Σοφία _ Σόνια Κοβαλέφσκαγια _Софья 🔢 Васильевна Ковалевская

Η Sofya Vasilyevna Kovalevskaya (Софья Васильевна Ковалевская) γεννημένη στη Μόσχα ως Korvin-Krukovskaya 3-Ιαν-1850 (15 με το νέο ημερολόγιο), ήταν Ρωσίδα μαθηματικός με ιστορική συνεισφορά στην ανάλυση, τη μηχανική και τις διαφορικές εξισώσεις (σσ. μαθηματική εξίσωση η οποία συσχετίζει τις τιμές μιας άγνωστης συνάρτησης μιας ή περισσότερων μεταβλητών και των παραγώγων της πρώτου, δεύτερου ή ανώτερου βαθμού, που παίζουν προεξάρχοντα ρόλο στη φυσική και επίσης έχουν πολύ σημαντικές εφαρμογές στην τεχνολογία, τα οικονομικά, τη βιολογία και άλλα επιστημονικά πεδία). Ήταν πρωτοπόρος ως γυναίκα _ειδικά εκείνα τα χρόνια στα μαθηματικά σε όλο τον κόσμο – η πρώτη που κέρδισε διδακτορικό (με τη σύγχρονη έννοια) στα μαθηματικά, η πρώτη που διορίστηκε τακτική καθηγήτρια στη βόρεια Ευρώπη και μία από τις πρώτες γυναίκες που εργάστηκαν σε επιστημονικό περιοδικό ως συντάκτρια. Σύμφωνα με την ιστορικό Ann Hibner Koblitz, η Kovalevskaya ήταν «η μεγαλύτερη γνωστή γυναίκα επιστήμονας πριν από τον εικοστό αιώνα». Ήταν επίσης μυθιστοριογράφος και μιλούσε _εκτός από Ρωσικά, Γερμανικά_Σουηδικά_Γαλλικά και κάποιες γλώσσες ακόμη,
Παρά το προφανές ταλέντο της στα μαθηματικά, δεν μπόρεσε να ολοκληρώσει την εκπαίδευσή της στη Ρωσία, μια και μέχρι την μεγάλη Οκτωβριανή Σοσιαλιστική επανάσταση, οι γυναίκες δεν επιτρεπόταν να παρακολουθήσουν πανεπιστήμια και για να σπουδάσει στο εξωτερικό, χρειαζόταν γραπτή άδεια από τον πατέρα της (ή τον σύζυγό της). Ως εκ τούτου, το 1868 συνήψε έναν «πλασματικό γάμο» με τον Βλαντιμίρ Κοβαλέφσκι, έναν νεαρό φοιτητή παλαιοντολογίας (επίσης, εκδότη βιβλίων και ριζοσπάστη, ο οποίος ήταν ο πρώτος που μετέφρασε και δημοσίευσε τα έργα του Κάρολου Δαρβίνου στη Ρωσία). Μετακόμισαν από τη Ρωσία στη Γερμανία το 1869, μετά από σύντομη παραμονή στη Βιέννη, προκειμένου να ακολουθήσουν προχωρημένες σπουδές
Το 1871 _πιτσιρίκα ταξίδεψε στο Παρίσι μαζί με τον Βλαντιμίρ για να βοηθήσει στην Κομμούνα του Παρισιού, όπου μια στα οδοφράγματα, μια στη στήριξη τραυματιών _μαζί και η αδελφή της Anyuta _Anne Jaclard, συνελήφθησαν _η Anyuta κατάφερε να δραπετεύσει στο Λονδίνο και αργότερα η Σοφία _ Σόνια.

Έκανε τόσα και τόσα στη σύντομη ενήλικη ζωή της …
Έφυγε σαν σήμερα στα 41 της χρόνια _10-Φεβ-1891, από γρίπη _ιογενή πνευμονία

Το όνομά της απαντάται και σε διαφορετικές παραλλαγές: η ίδια υπέγραφε τις επιστημονικές εργασίες της ως Sophie Kowalevski (Σοφί Κοβαλεφσκί, ή σε κάποιες περιπτώσεις Kowalevsky), ενώ μετά την εγκατάστασή της στη Σουηδία αυτοαποκαλείτο «Σόνια».

Τα πρώτα της χρόνια

Η Σοφία Κοβαλέφσκαγια ήταν το δεύτερο από τρία παιδιά στην οικογένεια. Ο πατέρας της Βασίλι Βασίλιεβιτς Κόρβιν-Κρουκόφσκι, ήταν αξιωματικός του πυροβολικού στον αυτοκρατορικό ρωσικό στρατό, ενώ η μητέρα της, Γιελιζαβέτα (Ελισάβετ) Φεντόροβνα Σούμπερτ, ήταν μια μορφωμένη γυναίκα γερμανικής καταγωγής και η γιαγιά της τσιγγάνα. Αναφέρεται ότι όταν ήταν 11 ετών η ταπετσαρία στο δωμάτιό της είχε σχέσεις από τον απειροστικό λογισμό. Οι γονείς της εξέθρεψαν το ενδιαφέρον της για τα μαθηματικά και προσέλαβαν ένα δάσκαλο (τον A.N. Στρανολιούμπσκι, γνωστό υπέρμαχο της ανώτερης παιδείας για τις γυναίκες), ο οποίος τη δίδαξε απειροστικό λογισμό. Κατά την ίδια χρονική περίοδο ο γιος του ιερέα της περιοχής την εισήγαγε στον μηδενισμό (σσ. μηδενισμός ή νιχιλισμός φιλοσοφική κατεύθυνση που πρεσβεύει την ολοκληρωτική άρνηση κάθε θεωρητικής ή πρακτικής σύγχρονης αξίας, απορρίπτει και αποδοκιμάζει το περιβάλλον του σήμερα , το καταδικάζει απόλυτα, διαμαρτύρεται και τελικά επαναστατεί εναντίον του)

Φοιτητικά χρόνια

Το 1869 η Κοβαλέφσκαγια άρχισε να παρακολουθεί μαθήματα στο Πανεπιστήμιο της Χαϊδελβέργης, στη Γερμανία, πράγμα που της επιτρεπόταν όσο οι καθηγητές που τα δίδασκαν έδιναν την έγκρισή τους. Λίγο αργότερα επισκέφθηκε το Λονδίνο με τον σύζυγό της, ο οποίος συζήτησε εκεί με τους συναδέλφους του Τόμας Χάξλεϋ και Δαρβίνο, ενώ η Σοφία προσκλήθηκε να παρακολουθεί τις Κυριακάτικες συναντήσεις της Τζωρτζ Έλιοτ. Εκεί, σε ηλικία 19 ετών, συνάντησε τον Χέρμπερτ Σπένσερ και οδηγήθηκε σε μία διαμάχη για το αν και πόσο «η γυναίκα είναι ικανή για αφηρημένη σκέψη». Αυτό πολύ πριν την αξιοσημείωτη συνεισφορά της «σβούρας Kovalevskaya» στον μικρό κατάλογο των γνωστών παραδειγμάτων ολοκληρώσιμης κινήσεως στερεού σώματος (βλ. παρακάτω). Η Τζωρτζ Έλιοτ συνέγραφε τότε το Middlemarch, στο οποίο υπάρχει η φράση: «Με λίγα λόγια, η γυναίκα ήταν ένα πρόβλημα το οποίο, αφού το μυαλό του κ. Μπρουκ απέτυχε ενώπιόν του, δύσκολα μπορούσε να είναι λιγότερο περίπλοκο απ' ό,τι οι περιστροφές ενός ακανόνιστου στερεού.» Η Κοβαλέφσκαγια συμμετείχε σε κοινωνικά κινήματα και υιοθέτησε ιδέες του ουτοπικού σοσιαλισμού. Όπως αναφέραμε το ζεύγος Κοβαλέφσκι ταξίδεψε στο Παρίσι για να φροντίσουν τους τραυματίες στην Κομούνα των Παρισίων. Μετά από δύο χρόνια σπουδών στα μαθηματικά (Χαϊδελβέργη) με μεγάλους δασκάλους όπως οι Χέρμαν φον Χέλμχολτζ, Γκούσταβ Κίρχοφ και Ρόμπερτ Μπούνσεν, εγκαταστάθηκε στο Βερολίνο, όπου υποχρεώθηκε να κάνει ιδιαίτερα μαθήματα με τον Καρλ Βάιερστρας, καθώς το Πανεπιστήμιο του Βερολίνου δεν της επέτρεψε ούτε καν να παρακολουθεί μαθήματα. Το 1874 _24χρονη, υπέβαλε τρεις ερευνητικές εργασίες (μία περί των μερικών διαφορικών εξισώσεων, μία για τη δυναμική των δακτυλίων του Κρόνου και μία για τα ελλειπτικά ολοκληρώματα) στο Πανεπιστήμιο του Γκέτινγκεν ως διδακτορική διατριβή, που της εξασφάλισε διδακτορικό στα μαθηματικά με άριστα (summa cum laude), με παράκαμψη των συνηθισμένων υποχρεωτικών μαθημάτων και εξετάσεων και κατέστη έτσι η πρώτη γυναίκα σε όλη την Ευρώπη που έγινε κάτοχος διδακτορικού. Η εργασία της πάνω στις μερικές διαφορικές εξισώσεις περιέχει αυτό που σήμερα είναι γνωστό ως «Θεώρημα Cauchy-Kovalevski», που δίνει συνθήκες για την ύπαρξη λύσεων σε μια ορισμένη κατηγορία αυτών των εξισώσεων.

Τελευταία χρόνια
Γερμανία & Σουηδία

Στα τέλη της δεκαετίας 1870-1880 η Σοφία και ο σύζυγός της Βλαντιμίρ άρχισαν να αντιμετωπίζουν οικονομικές δυσχέρειες. Η Σοφία ήθελε να διορισθεί στο πανεπιστήμιο, αλλά δεν της επιτρεπόταν επειδή ήταν γυναίκα, παρότι είχε τις ίδιες γνώσεις μαθηματικών με τους άνδρες διδάκτορες. Δεν της έδιναν το δικαίωμα ούτε να παραδίνει δωρεάν διαλέξεις. Λίγο αργότερα ο Βλαντιμίρ άρχισε να ασχολείται με τον κατασκευαστικό κλάδο και η Σοφία έγινε η βοηθός του. Κατασκεύαζαν σπίτια και συντριβάνια για να γίνουν και πάλι οικονομικά σταθεροί, αλλά για σύντομο διάστημα: Το 1879 η τιμή των υποθηκών ξεπέρασε το ποσό των χρημάτων που είχαν κερδίσει, έχασαν όλα τα χρήματά τους πάλι και χρεοκόπησαν. Λίγο αργότερα ο Βλαντιμίρ βρήκε μια άλλη εργασία, ενώ η Σοφία βοηθούσε γείτονες να ηλεκτροδοτήσουν τα φώτα του δρόμου.

Το ζευγάρι επέστρεψε στη Ρωσία, αλλά απέτυχαν να γίνουν καθηγητές, αυτή τη φορά εξαιτίας των ριζοσπαστικών πολιτικών τους πεποιθήσεων. Αποθαρρυμένοι, επέστρεψαν στη Γερμανία. Ο Βλαντιμίρ, που ανέκαθεν υπέφερε από έντονες εναλλαγές στην ψυχική του διάθεση, έγινε πιο ασταθής με αποτέλεσμα η Σοφία να ζει μόνη τον περισσότερο καιρό. Μετά, για κάποιο άγνωστο λόγο, αποφάσισαν να περάσουν τα επόμενα χρόνια μαζί σαν πραγματικά παντρεμένο ζευγάρι. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου γεννήθηκε η κόρη τους Σοφία (αποκαλούμενη «Φούφα»). Μετά από ένα χρόνο που αφιέρωσε στην ανατροφή της κόρης της, η Κοβαλέφσκαγια την παρέδωσε για φροντίδα στη μεγαλύτερη αδελφή της, επανέλαβε την ενασχόλησή της με τα μαθηματικά και εγκατέλειψε τον Βλαντιμίρ, για τελευταία φορά. Το 1883, αντιμέτωπος με τη χειροτέρευση των μεταπτώσεων στην ψυχική του κατάσταση και την πιθανότητα να διωχθεί ποινικά για τη συμμετοχή του σε μία απάτη με μετοχές, ο Βλαντιμίρ αυτοκτόνησε.

Το ίδιο έτος, με τη βοήθεια του μαθηματικού Gösta Mittag-Leffler, τον οποίο είχε γνωρίσει ως μαθητή του Βάιερστρας, η Κοβαλέφσκαγια μπόρεσε να εξασφαλίσει μια θέση ως privat-docent στο Πανεπιστήμιο της Στοκχόλμης. Το 1884 διορίσθηκε με πενταετή σύμβαση ως Professor Extraordinarius (δηλαδή καθηγήτρια χωρίς έδρα) και έγινε η συντάκτρια του ερευνητικού μαθηματικού περιοδικού Acta Mathematica. Το 1888 κέρδισε το βραβείο Prix Bordin της Γαλλικής Ακαδημίας Επιστημών για το έργο της: "Mémoire sur un cas particulier du problème de le rotation d'un corps pesant autour d'un point fixe, où l'intégration s'effectue à l'aide des fonctions ultraelliptiques du temps". Η εργασία αυτή περιείχε την ανακάλυψη αυτού που είναι σήμερα γνωστό ως «σβούρα _κύκλος Κοβαλέφσκι», μια περίπτωση που αποδείχθηκε στη συνέχεια από τον Γάλλο μαθηματικό Ζοζέφ Λιουβίλ ότι είναι η μοναδική περίπτωση κινήσεως στερεού (μη ελαστικού) σώματος εκτός από τον κύκλο του Όιλερ (Euler) _Ο κύκλος των εννέα σημείων που διέρχεται από τα μέσα των πλευρών του τριγώνου, τα ίχνη των υψών του τριγώνου καθώς και από τα μέσα των ευθυγράμμων τμημάτων που ενώνουν τις κορυφές του τριγώνου με το ορθόκεντρό του και του Λαγκράνζ που είναι «πλήρως ολοκληρώσιμοι».

Το 1889 η Σοφία Κοβαλέφσκαγια διορίσθηκε Professor Ordinarius (καθηγήτρια κάτοχος πανεπιστημιακής έδρας) στο Πανεπιστήμιο της Στοκχόλμης, η πρώτη γυναίκα στην ιστορία που κατελάμβανε τέτοια θέση σε πανεπιστήμιο της βόρειας Ευρώπης. Μετά από πολλές παρεμβάσεις υπέρ αυτής (και μία αλλαγή των κανόνων της Ακαδημίας), της προσφέρθηκε μία έδρα στη Ρωσική Ακαδημία Επιστημών, αλλά ποτέ δεν της προσφέρθηκε καθηγητική θέση σε ρωσικό πανεπιστήμιο. Η Κοβαλέφσκαγια συνέγραψε και αρκετά μη μαθηματικά έργα, μεταξύ των οποίων και ένα αυτοβιογραφικό, (μια ρωσική παιδική ηλικία), θεατρικά έργα και ένα ημι-αυτοβιογραφικό μυθιστόρημα, το Μηδενιστικό κορίτσι (1890). Πέθανε στη Στοκχόλμη 41 ετών, μετά την επιστροφή της από ένα ταξίδι διακοπών στη Γένοβα. Η σορός της είναι θαμμένη στο κοιμητήριο Norra begravningsplatsen, στο Σόλνα της Σουηδίας.

Ονομάσθηκαν προς τιμή της

·       Ο αστεροειδής 1859 Κοβαλέφσκαγια (1859 Kovalevskaya), που ανακαλύφθηκε το 1972.

·       Ο μεγάλος κρατήρας Κοβαλέφσκαγια στην αόρατη από τη Γη πλευρά της Σελήνης.

Το ίδρυμα Χούμπολτ της Γερμανίας απονέμει κάθε δύο χρόνια ένα «Βραβείο Σοφίας Κοβαλέφσκαγια» σε πολλά υποσχόμενους νέους ερευνητές.
Η Sonia Kovalevsky High School Mathematics Day (= Ημέρα Μαθηματικών «Σόνια Κοβαλέφσκι» στα Γυμνάσια), πρόγραμμα της αμερικανικής Ενώσεως για τις Γυναίκες στα Μαθηματικά (Association for Women in Mathematics, AWM), που χρηματοδοτεί εργαστήρια στις ΗΠΑ που ενθαρρύνουν τα κορίτσια να εξερευνήσουν τα μαθηματικά.
Η ετήσια The Sonia Kovalevsky Lecture (= Διάλεξη Σόνια Κοβαλέφσκι) χρηματοδοτείται από την AWM, με σκοπό την προβολή σημαντικών συνεισφορών γυναικών στα πεδία των εφαρμοσμένων ή υπολογιστικών μαθηματικών. Ανάμεσα στις γυναίκες που τιμήθηκαν με το προνόμιο να τη δώσουν είναι οι Irene Fonseca (2006), Ingrid Daubechies (2005), Joyce R. McLaughlin (2004) και Linda R. Petzold (2003).

Στον πολιτισμό

Ταινίες: Η ζωή της Σοφίας Κοβαλέφσκαγια υπήρξε το θέμα τριών ταινιών (κινηματογράφου και τηλεταινιών): Sofya Kovalevskaya (ΕΣΣΔ 1956) σε σκηνοθεσία Iosef Shapiro, με πρωταγωνιστές τους Γιέλενα Γιούνγκερ, Λεβ Κοσολόφ και Τατιάνα Σεζενυέφσκαγια _Berget På Månens Baksida (λόφος στην πίσω πλευρά του φεγγαριού _1983) σε σκηνοθεσία Lennart Hjulström, με την Gunilla Nyroos στον ρόλο της Σοφίας και την Μπίμπι Άντερσον στον ρόλο της Ανν Σαρλότ Edgren-Leffler και Sofya Kovalevskaya (ΕΣΣΔ 1985), τηλεταινία σε σκηνοθεσία της Αζέρας σκηνοθέτιδας Αϊάν Σαχμαλίγεβα, με τη Γιέλενα Σαφόνοβα στον ρόλο της Σοφίας.

Λογοτεχνία

Beyond the Limit: The Dream of Sofya Kovalevskaya (Πέρα από το όριο: Το όνειρο της Σοφία Κοβαλέφσκαγια, 2002), ένα βιογραφικό μυθιστόρημα από τη μαθηματικό και εκπαιδευτικό Joan Spicci (εκδ. Tom Doherty Associates, LLC). Είναι ένα ιστορικώς ακριβές πορτρέτο των πρώτων χρόνων του γάμου της και της αναζήτησης για μόρφωση. Βασίζεται μερικώς πάνω σε 88 από τις επιστολές της Σοφίας, που η ίδια η συγγραφέας μετέφρασε από τη ρωσική στην αγγλική γλώσσα.
Against the Day, ένα μυθιστόρημα του 2006 από τον Τόμας Πίντσον, πριν την έκδοσή του πιστευόταν ότι θα βασιζόταν πάνω στη ζωή της Σοφίας Κοβαλέφσκαγια, αλλά στο τέλος αποδείχθηκε ότι εμφανίζεται αλλά ως έλασσον πρόσωπο.
"Too Much Happiness" (Υπερβολική ευτυχία, 2009), ένα διήγημα της Άλις Μούνρο, που δημοσιεύθηκε στο τεύχος Αυγούστου 2009 του Harper's Magazine και έχει τη Σοφία ως κύριο χαρακτήρα. Αργότερα εκδόθηκε και σε μια ομώνυμη συλλογή διηγημάτων.

Επιλεγμένες δημοσιεύσεις

·       Kowalevski, Sophie (1875), «Zur Theorie der partiellen Differentialgleichung», Journal für die reine und angewandte Mathematik 80: 1–32 (Το επώνυμο της συγγραφέως δίνεται ως "von Kowalevsky".)

·       Kowalevski, Sophie (1884), «Über die Reduction einer bestimmten Klasse Abel’scher Integrale 3ten Ranges auf elliptische Integrale», Acta Mathematica 4 (1): 393–414, doi:10.1007/BF02418424

·       Kowalevski, Sophie (1885), «Über die Brechung des Lichtes In Cristallinischen Mitteln», Acta Mathematica 6 (1): 249–304, doi:10.1007/BF02400418

·       Kowalevski, Sophie (1889), «Sur le probleme de la rotation d'un corps solide autour d'un point fixe», Acta Mathematica 12 (1): 177–232, doi:10.1007/BF02592182

·       Kowalevski, Sophie (1890), «Sur une propriété du système d'équations différentielles qui définit la rotation d'un corps solide autour d'un point fixe», Acta Mathematica 14 (1): 81–93, doi:10.1007/BF02413316

·       Kowalevski, Sophie (1891), «Sur un théorème de M. Bruns», Acta Mathematica 15 (1): 45–52, doi:10.1007/BF02392602

Πληροφορίες

«Большая российская энциклопедия». (Ρωσικά) Μεγάλη Ρωσική Εγκυκλοπαίδεια. Η Μεγάλη Ρωσική Εγκυκλοπαίδεια. Μόσχα.
Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei.
«Ковалевская, Софья Васильевна» (Ρωσικά) 1903.
Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. swb.bsz-bw.de/DB=2.104/SET=1/TTL=1/CMD?retrace=0&trm_old=&ACT=SRCHA&IKT=2072&SRT=RLV&TRM=kowalewskaja&MATCFILTER=N&MATCSET=N&NOABS=Y&SHRTST=50.
MacTutor History of Mathematics archive.
«Sonja Kovalevsky» (Σουηδικά) 11736.
«Hedvig Eleonora kyrkoarkiv, Död- och begravningsböcker, SE/SSA/0006/F I/14 (1890-1893), bildid: 00012484_00072». σελ. 73.
«Kowalevski, SOPHIE». Svenskagravar.se.
«Sten nr 587 – Sophie Kowalevski». norrabegravningsplatsen.se. 2017.
«KULTURGRAVAR.SE STOCKHOLMS LÄN Norra begravningsplatsen Solna sydvästra delen Sonja Kovalevsky». kulturgravar.se. 2024.
Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας
Τσεχική Εθνική Βάση Δεδομένων 2022.
CONOR.SI. 72060003.
«Ковалевская, Софья Васильевна» 1903.
Κατάλογος Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γερμανίας __117538620_ 2020.
Swedish Census 1890. National Archives of Sweden. sok.riksarkivet.se?postid=Folk_100244601. 2018.
«Жаклар, Анна Васильевна» (Ρωσικά)
«"Sofya Vasilyevna Kovalevskay."». Encyclopædia Britannica Online Academic Edition. Encyclopædia Britannica. 2011.
«Women mathematicians by Dubreil-Jacotin». JOC/EFR. 2011-2012.
«Best of Russia --- Famous Russians --- Scientists». TRISTARMEDIA. 2011.
Sofya Kovalevskaya (1978). Beatrice Stillman, επιμ. A Russian Childhood. Μτφρ. Beatrice Stillman. Analysis of Kovalevskaya’s Mathematics by P. Y. Kochina. Springer-Verlag. ISBN 0-387-90348-8.
Roger Cooke, "The Mathematics of Sonya Kovalevskaya", Springer-Verlag, 1984.
George Eliot (Mary Ann Evans), Middlemarch, κεφ. IV.
Kochina, Pelageya (1985). Love and Mathematics: Sofia Kovalevskaya. Moscow: Mir Publisher.

'Sofya Kovalevskaya' IMDb

'Berget på månens baksida'  IMDb
'Sofya Kovalevskaya'  IMD

 

Πηγές-βιβλιογραφία

Roger Cooke: The Mathematics of Sonya Kovalevskaya (Springer-Verlag, 1984)
Ann Hibner Koblitz: A Convergence of Lives: Sofia Kovalevskaia - Scientist, Writer, Revolutionary (Rutgers University Press, 1983)

A.H. Koblitz: "Sofia Vasilevna Kovalevskaia" στο βιβλίο Women of Mathematics: A Bio-Bibliographic Sourcebook (επιμέλεια Louise S. Grinstein, Paul J. Campbell, Greenwood Press, Νέα Υόρκη 1987, ISBN 978-0-313-24849-8)

 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

"Sofia Kovalevskaya", στις Βιογραφίες Γυναικών Μαθηματικών, Κολέγιο Agnes Scott
«Ιστορία των γυναικών» - Sofia Kovalevskaya Αρχειοθετήθηκε 2009-02-09 στο Wayback Machine.