“Καυτές Μέρες” το ηθικό θρίλερ western με πινελιές Chinatown του Emin Alper

Burning Days: Μέρες που καίγονται, ή που καίνε; (τουρκικός τίτλος “Kurak Günler” = “Ξηρές μέρες”) Με πολλαπλές αλληγορίες και μηνύματα μικρών κοινωνιών με κυρίαρχη τη διαφθορά των ισχυρών του καπιταλισμού. Ο Εμρέ, ένας νέος _ apolitique και προσηλωμένος στους αστικούς κανόνες εισαγγελέας έχει μόλις διοριστεί σε μια μικρή τουρκική πόλη, όπου η έντονη ξηρασία έχει ως αποτέλεσμα την δημιουργία ρηγμάτων (κυριολεκτικά και μεταφορικά) στην περιοχή, όπως χαρακτηριστικά απεικονίζει η πρώτη σκηνή της ταινίας

Αυτό το όμορφο, γεμάτο κόμπους ηθικό θρίλερ με πινελιές Chinatown έδωσε στον Τούρκο σκηνοθέτη Emin Alper την ευρύτερη αναγνώριση μέχρι σήμερα. Στα πρώτα κιόλας λεπτά _και μετά από ένα κυνήγι αγριόχοιρου στο χωριό (το Γιανικλάρ _ένα φανταστικό μέρος που επινοήθηκε για την ταινία), συνειδητοποιεί πως η έλλειψη νερού δεν είναι το μόνο πρόβλημα, εντύπωση που εντείνεται ακόμα περισσότερο την επόμενη μέρα, όταν ο Σαχίν, γιος του δημάρχου της πόλης, και ο οδοντίατρος φίλος του, τον επισκέπτονται στο γραφείο του. Η συμπεριφορά τους κυμαίνεται από «δουλική» έως απειλητική, αλλά ο σκοπός τους, να τον πάρουν με το μέρος τους, είναι προφανής

Τον έχουμε ήδη γνωρίσει στο Alef (τηλεοπτική σειρά του 2020 και νωρίτερα στο Τρεις αδερφές (2019), στο Υποψίες (2015) και στο Πέρα απ' το λόφο (2012 _ σκηνοθετικό του ντεμπούτο) _περισσότερα για τον Emin Alper στο τέλος

Το αίσθημα συμπόνιας στο Μέρες Ξηρασίας είναι λιγότερο κι από το νερό στο σαρδόνιο αυτό μικρό διαμάντι με κάποια προοπτική να αχνοφαίνεται στην ασφυκτική πατριαρχική αγροτική Τουρκία. Ξεκινώντας και τελειώνοντας στο χείλος μιας τεράστιας καταβόθρας στα περίχωρα του χωριού, με ένα ανθρωποκυνηγητό που απηχεί ένα κυνήγι αγριόχοιρου και μια λίμνη που μοιάζει με αντικατοπτρισμό της οποίας τα νερά μπορεί να είναι ή να μην είναι τοξικά, η “ανάλαφρη” έχει ήδη τις πρώτες μεταφορικές έννοιες. Χρονικά συμπίπτει, με τις μαζικές συλλήψεις κατά τη διάρκεια των εορτασμών Τουρκικής Υπερηφάνειας, όσον αφορά την ομοφοβία, τον μισογυνισμό, την αντρική κρίση και τις άλλες συνακόλουθες σκληρότητες αυτής της κοινωνίας υπό την ηγεσία των ισχυρών της αστικής τάξης

Μια ταινία με περισσότερο ύφος από τον τίτλο του διαγωνισμού της Μπερλινάλε του Alper “Kiz Kardesler” (“αδερφές” _A Tale of Three Sisters), που την καθιστά επίσης πιο προσιτή από την απροκάλυπτα τσεχοβική θεατρικότητα του άλλου αγαπημένου της Τουρκίας στις Κάννες, Nuri Bilge Ceylan), το Μέρες Ξηρασίας έχει τα συν των ξεθωριασμένων πλάνων του Alper, το στεγνό σενάριο και την ανέμελη καταστροφική φωτογραφία ευρείας οθόνης του  Χρήστου Καραμάνη. Σε ένα εμβληματικά σαρωτικό πλάνο, κάτω από τους υπαινιγμούς μιας εξαιρετικής παρτιτούρας του Stefan Will, μας συστήνεται ο Emre (Selahattin Paşali), ο φιλόδοξος νεαρός εισαγγελέας που πρόσφατα τοποθετήθηκε σε αυτό το τέλμα της ξηρασίας, καθώς κοιτάζει έξω τον κρατήρα, δίπλα στον τοπικό δικαστή Zeynep (Seli̇n Yeninci).

Το εάν η καταβόθρα μπορούσε να αποτραπεί - και αν η γεώτρηση υπόγειων υδάτων που μπορεί να την προκάλεσε θα συνεχιστεί - είναι μια από τις περιπτώσεις που θα διερευνήσει το γραφείο του. Αυτό θα τον βάλει σε διαμάχη με την τοπική εξουσία ενόψει και της εκστρατείας επανεκλογής δημάρχου βασίζεται _για μια ακόμη φορά, σε υποσχέσεις επίλυσης της δημοτικής κρίσης νερού, που ο λαός παίρνει με το σταγονόμετρο από βυτία _που με μεγάφωνα διαλαλούν το “δώρο”. Ο Εμρέ ξεχωρίζει ανάμεσα στους τσαλακωμένους κώδικες αντρικής συμπεριφοράς που κυβερνούν αυτό το βασίλειο, όσο οι μανσέτες των πεντακάθαρα σιδερωμένων πουκάμισών του στο βρώμικο περιβάλλον. Όταν εκφράζει τις επιφυλάξεις του για δείπνο στο σπίτι του δημάρχου _ως αδέκαστος,  η ομορφούλα αστή του “προοδευτικού” κατεστημένου Ζεϊνέπ απαντά με ένα σήκωμα των ώμων και ένα πονηρό, ιδιωτικό χαμόγελο: τέτοιες συγκρούσεις συμφερόντων είναι απλώς ο τρόπος με τον οποίο γίνονται τα πράγματα εδώ.

Ο γιος του δημάρχου Σαχίν (Ερόλ Μπαμπάογλου) και ο χαμογελαστός, έμμονος κολλητός του Κεμάλ (Ερντέμ Σενοτσάκ) εμφανίζονται σχεδόν αμέσως στο γραφείο του Εμρέ, φαινομενικά για να τον καλωσορίσουν, αλλά πραγματικά για να τον προειδοποιήσουν. Τα μελαγχολικά τους αστεία πέφτουν στο κενό: ο Εμρέ δεν σταματάει την αστική περιφρόνηση για αυτούς τους ντόπιους λάτρεις της  κουβεντούλας για τους οίκους ανοχής και τις εκδρομές για κυνήγι κάπρου. Ωστόσο, παρά την κρυφή προειδοποίηση του Μουράτ, ενός όμορφου συντάκτη αντιπολιτευόμενης εφημερίδας, ο Εμρέ πηγαίνει σε εκείνο το μοιραίο δείπνο με τον δήμαρχο. Ξυπνάει την επόμενη μέρα με ένα hangout συσκότισης από ρακή και με μουντές ημιτελείς αναμνήσεις από το βράδυ, που κορυφώθηκε με τον πολλαπλό βιασμό της Peknez (Eylul Ersoz), μιας βραδυκίνητης κοπέλας Ρομά _που μοιάζει με σκιάχτρο και που είχε εμφανιστεί για να χορέψει για τους άντρες αργά τη νύχτα.

Αυτό που κάνει το "Burning Days" ένα τόσο ασυνήθιστα συναρπαστικό θρίλερ εγκλήματος από εδώ και στο εξής είναι ο τρόπος που λειτουργεί σε παράλληλες πίστες, με τον Emre να θέλει ταυτόχρονα να φέρει τον/τους βιαστή/ές ενώπιον της δικαιοσύνης, ενώ ταυτόχρονα καταστέλλει οποιαδήποτε αναδυόμενη απόδειξη της δικής του πιθανής εμπλοκής σε το έγκλημα. Η αμφίθυμη ερμηνεία του Paşali είναι το κλειδί για να κάνει την αναταραχή του Εμρέ τόσο συναρπαστική καθώς μεταβαίνει από σταυροφορικό, αν και άκαμπτο, αουτσάιντερ ενός είδους γουέστερν στον προσωπικά συμβιβασμένο αντιήρωα ενός φιλμ νουάρ. Το ότι όλα αυτά διαδραματίζονται με φόντο τη δύσκολα παραδεχόμενη ομοφυλοφιλία του, σε μια πόλη όπου ακόμη και η φήμη για έλξη μεταξύ του ίδιου φύλου είναι αρκετή για να προσδώσει καθεστώς παρίας, προσθέτει μόνο περαιτέρω επίπεδα προσωπικής και επαγγελματικής σύγχυσης στη μεθυστική μίξη.

Με γραφικούς όρους, ο Alper υποβαθμίζει αποφασιστικά τα queer θέματα της ιστορίας, υποδηλώνοντας την αναπτυσσόμενη έλξη μεταξύ Emre και Murat με λίγα περισσότερα από μερικά κλεμμένα βλέμματα και μια παράνομη συνεδρία χορού υπό την επήρεια μέθης. Αυτό δείχνει μια έξυπνη επίγνωση του τι ακριβώς θα συγκεντρωθεί στις οθόνες στην πατρίδα του σκηνοθέτη, αλλά αφήνει στις “καμένες μέρες”  μια αίσθηση λίγο πιο ήμερη από όση χρειάζεται το διεθνές κοινό που είναι προετοιμασμένο για πιο σαφείς συγχωνεύσεις. Ομοίως, το ότι η πατριαρχική πολιτική της Τουρκίας προωθεί μια βαθιά ριζωμένη μισογυνία είναι ένα σημείο εύγλωττο και από τον παραγκωνισμό της ιστορίας των γυναικείων χαρακτήρων της. Η Peknez, το θύμα βιασμού, προέρχεται από μια περιθωριοποιημένη κοινότητα και έχει εσκεμμένα κωδικοποιηθεί με διανοητικά προβλήματα, γεγονός που εξηγεί πόσο επιπόλαια αγνοείται η προσωπικότητά της από τους ισχυρούς άνδρες του αστικού κατεστημένου στο χωριό. Αλλά την κάνει επίσης έναν αφηγηματικά βολικό τρόπο για τον Alper να δημιουργήσει ένταση, δεδομένου ότι ο Emre δεν θυμάται το βράδυ και ο Peknez είναι στην καλύτερη περίπτωση ένας αναξιόπιστος μάρτυρας.

Ως γυναίκα που έχει ανέβει σε μια θέση εξέχουσας σημασίας σε αυτή την σκληρά σοβινιστική πόλη, η Zeynep έχει δυνητικά την πιο ενδιαφέρουσα ιστορία εδώ, αλλά είναι επίσης υπανάπτυκτη ως χαρακτήρας. Τέτοιες επιλογές αφήγησης κάνουν την ταινία ένα περίεργο διπλωματικό τεχνούργημα των ίδιων των πτυχών της σύγχρονης τουρκικής κουλτούρας που κριτικάρει πιο έντονα. Ωστόσο, αυτές οι παραλείψεις είναι μικρές χαμένες ευκαιρίες σε ένα κατά τα άλλα έξυπνο, εξαιρετικά φτιαγμένο θρίλερ, στο οποίο η ηθική είναι θολή από ζέστη, αλλά οι πραγματικές γραμμές που διχάζουν την κοινωνία είναι ξεκάθαρα καθορισμένες: Εδώ έξω, είσαι είτε διεφθαρμένος είτε συνένοχος, ή κολασμένος ή εξασφαλισμένος παρίας. Η ανάμειξη της τοπικής ελίτ της τουρκικής αστικής τάξης στη σεξουαλική παράνομη διακίνηση υπαινίσσεται ανατριχιαστικά, με (απλοϊκές) αναφορές στη σύγχρονη πολιτική παρακμή _σαπίλα ουσιαστικά του καπιταλισμού και ευρηματική χρήση εικόνων smartphone και διαρροών βίντεο ως πηγή απειλής και εκβιασμού, σε μια κοινωνία με ταξικές αντιθέσεις στο ζενίθ.

·        Παραγωγή: Τουρκία-Γαλλία-Γερμανία-Ολλανδία-Ελλάδα_129λ

·        Σκηνοθεσία, σενάριο: Emin Alper.

·        Κάμερα: Χρήστος Καραμάνης.

·        Μουσική: Stefan Will.

·        Με τους: Selahattin Pasali, Ekin Koç, Erol Babaoglu, Erdem Senocak, Selin Yeninci, Si̇nan Demirer.

Χρήστος Καραμάνης

                           Emin Alper

Ο Emin Alper (γεννημένος το 1974 στο Karaman) είναι Τούρκος σκηνοθέτης και ιστορικός. Το σκηνοθετικό του ντεμπούτο, Beyond the Hill κέρδισε το Βραβείο Κινηματογράφου Καλιγκάρι στην 62^η Μπερλινάλε και Καλύτερης Ταινίας σε πολλές διοργανώσεις. Η δεύτερη μεγάλου μήκους Frenzy κέρδισε το Ειδικό Βραβείο της Επιτροπής μετά την πρεμιέρα του στο διαγωνιστικό πλαίσιο στο 72^ου Διεθνούς Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Βενετίας. Golden Orange στον Εθνικό Διαγωνισμός Κινηματογράφου SİYAD Βραβείο Καλύτερης Ταινίας για τις Μέρες ξηρασίας, Μέγα Βραβείο του Φεστιβάλ της Βενετίας για το “Υποψίες” βραβείο Projects για το Φόρουμ Κινηματογράφου της Αττάλειας, Silver Simorgh Καλύτερης Σκηνοθεσίας - Cinema Salvation κά

"Τρεις αδερφές"

Κατά τα πανεπιστημιακά του χρόνια, ο Emin Alper ήταν ενεργό μέλος της κινηματογραφικής λέσχης στο Πανεπιστήμιο Bogaziçi, περνώντας τον περισσότερο χρόνο του με φίλους συζητώντας για τον κινηματογράφο. Οργάνωσαν σεμινάρια με τους εξέχοντες κινηματογραφιστές της εποχής τους, τον Nuri Bilge Ceylan και τον Zeki Demirkubuz και άρχισε να γράφει σενάρια και κριτικές ταινιών. Μαζί με τους φίλους του εξέδωσε το κινηματογραφικό περιοδικό «Görüntü». Κατά τη διάρκεια των πανεπιστημιακών του χρόνων διαμορφώθηκε η δια βίου αγάπη του για τον κινηματογράφο, που τον έπεισε να ακολουθήσει την κινηματογραφική καριέρα ως επάγγελμα. Μετά την αποφοίτησή του από το πανεπιστήμιο με πτυχίο στα Οικονομικά, ο Alper συνέχισε το ακαδημαϊκό του έργο, λαμβάνοντας το διδακτορικό του στη Σύγχρονη Τουρκική Ιστορία και άρχισε στη συνέχεια να διδάσκει στο Τμήμα Κοινωνικών Επιστημών του Τεχνικού Πανεπιστημίου της Κωνσταντινούπολης. Έγραψε για τον κινηματογράφο και την πολιτική σε πολλά περιοδικά όπως τα Tarih ve Toplum, Birikim, Mesele και Altyazi.

Αποκτώντας εμπειρία παρακολουθώντας άλλους σκηνοθέτες και παίρνοντας ρόλο στις ταινίες μικρού μήκους τους, ο Emin Alper συνέχισε να κάνει τις πρώτες του ανεξάρτητες μικρού μήκους ταινίες, Tο Γράμμα το 2005 και Rifat το 2006 (το τελευταίο κέρδισε βραβείο καλύτερης ταινίας μικρού μήκους στο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Βουκουρεστίου _2008) και το Ειδικό Βραβείο Κοινού στο διεθνες φεστιβάλ της Κωνσταντινούπολης). Η ανακάλυψη του έγινε το 2012, με το σκηνοθετικό του ντεμπούτο, το “Πέρα από το Λόφο”, σχετικά με την καταπιεσμένη βία σε μιας τουρκική οικογένεια σε διακοπές.

Μετά την πρώτη του μεγάλου μήκους, ο Alper έκανε τη δεύτερη μεγάλου μήκους ταινία του, Frenzy (2014), ένα ψυχοκοινωνικό δράμα/θρίλερ για μια κοινωνία που κατακλύζεται από τον φόβο της για την τρομοκρατία στο οποίο δύο αδέρφια - ο ένας ήταν κατάδικος που στρατολογήθηκε κρυφά και δραπέτευσε. Οι τρομοκράτες ρουφούνται σε μια δίνη δυσπιστίας που επιχορηγείται από το αστικό κράτος, απηχώντας δυνατά την τρέχουσα πολιτικής στην Τουρκία και τη Μέση Ανατολή. Ο Alper λέει για το Frenzy: Δείχνει πώς το πολιτικό σύστημα μετατρέπει τα «μικρά ανθρωπάκια» στα γρανάζια του βίαιου μηχανισμού του παρέχοντάς τους εξουσία και όργανα βίας, τα οποία στο τέλος στρέφονται εναντίον τους και οδηγούν στην καταστροφή τους».