Απαισιοδοξία ευφυΐας, αισιοδοξία θέλησης_βούλησης

__Ευκαιρίας δοθείσης από την αναφορά, παλιού φίλου σε πόνημα για την Κίνα
“Η απαισιοδοξία της ευφυΐας, η αισιοδοξία της θέλησης” (σε αντίστιξη είναι ένα μότο που έγινε διάσημο από τον Antonio Gramsci. Σε άρθρο που δημοσιεύτηκε στο "L'Ordine Nuovo" τον Απρίλιο του 1920, ο Γκράμσι αποδίδει το σύνθημα στον Ρομέν Ρολάν:
“Η σοσιαλιστική αντίληψη της επαναστατικής διαδικασίας χαρακτηρίζεται από δύο θεμελιώδεις σημειώσεις, τις οποίες συνόψισε ο Ρομέν Ρολάν στο σύνθημά του: - Απαισιοδοξία της ευφυΐας, αισιοδοξία της θέλησης” _ ^ Discorso agli anarchici (Ομιλία σε αναρχικούς), "L' Ordine Nuovo" [εβδομαδιαία], έτος I, n. 43, 3-10 Απριλίου 1920.Το σύνθημα επαναλαμβάνεται σε πλάγιους χαρακτήρες της ίδιας εφημερίδας, τον Ιούλιο του 1920:
“Πρέπει να γίνει τεράστια προσπάθεια από τις κομμουνιστικές ομάδες του Σοσιαλιστικού Κόμματος, αυτό είναι, σε τελική ανάλυση, γιατί η Ιταλία στο σύνολό της είναι μια οικονομικά καθυστερημένη χώρα. Το σύνθημα: - Η απαισιοδοξία της ευφυΐας, η αισιοδοξία της βούλησης, πρέπει να είναι το σύνθημα κάθε κομμουνιστή με επίγνωση των προσπαθειών και των θυσιών που ζητούνται από αυτούς που οικειοθελώς ανέλαβαν θέση μαχητή στις τάξεις της εργατικής τάξης”
Το σύνθημα επιστρέφει στο τέλος ενός άρθρου από τον Μάρτιο του 1921, στο οποίο ο Γκράμσι σχολιάζει δυσμενώς την έκβαση του πέμπτου συνεδρίου της CGdL (σσ. αργότερα CGIL _Ιταλική Συνομοσπονδία Εργαζόμενων, που ελεγχόταν από το PCI- ΚΚ Ιταλίας και σταδιακά εκφυλίστηκε μαζί με το Κόμμα) –δείτε Το 2021 η εργατική τάξη …απολύεται μέσω e-mail -δεν πάει στον παράδεισο)

__Παρένθεση –από την ΑΥΓΗ, τους παλιούς καλούς (οπορτουνιστικούς πάντα) καιρούς
Είναι όντως χαρακτηρισμός της αριστερής στάσης, και μάλιστα ένας από τους πιο εύστοχους. Η ευστοχία του συνίσταται στο ότι το δεύτερο σκέλος προκύπτει “λογικά” από το πρώτο, και τούτη η "λογική συνεπαγωγή" είναι ακριβώς αυτό που ορίζει την Αριστερά ως τέτοια. Η Αριστερά είναι αισιόδοξη επειδή θέλει -και πιστεύει πως μπορεί- να αλλάξει την παρούσα κατάσταση αλλά και την κατισχύουσα ροή της Ιστορίας, για τις οποίες θεωρεί ότι αποβαίνουν ολέθριες για την ανθρωπότητα. Υπ' αυτή την έννοια, η αισιοδοξία της βούλησης της Αριστεράς είναι πρώτα απ' όλα αισιοδοξία για τον εαυτό της - που προκύπτει ακριβώς από την απαισιόδοξη εκτίμηση του πώς βαίνουν τα πράγματα.
Η περίπτωση της ραγδαίας ανόδου του ΣΥΡΙΖΑ είναι αποκαλυπτική για την ισχύ και των δύο σκελών της διατύπωσης. Η δημοτικότητα του ΣΥΡΙΖΑ εκτινάχτηκε το 2012…
Αυτά δείχνουν επίσης ότι η απαισιόδοξη εκτίμηση της πραγματικότητας και η αισιόδοξη πολιτική βούληση είναι και οι δύο άρρηκτα δεμένες με την προοπτική της ηγεμονίας από την πλευρά της Αριστεράς. (Μάλλον δεν είναι τυχαίο ότι το περί απαισιοδοξίας και αισιοδοξίας ειπώθηκε από τον γνωστότερο μαρξιστή θεωρητικό της ηγεμονίας _σσ. sic!!) Δεν θα ήταν υπερβολικά σχηματικό να πούμε ότι η ηγεμονία της Αριστεράς εξαρτάται από τη δυνατότητά της να μοιράζεται με τον κόσμο τόσο τη διανοητική της απαισιοδοξία όσο και τη βουλητική της αισιοδοξία. Εξυπακούεται ότι για την αισιοδοξία της βούλησης οι παράγοντες που πείθουν είναι κυρίως υποκειμενικοί: η Αριστερά πρέπει να πείσει ποικιλοτρόπως τόσο για την αξιοπιστία της όσο και για την ικανότητά της.
(…)
Η ειρωνεία είναι πως μέχρι την πραγμάτωση του στρατηγικού στόχου της Αριστεράς, δηλαδή του σοσιαλισμού, η επίτευξη αλλά και η διατήρηση της ηγεμονίας της, εκτός από την πειστικότητα της βουλητικής αισιοδοξίας, εξακολουθούν να εξαρτώνται και από εκείνην της διανοητικής απαισιοδοξίας. Στην εντελώς υποθετική περίπτωση που η πολιτική των Μνημονίων θα είχε οδηγήσει σε έξοδο από την κρίση, είναι πολύ αμφίβολο αν η Αριστερά θα κέρδιζε στις εκλογές. Στην ακόμα πιο υποθετική περίπτωση που η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ, εφαρμόζοντας την ίδια ή παρόμοια νεοφιλελεύθερη πολιτική, θα κατόρθωνε να αμβλύνει τελικά τη λιτότητα και τις συνέπειές της, ίσως να μπορούσε έτσι να διατηρήσει και τη δημοτικότητά της - όχι όμως πλέον ως Αριστερά.

Πορτρέτο του Antonio Gramsci
με το μότο από το ΚΚ Πορτογαλίας

Τον Δεκέμβριο του 1929, ενώ κρατούνταν στη φυλακή Turi, ο Γκράμσι έγραψε μια επιστολή στον αδελφό του Κάρλο στην οποία εξηγούσε το ηθικό νόημα του μότο, μέσω της σύγκρισης μεταξύ της δικής του κατάστασης (του νου του) και εκείνης που πίστευε ότι ήταν μυαλό ενός άλλου από τους αδελφούς Gramsci, του Gennaro, γνωστού ως “Nannaro” _
“Το γράμμα σου και αυτό που μου γράφεις για τον Nannaro με ενδιέφερε πολύ, αλλά και με εξέπληξε. Εσείς οι δύο πολεμήσατε τον πόλεμο: ειδικά ο Nannaro πολέμησε τον πόλεμο σε εξαιρετικές συνθήκες, ως ανθρακωρύχος, στις στοές, νιώθοντας μέσα από το διάφραγμα που χώριζε τη σήραγγα του από την αυστριακή το έργο του εχθρού να επισπεύσει την έκρηξη του δικού του ορυχείου για να το τινάξει στον αέρα. Μου φαίνεται ότι σε τέτοιες συνθήκες, παρατεταμένες για χρόνια, με τέτοιες ψυχολογικές εμπειρίες, ο άνθρωπος θα έπρεπε να έχει φτάσει στο μέγιστο βαθμό στωικής γαλήνης και να έχει αποκτήσει μια τόσο βαθιά πεποίθηση που ο άνθρωπος έχει μέσα του την πηγή των δικών του ηθικών δυνάμεων. Όλα εξαρτώνται από αυτόν, από την ενέργειά του, από τη θέλησή του, από τη σιδερένια συνοχή των σκοπών που προτείνει και τα μέσα που χρησιμοποιεί για να τους εφαρμόσει - να μην απελπίζεστε ξανά και να μην πέφτετε πλέον σε αυτές τις χυδαίες και κοινότοπες καταστάσεις του νου που ονομάζονται απαισιοδοξία και αισιοδοξία. Η ψυχική μου κατάσταση συνθέτει αυτά τα δύο συναισθήματα και τα ξεπερνά: είμαι απαισιόδοξος με την ευφυΐα, αλλά αισιόδοξος με τη θέληση. Νομίζω, σε κάθε περίσταση, το χειρότερο σενάριο, να θέσουμε σε κίνηση όλα τα αποθέματα θέλησης και να μπορέσουμε να ξεπεράσουμε κάθε εμπόδιο. Δεν είχα ποτέ ψευδαισθήσεις και δεν είχα ποτέ απογοητεύσεις. Πάνω απ' όλα, πάντα οπλιζόμουν με απεριόριστη υπομονή, όχι παθητική, αδρανή, αλλά εμψυχωμένη από επιμονή” (Antonio Gramsci, επιστολή στον Carlo Gramsci, 19_Δεκ_1929)

Στο πρώτο από τα Quaderni del carcere (Τετράδια της Φυλακής), σε ένα σημείωμα που χρονολογείται μεταξύ Μαΐου 1929 και 1930, ο Γκράμσι γράφει:
“Κάθε κατάρρευση φέρνει μαζί της πνευματική και ηθική διαταραχή. Πρέπει να δημιουργήσουμε νηφάλια, υπομονετικά άτομα που δεν απελπίζονται μπροστά στη χειρότερη φρίκη και δεν ενθουσιάζονται με κάθε ανόητο πράγμα. Απαισιοδοξία ευφυΐας, αισιοδοξία θέλησης” (στο δεύτερο προσχέδιο αυτό το απόσπασμα _με λίγες παραλλαγές, επανεμφανίζεται σε μια σημείωση στο τετράδιο 28, με στοιχεία του 1935).

Το σύνθημα _τέλος επιστρέφει στο τέλος ενός σύντομου σημειώματος στο σημειωματάριο 9, που χρονολογείται (Απριλίου-Μαΐου1932 και Σεπτεμβρίου του ίδιου έτους):
“Παρελθόν και παρόν. Της αφηρημάδας και της φαντασίωσης. Στοιχεία έλλειψης χαρακτήρα και παθητικότητας. Φαντάζεται κανείς ότι έχει συμβεί ένα γεγονός και ότι ο μηχανισμός της ανάγκης έχει ανατραπεί. Η πρωτοβουλία κάποιου έγινε δωρεάν. Όλα είναι εύκολα. Μπορείτε να κάνετε αυτό που θέλετε και θέλετε μια ολόκληρη σειρά από πράγματα που σας λείπουν αυτή τη στιγμή. Τελικά, είναι το ανεστραμμένο παρόν που προβάλλεται στο μέλλον. Ό,τι καταπιέζεται απελευθερώνεται. Αντίθετα, είναι απαραίτητο να επιστήσουμε βίαια την προσοχή στο παρόν όπως είναι, αν κάποιος θέλει να το μεταμορφώσει. Απαισιοδοξία ευφυΐας, αισιοδοξία θέλησης”.

Στην επιστολή προς την Tatiana Schucht της 29^ης Μαΐου 1933, ο Γκράμσι, επιβεβαιώνοντας εκ νέου την επιθυμία του “να μην τα παρατήσει”, σημείωσε ωστόσο ότι αυτή η στάση δεν ήταν επαρκής για να εγγυηθεί τη φυσική του επιβίωση: “Μέχρι πριν από λίγο καιρό ήμουν, ας πούμε, απαισιόδοξος με ευφυΐα και αισιόδοξος με θέληση. Δηλαδή, παρόλο που έβλεπα ξεκάθαρα όλες τις συνθήκες ως δυσμενείς και εξαιρετικά δυσμενείς για οποιαδήποτε βελτίωση της κατάστασής μου (τόσο γενική, όσον αφορά τη νομική μου θέση, όσο και ειδικότερα, όσον αφορά την άμεση σωματική μου υγεία), εντούτοις σκέφτηκα ότι με μια ορθολογική συμπεριφορά προσπάθεια, που διεξάγεται με υπομονή και προσοχή, χωρίς να παραμελείται τίποτα στην οργάνωση των λίγων στοιχείων ευνοϊκό και προσπαθώντας να ανοσοποιήσω τα πολλά δυσμενή στοιχεία, αν ήταν δυνατό να επιτύχω κάποιο αξιόλογο αποτέλεσμα, να μπορέσω τουλάχιστον να ζήσω σωματικά, να σταματήσω την τρομερή κατανάλωση ζωτικής ενέργειας που με εξαντλεί προοδευτικά. Σήμερα δεν σκέφτομαι πια έτσι. Αυτό δεν σημαίνει ότι αποφάσισα να τα παρατήσω, ας το πω έτσι. Αλλά αυτό σημαίνει ότι δεν βλέπω πλέον καμία συγκεκριμένη έξοδο και δεν μπορώ πλέον να υπολογίζω σε κανένα απόθεμα δυνάμεων για ανάπτυξη”.

(σσ.)
Τατιάνα Σουχτ Tat'jana Apollovna Šucht (ρωσικά Татьяна Аполловна Шухт), 1887 – 1943) ήταν Ρωσίδα δάσκαλος και μεταφράστρια, κεντρική φιγούρα στη βιογραφία του Αντόνιο Γκράμσι κατά την περίοδο της φυλάκισής του, συνδετικό στοιχείο μεταξύ του κομμουνιστή ηγέτη, του κόμματος και της οικογένειας καταγωγής του. Στον κινηματογράφο βλ.  Antonio Gramsci - I giorni del carcere (Ita 1977) — του Lino Del Fra — στο ρόλο της Tania η Lea Massari _Vita di Antonio Gramsci (Ita 1981) — σειρά tv του Raffaele Maiello — στο ρόλο της Tania η Milena Vukotic + Nel mondo grande e terribile (Ita 2017) — των Daniele Maggioni, Maria Grazia Perria e Laura Perini — στο ρόλο της Tania η Anita Kravos)

 

Σε μια έκθεση σε ένα συνέδριο, που δημοσιεύθηκε το 1973, ο φιλόλογος Mazzino Montinari ισχυρίστηκε ότι είχε εντοπίσει την προέλευση της “φόρμουλας” που είχε πάρει ο Gramsci από τον Romain Rolland. Σύμφωνα με τον Montinari, ο Romain Rolland πρέπει να διάβασε αυτή τη φόρμουλα σε απομνημονεύματα της συγγραφέα Malwida von Meysenbug (σσ. η Μαλβίντα φον Μέυζενμπουγκ ήταν Γερμανίδα συγγραφέας: σημαντική είναι η φιλία της με τον Νίτσε και τον Βάγκνερ, των οποίων επηρέασε τη σκέψη, ενώ γνώρισε και τον Ρομαίν Ρολάν στη Ρώμη το 1890, της οποίας ο ίδιος ο Rolland ήταν φίλος και συνεργάτης. Έγραψε μεταξύ άλλων τις “αναμνήσεις μιας ιδεαλίστριας”). Στο απόσπασμα που παραθέτει ο Montinari, η von Meysenbug θυμάται ένα επεισόδιο της παραμονής της στο Sorrento, τον χειμώνα του 1876-77, μαζί με τον Friedrich Nietzsche:
“Είχαμε - στο Σορέντο μια πλούσια και εξαιρετική επιλογή βιβλίων, αλλά το πιο όμορφο σε όλη αυτή την ποικιλία ήταν ένα χειρόγραφο, στο οποίο ένας μαθητής του Νίτσε είχε αναφέρει τις διαλέξεις για τον ελληνικό πολιτισμό, που είχε ο Jacob Burckhardt στο Πανεπιστήμιο της Βασιλείας. Ο Νίτσε μας έδωσε τον προφορικό του σχολιασμό... Με ενθουσίασε ιδιαίτερα ο ορισμός του Burckhardt για την ουσία του ελληνικού λαού: απαισιοδοξία της κοσμοθεωρίας και αισιοδοξία της ιδιοσυγκρασίας” (Malwida von Meysenbug, Για μια συζήτηση της ερμηνείας του Νίτσε, με την οπτική Lukács —Quaderni del convegno, Cremona, Fieschi 1973. Ο Montinari αναδημοσίευσε την έκθεσή του, με τον τίτλο Equivoci marxisti —Μαρξιστικές παρεξηγήσεις).
Το 1994, ο Frank Rosengarten, δημοσιεύοντας την αγγλική έκδοση των “Τετράδιων” Letters from Prison, προσδιόρισε το άρθρο του Romain Rolland από το οποίο πήρε το απόσπασμα ο Gramsci ως κριτική του τόμου του Raymond Lefebvre, Le sacrifice d'Abraham (Η θυσία του Αβραάμ), που δημοσιεύτηκε στην "L'Humanité" το 1920.

Απαισιοδοξία ευφυΐας _2024
αισιοδοξία θέλησης_βούλησης

1. Το προφανές … τρεις εξισώσεις μες τρεις αγνώστους

2. Viral έχει γίνει ένα μαθηματικό πρόβλημα που μας έρχεται από τα έδρανα του πανεπιστημίου Χάρβαρντ και φήμες λένε πως ακόμα και οι υποψήφιοι φοιτητές του αδυνατούν να το λύσουν. Ο γρίφος παρουσιάζει ένα φαινομενικά απλό σενάριο που περιλαμβάνει επτά άνδρες, τις συζύγους τους και τα παιδιά τους.
Ωστόσο, η πλειοψηφία των ανθρώπων  —το 90%, σύμφωνα με την ανάρτηση— δυσκολεύεται να βρει τη σωστή απάντηση, αφήνοντας πολλούς να αναρωτιούνται αν υπάρχει κάποιο κόλπο. “Το πρόβλημα παρουσιάζει αρκετές ασάφειες που μπορούν να οδηγήσουν σε πολλαπλές ερμηνείες”

Ο γρίφος δίνει τα εξής δεδομένα:
“Επτά άνδρες έχουν επτά γυναίκες. Κάθε άνδρας και κάθε γυναίκα έχουν επτά παιδιά. Ποιος είναι ο συνολικός αριθμός των ανθρώπων;” _Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ

Γιατί “σπάμε” το κεφάλι μας;
“Οι άνθρωποι συχνά σκέφτονται υπερβολικά ή μπερδεύονται από τα πειράματα του μυαλού, ακόμη και όταν φαίνονται απλά, λόγω διαφόρων γνωστικών και ψυχολογικών παραγόντων”, εξηγεί η επιστήμονας δεδομένων, Shreya Singh. “Κατά την άποψή μου, το πρόβλημα παρουσιάζει αρκετές ασάφειες που μπορούν να οδηγήσουν σε πολλαπλές ερμηνείες με βάση τις παραδοχές που γίνονται. Για παράδειγμα, δεν είναι σαφές αν κάθε άνδρας έχει επτά γυναίκες ή αν υπάρχουν επτά γυναίκες συνολικά μεταξύ όλων των ανδρών”, επισημαίνει. Επιπλέον, εξηγεί, το πρόβλημα δεν διευκρινίζει αν οι άνδρες, οι γυναίκες και τα παιδιά είναι ξεχωριστά άτομα ή αν κάποια από τα παιδιά μπορεί να είναι μεταξύ των συζύγων και των ανδρών. “Αυτές οι αβεβαιότητες οδηγούν σε διαφορετικές πιθανές απαντήσεις, καθιστώντας δύσκολο τον προσδιορισμό μιας οριστικής λύσης”, σημειώνει.

Οι πολλές πιθανές απαντήσεις

Η πρώτη πιθανή ερμηνεία του γρίφου θεωρεί ότι η φράση “επτά άνδρες έχουν επτά γυναίκες” σημαίνει ότι καθένας από τους επτά άνδρες έχει επτά γυναίκες. Σύμφωνα με αυτή την υπόθεση, θα υπήρχαν συνολικά 49 σύζυγοι (7 άνδρες X 7 γυναίκες) και 7 σύζυγοι, δηλαδή συνολικά 56 άτομα. Στη συνέχεια, εξετάζοντας τα παιδιά, αν κάθε γάμος παράγει επτά παιδιά, θα υπολογίζαμε 49 συζύγους επί 7 παιδιά ανά γάμο, με αποτέλεσμα 343 παιδιά. Προσθέτοντας τις 49 συζύγους και τους 7 συζύγους, το σύνολο ανέρχεται σε 399 άτομα.

Ωστόσο, υπάρχει μια παγίδα: η διατύπωση “επτά άνδρες έχουν επτά συζύγους” δεν διευκρινίζει σαφώς ότι κάθε άνδρας έχει επτά συζύγους. Αυτή η ασάφεια ανοίγει τη δυνατότητα μιας διαφορετικής ερμηνείας – μιας ερμηνείας που ευθυγραμμίζεται περισσότερο με την ιστορία του “Επτά νύφες για επτά αδέρφια” (σσ. βλ 1954 _το καλύτερο &  TV Series 1982–1983)

 

Σε αυτό το σενάριο, η φράση ερμηνεύεται ότι υπάρχουν επτά άνδρες και επτά γυναίκες, σχηματίζοντας απλά επτά παντρεμένα ζευγάρια. Με αυτή την ερμηνεία, υπάρχουν 14 άτομα -επτά άνδρες και επτά γυναίκες- που αναφέρονται στην πρώτη πρόταση. Αν καθένα από αυτά τα επτά ζευγάρια έχει επτά παιδιά, αυτό θα είχε ως αποτέλεσμα συνολικά 49 παιδιά. Προσθέτοντας στην καταμέτρηση τους 14 γονείς, ο συνολικός αριθμός των ατόμων ανέρχεται σε 63. Δεδομένων αυτών των δύο πιθανών απαντήσεων – 399 ή 63 – φαίνεται ότι η ασάφεια της αρχικής διατύπωσης είναι η ουσία του γρίφου. Ενώ και οι δύο λύσεις είναι θεωρητικά δυνατές ανάλογα με την ερμηνεία, η δεύτερη απάντηση φαίνεται πιο αληθοφανής.