Ο κινηματογράφος 💥 του '24 🎥σε μια μεγάλη σελίδα

🇵🇸  Παλαιστίνη! Free Palestine! Cease fire! Αυτές ήταν οι λέξεις που αναζητούσαμε σε όλες τις γλώσσες τη χρονιά που μας πέρασε σε κάθε ταινία, σε κάθε φεστιβάλ, σε κάθε βράβευση, σε κάθε συνέντευξη ή δήλωση ηθοποιού και σκηνοθέτη ανά τον κόσμο. Palestine \ Cease fire ή μια παλαιστινιακή μαντήλα ή μια κονκάρδα με το μισό καρπούζι, ένα πλακάτ ή ένα φόρεμα που έδενε με το κόκκινο χαλί και σχημάτιζε τη σημαία της Παλαιστίνης...

Ψάχναμε μια ανάσα από τη λογοκρισία και το εκκωφαντικό σιωπητήριο που επέβαλλαν τα μεγάλα φεστιβάλ και βραβεία που χρηματοδοτούνται από την ΕΕ αλλά και τους άλλους συμμάχους του Ισραήλ, ψάχναμε μια ανάσα για τη σωστή πλευρά της Ιστορίας. Κατά τη διάρκεια της χρονιάς στις σελίδες μας καταγράψαμε όσα περισσότερα μπορέσαμε και είμαστε πολύ περήφανοι γι’ αυτό. Με την ευχή για Λευτεριά στην Παλαιστίνη, ξεκινάμε την αναδρομή μας, ελπίζοντας για περισσότερες καλές ταινίες, καλύτερους όρους χρηματοδότησης των ελληνικών ταινιών μικρού και μεγάλου μήκους, καλύτερους όρους επιβίωσης για τα εναπομείναντα σινεμά στις πόλεις μας και επιτέλους να κριθούν διατηρητέες με αποκλειστική κινηματογραφική χρήση οι μονές ανεξάρτητες αίθουσες, πριν να είναι αργά.

Πάμε να δούμε τι ξεχωρίσαμε από όσες ταινίες πήραν διανομή στις κινηματογραφικές αίθουσες το 2024.

Αφιέρωμα στο ντοκιμαντέρ 🎥 “Ο Κόκκινος Δάσκαλος”
από τη σωστή πλευρά της ιστορίας

Οι “απελευθερωτές” της Συρίας

Ενοχλεί η 🇵🇸 καφίγια_ keffiyeh τους Πορτοσάλτε κλπ “πρόθυμους”
MHTSO_TAKHδες _ΑNDROU-Lakhdes & Ri_zaious…

Καμία Άλλη Γη / No Other Land των Μπάζελ Αντρα, Χαμντάν Μπαλάλ, Γιούβαλ Αμπραχάμ και Ρέιτσελ Ζορ __Ισραηλινοί και Παλαιστίνιοι κινηματογραφούν μαζί τον διωγμό και τη μεγαλύτερη επιχείρηση εκτοπισμού στην κατεχόμενη Δυτική Οχθη για περισσότερα από 5 χρόνια.

«Αν φωνάξεις δεν θα πεθάνεις» ουρλιάζουν με όλη τη δύναμη της φωνής τους δεκάδες Παλαιστίνιοι που διαδηλώνουν στη Μασαφέρ Γιάτα για τη ζωή τους. Μια συγκλονιστική ταινία, μια φλέβα που χτυπά και μας ενώνει με τις σπηλιές της Μασαφέρ Γιάτα στη Δυτική Οχθη. Μια ταινία για το «δεν παραδίνομαι», το «αντέχω», το «αγωνίζομαι μέχρι την τελευταία μου πνοή».

Μικρά πράγματα σαν κι αυτά / Small Things Like These του Τιμ Μίλαντς
Η ταινία αναφέρεται στα «πλυντήρια» της Μαγδαληνής στην Καθολική Ιρλανδία.

«Αν θες να πας μπροστά στη ζωή, υπάρχουν πράγματα που πρέπει να αγνοήσεις», σε αυτή την πρόταση, αλλά και την αντίθεσή της, συνοψίζεται ολόκληρη η ταινία, μια κοινωνική ταινία σπάνιας ομορφιάς και ισορροπίας μεταξύ του προσωπικού και του συλλογικού. Ένα μικρό διαμάντι.

Ρισελιέ / Richelieu του Πιέρ - Φιλίπ Σεβινί
Η Αριάν εργάζεται ως διερμηνέας για τους εποχικούς εργάτες σε ένα εργοστάσιο και προσπαθεί να γίνει ο μεσάζοντας μεταξύ των ευάλωτων εργατών και του διευθυντή.
Σάρκα από τη σάρκα μας. Η αλληλεγγύη μεταξύ ντόπιων και ξένων εργατών είναι το κλειδί. Ενωμένοι διεκδικούμε τη ζωή και την αξιοπρέπειά μας.

Πλάνο 75 / Plan 75 της Τσι Χαγιακάουα
Σε μια δυστοπική Ιαπωνία το κυβερνητικό πρόγραμμα Σχέδιο 75 «παροτρύνει» τους ηλικιωμένους πολίτες να επιλέξουν την ευθανασία, ως λύση στο πρόβλημα μιας γερασμένης κοινωνίας...
«Στην ταινία θέλησα να δείξω μια κοινωνία που βάζει σε προτεραιότητα την οικονομία και την παραγωγικότητα έναντι της ανθρώπινης αξιοπρέπειας...». Ενα πραγματικό κομψοτέχνημα φτιαγμένο με χειρουργικό νυστέρι ακριβείας.

Ο Δάσκαλος που Υποσχέθηκε τη Θάλασσα / El maestro Que Prometio el Mar της Πατρίσια Φον Ισπανία 1936. Η ταινία είναι βασισμένη στην πραγματική ιστορία του Αντόνιο Μπενάγιες, ενός από τους 40 κόκκινους δασκάλους που δολοφονήθηκαν από τους φαλαγγίτες του Φράνκο.
Η Ιστορία μας, οι αγώνες μας, οι διώξεις μας σε όλα τα μήκη και πλάτη της Γης, με τις μικρές ενστάσεις μας αλλά περίσσια συγκίνηση. Θα θέλαμε πιο πολλές ταινίες σαν κι αυτή.

Εγώ, Καπετάνιος / Io Capitano του Ματέο Γκαρόνε
Ο 16χρονος Σεϊντού και ο ξάδερφός του, ο Μούσα, ζουν φτωχικά σε ένα χωριό στη Σενεγάλη. Ονειρεύονται μια λαμπερή ζωή σε μια εξιδανικευμένη Ευρώπη...
Μια σπαρακτική κραυγή για το Προσφυγικό μέσα από τις ιστορίες που διηγήθηκαν οι ίδιοι οι πρόσφυγες στον σκηνοθέτη. Ο Γολγοθάς τους μέχρι να μπουν σε κάποιο σαπιοκάραβο, που ίσως τους βγάλει σε μια άγνωστη στεριά.

Black Dog του Γκουάν Χου
Έπειτα από 10 χρόνια στη φυλακή, ένας άντρας επιστρέφει στον τόπο του. Προσπαθώντας να επανενταχθεί, συμμετέχει στην εκκαθάριση της πόλης από τα αδέσποτα σκυλιά ενόψει των Ολυμπιακών Αγώνων. Τότε δημιουργεί έναν ιδιαίτερο δεσμό με έναν μαύρο σκύλο...
Απόκληρος κι ο άνθρωπος, απόκληρος κι ο σκύλος. Μήπως τελικά άνθρωποι και σκύλοι πρέπει να αναποδογυρίσουν αυτόν τον κόσμο, όπως το λεωφορείο στη μέση της ερήμου; Από τις πιο σκληρά τρυφερές ταινίες των τελευταίων χρόνων.

Οι Άποικοι / The Settlers του Φελίπε Γκάλβες
Στη Χιλή του τέλους του 19ου αιώνα, τρεις ιππείς προσλαμβάνονται από έναν πλούσιο γαιοκτήμονα για να σημειώσουν την περίμετρο της εκτεταμένης περιουσίας του.
Η σφαγή των αυτοχθόνων της Γης του Πυρός είναι ένα κομμάτι της «κρυμμένης» Ιστορίας της ματωμένης Λατινικής Αμερικής που δεν συναντάμε εύκολα στη μεγάλη οθόνη, ειδικά σε τέτοιο σπουδαίο εικαστικό περίβλημα.

Τα Παιδιά του Χειμώνα / The Holdovers του Αλεξάντερ Πέιν
Η ταινία ακολουθεί έναν στριμμένο καθηγητή σε ένα αμερικανικό κολέγιο υψηλού κύρους, ο οποίος υποχρεώνεται να παραμείνει στην πανεπιστημιούπολη κατά τη διάρκεια των Χριστουγέννων, για να προσέχει τους λίγους σπουδαστές του οι οποίοι δεν έχουν πουθενά αλλού να πάνε. Τούτη η ταινία ανήκει στην κατηγορία «βάλσαμο στην ψυχή», μια απλή αλλά τόσο πλούσια σε νοήματα και συναισθήματα ιστορία που εκπλήσσει. Μια ταινία που θα μείνει κλασική.

Συνάδελφοι ηρωικοί οικοδόμοι του Γιάννη Ξύδα
Η συγκρότηση ενός συλλογικού αγώνα την περίοδο 1960 - '67. Οικοδόμοι, εργάτες σε κατασκευαστικούς τομείς και τεχνίτες παίρνουν στις πλάτες τους ένα συνδικαλιστικό κίνημα - πυξίδα για το μέλλον.

Ένα σπουδαίο μάθημα για το παρόν και το μέλλον και μια μεγάλη ανάσα για να πάμε παρακάτω. Και μια συνειδητοποίηση από πού λύνεται εκείνη η κόκκινη κλωστή που είναι σειρά μας να την κρατήσουμε γερά και να την παραδώσουμε στις μελλοντικές γενιές άφθαρτη.

Οικοδόμοι: Κέρδισαν τον σεβασμό και την εκτίμηση της κοινωνίας, κατάφεραν μια σειρά ασφαλιστικών και συνταξιοδοτικών κατακτήσεων, λύγισαν το αήττητο της αστυνομικής βαρβαρότητας… Είναι οι «Συνάδελφοι ηρωικοί οικοδόμοι…» Οι δικοί μας ήρωες!!! Της 10ετίας του 1960 και μέχρι σήμερα!! Μπροστά τα πανό τους σε κάθε κινητοποίηση του ΠΑΜΕ και στης ζωής μας τα Πολυτεχνεία. Ηρωικές πράξεις των ανθρώπων της διπλανής πόρτας άμεσα συνυφασμένες με το συλλογικό στοιχείο, την αλληλεγγύη που αναπτύσσεται μέσα στην ομάδα, μέσα στο σωματείο, με την καλλιέργεια του πνεύματος _που το διατηρεί σε μία εγρήγορση, προκειμένου το άτομο να αντιλαμβάνεται πού βρίσκεται, πού θέλει να πάει και πώς μπορεί με τις δυνάμεις που διαθέτει να προχωρήσει μέσα σε ένα περιβάλλον που είναι εχθρικό απέναντί του, στην ασίγαστη ταξική πάλη. 80+χρόνια δεν φοβήθηκαν τη δουλειά, δεν φοβήθηκαν το κυνηγητό, δεν φοβήθηκαν τις διώξεις, δεν φοβήθηκαν τη φτώχεια, γιατί είχαν να κρατηθούν ο ένας από τον άλλον. Είναι οι ηρωικοί οικοδόμοι που μας τους συστήνει στο ντοκιμαντέρ του ο Γιάννης Ξύδας. Οι παρακατιανοί μέχρι το 1960 που δεν τους επέτρεπαν οι εισπράκτορες να ανέβουν στο λεωφορείο με τα εργαλεία της δουλειάς τους, την τσάπα και το φτυάρι-για να μην λερώσουν- που μέχρι τότε δούλευαν από την ανατολή μέχρι τη δύση του ηλίου ανασφάλιστοι, που άλλη δουλειά δεν υπήρχε για αυτούς πλην της οικοδομής. Ήταν οι πολιτικά στιγματισμένοι, από όλους διωγμένοι στο μετεμφυλιακό κράτος λόγω των πολιτικών τους φρονημάτων, ήταν οι πάμπτωχοι εσωτερικοί μετανάστες που ανήλικοι ακόμη συνέρρεαν στις μεγάλες πόλεις για να γλιτώσουν από τη φτώχεια και την πείνα του χωριού τους. Ένας από αυτούς, μας περιγράφει στο ντοκιμαντέρ την πρώτη μέρα που πήγε στη δουλειά, στις 6.30 το πρωί όπου βρήκε δύο μεγαλύτερούς του να ζεσταίνονται σε μία φωτιά που είχαν ανάψει, και που το πρώτο πράγμα που του είπαν ήταν την επόμενη να ερχόταν νωρίτερα στη δουλειά του, χωρίς να του εξηγήσουν τον λόγο. Και όταν εκείνος πήγε την επόμενη στις 6.00 το πρωί, φοβούμενος ότι κάθε μέρα έπρεπε να ξεκινά τη βαριά δουλειά της οικοδομής από τόσο νωρίς, εντυπωσιάστηκε όταν ανακάλυψε τον λόγο της τόσο πρωινής άφιξής του. Και ο λόγος ήταν ότι μέχρι το ξεκίνημα της δουλειάς, στο μισάωρο που μεσολαβούσε οι δύο μεγαλύτεροι πολιτικά οργανωμένοι, αριστεροί συνάδελφοί του ήθελαν να συζητούν μαζί του για την κατάσταση των πραγμάτων, για τις άθλιες συνθήκες εργασίας και για την εξεύρεση τρόπων ανατροπής αυτών των συνθηκών. Έτσι σιγά σιγά τα σωματεία των οικοδόμων άρχισαν να αποκτούν δύναμη, γιατί τα μέλη τους συνειδητοποιούσαν μέσα από τις διαρκείς συζητήσεις ότι μπορούν να καλυτερέψουν τις συνθήκες της ζωής τους και σιγά σιγά να κερδίσουν και οι ίδιοι τον σεβασμό και την εκτίμηση της κοινωνίας.

Οι οικοδόμοι ύψωσαν μέσα από τη Συντονιστική τους Επιτροπή -που αντιπροσώπευε τα μαζικά σωματεία τα οποία δεν γίνονταν δεκτά στην εργατοπατερική Ομοσπονδία Οικοδόμων του εγκάθετου Λυκιαρδόπουλου- το ταξικό και πολιτικό τους ανάστημα τις δεκαετίες του ’50 και του ’60, οδηγώντας το εργατικό κίνημα σε μεγάλες νίκες και κατακτήσεις με αποκορύφωμα τη μεγαλειώδη απεργία της 1^ης Δεκέμβρη του 1960 αλλά και τη συμμετοχή τους στη μεγάλη πορεία την ημέρα της κηδείας του Σωτήρη Πέτρουλα, καθώς και την επίσης μαζική κινητοποίηση τους 9 μέρες πριν το στρατιωτικό πραξικόπημα της 21ης Απριλίου του 1967 στο θέατρο Περοκέ. Μιας κινητοποίησης που σκοπό είχε να αποτρέψει το επερχόμενο στρατιωτικό πραξικόπημα και που η απόφαση αυτής της κινητοποίησης πάρθηκε από τη Συντονιστική Επιτροπή των Οικοδόμων.

Το ντοκιμαντέρ έρχεται να προστεθεί στα προηγούμενα «Οι Παρτιζάνοι των Αθηνών» και «Καινούργιος Ουρανός: Οι γυναίκες στον Δημοκρατικό Στρατό Ελλάδας» όπου η ανεξάρτητη ομάδα Συλλογική Μνήμη ερευνά τα ιστορικά γεγονότα αποτυπώνοντάς τα στον κινηματογραφικό φακό μέσω της προφορικής ιστορίας ανθρώπων που μετείχαν σε αυτά σε μία προσπάθεια διάσωσης της συλλογικής μνήμης που δέχεται ανελέητη επίθεση από τα συστημικά μέσα που προσπαθούν με κάθε τρόπο να εξαφανίσουν. «Η ταξική τοποθέτηση» μας λέει ένας από τους πρωταγωνιστές του ντοκιμαντέρ, πρώην οικοδόμος, «είναι ένας τρόπος μέτρησης της ποιότητας ενός μέρους της ζωής του ανθρώπου». Και πράγματι. Ο ταξικός και πολιτικός χαρακτήρας της πάλης των οικοδόμων κατάφερε ακριβώς αυτό: να ανεβάσει πολύ ψηλά την ποιότητα της ζωής τους και να δείξει τον δρόμο στις επόμενες γενεές πώς αυτή η ποιότητα μπορεί να παραμείνει ψηλά ακόμη και στις πιο αντίξοες συνθήκες. Δηλαδή στις τωρινές! 

Ξεχωρίσαμε ακόμα...

Βεβαίως δεν είναι μόνο αυτές οι ταινίες που αγαπήσαμε, υπήρξαν και κάποιες μέσα στη χρονιά που για διαφορετικούς λόγους η καθεμία μας κίνησαν το ενδιαφέρον. Πολύ επιγραμματικά θα αναφέρουμε το «The Apprentice» του Αλί Αμπάσι όχι γιατί δεν γνωρίζαμε την ιστορία του Τραμπ, αλλά γιατί διαφωτιστήκαμε για τον ρόλο που έπαιξε ο μακαρθικός Ρόι Κον στην άνοδό του. Την υπέροχη ταινία «Αδάμ» (Adam) της Μαριάμ Τουζανί, που μιλά για την αλληλεγγύη και τη θέση της γυναίκας στο σύγχρονο Μαρόκο και όχι μόνο. Την ξεχωριστή ταινία «Οι Χωρικοί» (The Peasants) των Ντορότα Κομπιέλα και Χιου Βέλχμαν, γιατί είναι στηριγμένο σε σπουδαία λογοτεχνία και υπέροχα ζωγραφισμένο στο χέρι καρέ καρέ με χιλιάδες ελαιογραφίες __Μια νεαρή επαρχιώτισσα αναγκάζεται να παντρευτεί έναν πολύ μεγαλύτερο της πλούσιο κτηνοτρόφο, παρά τον έρωτά της για τον γιο του. Σύντομα, θα γίνει αντικείμενο ζήλιας και έχθρας από τους υπόλοιπους χωρικούς και θα χρειαστεί να παλέψει για να διαφυλάξει την ανεξαρτησία της και με φόντο την Πολωνία των αρχών του 20ού αιώνα, οι ιστορίες των χωρικών ξεδιπλώνονται καθώς οι εποχές διαδέχονται η μία την άλλη. Η υπόθεσή της θα φανεί κάπως “απλοϊκή” για τη σημερινή εποχή, δείχνοντας όμως το σκληρό πρόσωπο τόσο της αγροτικής ζωής όσο και της θέσης της γυναίκας που ήταν τρομερά υποβαθμισμένη. 0 “έρωτας” και η εξαγορά του, αυτό το δούναι και λαβείν που κυριαρχεί στην ταινία, σήμερα φαντάζει αδυσώπητο, κι όμως… Αυτή ακριβώς η συνθήκη είναι που καθορίζει τις ανθρώπινες σχέσεις της κοινωνίας του χωριού που διαδραματίζεται, η γη και η ισχύς της ως διαπραγματευτικό ερωτικό όπλο… Οι δημιουργοί του “Loving Vincent” (2017) της πρώτης ταινίας που είναι εξολοκλήρου ζωγραφισμένη στο χέρι καρέ καρέ με χιλιάδες ελαιογραφίες. έκαναν πάλι το θαύμα τους…
Την «Υπόθεση Γκολντμάν» (Le proces Goldman) του Σεντρίκ Καν γιατί μας δείχνει τις αντιφάσεις της γαλλικής αριστεράς τη δεκαετία του '70. Τη «Lee» της Ελεν Κούρας που αφηγείται τη ζωή της Λι Μίλερ, μιας απ' τις σημαντικότερες ανταποκρίτριες και φωτογράφους του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Το σπαραχτικό «Bird» της Αντρεα Αρνολντ γιατί μιλάει για τα παιδιά που μεγαλώνουν μόνα τους, εγκαταλειμμένα σε άθλιες συνθήκες. Τους «Τρεις Σωματοφύλακες: Μιλαίδη» (Les Τrois Μousquetaires: Μilady) του Μαρτάν Μπουρμπουλόν που αποτελεί το δεύτερο μέρος της τριλογίας που βασίζεται στο διάσημο ομώνυμο έργο του Αλέξανδρου Δουμά, μια υπέροχη ταινία εποχής που πρέπει να κρατήσουμε στο νου μας γιατί φέτος έρχεται και η τρίτη ταινία. Το «Αλάνι» (Scrapper) της Σάρλοτ Ρέγκαν γιατί είναι ένα ρεαλιστικό παραμύθι στις εργατογειτονιές της Αγγλίας. Θα δείτε τις δομές Πρόνοιας, το σχολείο, τον περίγυρό της μέσα από ένα χιουμοριστικό και «ανάλαφρο» πρίσμα. Το «Αγόρι του Θεού» (Rapito) του Μάρκο Μπελόκιο για το στιβαρό του σενάριο, στηριγμένο σε ιστορική έρευνα για τις συνθήκες της περιόδου στην κοινωνία και στην Εκκλησία. «Τα μαθήματα της Μπλάγκα» (Blaga's Lessons) του Στέφαν Κομαντάρεφ για τον σκληρό ρεαλισμό της σύγχρονης, καπιταλιστικής Βουλγαρίας. Τους «Βασιλιάδες του Κόσμου» (Kings of the World) της Λάουρα Μόρα, ένα πικρό ντοκουμέντο για το τι σημαίνει να είσαι απόκληρο παιδί στην Κολομβία. Την ταινία «Πάντα Υπάρχει το Αύριο» (C'e ancora domani) της Πάολα Κορτελέζι για την οπτική της σχετικά με τη γυναίκα εκείνης της περιόδου και το ρητορικό ερώτημα εάν μια τυπική ισότητα απέναντι στον νόμο αποτελεί πραγματική ισοτιμία και στη ζωή. Το «Dune: Μέρος Δεύτερο» (Dune: Part 2) του Ντενί Βιλνέβ γιατί πρόκειται για μια επικών διαστάσεων λογοτεχνική μεταφορά, που όμως δεν μπορεί να κριθεί συνολικά αλλά μόνο σαν μέρος της τριλογίας. Το «Χρέος του Εκτελεστή» (Knox Goes Away) του Μάικλ Κίτον για το καλοδουλεμένο νουάρ σενάριό του. Το «Κόκκινο Νησί» (L' ile Rouge) του Ρομπίν Καμπιγιό για την αποικιοκρατία μέσα από τα μάτια ενός παιδιού. «Ο Σπόρος της Ιερής Συκιάς» (The Seed of the Sacred Fig) του Μοχάμαντ Ρασούλοφ, για όσα τράβηξε να τη γυρίσει, χωρίς να τη βλέπουμε ξεκομμένα από τους ιμπεριαλιστικούς ανταγωνισμούς. «Maria» του Πάμπλο Λαραίν γιατί η Κάλλας είναι παντοτινή.

Από τις ελληνικές ταινίες της χρονιάς επιλέξαμε...

«Με Αξιοπρέπεια» του Δημήτρη Κατσιμίρη για το καλοδουλεμένο σενάριό της και τις εξαιρετικές ερμηνείες της, «Νυχτερινός Εκφωνητής» του Ρένου Χαραλαμπίδη για τη νοσταλγία της και την εκπληκτική μουσική της, «Animal» της Σοφίας Εξάρχου γιατί θρυμματίζει τη βιτρίνα του τουριστικού θαύματος, δείχνοντας το σαθρό παρασκήνιό της και το «Υπάρχω» του Γιώργου Τσεμπερόπουλου για τον Στέλιο Καζαντζίδη.

Από ντοκιμαντέρ ξεχωρίσαμε τα ακόλουθα... «Tack» της Βάνιας Τέρνερ, «Γιάννης Σπανός: Πίσω απ' τη Μαρκίζα» του Αρη Δόριζα, «Dourgouti Town» του Δημήτρη Μπαβέλλα, «Searching for Rodakis» του Κερέμ Σογιουλμάζ.

Ειρήνη, Αγάπη, Αγώνες, Σινεμά για το 2025 και σας αφήνουμε με μουσική, την άρια «Je crois entendre encore» από την όπερα του Georges Bizet, Les Pecheurs de perles, που ακούσαμε στον «Νυχτερινό Εκφωνητή».

Με όπλο τους την κάμερα

Συνέντευξη των δημιουργών του βραβευμένου ντοκιμαντέρ «Καμιά Άλλη Γη», του Ισραηλινού Γιούβαλ Αμπραχάμ και του Παλαιστίνιου Μπάζελ Αντρα, στον «Ριζοσπάστη»

«Είμαι 5 χρόνων. Η πρώτη μου ανάμνηση είναι ένα φως που με ξύπνησε. Ήταν η πρώτη σύλληψη του πατέρα μου.
Είμαι 7. Η πρώτη διαδήλωση που θυμάμαι. Κάθισα με τη μητέρα μου στο χώμα. Συνέλαβαν ξανά τον πατέρα μου.
Τότε κατάλαβα ότι οι γονείς μου είναι ακτιβιστές και ο πατέρας μου ανίκητος».

Κάπως έτσι ξεκινά η ταινία «Καμία Άλλη Γη» (No Other Land) που μιλάει για τη μεγαλύτερη πράξη αναγκαστικής μετακίνησης πληθυσμού στη Δυτική Οχθη από την κατάκτησή της το 1967, τον εκτοπισμό των κατοίκων της Masafer Yatta και την κήρυξη της περιοχής σε ζώνη στρατιωτικής εκπαίδευσης από την ισραηλινή κατοχή. Η Masafer Yatta είναι μια περιοχή με 20 αρχαία παλαιστινιακά χωριά στο νότιο άκρο της Δυτικής Οχθης. Οι κάτοικοί της, αγρότες και κτηνοτρόφοι, ζουν σε παλιά πέτρινα κτίσματα και σπηλιές, εκατοντάδες χρόνια πριν από την ίδρυση του κράτους του Ισραήλ.
Η «Καμία Αλλη Γη» είναι το πρώτο ντοκιμαντέρ που αφηγείται τη συστηματική προσπάθεια εκτοπισμού αλλά και την ανυποχώρητη στάση των κατοίκων της. Στα χέρια των Παλαιστίνιων Μπάζελ Αντρα και Χαμντάν Μπαλάλ και των Ισραηλινών Γιούβαλ Αμπραχάμ και Ρέιτσελ Ζορ η κάμερα λειτουργεί ως όπλο αλήθειας και αντίστασης. Λειτουργεί επίσης και ως εργαλείο μνήμης - απόδειξη ότι τα χωριά αυτά υπάρχουν.
Η ταινία προβλήθηκε στο 74^ο Διεθνές Κινηματογραφικό Φεστιβάλ του Βερολίνου και κέρδισε το βραβείο καλύτερου ντοκιμαντέρ και το βραβείο κοινού. Οι Γιούβαλ Αμπραχάμ και Μπάζελ Αντρα συγκλόνισαν με την ομιλία τους, υψώνοντας το ανάστημά τους κατά της γενοκτονίας στην Παλαιστίνη. Εκτοτε τους παρακολουθούσαμε με αγωνία, αφού αρκετές φορές κινδύνευσε η ζωή τους από τη βράβευσή τους μέχρι σήμερα. Θέλαμε να τους μιλήσουμε από την πρώτη στιγμή αλλά ήταν αδύνατον. Τα καταφέραμε, μέσω zoom, μια μέρα πριν από την επίθεση του Ισραήλ στον Λίβανο, με αφορμή την κυκλοφορία του ντοκιμαντέρ στους ελληνικούς κινηματογράφους, την Πέμπτη 17 Οκτώβρη.

Κινηματογραφώντας τη ζωή μας

__«Μα δε θα λένε: Ήταν σκοτεινοί καιροί. Θα λένε γιατί σώπαιναν οι ποιητές τους», λέει κάπου ο Μπρεχτ.
Μπορούμε να πούμε ότι αυτό το ντοκιμαντέρ είναι μια πράξη αντίστασης;
Πώς μπορεί η Τέχνη να βοηθήσει σε καιρούς πολέμου;

Μπ. Αντρα: Πράγματι. Το ντοκιμαντέρ δείχνει την καταστροφή του τόπου μου, της Masafer Yatta. Είναι μια πραγματικότητα που βιώνουμε δεκαετίες τώρα. Ομως, δεν το βάζουμε κάτω, συνεχίζουμε να ζούμε εκεί.
Και ναι, η κάμερα είναι το δικό μου «όπλο», για να πολεμήσω τη βία, την κατοχή. Με την κάμερα στον ώμο μου καταγράφω τις επιθέσεις, τους στρατιώτες, τους εποίκους, τα σπίτια που καταστρέφουν, τις συνεχείς προσβολές τους στους κατοίκους...
Και μέσα από αυτόν τον τρόπο επιδιώκουμε να δείξουμε στους λαούς τι γίνεται, για να πιέσουν τις κυβερνήσεις τους, να σταματήσουν να υποστηρίζουν το κράτος του Ισραήλ με όπλα και χρήματα. Να μη μένουν σιωπηλοί. Να ενώσουν τις φωνές τους μαζί μας. Αυτός είναι και ο κύριος λόγος για τον οποίο γυρίζαμε αυτήν την ταινία τα τελευταία 5 χρόνια.

__ Πώς βιώνετε την καθημερινότητα στη Masafer Yatta;

Μπ. Αντρα: Το κυρίαρχο συναίσθημα θα έλεγα ότι είναι ο φόβος πως κάτι θα συμβεί... Το πρωί, μπορεί να έρθει μια μπουλντόζα και να καταστρέψει ένα σπίτι, μια ομάδα στρατιωτών να μας επιτεθεί, ή να δηλητηριάσει ένα πρόβατο. Και αυτό το αίσθημα δεν μας αφήνει. Τι θα γίνει άμα λείψουμε για λίγες ώρες από το σπίτι μας; Τι θα γίνει με τα παιδιά μας όταν λείπουν στο σχολείο;
Αυτή είναι η πραγματικότητα της ζωής μας. Και αυτή η αλήθεια πιστεύω ότι βγαίνει και στην ταινία.

__ Πότε αποφασίσατε να κάνετε την ταινία και πώς δημιουργήθηκε αυτή η ομάδα;

Μπ. Αντρα: Πριν από 5 χρόνια ο Γιούβαλ και η Ρέιτσελ ήρθαν ως δημοσιογράφοι, για να γράψουν ένα άρθρο για τον εκτοπισμό των Παλαιστινίων από τα χωριά της Masafer Yatta. Τότε γνώρισαν εμένα και τον Χαμντάν. Μια μέρα συμφωνήσαμε οι τέσσερίς μας να ξεκινήσουμε το ντοκιμαντέρ χρησιμοποιώντας καταρχάς το υλικό που τραβούσαμε για χρόνια στην περιοχή. Παράλληλα αρχίσαμε να καταγράφουμε την καθημερινότητα: Τις συγκρούσεις, τις καταστροφές, τις διαδηλώσεις, τη ζωή των οικογενειών μας.

__ Ποιες προκλήσεις αντιμετωπίσατε κατά τη διάρκεια της κινηματογράφησης;

Γ. Αμπραχάμ: Δεν είχαμε ξανακάνει ντοκιμαντέρ. Δεν είμαστε σκηνοθέτες, είμαστε δημοσιογράφοι. Και έπρεπε να μάθουμε πολλά. Είναι πολύ δύσκολο να κάνεις μια ταινία!
Ως δημοσιογράφοι γνωρίζαμε πώς είναι να καταγράφεις ένα γεγονός, π.χ. την κατεδάφιση ενός σπιτιού. Αλλά πώς θα καταφέρναμε να πούμε την ιστορία μιας ολόκληρης κοινότητας, που βρίσκεται σε μια διαδικασία αναγκαστικής μεταφοράς, αλλά παράλληλα και την ιστορία του εαυτού μας, της δράσης μας, τον τρόπο, καθώς και την πολυπλοκότητα της συνεργασίας μας, ως Ισραηλινοί και Παλαιστίνιοι που δουλεύουν μαζί; Πώς θα καταφέρναμε να πούμε την ιστορία του Χαρούν, του νεαρού φίλου μας που δέχτηκε δολοφονική επίθεση από τον ισραηλινό στρατό, έμεινε ανάπηρος και τελικά «έφυγε» από τη ζωή;
Όλα τα παραπάνω, επομένως, δεν είναι μόνο ενημέρωση. Αφορούν και τις ζωές των ανθρώπων, τα συναισθήματά τους. Ολα αυτά λοιπόν ήταν πολύ δύσκολες προκλήσεις για εμάς. Και ευτυχώς δεχθήκαμε πολλή βοήθεια στην πορεία, για παράδειγμα συνεργαστήκαμε με την Πρωτοβουλία Close-Up, η οποία βοηθά τις ταινίες ντοκιμαντέρ στη Μέση Ανατολή.
Και τώρα που το συζητάμε, νομίζω ότι μια άλλη πρόκληση ήταν ο στρατός. Ξέρετε, μερικές φορές καθόμασταν και μοντάραμε μια σκηνή κατεδάφισης σπιτιού και μετά έρχονταν οι στρατιωτικές μπουλντόζες και πήγαιναν να καταστρέψουν ένα άλλο σπίτι και εμείς έπρεπε να τρέξουμε, να το κινηματογραφήσουμε. Η μεγαλύτερη, δηλαδή, πρόκληση ήταν ότι κάναμε ένα ντοκιμαντέρ για κάτι που βρίσκεται σε εξέλιξη. Και αυτό προσθέτει διάφορες δυσκολίες.

Δεν υπήρχε άλλος δρόμος

__ Γιούβαλ, μια ερώτηση για εσένα. Είσαι αρνητής στράτευσης. Πες μας παραπάνω για την απόφασή σου.

Γ. Αμπραχάμ: Η θητεία στον στρατό είναι υποχρεωτική για την ισραηλινή κοινωνία και σε έναν πολύ μεγάλο βαθμό είναι μέρος της ισραηλινής κουλτούρας.
Οι Ισραηλινοί βλέπουν από πολύ μικρή ηλικία τους πατεράδες τους ή τα μεγαλύτερα αδέρφια τους να είναι αξιωματικοί του ισραηλινού στρατού. Διδάσκονται στο σχολείο για τον στρατό. Με αυτές τις εικόνες μεγαλώνουν. Με αυτό το «όνειρο» γαλουχούνται από μικρά παιδιά.

Στην περίπτωσή μου, κατατάχθηκα στον ισραηλινό στρατό, αλλά σε λίγους μήνες έφυγα για πολιτικούς λόγους. Ηταν η εποχή που ξεκινούσα να συνειδητοποιώ τι σημαίνει στρατιωτική κατοχή. Και ήταν η πρώτη φορά που ένιωσα ότι ήθελα να μάθω περισσότερα, πριν πάρω κάποιο όπλο ή κληθώ να πάρω μέρος σε αυτήν τη σύγκρουση. Κατάλαβα ότι δεν θα μπορούσα να υπηρετήσω σε μια ένοπλη δύναμη, πριν κατανοήσω ποιον πολεμώ και γιατί τον πολεμώ.
Και είμαι πολύ χαρούμενος που πήρα αυτήν την απόφαση. Είναι μια ασυνήθιστη απόφαση, αλλά είχα τον χρόνο να σπουδάσω Αραβικά και να δουλέψω όπως βλέπετε στην ταινία.

Ξέρω ότι πολλοί Ισραηλινοί είναι επικριτικοί σχετικά με την απόφασή μου. Εγκαταλείπεις την ασφάλειά μας, μου λένε. Όμως, πραγματικά, σήμερα πιστεύω ότι η μεγαλύτερη απειλή για την ασφάλεια των Παλαιστινίων αλλά και για την ασφάλεια των Ισραηλινών είναι το γεγονός ότι η στρατιωτική κατοχή συνεχίζεται.
Για μένα είναι πολύ πιο σημαντικό να υπάρχουν άνθρωποι που αγωνίζονται για να αναδιαμορφώσουν τη σχέση μεταξύ Παλαιστινίων και Ισραηλινών, που αγωνίζονται γι' αυτήν την πολιτική αλλαγή. Το μέλλον που έχουμε ανάγκη δεν περνάει μέσα από την ύπαρξη περισσότερων στρατιωτών και όπλων. Αυτό είναι το δικό μου «πιστεύω» και γι' αυτό ενήργησα με τον τρόπο που ενήργησα.

__Το μεγάλο γεγονός στην Μπερλινάλε ήταν οι συγκλονιστικές σας ομιλίες στην τελετή βράβευσης της ταινίας.
Πιστεύετε ότι αυτό έδωσε ώθηση στην ανάπτυξη ενός ακόμα μεγαλύτερου κινήματος αλληλεγγύης στον χώρο της Τέχνης;
Τι θέλετε να πείτε στο ελληνικό κοινό;

Μπ. Αντρα: Είμαστε πολύ χαρούμενοι για την αποδοχή της ταινίας μας. Για να πω, τουλάχιστον, για τον εαυτό μου, νιώθω περισσότερο αγωνιστής παρά σκηνοθέτης. Ο στόχος μας είναι να φτάσει η φωνή μας σε όσο το δυνατόν περισσότερους.
Γ. Αμπραχάμ: Αυτή είναι η δύναμη της Τέχνης. Μπορεί πιο εύκολα να πυροδοτεί μια συζήτηση, να επηρεάζει τη σκέψη των ανθρώπων, να γίνει «όπλο» στην πάλη για δικαιοσύνη, αντίσταση σε διάφορες μορφές καταπίεσης. Το ξέρω, δεν είναι μόνο τα παραπάνω η λειτουργία της Τέχνης, αλλά για μένα ήταν ο βασικός λόγος.
Και ναι, δεν ήταν εύκολο να αποδεχτούμε τις απειλές που βιώσαμε εμείς και οι οικογένειές μας, μετά την Μπερλινάλε. Αλλά δεν υπήρχε άλλος δρόμος.

Θέλω να γνωρίζουν οι Έλληνες, οι αναγνώστες της εφημερίδας σας, ότι υπάρχουν Παλαιστίνιοι και Ισραηλινοί σαν εμένα και τον Μπάζελ. Φοβόμαστε για το αύριο. Και θέλουμε και τη δική σας βοήθεια, για να μπει ένα τέρμα στη στρατιωτική κατοχή. Ξέρουμε ότι η κυβέρνηση Μητσοτάκη είναι πολύ φίλη με την κυβέρνηση του Νετανιάχου...
Αλλά πιστεύουμε βαθιά ότι η Παλαιστίνη και το Ισραήλ, όπως και η Ελλάδα μπορούν να γίνουν... καλύτερα μέρη! Ο αγώνας είναι κοινός για να φτάσουμε σε ένα μέλλον που στο επίκεντρό του θα είναι ο άνθρωπος και οι ανάγκες του και όχι η εκμετάλλευση και η βία, όπως συμβαίνει αυτήν τη στιγμή.
Σας ευχαριστούμε λοιπόν για την αλληλεγγύη και ελπίζουμε ότι θα μπορέσουμε να σας συναντήσουμε από κοντά στο μέλλον!

Δείτε και Ο Παλαιστίνιος Μπάζελ Αντρα κι ο Ισραηλινός Γιουβάλ Αμπραχάμ μιλούν στο Flix για το «Καμία Αλλη Γη», την ταινία που έκαναν μαζί

 

Με πληροφορίες και από Ριζοσπάστη