάνει στην Πόλη του Μεξικού.

1955

Μάης ▪️ Ο Φιντέλ Κάστρο μαζί με άλλους επιζώντες της επίθεσης στο στρατόπεδο Μονάδα αποφυλακίζονται. Η μαζική εκστρατεία για την αποφυλάκισή τους αναγκάζει τον δικτάτορα Μπατίστα να τους παραχωρήσει αμνηστία.
Ιούλης  ▪️ Ο Ερνέστο συναντά για πρώτη φορά τον Φιντέλ κατά την διάρκεια ενός δείπνου στο σπίτι μιας κοινής φίλης, της Μαρία Αντόνια, στην Πόλη του Μεξικού. Οι δύο άντρες πιάνουν συζήτηση η οποία διαρκεί μέχρι τα χαράματα, με τον Κάστρο να αναλύει τα σχέδια του για την Κούβα. Η κουβέντα καταλήγει με τη συμφωνία του Τσε να συμμετάσχει στον αγώνα για την ανατροπή της δικτατορίας του Μπατίστα.
18 Αυγούστου ▪️ Ο Ερνέστο παντρεύεται την περουβιανή Ίλδα Γκαδέα.

1956

15 Φλεβάρη ▪️ Γεννιέται το πρώτο του παιδί, η Ίλδα Μπεατρίς Γκεβάρα.
24 Ιούνη ▪️ Ο Ερνέστο, που έχει ήδη ξεκινήσει να εκπαιδεύεται μαζί με άλλους μελλοντικούς αντάρτες για τον επαναστατικό αγώνα στην Κούβα, συλλαμβάνεται μαζί με άλλα 28 άτομα από την μεξικάνικη αστυνομία και φυλακίζεται για 57 ημέρες.
25 Νοέμβρη ▪️ Το πλοιάριο «Γκράνμα» με 82 μαχητές αποπλέει από το μεξικάνικο λιμάνι Τούξπαν με κατεύθυνση τις κουβανικές ακτές. Ο Ερνέστο, που έχει ήδη λάβει το προσωνύμιο «Τσε», αναλαμβάνει χρέη γιατρού της αποστολής (σσ. χρησιμοποιούσε πολύ συχνά τη λέξη -επιφώνημα che [φίλε | άνδρα! | άκου ρε!] άγνωστη και μάλλον αστεία στους Κουβανούς. Ο ίδιος αισθανόταν το παρατσούκλι του ως τιμή, επειδή το «Τσε» στα μέρη του αναφέρεται στους ιθαγενείς της φυλής «Μαπούτσε» και σημαίνει «άνθρωποι της γης»...)
2 Δεκέμβρη ▪️ Έπειτα από μια βασανιστική εβδομάδα το «Γκράνμα» φτάνει στην παραλία Λας Κολοράδας στις νοτιοανατολικές ακτές της Κούβας.
5 Δεκέμβρη ▪️ Μια πολύ δυσάρεστη έκπληξη περιμένει τους αντάρτες οι οποίοι δέχονται αιφνιδιαστική επίθεση από στρατεύματα του Μπατίστα στην περιοχή Αλέγκρια ντε Πίο. Ορισμένοι μαχητές δολοφονούνται και άλλοι συλλαμβάνονται. Ο Τσε τραυματίζεται.
20 Δεκέμβρη  Μετά από αρκετές ημέρες περιπλάνησης, ο Τσε και μια ομάδα ανταρτών ξανασυναντούν τον Φιντέλ. Από τους 82 μαχητές του «Γκράνμα» είχαν απομείνει μόλις 24.

1957

17 Γενάρη ▪️ Οι αντάρτες πετυχαίνουν μια πρώτη σημαντική νίκη ενάντια στον τακτικό στρατό στην περιοχή Λα Πλάτα.
17 Φλεβάρη ▪️ Οι Barbudos αντάρτες του Φιντέλ προσελκύουν το ενδιαφέρον του διεθνούς Τύπου. Στην οροσειρά της Σιέρρα Μαέστρα ο Αμερικανός δημοσιογράφος Χέρμπερτ Μάθιους παίρνει συνέντευξη από τον Φιντέλ για λογαριασμό των «Τάιμς της Νέας Υόρκης».
13 Μάρτη ▪️ Μέλη του Επαναστατικού Διευθυντηρίου πραγματοποιούν επίθεση στο Προεδρικό Μέγαρο στην Αβάνα. Η επιχείρηση αποτυγχάνει και πολλοί δολοφονούνται, μεταξύ αυτών και ο Χοσέ Αντόνιο Ετσεβερία.
28 Μάη ▪️ Οι αντάρτες καταφέρνουν σημαντικό πλήγμα στον στρατό του Μπατίστα κατά τη διάρκεια επίθεσης σε στρατώνα στην περιοχή Ελ Ουβέρο της Σιέρρα Μαέστρα.
22 Ιούλη ▪️ Με απόφαση του Φιντέλ, ο Τσε προβιβάζεται σε διοικητή της δεύτερης φάλαγγας, με  βαθμό του «Κομαντάντε».

1958

31 Αυγούστου ▪️ Η δεύτερη φάλαγγα του Τσε προελαύνει προς την επαρχία Λας Βίγιας της κεντρικής Κούβας περνώντας μέσα απ' την οροσειρά του Εσκαμπράι.
Δεκέμβρης 1958. Οι αντάρτικες δυνάμεις που βρίσκονται υπό την ηγεσία του Γκεβάρα και του Καμίλο Σιενφουέγος καταλαμβάνουν μια σειρά χωριά και πόλεις της επαρχίας Λας Βίγιας, χωρίζοντας έτσι το νησί στα δύο.
28-31 Δεκέμβρη 1958 ▪️ Λαμβάνει χώρα η ιστορική μάχη της Σάντα Κλάρα, με τους αντάρτες να καταφέρνουν να εξολοθρεύσουν τα στρατεύματα του Μπατίστα καταλαμβάνοντας την πόλη και δίνοντας τη χαριστική βολή στο δικτατορικό καθεστώς.

1959 - Año Primero (1ο) de la revolución

    

Στην Κούβα, όπως είναι γνωστό -και κυρίως στους άσπονδους «φίλους» της, ο χρόνος σταμάτησε και (ξανα)ξεκίνησε, την τελευταία μέρα του 1958, όταν οι «barbudos», με επικεφαλής τον Φιντέλ, τον Comandante en jefe Fidel Castro Ruz, μαζί με εκατοντάδες χιλιάδες λαού απελευθέρωναν την Αβάνα και κέρδιζαν με τα όπλα την εξουσία, ενώ ο δικτάτορας, Φουλχένσιο Μπατίστα, εγκατέλειπε το νησί της επανάστασης, μαζί με την κουστωδία του μεταφέροντας και κάτι «ψιλά», κάτι παραπάνω από 300 εκατομμύρια δολάρια (μπορεί και πολλά περισσότερα)…

Και από τότε ξεκίνησε η δοξασμένη και δύσκολη πορεία οικοδόμησης του σοσιαλισμού … Año Primero (1ο) de la revolución  – Año 2ο de la revolución … «1η  χρονιά από την επανάσταση», «2η  χρονιά από την επανάσταση» … και κάπως έτσι μέσα από ατραπούς και πισωγυρίσματα και νίκες και ερωτηματικά σε κρίσιμα σταυροδρόμια έφτασαν αισίως στο «Año 60ο de la revolución».

¿Qué es Revolución?

Την Πρωτομαγιά του 2000, ο Fidel στην κατάμεστη (με -ως συνήθως, πάνω από ένα εκατομμύριο κόσμου) Plaza de la Revolución, χαιρετίζει ευχαριστώντας (ΣΣ |> χρησιμοποιώντας τη φράση “Nuestra gratitud” -«με ευγνωμοσύνη») «τους εργάτες, τους σπουδαστές και όλο που πλημμυρίζει αυτή την πλατεία» και καθορίζοντας την ιστορική στιγμή ως «ημέρες έντονου και υπερβατικού αγώνα» βάζει μπροστά στο λαό της Κούβας το ερώτημα «Τι είναι Επανάσταση;» λέγοντας:

«Επανάσταση είναι να έχεις την αίσθηση της ιστορικής στιγμής, για να αλλάξεις τα πάντα, όλα όσα πρέπει, είναι η ισότητα και η πλήρης ελευθερία με την οποία πρέπει να αντιμετωπίζουμε τον άνθρωπο (και τους εαυτούς μας και τους άλλους), είναι η χειραφέτησή μας ώστε με όλες μας τις δυνάμεις να αμφισβητούμε παντού τους ισχυρούς κυρίαρχους, υπερασπιζόμενοι με κάθε κόστος και πληρώνοντας το τίμημα και τέτοιες είναι η σεμνότητα, η ανιδιοτέλεια και η ανυστεροβουλία ο αλτρουτισμός και η αλληλεγγύη ο ηρωισμός… να μην προσποιείσαι παραβιάζοντας ηθικές αρχές, είναι βαθειά πεποίθηση ότι δεν υπάρχει δύναμη στον κόσμο ικανή να συντρίψει τη δύναμη της αλήθειας και των ιδεών. Επανάσταση είναι η ενότητα, είναι η ανεξαρτησία, είναι να αγωνίζεσαι για το όνειρό μας στην κοινωνική δικαιοσύνη στην Κούβα και στον κόσμο όλο, είναι η βάση του πατριωτισμού μας, του σοσιαλισμού μας και του διεθνισμού μας »

1^η Γενάρη 1959 ▪️ Τι πρώτες πρωινές ώρες ο Φ. Μπατίστα εγκαταλείπει την Κούβα. Ο Τσε και ο Καμίλο Σιενφουέγος παίρνουν εντολή να μεταβούν στην Αβάνα.
2 Γενάρη ▪️ Ο Τσε φτάνει στην Αβάνα και εγκαθίσταται στο φρούριο Λα Καμπάνια.
8 Γενάρη ▪️ Ο Φιντέλ Κάστρο, συνοδευόμενος από αντάρτες, φτάνει στην Αβάνα όπου γίνεται δεκτός με ενθουσιασμό από χιλιάδες λαού που πλημμυρίζει τους δρόμους της πρωτεύουσας.
9 Φλεβάρη ▪️ Ο Τσε ανακηρύσσεται Κουβανός πολίτης.
16 Φλεβάρη ▪️ Ο Φιντέλ Κάστρο γίνεται πρωθυπουργός της χώρας.
2 Ιούνη ▪️ Ο Τσε παντρεύεται την Αλέιδα Μαρτς.
12 Ιούνη - 8 Σεπτέμβρη 1959 ▪️ Ο Τσε Γκεβάρα πραγματοποιεί ταξίδι σε χώρες της Αφρικής, της Ασίας και της Ευρώπης ως εκπρό¬σωπος της επαναστατικής κυβέρνησης της Κούβας. Συναντά τους Γκαμάλ Άμπντελ Νάσερ, Τζαβαχαρλάλ Νεχρού, Γιόσιπ Μπροζ Τίτο, Σουκάρνο.
7 Οκτώβρη ▪️ Ο Τσε ορίζεται επικεφαλής του Τμήματος Βιομηχανίας του -νεοϊδρυθέντος- Εθνικού Ιδρύματος Αγροτικής Μεταρρύθμισης (INRA).
28 Οκτώβρη ▪️ Ο Καμίλο Σιενφουέγος σκοτώνεται σε αεροπορικό «δυστύχημα».
26 Νοέμβρη ▪️ Ο Τσε Γκεβάρα διορίζεται πρόεδρος της Εθνικής Τράπεζας της Κούβας.  

1960

5 Μάρτη ▪️ Ο φωτογράφος Αλμπέρτο Κόρντα αποθανατίζει με το φακό του τον Τσε κατά την διάρκεια συγκέντρωσης για τα θύματα της βομβιστικής επίθεσης στο βελγικό πλοίο «Λα Κουμπρ». Πρόκειται για τη θρυλική φωτογραφία «Guerillero Heroico».
17 Μάρτη ▪️ Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντ. Αϊζενχάουερ εγκρίνει σχέδιο της CIA για την ανατροπή της επαναστατικής κυβέρνησης της Κούβας.
Απρίλης ▪️ Εκδίδεται το εγχειρίδιο του Τσε για τον ανταρτοπόλεμο με τίτλο «La Guerra de Guerrillas».
Μάης ▪️ Ξεκινούν οι διπλωματικές σχέσεις μεταξύ Κούβας και Σοβιετικής Ένωσης.
19 Οκτώβρη ▪️ Οι ΗΠΑ επιβάλλουν εμπορικό αποκλεισμό στην Κούβα, απαγορεύοντας όλες τις εξαγωγές εκτός τροφίμων και φαρμάκων.
21 Οκτώβρη ▪️ Ο Τσε Γκεβάρα αναχωρεί για πολυήμερο ταξίδι του σε χώρες του σοσιαλιστικού στρατόπεδου. Επισκέπτεται Σοβιετική Ένωση, DDR-Ανατολική Γερμανία, Τσεχοσλοβακία, Κίνα και τη Λαϊκή Δημοκρατία της Β. Κορέας. Συναντιέται μεταξύ άλλων με τους Νικίτα Χρουστσόφ, Μάο Τσε Τουνγκ, Κιμ Ιλ Σουνγκ.
24 Νοέμβρη ▪️ Γεννιέται η Αλέιδα Γκεβάρα, κόρη του Τσε και της Αλέιδα Μαρτς.

1961

3 Γενάρη ▪️ Με απόφαση του προέδρου Αϊζενχάουερ δια¬κόπτονται οι διπλωματικές σχέσεις των ΗΠΑ με την Κούβα.
23 Φλεβάρη ▪️ Ο Τσε διορίζεται υπουργός Βιομηχανίας.
17-20 Απρίλη ▪️ 1.500 μισθοφόροι στρατιώτες των ΗΠΑ, υποστηριζόμενοι από μηχανισμούς της CIA, εισβάλλουν στην Κούβα πραγματοποιώντας απόβαση στον Κόλπο των Χοίρων (Playa Giron).
Ο Γκεβάρα αναλαμβάνει τη διοίκηση της Δυτικής Στρατιάς των κουβανικών επαναστατικών δυνάμεων με βάση το Πινάρ ντελ Ρίο. Έπειτα από 72 ώρες μάχης τα μισθοφορικά στρατεύματα οπισθοχωρούν κάτω από τη γενναία και αποφασιστική αντίσταση των επαναστατικών δυνάμεων και του λαού της Κούβας. Οι ΗΠΑ γνωρίζουν την πρώτη μεγάλη τους ήττα στην αμερικάνικη ήπειρο.
Αύγουστος ▪️ Ο Γκεβάρα εκπροσωπεί την Κούβα στην οικονομική Σύνοδο του Οργανισμού Αμερικανικών Κρατών στην Πούντα ντελ Έστε της Ουρουγουάης. Από το βήμα της συνόδου καταγγέλλει την λεγόμενη «Συμμαχία για την Πρόοδο» της κυβέρνησης των ΗΠΑ. Κατά την παραμονή του στο Μοντεβιδέο συναντιέται ιδιωτικά με το σύμβουλο του προέδρου Κένεντι, Ρίτσαρντ Γκούντγουιν.

1962

3 Φλεβάρη ▪️ Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τζ. Κένεντι διατάζει την επιβολή ολικού αποκλεισμού της Κούβας.
20 Μάη ▪️ Γεννιέται ο Καμίλο Γκεβάρα, γιος του Τσε και της Αλέιδα Μαρτς.
27 Αυγούστου - 7 Σεπτέμβρη ▪️ Ο Τσε Γκεβάρα επισκέπτεται τη Σοβιετική Ένωση προκειμένου να διαπραγματευτεί τη συμφωνία εγκατάστασης των πυραύλων στην Κούβα.
Οκτώβρης ▪️ Σε εξέλιξη η «Κρίση των Πυραύλων». Ο πρόεδρος Κένεντι διατάζει το θαλάσσιο αποκλεισμό της Κούβας. Οι επαναστατικές ένοπλες δυνάμεις του νησιού της επανάστασης τίθενται σε κατάσταση συναγερμού και ο Γκεβάρα μεταβαίνει στην επαρχία Πινάρ ντελ Ρίο ως διοικητής της Δυτικής Στρατιάς. Ουάσινγκτον και Μόσχα ανταλλάσσουν δεκάδες τηλεγραφήματα ενώ ΗΠΑ και ΕΣΣΔ «συγκρούονται» στη συνεδρίαση του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ.
Στις 28 Οκτωβρίου Κένεντι και Χρουστσόφ έρχονται σε συμφωνία ερήμην της Κούβας, οι πύραυλοι αποσύρονται και η κρίση τελειώνει.
14 Ιούνη ▪️ Γεννιέται η Σέλια Γκεβάρα, το τρίτο παιδί του Τσε και της Αλέιδα.
3 - 17 Ιούλη. Ο Γκεβάρα πραγματοποιεί επίσκεψη στην Αλγερία με αφορμή την πρώτη επέτειο της ανεξαρτησίας της χώρας. Συναντιέται με τον Αχμέντ Μπεν Μπελά.

1964

Μάρτης ▪️ Έπειτα από συνεννόηση με τον Τσε, η γερμανίδα Τα μάρα Μπούνκε («Τάνια η αντάρτισσα») μεταβαίνει με άκρα μυστικότητα και παραποιημένη ταυτότητα στην Ευρώπη και από κει στη Βολι¬βία. Σκοπός της να διεισδύσει σε πολιτικούς κύκλους της Βολιβίας και να αποσπάσει χρήσιμες πληροφορίες για τη δημιουργία μελλοντικού αντάρτικου κινήματος στη χώρα.
25 Μάρτη ▪️ Ο Τσε Γκεβάρα εκφωνεί ομιλία στην Σύνοδο των Ηνωμένων Εθνών για το Εμπόριο και την Ανάπτυξη που πραγματοποιείται στη Γενεύη.
Απρίλης ▪️ Οι αντάρτες που είχε στείλει ο Γκεβάρα στην Αργεντινή με σκοπό τη δημιουργία ένοπλου αντάρτικου στρατού («Επιχείρηση Σόμπρα») χάνουν τη μάχη ενάντια στις δυνάμεις της χωροφυλακής στην ορεινή περιοχή Σάλτα. Αρκετοί εξ αυτών συλλαμβάνονται και φυλακίζονται. Ο επικεφαλής των ανταρτών Χόρχε Μασέτι καταφέρνει να διαφύγει.
26 Ιούλη ▪️ Υπό την πίεση των ΗΠΑ ο Οργανισμός Αμερικανικών Κρατών επιβάλλει κυρώσεις στην Κούβα. Μοναδική εξαίρεση το Μεξικό που αρνείται να διακόψει τις σχέσεις του με την Αβάνα.

4 - 9 Νοέμβρη ▪️ Ο Τσε πραγματοποιεί επίσκεψη στη Σοβιετική Ένωση με αφορμή τους εορτασμούς για την 47η επέτειο της Οκτωβριανής Επανάστασης. Συναντιέται με τον κοσμοναύτη Γιούρι Γκαγκάριν και εκφωνεί χαιρετισμό στον Κουβανοσοβιετικό Σύνδεσμο Φιλίας στη Μόσχα.
11 Δεκέμβρη ▪️ Ο Τσε εκφωνεί ομιλία στην Γενική Συνέλευση του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών στη Νέα Υόρκη. Κατά την παραμονή του στις ΗΠΑ παραχωρεί τηλεοπτική συνέντευξη στο δίκτυο ABC, ενώ στο πλαίσιο μιας εκδήλωσης συναντιέται με το δημοκρατικό γερουσιαστή Γιουτζίν Μακ Κάρθι.
Δεκέμβρης ▪️ Ο Γκεβάρα ταξιδεύει σε μια σειρά χώρες, μεταξύ των οποίων η Αλγερία, το Μάλι, το Κονγκό, η Γουινέα, η Γκάνα, η Τανζανία, η Κίνα, η Γαλλία, η Ιρλανδία, η Τσεχοσλοβακία και η Αίγυπτος.

1965

24 Φλεβάρη ▪️ Γεννιέται ο Ερνέστο Γκεβάρα, το τέταρτο παιδί του Τσε και της Αλέιδα.
25 Φλεβάρη ▪️ Ο Τσε εκφωνεί ομιλία στη Δεύτερη Οικονομική Σύνοδο του Αφροασιατικού Οργανισμού Αλληλεγγύης στο Αλγέρι.
14 Μάρτη ▪️ Ο Γκεβάρα επιστρέφει στην Κούβα. Σύντομα αποσύρεται από τη δημόσια ζωή, προετοιμάζοντας την επόμενη αποστολή του στο Κονγκό.
1 Απρίλη ▪️ Ο Τσε αναχωρεί από την Αβάνα μεταμφιεσμένος και κάτω από άκρα μυστικότητα με προορισμό την Τανζανία και αργότερα το Κονγκό -συντάσσει το τελευταίο του γράμμα προς τον Φιντέλ Κάστρο (εκφωνήθηκε τον Οκτώβρη, από τον ίδιο τον Φιντέλ σε δημόσια τελετή, μπροστά στα παιδιά και τη γυναίκα του, τονίζοπντας πως «το γράμμα δεν φέρει ημερομηνία, αφού θα έπρεπε να διαβαστεί στην πιο κατάλληλη στιγμή»...

«Φιδέλ,
Θυμάμαι τούτη τη στιγμή πολλά πράγματα, τότε που σε γνώρισα στο σπίτι της Μαρίας Αντονία, τότε που μου πρότεινες να έρθω μαζί σας, όλη την ένταση των προετοιμασιών.
Κάποια μέρα ήρθαν και ρώτησαν ποιος θα έπρεπε να ειδοποιηθεί σε περίπτωση θανάτου μας, και η υπαρκτή πιθανότητα να γίνει κάτι τέτοιο μας συγκλόνισε όλους.
Αργότερα μάθαμε πως ήταν αλήθεια, πως σε μία επανάσταση ή νικάς ή πεθαίνεις (αν είναι αληθινή). Πολλοί σύντροφοι έπεσαν στο δρόμο προς τη νίκη.
Σήμερα όλα έχουν ένα τόνο λιγότερο δραματικό, γιατί είμαστε πιο ώριμοι. Τα γεγονότα όμως επαναλαμβάνονται. Νιώθω πως έχω πια εκπληρώσει το μέρος εκείνο του χρέους μου, που με έδενε με την κουβανική επανάσταση στο έδαφος της, και σας αποχαιρετώ, εσένα, τους συντρόφους, τον λαό σου που είναι και πια δικός μου.
Παραιτούμαι επίσημα από τα καθήκοντα μου στην ηγεσία του Κόμματος, από τη θέση του υπουργού, από το βαθμό του κομαντάντε, από την κουβανική υπηκοότητα. Καμιά νομική σχέση δεν με συνδέει με την Κούβα, μόνο δεσμοί άλλου είδους, που δεν μπορούν να σπάσουν, όπως οι διορισμοί σε κάποιες θέσεις.
Κοιτάζοντας τη ζωή μου μέχρι τώρα, πιστεύω πως έχω δουλέψει με αρκετή τιμιότητα και αφοσίωση για την εδραίωση της επαναστατικής νίκης. Το μοναδικό μου κάπως σοβαρό σφάλμα είναι που δεν είχα περισσότερη εμπιστοσύνη σ’ εσένα και τις πρώτες στιγμές στη Σιέρα Μαέστρα και που δεν είχα καταλάβει αρκετά γρήγορα τις δυνατότητες σου σαν καθοδηγητή και επαναστάτη. Έζησα θαυμάσιες ημέρες και ένιωσα πλάι σου την περηφάνια να ανήκω στο λαό μας τις λαμπερές μέρες μα και τις θλιβερές μέρες  της κρίσης στην Καραϊβική.
Σπάνια έλαμψε τόσο ένας πολιτικός όσο εκείνες τις ημέρες, και νιώθω περήφανος που σε ακολούθησα δίχως δισταγμούς, που ταυτίστηκα με τον τρόπο που σκέφτεσαι, βλέπεις και εκτιμάς τους κινδύνους και τις αρχές.
Άλλες χώρες του κόσμου ζητάνε τη συμβολή των σεμνών μου προσπαθειών. Εγώ μπορώ να κάνω αυτό που εσένα δεν σου επιτρέπεται, λόγω των ευθυνών σου απέναντι στη Κούβα, και έφτασε η ώρα να αποχωριστούμε.
Ας γίνει γνωστό λοιπόν πως το κάνω με ένα μίγμα χαράς και πόνου. Αφήνω εδώ ό,τι πιο αγνό ανάμεσα στις ελπίδες σαν δημιουργού και ό,τι πιο αγαπητό ανάμεσα στις αγαπημένες μου υπάρξεις. Και αφήνω έναν λαό που με αγάπησε σαν παιδί του. Αυτό αποδυναμώνει ένα μέρος από το πνεύμα μου. Στα νέα πεδία μαχών θα μεταφέρω την πίστη που εσύ μου έχεις εμπνεύσει, το επαναστατικό πνεύμα του λαού μου, την αίσθηση ότι εκπληρώνω το πιο ιερό χρέος μου: να αγωνίζομαι ενάντια στον ιμπεριαλισμό όπου και αν αυτός βρίσκεται. Αυτό ανακουφίζει και θεραπεύει οποιαδήποτε βαθιά πληγή.
Λέω για ακόμη μία φορά πως απαλλάσσω την Κούβα από οποιαδήποτε ευθύνη, εκτός από αυτή που πηγάζει από το παράδειγμα της. Και αν οι τελευταίες μου ώρες με βρουν κάτω από άλλους ουρανούς, η τελευταία μου σκέψη θα είναι γι’ αυτόν τον λαό και ειδικά για σένα.
Σε ευχαριστώ για όσα με έμαθες και για το παράδειγμα σου, στο οποίο θα προσπαθήσω να είμαι πιστός μέχρι και τις τελευταίες συνέπειες των πράξεων μου. Ταυτίστηκα πάντα με την εξωτερική πολιτική της επανάστασης μας και εξακολουθώ να νιώθω αυτή την ταύτιση. Οπουδήποτε και να σταθώ θα νιώθω την ευθύνη του να είμαι κουβανός επαναστάτης και σαν τέτοιος θα δρω. Δεν αφήνω στην γυναίκα και στα παιδιά μου τίποτα υλικό και δεν λυπάμαι: χαίρομαι που είναι έτσι τα πράγματα. Δεν ζητώ τίποτα γι’  αυτούς, γιατί το κράτος θα τους δώσει τα απαραίτητα για να ζήσουν και να μορφωθούν.
Πολλά θα ήταν τα πράγματα που θα είχα να πω σε εσένα και στον λαό μας, μα νιώθω πως είναι περιττά. Οι λέξεις δεν μπορούν να εκφράσουν όσα θα ήθελα και δεν αξίζει τον κόπο να μουτζουρώνω τα χαρτιά.
¡H.lV.S!
Πάντοτε ως τη νίκη!
Πατρίδα ή θάνατος!
Σε αγκαλιάζω με όλη μου την επαναστατική ζέση».
Βλ Ερνέστο Τσε Γκεβάρα - Κείμενα, Σύγχρονη Εποχή, 1997.

Την 1η Απρίλη 1965 ο Τσε γράφει μια χειρόγραφη επιστολή στα παιδιά του λίγο πριν φύγει για το Κονγκό.
«Αγαπητοί Χιλντίτα, Αλεδίτα, Καμίλο, Σέλια και Ερνέστο,
Εάν διαβάζετε αυτό το γράμμα είναι επειδή δεν είμαι πλέον μαζί σας. Κανονικά δεν θα με θυμάστε και οι μικρότεροι (από σας) δεν θα με γνωρίζετε καθόλου. Ο πατέρας σας ήταν ένας άνθρωπος που έδρασε με βάση τα πιστεύω του και ήταν σίγουρα πιστός στις αντιλήψεις του.
Μεγαλώστε ως καλοί επαναστάτες. Μελετήστε σκληρά ώστε να εντρυφήσετε στην τεχνολογία, η οποία μας επιτρέπει να δαμάσουμε τη φύση. Να θυμάστε ότι η επανάσταση είναι το σημαντικό – και ο καθένας από εμάς μόνος δεν αξίζει τίποτα.
Πάνω απ' όλα, να είστε πάντα σε θέση να νιώσετε βαθιά οποιαδήποτε αδικία συμβαίνει εναντίον οποιουδήποτε, οπουδήποτε στον κόσμο. Αυτό είναι το πιο σπουδαίο γνώρισμα σε έναν επαναστάτη.
Για πάντα παιδιά μου. Ακόμη ελπίζω να σας ξαναδώ. Ένα μεγάλο φιλί και μια μεγάλη αγκαλιά από το μπαμπά».

(και στους γονείς του)
«Αγαπημένοι μου γονείς,
Για άλλη μια φορά, νιώθω κάτω από τις φτέρνες μου τα πλευρά του Ροσινάντε και ξαναπαίρνω το δρόμου με την ασπίδα στο χέρι.
Θα ‘ναι 10 χρόνια, περίπου που σας είχα στείλε ένα άλλο γράμμα αποχαιρετισμού.
Αν θυμάμαι καλά, παραπονιόμουν που δεν ήμουν καλύτερος στρατιώτης, καλύτερος γιατρός…
Γιατρός δεν μ’ ενδιαφέρει πια. Σαν στρατιώτης δεν είμαι κακός. Τίποτε δεν άλλαξε βασικά. Εκτός μόνο που ‘μια πιο συνειδητός και ο μαρξισμός μου “βάθυνε” και μεταγγίζεται. Πιστεύω στον ένοπλο αγώνα, σαν την μοναδική λύση για τους λαούς, που αγωνίζονται για την απελευθέρωσή τους.
Είμαι συνεπής με τις πεποιθήσεις μου. Πολλοί θα με πουν τυχοδιώκτη και είμαι, αλλά ενός άλλου τύπου.
Είμαι από εκείνους, που διακινδυνεύουν  την ζωή τους για να υπερασπισθούν τις αλήθειες τους.
Μπορεί αυτή τη φορά να ‘ναι η τελευταία. Δεν το αναζητώ. Μα είναι μέσα στον λογικό υπολογισμό των πιθανοτήτων. Αν γίνει αυτό, σας φιλώ για τελευταία φορά.
Σας αγάπησα πολύ. Μόνο που δεν ήξερα να εκδηλώσω την τρυφερότητά μου.  Είμαι εξαιρετικά άκαμπτος στις πράξεις μου. Πιστεύω, ότι δεν με είχατε καταλάβει πάντοτε.
Δεν ήταν εύκολο να με καταλάβετε. Μα, σήμερα, το μόνο που σας ζητώ είναι να με πιστέψετε.
Τώρα, μια ευγενική θέληση και μια απόλαυση καλλιτέχνη, θα κρατήσουν αδύναμα πόδια και κουρασμένους πνεύμονες. Θα το κάνω.
Να με θυμάστε από καιρό σε καιρό. Ένα φιλί σε κάθε μου αδέρφι. Σε όλους.
Σας φιλώ
Ο άσωτος και δύστροπος γιος σας
Τσε»

19 Απρίλη ▪️ Ο Τσε φτάνει στο Νταρ ες Σαλαάμ της Τανζανίας και από κει μεταβαίνει στο Κονγκό προκειμένου, μαζί με ομάδα Κουβανών στρατιωτών, να συνδράμει τις τοπικές αντάρτικες δυνάμεις.
18 Μάη ▪️ Πεθαίνει σε ηλικία 58 ετών, στο Μπουένος Άιρες, η μητέρα του Σέλια ντε λα Σέρνα.
3 Οκτώβρη ▪️ Ο Φιντέλ Κάστρο διαβάζει δημόσια το αποχαιρετιστήριο γράμμα του Τσε κατά τη διάρκεια της πρώτης συνεδρίασης της Κεντρικής Επιτροπής του νεοϊδρυθέντος Κομμουνιστικού Κόμματος της Κούβας.
21 Νοέμβρη ▪️ Ο Τσε αποχωρεί μαζί με άλλους Κουβανούς μαχητές από το Κονγκό.

1966

Νοέμβριος 1965 - Μάρτης 1966 ▪️ Ο Τσε διαμένει στην κουβανική πρεσβεία στο Νταρ ες Σαλαάμ της Τανζανίας. Κατά την παραμονή του εκεί τον επισκέπτεται η σύζυγος του, Αλέιδα.
3-14 Γενάρη ▪️ Διοργανώνεται στην Αβάνα η Τριηπειρωτική Σύνοδος Αλληλεγγύης με τους λαούς της Ασίας, της Αφρικής και της Λατινικής Αμερικής.
Μάρτης – Ιούλης ▪️ Ο Τσε μεταβαίνει κάτω από άκρα μυστικότητα στην Τσεχοσλοβακία όπου διαμένει εναλλάξ σε κατοικίες στην Πράγα και στην ύπαιθρο. Την ίδια περίοδο γράφει ορισμένα κείμενα για τη σοσιαλιστική οικονομία που θα δημοσιευθούν πολλά χρόνια αργότερα.
Ιούλης ▪️ Ο Τσε επιστρέφει μυστικά στην Κούβα και ετοιμάζει τις τελευταίες λεπτομέρειες για την αποστολή και τη δημιουργία αντάρτικου στρατού στη Βολιβία. Το επόμενο διάστημα επιβλέπει την εκπαίδευση Κουβανών εθελοντών που θα τον ακολουθήσουν στη Βολιβία.
Νοέμβρης ▪️ Μεταμφιεσμένος σε μεσήλικα Ουρουγουανό επιχειρηματία ο Γκεβάρα φτάνει στην Λα Παζ της Βολιβίας και από κει μεταφέρεται σε απομονωμένη περιοχή της βολιβιανής υπαίθρου όπου στήνει το πρόχειρο στρατηγείο του αντάρτικου στρατού.
31 Δεκέμβρη ▪️ Συναντιέται με το γενικό γραμματέα του Βολιβιανού Κομμουνιστικό Κόμματος Μάριο Μόνχε. Οι δύο άντρες διαφωνούν για την προοπτική του αντάρτικου κινήματος και ο Μόνχε αρνείται να συνδράμει τις δυνάμεις του Γκεβάρα.
Απρίλης ▪️ Στο περιοδικό της «Τριηπειρωτικής» δημοσιεύεται άρθρο του Τσε υπό τον τίτλο «Μήνυμα στην Τριηπειρωτική» που αποτελεί αντιιμπεριαλιστικό μανιφέστο της εποχής, την οπτική του για την επανάσταση με τη χαρακτηριστική φράση που καλεί για «ένα, δύο, τρία, πολλά Βιετνάμ...».

1967

31 Αυγούστου ▪️ Φάλαγγα ανταρτών που λειτουργούσαν ως οπισθοφυλακή εγκλωβίζονται και σφαγιάζονται από το βολιβιανό στρατό στην περιοχή Βάντο ντελ Γέσο. Μεταξύ των νεκρών είναι η Ταμάρα Μπούνκε («Τάνια»).
8 Οκτώβρη 1967. Δεκαεπτά αντάρτες πέφτουν σε ενέδρα του βολιβιανού στρατού και πρακτόρων της CIA στο φαράγγι Ελ Γιούρο. Ο Τσε δίνει την τελευταία του μάχη, όμως τραυματίζεται και στη συνέχεια συλλαμβάνεται.
9 Οκτώβρη ▪️ Ο Τσε και δύο άλλοι αντάρτες δολοφονούνται από Βολιβιανούς στρατιώτες, κατ' εντολήν των ΗΠΑ, σε μια εγκαταλελειμμένη σχολική αίθουσα στο χωριό Λα Ιγκέρα. Τη χαριστική βολή στον Γκεβάρα δίνει ο λοχίας Μάριο Τεράν ενώ παρών στην δολοφονία είναι ο Αμερικανοκουβανός πράκτορας της CIA Φέλιξ Ροντρίγκες. Τα τελευταία λόγια του Τσε προς το δολοφόνο του είναι: «Ρίξε δειλέ! Έναν άνθρωπο θα σκοτώσεις μόνο».
Την ίδια μέρα το άψυχο σώμα του Γκεβάρα μεταφέρεται στην κωμόπολη Βαγιεγκράντε όπου εκτίθεται για περίπου 24 ώρες σε κοινή θέα. Φωτορεπόρτερ απαθανατίζουν το νεκρό Τσε με Βολιβιανούς στρατιώτες και ντόπιους γύρω του. Την επόμενη μέρα τα χέρια του Γκεβάρα ακρωτηριάζονται στο ύψος του καρπού και εξετάζονται τα δαχτυλικά αποτυπώματα ώστε να μην υπάρχει καμία αμφιβολία για την ταυτότητα του νεκρού.
10 Οκτώβρη ▪️ Τις πρώτες πρωινές ώρες, κάτω από άκρα μυστικότητα, λίγο πριν χαράξει ο ήλιος, τα άψυχα σώματα του Τσε Γκεβάρα και άλλων δολοφονημένων ανταρτών θάβονται σε ομαδικό τάφο κοντά σε έναν παλιό αεροδιάδρομο στο Βαγιεγκράντε.
Η τοποθεσία παρέμεινε μυστική επί τριάντα χρόνια, μέχρι και τον Ιούλιο του 1997 όταν και ανακαλύφθηκε έπειτα από εκτενείς έρευνες Κουβανών και ξένων επιστημόνων.
15 Οκτώβρη ▪️ Με τηλεοπτικό του μήνυμα προς τον κουβανικό λαό, ο Φιντέλ Κάστρο ανακοινώνει το θάνατο του Τσε και κηρύττει τριήμερο πένθος. Η 8η Οκτωβρίου ορίζεται στην Κούβα επίσημα ως «Ημέρα του Ηρωικού Αντάρτη».
18 Οκτώβρη ▪️ Ενώπιον μιας λαοθάλασσας ενός εκατομμυρίου ανθρώπων στην Πλατεία της Επανάστασης (Plaza de la Revolucion) της Αβάνας, ο Φιντέλ Κάστρο εκφωνεί ομιλία στη μνήμη του Τσε.

1997

17 Οκτώβρη ▪️ Τα οστά του Τσε Γκεβάρα και άλλων συντρόφων του, που είχαν ανακαλυφθεί λίγους μήνες πριν στη Βολιβία, ενταφιάζονται στο Μαυσωλείο που χτίστηκε ειδικά για τον ηρωικό επαναστάτη στην πόλη της Σάντα Κλάρα.  

Στη μεγάλη φυσιογνωμία του Τσε –παγκόσμιας εμβέλειας έχουμε κάνει αρκετά αφιερώματα με τελευταίο το «Τσε Γκεβάρα, πρεσβευτής της Επανάστασης» -βλ και ¡Hasta la victoria siempre Comandante CHE Guevara!, ¡Patria o Muerte! Socialismo o muerte! VENCEREMOS!
δείτε και Ακούραστος επαναστάτης οραματιστής
Με μπούσουλα –παρά τις δυσκολίες να μην πέσουμε στην παγίδα των στερεότυπων που συνοδεύουν τη μορφή του μέχρι σήμερα.
Και κυρίως του αποϊδεολογικοποιημένου «δονκιχωτικού επαναστάτη», γιατί ο Τσε ήταν ακριβώς το αντίθετο ενσαρκώνοντας ένα ιδανικό πρότυπο μαχητή και διανοούμενου της δράσης προσπαθώντας να κατακτάει και τη γνώση.

«Επανάσταση στην Επανάσταση» ??

Ο «Foquismo» είναι μια θεωρία εμπνευσμένη από τον Τσε Γκεβάρα, που αναπτύχθηκε ως τέτοια από τον Régis Debray (Ρεζίς Ντεμπρέ)
Στο κείμενό του La guerra de guerrillas (ο ανταρτοπόλεμος), ο Γκεβάρα υποστηρίζει ότι η εμπειρία της κουβανικής επανάστασης έδειξε …
«No siempre hay que esperar a que se den todas las condiciones para la revolución» και πως «un pequeño foco que iniciara acciones típicas de la guerra de guerrillas podría lograr con relativa rapidez que la revolución se extendiera, obteniendo así el levantamiento de las masas y el derrocamiento del regimen»
(…)
Δεν είναι πάντα απαραίτητο να περιμένουμε να πληρούνται όλες οι προϋποθέσεις για την επανάσταση, καθώς από μια μικρή σπίθα ξεκίνησε ένας αγώνας στην Κούβα, όπου οι αντάρτες επιτυγχάνοντας την εξέγερση των μαζών και την ανατροπή του καθεστώτος κατάφεραν (σσ. δυνητικά γενικεύοντας) σχετικά γρήγορα να εδραιωθούν.
Ο Τσε θεώρησε αυτές τις εκτιμήσεις σωστές, κυρίως για χώρες με λιγότερη βιομηχανική ανάπτυξη, και υποστήριξε ότι οι «εστίες» πρέπει να θεωρούν την αγροτιά ως κοινωνική βάση τους.
Η θεωρία τέθηκε σε εφαρμογή, από τον ίδιο, για πρώτη φορά στο Κονγκό, με τον Laurent-Désiré Kabila και για δεύτερη φορά στη Βολιβία.
Καμία απόπειρα δεν ήταν επιτυχής η δεύτερη μάλιστα κατέληξε με τη σύλληψη και τη δολοφονία του

Κατά τη δεκαετία του 1970 και αργότερα (1980-1995), ομάδες διαφόρων πολιτικών τάσεων (όχι μόνο σε υπανάπτυκτες χώρες) εστίασαν σε αυτό ως στρατηγική, όπως στο Σαλβαδόρ (Λαϊκές Απελευθερωτικές Δυνάμεις Farabundo Martí -FPL) στον αγώνα κατά της στρατιωτικής δικτατορίας της χώρας μιλώντας ακόμη και για σοσιαλιστική επανάσταση.
Η θεωρία του «φοκίσμο» -που πολλές φορές  συγχέεται με τη μέθοδο του ανταρτικού πολέμου, έχει δεχτεί πολλές και έντονες κριτικές από τον μαρξισμό.
Εφαρμόστηκε για πρώτη φορά «για την ανεξαρτησία της Αργεντινής»  στην επαρχία de Salta από τον  Martín Miguel de Güemes (Μαρτίν Μιγκέλ ντε Γκουέμες) και κάποιοι ανιστόρητοι υποστηρίζουν ότι οι διάφορες επιτυχημένες σοσιαλιστικές επαναστατικές διαδικασίες σε Σοβιετική Ένωση, Κίνα, Κούβα, Βιετνάμ κ.λπ. έχουν να κάνουν ακριβώς με αυτό.

Η μαρξιστική και «μαρξιστική» τάση στη Λατινική Αμερική, αποτελείται καταρχήν από τα εκεί κομμουνιστικά και «κομμουνιστικά» κόμματα που στάθηκαν με πολύ σκεπτικισμό σε κάποιες (αδιέξοδες εν τη γενέσει τους) εξεγερτικές στρατηγικές, που έχουν να κάνουν βασικά με διανοούμενους.
Δεν είναι τυχαίο πως το ΚΚ Κούβας, μετά από παλινωδίες και οπορτουνιστικές αντιλήψεις «άνοιξε τα μάτια του» μετά το 1959 και από παζλ ριζοσπαστικοποιήθηκε και στη συνέχεια αντιμέτωποι με τον οικονομικό αποκλεισμό (εμπάργκο) των ΗΠΑ και την εισβολή στην Playa Girón διακήρυξε τον μαρξιστικό-λενινιστικό προσανατολισμό της σαν επαναστατική κυβέρνηση στην Κούβα και αποδέχθηκε την πολιτική - οικονομική υποστήριξη και τη στρατιωτική προστασία της Σοβιετικής Ένωσης.

Στα χρόνια που ακολούθησαν την επανάσταση, ο Ché έβαλε σε εφαρμογή τη θεωρία σύμφωνα με την οποία το επαναστατικό υποκείμενο αντικατέστησε το (κομμουνιστικό) κόμμα της πρωτοπορίας με μικρούς θύλακες αντάρτικων στην ύπαιθρο –με προοτική να επεκταθεί και στις πόλεις, θεωρία που –πιθανά, είχε αφετηρία και στο γεγονός ότι τα περισσότερα κομμουνιστικά κόμματα της Λατινικής Αμερικής, είχαν εγκαταλείψει την επαναστατική βία.

Μέσα από τη σωστή αφετηρία πως οι επαναστάτες πρέπει να δημιουργήσουν «υποκειμενικές» συνθήκες για επανάσταση και όχι να περιμένουν τις κατάλληλες αντικειμενικές συνθήκες, έπεσε σε λάθος εκτίμηση για το (επαναστατικό) υποκείμενο.

Η αγροτιά, και όχι το προλεταριάτο, ήταν η βάση αυτής της «σοσιαλιστικής» επανάστασης.
Κατά την άποψη του Ché, η κουβανική επανάσταση ήταν η αιχμή για μια ευρύτερη αμερικανική – λατινική, όπου οι Άνδεις θα γίνονταν η Σιέρα Μαέστρα.

Foquismo & Jules Régis Debray

Ο Jules Régis Debray Γάλλος αστός φιλόσοφος, δημοσιογράφος, πρώην και νυν κυβερνητικός αξιωματούχος και ακαδημαϊκός είναι γνωστός για τη σύνδεση με τον Τσε στη Βολιβία το 1967 και για την προώθηση στη συνέχεια της προεδρίας του Σαλβαδόρ Αλιέντε στη Χιλή στις αρχές της δεκαετίας του 1970 (επέστρεψε στην πατρίδα του το 1973, όπου κατείχε διάφορες επίσημες θέσεις στη γαλλική κυβέρνηση).

Τη 10ετία του 1960 ήταν καθηγητής φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο της Αβάνας και έγινε συνεργάτης του Τσε Γκεβάρα στη Βολιβία.
Έγραψε το βιβλίο La Révolution Dans La Révolution ? (Επανάσταση στην Επανάσταση –με ερωτηματικό , που έχει εκδοθεί σε όλες σχεδόν τις γλώσσες), το οποίο ανέλυσε τα τακτικά και στρατηγικά δόγματα που επικράτησαν στη συνέχεια στη Λατινική Αμερική, και χρησιμοποιήθηκε ως εγχειρίδιο για τον ανταρτοπόλεμο που συμπλήρωσε εκείνο του Γκεβάρα σχετικά με το θέμα. Δημοσιεύθηκε στην Κούβα στη συλλογή "Cuadernos" από την Casa de las Americas το 1967, από την Maspero στο Παρίσι, στη Νέα Υόρκη (Monthly Review Press & Grove Press), το Μοντεβιδέο (Sandino), την Ιταλία (Feltrinelli) τη Γερμανία (Trikont) κλπ.
Στις 20 Απρίλη του 1967, εφτά μήνες πριν τη σύλληψη του Τσε, ο Debray πιάστηκε στη μικρή πόλη Muyupampa και καταδικάστηκε στις 17 Νοέμβρη ως μέλος της αντάρτικης ομάδας σε 30 χρόνια φυλάκισης.
Απελευθερώθηκε το 1970 μετά από μια διεθνή εκστρατεία (εκκλήσεις Jean-Paul Sartre, André Malraux, Πάπα –ακόμη και του de Gaulle και Pope Paul VI) και αναζήτησε καταφύγιο στη Χιλή, όπου έγραψε την για τη «Χιλιανή Επανάσταση» (1972) μετά από συνεντεύξεις με τον Σαλβαδόρ Αλιέντε. Γύρισε στη Γαλλία το 1981, όπου έγινε επίσημος σύμβουλος Εξωτερικών Υποθέσεων και με αυτήν την ιδιότητα προώθησε την πολιτική αναβάθμισης του ρόλου της Nouvelle Politique («μείωση» της εξάρτηση από τις Ηνωμένες Πολιτείες και προώθηση την εγγύτητας με τις πρώην αποικίες).. Παραιτήθηκε το 1988, αναβαθμίστηκε τη 10ετία του 1990 (μπήκε στο Conseil d'État –Συμβούλιο του Κράτους) κλπ.
Έχει γράψει γύρω στα 30 βιβλία στα γαλλικά (Nous les Tupamaros, (Εμείς οι Τουπαμάρος -1971) La guérilla du Che (ο ανταρτοπόλεμος του Τσε 1996) και αρκετά στα αγγλικά.

10-100-1000… Βιετνάμ

(Κάτι σαν επίλογος)
Σύνθημα «κινέζικο» της δεκαετίας του 60 –εύκολο να το λες, δύσκολο να το κάνεις …

Τέλη 1953: ξεκινάει η αντεπίθεση του λαϊκού απελευθερωτικού στρατού του Βιετνάμ, με επικεφαλής τον στρατηγό Γκιαπ και τον μεγάλο πολιτικό ηγέτη Χο Τσι Μιν (Hồ Chí Minh= «Εκείνος που φωτίζει»), κατά των Γάλλων αποικιοκρατών και στις 7 Μάη 1954, συνέτριψαν το γαλλικό στρατό στο Ντιεν Μπιεν Φου (Diên Biên Phu), που πλέον έχει μείνει στην ιστορία σαν συντριβή, σα να λέμε «Βατερλό».
Ήταν μια μεγάλη νίκη του βιετναμέζικου λαού κατά των Γάλλων ιμπεριαλιστών, που είχε σαν αποτέλεσμα τη δημιουργία του πρώτου βιετναμέζικου λαϊκού κράτους, αποδεικνύοντας, ταυτόχρονα, πως μπροστά στη δύναμη των λαών κανένας ιμπεριαλιστικός στρατός, όπως και ο ιμπεριαλισμός, δεν είναι ανίκητος.
Μεγάλο ιστορικό δίδαγμα και για το σήμερα και την αντιιμπεριαλιστική πάλη των λαών έως τη δική τους εξουσία. Το όνομα του Στρατηγού Võ Nguyên Giáp (Βο Νγκουέν Γκιαπ) έχει συνδεθεί με κορυφαίες στιγμές του αγώνα του λαού του Βιετνάμ ενάντια στην αποικιοκρατία των Γάλλων και των Αμερικανών Ιμπεριαλιστών.
Υπήρξε η πλέον θρυλική στρατιωτική και πολιτική μορφή στον πρώτο πόλεμο της Ινδοκίνας και τον πόλεμο του Βιετνάμ.
Συνέδεσε το όνομά του με μεγάλες στιγμές του απελευθερωτικού αγώνα όπως –εκτός του Ντιεν Μπεν Φου, οι μάχες του Λανγκ Σον, η εκστρατεία Χο Τσι Μινχ κά.

Μέλος του Κομμουνιστικού Κόμματος από την ίδρυσή του, διετέλεσε μέλος του ΠΓ, υπουργός στην κυβέρνηση Εθνικής Απελευθέρωσης, αρχηγός των Ενόπλων Δυνάμεων της Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας, υπουργός Άμυνας. Είχε σημαίνουσα θεωρητική και πρακτική συμβολή στην ανάπτυξη του παλλαϊκού πολέμου.
Η πίστη του στον λαϊκό παράγοντα, στο κομμουνιστικό πνεύμα και ιδεώδες, στο σοσιαλισμό αποτελούν παρακαταθήκη για τους επαναστατικούς αγώνες των εργατών σε όλο τον κόσμο.

Σ' ένα από τα κείμενά του ο Γκιαπ παρουσιάζει την πολεμική μέθοδο του βιετναμέζικου λαού στην περίοδο μετά το Β` Παγκόσμιο Πόλεμο:
«Ανταρτοπόλεμος είναι η μορφή αγώνα των μαζών μιας φτωχής και κακοεξοπλισμένης χώρας ενάντια σ' έναν επιθετικό στρατό με καλύτερο υλικό και τεχνικές. Είναι ο τρόπος να διεξάγεις μιαν επανάσταση. Οι αντάρτες στηρίζονται στο ηρωικό πνεύμα για να θριαμβεύσουν πάνω στα μοντέρνα όπλα, αποφεύγοντας τον εχθρό, όταν είναι ισχυρότερος και χτυπώντας τον όταν είναι ασθενέστερος. Άλλοτε σκορπίζοντας, άλλοτε ανασχηματιζόμενοι, άλλοτε φθείροντας, άλλοτε εξοντώνοντας τον εχθρό, είναι αποφασισμένοι να πολεμάνε παντού, έτσι που, οπουδήποτε και αν πηγαίνει ο εχθρός είναι καταποντισμένος σε μια θάλασσα ένοπλου λαού που τον χτυπάει, υποσκάπτοντας το ηθικό του και εξαντλώντας τις δυνάμεις του».
Στις 30 Απρίλη 1975 στη Σαϊγκόν, στις 8 το πρωί, όταν ο πρεσβευτής των Ηνωμένων Πολιτειών Μάρτιν, δίπλωσε την αστερόεσσα την έβαλε στη βαλίτσα του και κατευθύνθηκε στην ταράτσα του κτιρίου της πρεσβείας, όπου περίμενε, για να τον πάρει ένα ελικόπτερο της εταιρείας «Air America».
Μια ώρα αργότερα, τον ίδιο δρόμο με τον πρεσβευτή, ακολούθησαν και οι τελευταίοι 125 Αμερικανοί πεζοναύτες που βρίσκονταν στην πόλη.
«Έφτασε η ώρα του ξεσηκωμού και της γενικής εφόδου», έλεγε η προκήρυξη του Εθνικού Μετώπου Απελευθέρωσης Νοτίου Βιετνάμ. «Η πατρίδα εμπιστεύεται στους αγωνιστές της Σαϊγκόν ένα δύσκολο, αλλά ωραίο καθήκον. Οι συμπατριώτες μας περιμένουν τη νίκη μας. Ας φανούμε αντάξιοι αυτής της εμπιστοσύνης».
Ο αντιστασιακός αγώνας του λαού του Βιετνάμ κατάφερε να πάρει ουσιαστικό περιεχόμενο και σαφή προσανατολισμό, όταν την πρωτοβουλία των κινήσεων την πήρε η εργατική τάξη και το κόμμα της.
Οι τσιφλικάδες, είχαν συμβιβαστεί με τους αποικιστές, ενώ η αστική τάξη για λόγους ιστορικούς, που οφείλονται και στον τρόπο που οικοδομήθηκε το αποικιοκρατικό καθεστώς, ουδέποτε κατάφερε να αποκτήσει μια ισχυρή κοινωνικοπολιτική βάση. ο Βιετναμέζικο Κομμουνιστικό Κόμμα γεννήθηκε στις 3-Φεβ-1930 και τον Οκτώβρη του ιδίου έτους μετονομάστηκε σε ΚΚ Ινδοκίνας.
Ηγετική φυσιογνωμία από το ξεκίνημα του κόμματος υπήρξε ο Ντγκουγιέν Ε-Κουόκ, γνωστός παγκοσμίως με το όνομα Χο Τσι Μιν. Η ίδρυση του ΚΚ αποτέλεσε τη μεγάλη στροφή στους αντιαποικιακούς αγώνες του βιετναμέζικου λαού, οι οποίοι έγιναν πλέον οργανικό στοιχείο της προλεταριακής επανάστασης.
Οι εξελίξεις μάλιστα υποχρέωσαν πολύ γρήγορα τους κομμουνιστές να αποδείξουν, ως οργανωμένη πλέον πολιτική δύναμη, αν ήταν σε θέση να ανταποκριθούν στην ιστορική τους αποστολή.

Περισσότερα … Τα «Ντιέν Μπιέν Φου» του ιμπεριαλισμού, ξεφυλλίστε και σταθείτε κυρίως στο τελευταίο κεφάλαιο «Το Βιετνάμ σήμερα»

Εν ολίγοις η αντεπανάσταση εξάγεται, η επανάσταση ΟΧΙ !
Χωρίς ισχυρό υποκειμενικό παράγοντα -Κομμουνιστικό Κόμμα, που θα μπει επικεφαλής του κινήματος σε επαναστατική κατάσταση ως σύνολο αντικειμενικά διαμορφωμένων αλλαγών στην κοινωνία, οι οποίες οδηγούν στην πανεθνική κρίση που αγκαλιάζει και τους «πάνω» και τους «κάτω». Ωστόσο, η αντανάκλαση αυτών των αντιθέσεων στην κοινωνική συνείδηση, στην ανάπτυξη ταξικής συνείδησης, δεν είναι ούτε αυτόματη, ούτε ευθύγραμμη.
Κρίση κορυφών έχουμε όταν η πολιτική της αστικής τάξης χρεοκοπεί, έχει εμφανή δυσκολία να διαχειριστεί συνθήκες κρίσης (οικονομική κρίση, πόλεμος κ.ά.), οι οποίες αναπτύσσουν και διευρύνουν σε ασυνήθιστο βαθμό τη λαϊκή δυσαρέσκεια, με αποτέλεσμα «οι κάτω» να μην ελέγχονται όπως πριν από τους «πάνω», στις «κορυφές» να κυριαρχεί σύγχυση και σε αυτή τη βάση να οξύνονται και ενδοαστικές αντιθέσεις.
Είναι το κρίσιμο σημείο που το αστικό κράτος, οι θεσμοί και οι μηχανισμοί του αδυνατούν πλέον να επιβάλουν την πολιτική κυριαρχία τους στις λαϊκές μάζες και τότε …βούρ!

Το γεγονός ότι, στα χρόνια που ακολούθησαν της δολοφονίας του Τσε, η εγκατάλειψη του ανταρτοπόλεμου συνοδεύτηκε από νέες αυταπάτες περί «ειρηνικού δρόμου προς το σοσιαλισμό» (που είχαν ήδη καλλιεργηθεί στην ΕΣΣΔ από το 20^ο συνέδριο και μετά, με το «παλλαϊκό κράτος του 1960 κλπ) και πολύ πριν από τον ευρωκομουνισμό του Berlinguer δεν δικαιώνει τον ανταρτοπόλεμο ως εξαγωγή της επανάστασης –η ίδια η ζωή το απέδειξε.

Ο Τσε υπήρξε αφέντης του πολέμου, καλλιτέχνης του αντάρτικου -που το απόδειξε αμέτρητες φορές, όπως τότε με τον Camilo αντιμέτωπος με χιλιάδες στρατιώτες σε μια τελείως χέρσα και άγνωστη περιοχή, με εκείνον τον ιστορικό ελιγμό, ή στη Λας Βίγιας  και στη Σάντα Κλάρα, όπου μπήκε θριαμβευτής με τους 300 μαχητές του σε μια πόλη με τανκς, πυροβολικό και αρκετές χιλιάδες πάνοπλους στρατιώτες…

Ο Τσε ήταν ανυπέρβλητος μαχητής –της ζωής και του αγώνα, αξεπέραστος αρχηγός, εξαιρετικά ικανός και θαρραλέος πάντα στην πρώτη γραμμή.
Αν ως αντάρτης είχε αχίλλεια φτέρνα αυτή ήταν η απόλυτη αδιαφορία για τον κίνδυνο και το θάνατο.

Marxists.org Che Guevara Archive
The Bolivian Diary
The Che Reader
Guerrilla Warfare – A Method by Ernesto Che Guevara
Download Ebook – Guerrilla Warfare | A Method by Ernesto Che Guevara
Declassified Documents | The Death of Che Guevara
Che Guevara | Mobilizing The Masses for the Invasion of Cuba
Che Guevara | Notes on the Study of the Ideology of the Cuban Revolution
Che Guevara’s Message to the Tricontinental
Che Guevara | Economics, Imperialism and Revolution
Che Guevara | Cuban Revolution – Historical Exception or Vanguard in the Anti-Colonial Struggle
The Cadres | Backbone Of The Revolution
Che Guevara | The Ideology and Practice of Revolutionary Medicine
Socialism and Humanity in Cuba
Che Guevara’s Address to the United Nations Conference on Trade and Development March 25, 1964
Che Guevara’s Address to the General Assembly of the United Nations on December 11, 1964
Che Guevara Interview – New York, 1964
Interview with Che Guevara – An Abstract
Che Guevara’s Proposal for Bolivia
Farewell Letter from Che Guevara to Fidel Castro
Che Guevara | The Bestiality of Imperialism
Cuba, Cuito Cuanavale and the Revolutionary Struggle in Africa
Che Guevara’s Legacy and World Revolution
When Guerrilla Warfare Defeated Terrorism in Cuba
When Che Guevara Visited India
The World Celebrates the Life and Times of Che Guevara

 

¡H.lV.S!

¡Patria o muerte!

¡Socialismo-o-Muerte!

¡Venceremos!