Γε­φύ­ρι της Πλά­κας 🌈 το με­γα­λύ­τε­ρο μο­νό­το­ξο στα Βαλ­κά­νια

🌀  Ήταν χει­μώ­νας του 2015 όταν τα αστι­κά ΜΜΕ ανα­κά­λυ­ψαν «την κα­τα­στρο­φι­κή ορμή του Άρα­χθου πο­τα­μού», σε συν­δυα­σμό με το «κακό το ρι­ζι­κό μας και τον θεό που μας μισεί» και τη λο­γι­κή της Ρά­λειας «κου­κου­νά­γας της πυ­ρο­μα­νούς», απο­κρύ­πτο­ντας την ουσία –που έχει να κάνει με την πρό­λη­ψη, στη συ­γκε­κρι­μέ­νη πε­ρί­πτω­ση με τη μη­δα­μι­νή συ­ντή­ρη­ση κλπ.
Το ανα­το­λι­κό βάθρο ήταν από χρό­νια σαθρό, μια και δεν προ­στα­τευό­ταν από πτε­ρυ­γό­τοι­χο όπως το δυ­τι­κό λόγω μι­κρο­κα­το­λι­σθή­σε­ων, ενώ στη βάση του δυ­τι­κού είχε φυ­τρώ­σει ένας τε­ρά­στιος πλά­τα­νος (!!)…

Η (τότε) κυ­βέρ­νη­ση (Σύ­ριζ-ΑΝΕΛ) την επο­μέ­νη της κα­τάρ­ρευ­σης (2-Φεβ-15), υπο­σχέ­θη­κε «με ξένα κόλ­λυ­βα» την σε χρόνο dt απο­κα­τά­στα­ση και μόλις πριν λίγες μέρες ο Μη­τσο­τά­κης έσπευ­σε να δρέ­ψει δάφ­νες ανα­κα­λύ­πτο­ντας ξαφ­νι­κά ένα «θαύμα πο­λι­τι­στι­κής κλη­ρο­νο­μιάς».

Τα απο­μει­νά­ρια του ιστο­ρι­κού γε­φυ­ριού, κα­λο­καί­ρι 2015 (6 μήνες μετά την κα­τάρ­ρευ­ση λόγω εγκα­τά­λει­ψης 70 και πλέον χρό­νων)

Άνοι­ξη του 2000

Το γε­φύ­ρι τη 10ε­τία 1980

Γέφυρα-Πλάκας-2015
Τα απομεινάρια του ιστορικού γεφυριού

154 χρό­νια πριν

Το ιστο­ρι­κό γε­φύ­ρι βρί­σκε­ται στο νομό Ιω­αν­νί­νων (πρώην κοι­νό­τη­τα Ρα­φτα­ναί­οι – το­πο­θε­σία «Πλάκα») στον πο­τα­μό Άρα­χθο (Κα­λαρ­ρυ­τιώ­τι­κο)
Συ­ντε­ταγ­μέ­νες: N 39° E 020°, στο οδικό δί­κτυο από τα χωριά Τζου­μέρ­κων προς Γιάν­νε­να – Άρτα – Πρέ­βε­ζα (ενώ­νει τα Τζου­μέρ­κα με τα Κα­τσα­νο­χώ­ρια).
Την πε­ρί­ο­δο 1881-1913 ο Άρα­χθος απο­τε­λού­σε το σύ­νο­ρο Ελ­λά­δας-Τουρ­κί­ας και υπήρ­χε στην αρι­στε­ρή πλευ­ρά της κοί­της, σε από­στα­ση 300 μέτρα από το γε­φύ­ρι, φυ­λά­κιο του Ελ­λη­νι­κού στρα­τού, χάνι και υπο­τε­λω­νείο.

Ιστο­ρι­κά στοι­χεία δό­μη­σης & μορ­φο­λο­γία:
Χρο­νο­λο­γία 1866, επι­κε­φα­λής χτί­στης Κώ­στας Μπέ­κας από τα Πρά­μα­ντα -μαζί και το «μπου­λού­κι» του, ο μά­στο­ρας, ο «κάλ­φας», ο βοη­θός μά­στο­ρα – αυτός δου­λεύ­ει δίπλα στον μά­στο­ρα και τον πα­ρα­κο­λου­θεί, πως με­τρά­ει, πως σχε­διά­ζει και όταν πλέον είχε μάθει, παίρ­νει κι αυτός πρω­το­βου­λί­ες, αρ­χί­ζει με τα απλά και μετά μπαί­νει στα βα­θειά, προ­πα­θώ­ντας να κα­τα­κτή­σει το μα­στο­ρι­λί­κι.
Στο γε­φύ­ρι μπο­ρεί να ήταν πε­ρισ­σό­τε­ροι οι σι­δε­ρά­δες που έφτια­χναν και επι­σκεύ­α­ζαν τα ερ­γα­λεία των χτι­στά­δων, παρά οι πε­τρά­δες
ℹ️  Υπήρ­χαν και …«Χο­ρη­γοί» εκεί­νης της επο­χής: οι Κοι­νό­τη­τες Με­λισ­σουρ­γών, Πρα­μά­ντων και Αγνά­ντων, Γ. Λού­λης, Αν. Λύ­τρας και κά­τοι­κοι γύρω χω­ριών.
Δα­πά­νη: 187.000 γρό­σια

Κατ’ ευ­φη­μι­σμό «συ­ντή­ρη­ση»:
Tο Ελ­λη­νι­κό Δη­μό­σιο (από το 1928) έκανε διά­φο­ρες από­πει­ρες (αλλά εδώ δεν ισχύ­ει το «αρκεί η προ­πά­θεια») και πα­ράλ­λη­λα δη­μιουρ­γή­θη­κε νέος δρό­μος που συ­νέ­δεε τις κοι­νό­τη­τες.

ℹ️  Τε­χνι­κά χα­ρα­κτη­ρι­στι­κά – Μορφή: μο­νό­το­ξο – Μέ­γε­θος: μήκος 40μ., ύψος 19μ., πλά­τος κα­τα­στρώ­μα­τος 3,20μ. με μικρή κόχη, στην οποία είχε τεθεί η ει­κό­να ενός αγίου.

Στις 4-Δεκ-2019 μπήκε ο τε­λευ­ταί­ος θο­λί­της (η πέτρα που δένει τις δύο πλευ­ρές του τόξου, της κα­μά­ρας δηλ. που άρ­χι­σε να ξα­να­κτί­ζε­ται πα­ράλ­λη­λα και από τα δύο βάθρα).
Δε­κά­δες τε­χνί­τες, μα­στό­ροι της πέ­τρας, «πε­λε­κά­νοι», με την επί­βλε­ψη από δύο ερ­γο­τα­ξιάρ­χες, δού­λε­ψαν σκλη­ρά και με­θο­δι­κά.

Γέφυρα-Πλάκας-Αυγ-2009

Υλικά: Το κύριο τόξο του γε­φυ­ριού Πλά­κας είχε κα­τα­σκευα­στεί με πε­ρί­που 9.000 με­γά­λες, μι­κρές και μι­κρό­τε­ρες πέ­τρες, που αντι­στοι­χούν, όπως χα­ρα­κτη­ρι­στι­κά ανα­φέ­ρε­ται στη με­λέ­τη του Εθνι­κού Με­τσό­βιου Πο­λυ­τε­χνεί­ου, σε «4.000 φόρ­τους ημιό­νου». Το γέ­μι­σμα του τόξου έγινε με δε­κά­δες χι­λιά­δες, μι­κρές πέ­τρες. Τόσο ο πε­λε­κη­τός λίθος (ασβε­στι­τι­κός ψαμ­μί­της –βλ και εδώ) όσο και το υλικό πλή­ρω­σης του γε­φυ­ριού προ­ήλ­θαν από επι­τό­πια πε­τρώ­μα­τα, ακόμα και μέσα από τον πο­τα­μό Άρα­χθο.
Μια ει­δι­κή κα­τα­σκευα­στι­κή τε­χνι­κή του συ­γκε­κρι­μέ­νου γε­φυ­ριού, απο­τε­λεί και η χρήση πω­ρό­λι­θων, οι οποί­οι είχαν χρη­σι­μο­ποι­η­θεί ως γέ­μι­σμα για τη μεί­ω­ση του βά­ρους.
Το κο­νί­α­μα απο­τε­λού­νταν από πα­ρα­δο­σια­κό ασβέ­στη με ανά­μι­ξη διά­φο­ρων υλι­κών.

Σε τμή­μα­τα του γκρε­μι­σμέ­νου γε­φυ­ριού, βρέ­θη­καν ξύ­λι­νες εσχά­ρες. Από την πρώτη στιγ­μή, για τους με­λε­τη­τές η πα­ρου­σία των ξύ­λι­νων αυτών στοι­χεί­ων θε­ω­ρή­θη­κε ση­μα­ντι­κό εύ­ρη­μα, δε­δο­μέ­νου ότι μέχρι τότε δεν υπήρ­χε σχε­τι­κή ανα­φο­ρά σε βι­βλιο­γρα­φία για τα πέ­τρι­να γε­φύ­ρια στην Ελ­λά­δα. Από την ερευ­νη­τι­κή ερ­γα­σία με­λε­τη­τών, προ­έ­κυ­ψε ότι αυτές δεν συμ­βάλ­λουν στη στα­τι­κή λει­τουρ­γία της γέ­φυ­ρας.

(σσ |> Στο «νέο» γε­φύ­ρι, θα το­πο­θε­τη­θούν στις ίδιες θέ­σεις για ιστο­ρι­κούς λό­γους. Το είδος του ξύλου που είχε το­πο­θε­τη­θεί τότε, ήταν δρύ­ι­νο. Το ίδιο θα γίνει και τώρα, με την προ­σθή­κη κα­στα­νιάς η οποία είναι πιο αν­θε­κτι­κή).

Ένα ακόμα δο­μι­κό στοι­χείο, άγνω­στο μέχρι το 2015, είναι οι με­ταλ­λι­κοί σύν­δε­σμοι (άγκι­στρα) οι οποί­οι λει­τούρ­γη­σαν ως στε­ρε­ω­τι­κό υλικό.
Ο πρω­το­μά­στο­ρας Κώ­στας Μπέ­κας και τα υπό­λοι­πα μα­στό­ρια – το «μπου­λού­κι» του, είχαν χρη­σι­μο­ποι­ή­σει σφυ­ρή­λα­το βιο­μη­χα­νι­κό σί­δη­ρο από την Αγ­γλία.
(σσ |> Το υλικό αυτό αντι­κα­τα­στά­θη­κε από τι­τά­νιο).

Οι τε­χνι­κές χτι­σί­μα­τος ενός πέ­τρι­νου γε­φυ­ριού βα­σι­κά πα­ρα­μέ­νουν: επι­λέ­γω πέτρα, την λα­ξεύω μέχρι να πάρει τη μορφή που θέλω και την το­πο­θε­τώ χρη­σι­μο­ποιώ­ντας κά­ποιο κο­νί­α­μα.
Συ­νή­θως υπάρ­χει ένα κα­λού­πι που το υπο­βα­στά­ζει- παλιά αυτός ο σκε­λε­τός ήταν ξύ­λι­νος, σή­με­ρα με­ταλ­λι­κός.
Οι πα­λιοί μα­στό­ροι έκτι­ζαν ξύ­λι­να βάθρα από κάτω, σαν έδρες, σε ση­μεία που επέ­λε­γαν όταν η κοίτη του πο­τα­μού ήταν αρ­κε­τά ξερή, τα γε­μί­ζα­νε άμμο, μετά το­πο­θε­τού­σαν πάνω τους κορ­μούς και κτί­ζα­νε τα κα­λού­πια.
Αυτό όταν το νερό θα ήταν από πολύ χα­μη­λό, ως κα­θό­λου -και προ­ε­τοι­μά­ζο­νταν μία – δύο χρο­νιές πριν, ακόμη και πα­ρα­πά­νω.
Σή­με­ρα τα πράγ­μα­τα έχουν απλο­ποι­η­θεί: οι «χι­λιά­δες φόρ­τοι ημιό­νου», έχουν αντι­κα­τα­στα­θεί, με ει­δι­κά μέσα με­τα­φο­ράς και γε­ρα­νούς κάθε εί­δους, η χά­ρα­ξη γί­νε­ται πλέον με laser και γε­νι­κά υπάρ­χουν χι­λιά­δες «κα­λού­δια» που κά­νουν τη ζωή πιο εύ­κο­λη, αλλά ταυ­τό­χρο­να μας πα­ρα­πέ­μπουν συ­νειρ­μι­κά στο Μπρε­χτι­κό «Ερω­τή­σεις ενός ερ­γά­τη που δια­βά­ζει»…

Ο νε­α­ρός Αλέ­ξαν­δρος υπό­τα­ξε τις Ιν­δί­ες.
Μο­να­χός του;
Ο Καί­σα­ρας νί­κη­σε τους Γα­λά­τες.
Δεν είχε ούτε ένα μά­γει­ρα μαζί του;
«Ποιος έχτι­σε τη Θήβα την εφτά­πυ­λη;
Στα βι­βλία δεν βρί­σκεις παρά των βα­σι­λιά­δων τα ονό­μα­τα.
Οι βα­σι­λιά­δες κου­βά­λη­σαν τ’ αγκω­νά­ρια;
Και τη χι­λιο­κα­τα­στραμ­μέ­νη Βα­βυ­λώ­να,
ποιος την ξα­νά­χτι­σε τόσες φορές; Σε τι χα­μό­σπι­τα
της Λίμας της χρυ­σό­λα­μπρης ζού­σαν οι οι­κο­δό­μοι;
…
Τη νύχτα που το Σι­νι­κό τεί­χος απο­τέ­λειω­σαν
που πή­γα­νε οι χτί­στες; Η με­γά­λη Ρώμη
είναι γε­μά­τη αψί­δες θριάμ­βου. Ποιος τις έστη­σε;
Ακόμη και στη μυ­θι­κή Ατλα­ντί­δα,
τη νύχτα που την ρού­φη­ξε η θά­λασ­σα,
τ’ αφε­ντι­κά βου­λιά­ζο­ντας, με ουρ­λια­χτά τους σκλά­βους τους κα­λού­σαν.
…

Ιστο­ρι­κά - Λα­ο­γρα­φι­κά στοι­χεία

Το 1863 ο Δημ. Αρ­βα­νι­το­γιάν­νης από τα Πρά­μα­ντα προ­σέ­φε­ρε 30.000 γρό­σια για την κα­τα­σκευή του γε­φυ­ριού, όμως στα εγκαί­νια αυτού του έργου το γε­φύ­ρι σω­ριά­στη­κε.
Το 1866 χτί­στη­κε το γε­φύ­ρι που υπήρ­χε μέχρι το 2015, με έξοδα των Ιω­άν­νη Λούλη από Αε­τορ­ρά­χη, Ανα­γνώ­στη Λύτρα και Ιω­άν­νη Ρήγκα από Πρά­μα­ντα του Ανα­γνώ­στη Μάρου από τους Με­λισ­σουρ­γούς, των κοι­νο­τή­των Πρα­μά­ντων και Με­λισ­σουρ­γών, ενώ η κοι­νό­τη­τα Αγνά­ντων προ­σέ­φε­ρε την ξυ­λεία για τις σκα­λω­σιές του οι­κο­δο­μή­μα­τος.
Επί­σης, γει­το­νι­κές κοι­νό­τη­τες προ­σέ­φε­ραν χρη­μα­τι­κά ποσά και προ­σω­πι­κή ερ­γα­σία.
Για το χτί­σι­μο του γε­φυ­ριού υπάρ­χει η πα­ρά­δο­ση ότι στέ­ριω­σαν άν­θρω­πο στα θε­μέ­λιά του.
Άλλοι ισχυ­ρί­ζο­νταν ότι έβα­λαν έναν Τούρ­κο κι άλλοι μια επι­λη­πτι­κή κο­πέ­λα από το χωριό Μο­νο­λί­θι.
Στις 3-Φεβ-1878, κατά τη διάρ­κεια της εξέ­γερ­σης ενά­ντια στους Οθω­μα­νούς, Ελ­λη­νι­κά στρα­τεύ­μα­τα, επι­κρά­τη­σαν της Τουρ­κι­κής Φρου­ράς της γέ­φυ­ρας, και τους εξα­νά­γκα­σαν σε συν­θη­κο­λό­γη­ση.
Το 1881 ο Άρα­χθος έγινε το σύ­νο­ρο Ελ­λά­δας – Τουρ­κί­ας και δίπλα από το γε­φύ­ρι, από την νότια πλευ­ρά, κα­τα­σκευά­στη­κε τα υπο­τε­λω­νείο, ενώ και οι Τούρ­κοι κα­τα­σκεύ­α­σαν φυ­λά­κιο κάπου κοντά.

Το γε­γο­νός απο­θα­νά­τι­σε η δη­μο­τι­κή μούσα…
Ανά­θε­μά σε Πι­τρο­πή
και συ βρε Κου­μουν­δού­ρε,
με το κακό που κά­μα­τε στην Άρτα, στα Τζου­μέρ­κα,
το σύ­νο­ρο που βά­λα­τε στης Άρτας το πο­τά­μι,
Κλεί­στη­κ’ η Άρτα κλεί­στη­κε, κλεί­στη­κε το Τζου­μέρ­κο.
Θα στη­ρη­θή και το ψωμί…
που νά­βρει να δου­λέ­ψη;
Ο κά­μπος έμ’νε στην Τουρ­κιά και τα καλά λι­βά­δια,
Το βιό όλο και χά­νε­ται, σ’ αγρί­δια βο­σκο­τό­πια…

Στο χάνι που βρί­σκε­ται δίπλα στο γε­φύ­ρι το Φε­βρουά­ριο του 1942 ήρθαν σε συ­νεν­νό­η­ση ΕΛΑΣ και ΕΔΕΣ (ο Βε­λου­χιώ­της με τον Ζέρβα) και υπέ­γρα­ψαν συμ­φω­νία Μυ­ρό­φυλ­λου – Πλά­κας κοι­νής δρά­σης των δυ­νά­με­ων τους (υπό τη δα­μό­κλεια σπάθη του κομ­μου­νι­στο­φά­γου Κρις Γου­ντ­χά­ους).
Στον 2^ο Πα­γκό­σμιο Πό­λε­μο βομ­βαρ­δί­στη­κε από τους Γερ­μα­νούς, αλλά άντε­ξε παρά τις ζη­μιές που υπέ­στη. Οι κά­τοι­κοι την επι­σκεύ­α­σαν πρό­χει­ρα με τσι­μέ­ντο το 1943.
Το 2007 η γέ­φυ­ρα υπέ­στη σο­βα­ρές ζη­μιές –ενώ υπήρ­χαν ήδη (μη υλο­ποι­η­μέ­να φυ­σι­κά) σχέ­δια για εκτέ­λε­ση έργων επι­σκευ­ής, κάτι που δεν έγινε ποτέ, μέχρι που
Το 2015 δό­θη­κε η χα­ρι­στι­κή βολή …
Κατά την κα­τάρ­ρευ­σή του ήταν το με­γα­λύ­τε­ρο μο­νό­το­ξο γε­φύ­ρι στα Βαλ­κά­νια και το τρίτο με­γα­λύ­τε­ρο στην Ευ­ρώ­πη, μο­να­δι­κό δείγ­μα της ηπει­ρώ­τι­κης αρ­χι­τε­κτο­νι­κής πα­ρά­δο­σης και του νε­ο­ελ­λη­νι­κού πο­λι­τι­σμού.

ℹ️  Ο θρύ­λος των αυγών: Για το κο­νί­α­μα, το μίγμα δη­λα­δή σύν­δε­σης των οι­κο­δο­μι­κών υλι­κών, έχει γίνει πολύς λόγος. Ο θρύ­λος θέλει χι­λιά­δες αυγά να έχουν σπά­σει για να χρη­σι­μο­ποι­η­θούν ως υλικό στε­ρέ­ω­σης. (!!)
Από τις ερ­γα­στη­ρια­κές έρευ­νες που έχουν γίνει, δεν προ­έ­κυ­ψαν στοι­χεία που να οδη­γούν σε ένα τέ­τοιο συ­μπέ­ρα­σμα.
Ωστό­σο, υπάρ­χει η υπο­ση­μεί­ω­ση της πα­ρέ­λευ­σης των πολ­λών ετών και της ανα­πό­φευ­κτης αλ­λοί­ω­σης ενός τέ­τοιου υλι­κού.
Με άλλα λόγια, ο θρύ­λος δεν επι­βε­βαιώ­νε­ται, αλλά, για όσους είναι φαν των θρύ­λων, δεν κα­ταρ­ρί­πτε­ται κιό­λας…

 Βι­βλιο­γρα­φι­κές & Γρα­πτές Πηγές:

Φωτο huffingtonpost.gr

• Νικ. Χ. Πα­πα­κώ­στας, Ηπει­ρω­τι­κά, Αθή­ναι 1967, σσ. 428-432.
• Σωκρ. Γ. Γε­ωρ­γού­λας, Λα­ο­γρα­φι­κά Ανα­το­λι­κού Ξη­ρο­βου­νί­ου Ηπεί­ρου, Ηπει­ρω­τι­κή Εστία, τ. 16 (1967), σ. 23.
• Ι. Λα­μπρί­δης, Περί των εν Ηπεί­ρω Αγε­θο­ερ­γη­μά­των, τ. Α΄, σελ. 53, εκδ. Ε.Η.Μ., Ιω­άν­νι­να 1991.
• Σπ. Μα­ντάς, Το γε­φύ­ρι και ο Ηπει­ρώ­της, εκδ. Λαϊκό Πο­λύ­πτυ­χο, Αθήνα 1987, σσ. 72-78.
• Νίτσα Συ­νί­κη – Πα­πα­κώ­στα, Πέ­τρι­να γε­φύ­ρια, εκδ. Νο­μαρ­χια­κής Αυ­το­διοί­κη­σης Ιω­αν­νί­νων, Ιω­άν­νι­να 2002, σ. 70.
• Αριστ. Σχι­σμέ­νος, Τα 55 γε­φύ­ρια του Άρα­χθου, Αθήνα 2001, σσ. 34-38.
• Σε­ρα­φείμ Βυ­ζά­ντιος, Δο­κί­μιον ιστο­ρι­κής τινός πε­ρι­λή­ψε­ως …, εν Αθή­ναις 1884, σ. 18.
• Νι­κό­λα­ος Σχι­νάς, Οδοι­πο­ρι­καί ση­μειώ­σεις … ορο­θε­τι­κή γραμ­μή, εν Αθή­ναις 1886, σσ. 160-161.
• Μαμ­μό­που­λος, Ηπει­ρώ­τες μα­στό­ροι και γε­φύ­ρια, 1973, σσ. 27-28.
• Βα­σί­λης Πα­πα­γε­ωρ­γί­ου, Αρ­γύ­ρης Πε­τρο­νώ­της, – «Ο Πυρ­σο­γιαν­νί­της πρω­το­μά­στο­ρας Ζιώ­γας Φρόν­τζος και τα έργα του (μα­στό­ροι και γε­φύ­ρια)», – Η επαρ­χία Κό­νι­τσας στο χώρο και στο χρόνο, Κό­νι­τσα 1996, σσ. 230-232.
• Γε­φύ­ρι Πλά­κας: το ΕΜΠ και το έργο απο­κα­τά­στα­σης”, ΕΜΠ, με­λέ­τη
• «Γε­φύ­ρι Πλά­κας» |> Ιστο­σε­λί­δα ΕΜΠ για την ανα­στή­λω­ση του γε­φυ­ριού.

Το νέο γε­φύ­ρι

Η πέτρα που επι­λέ­χτη­κε είναι από την Ήπει­ρο, από ένα λα­το­μείο στην πε­ριο­χή της Δαφ­νού­λας, έξω από τα Γιάν­νε­να – μια σκλη­ρή και βαριά πέτρα, πα­ρό­μοια σε μορφή, σκλη­ρό­τη­τα, αντο­χή και άλλα χα­ρα­κτη­ρι­στι­κά με την πέτρα του πα­λιού γε­φυ­ριού –συ­νο­λι­κά πε­ρί­που χίλια κυ­βι­κά, ήτοι 2.500 τόνοι, πέ­τρας.
Η επε­ξερ­γα­σία της δεν ήταν εύ­κο­λη, αφού το πε­λέ­κη­μα έγινε με τον πα­τρο­πα­ρά­δο­το τρόπο και με πα­ρα­δο­σια­κά ερ­γα­λεία – βαριά, βα­ριο­πού­λα, μα­τρα­κάς κα­λέ­μι, τσό­κια, χτέ­νια, (χειρο)κό­φτες κά.
Δια­τη­ρή­θη­κε το δυ­τι­κό βάθρο ως είχε –που είχε μεί­νει ανέ­πα­φο, καθώς κι ένα μικρό κομ­μά­τι από το ανα­το­λι­κό

(σσ |> η φήμη που κυ­κλο­φο­ρεί πως χρη­σι­μο­ποι­ή­θη­καν οι πέ­τρες από το παλιό γε­φύ­ρι δεν ευσταθεί.
Μπή­καν κά­ποιες απλά για συ­ναι­σθη­μα­τι­κούς λό­γους και όσες στά­θη­κε δυ­να­τό αξιο­ποι­ή­θη­καν για εσω­τε­ρι­κό γέ­μι­σμα –«μπά­ζω­μα»

Το κο­νί­α­μα:
Ακόμα σή­με­ρα οι ξε­ρο­λι­θιές- πέτρα πάνω σε πέτρα που σφη­νώ­νο­νται με μι­κρό­τε­ρα κομ­μά­τια, απο­τε­λούν συ­στα­τι­κό δο­μι­κό στοι­χείο της ελ­λη­νι­κής υπαί­θρου.
Όταν ανα­κα­λύ­φθη­κε ο ασβέ­στης απο­τέ­λε­σε –ως ασβε­στο­κο­νί­α­μα (ανα­κα­τω­μέ­νος συ­νή­θως με πο­τα­μί­σια άμμο και πιο σπά­νια με χώμα), ένα καλό συν­δε­τι­κό υλικό|> Ca (OH)₂ + CO₂ |> CaCO₃ + H₂O.
Αρ­γό­τε­ρα χρη­σι­μο­ποι­ή­θη­κε το ενι­σχυ­μέ­νο ασβε­στο­τσι­με­ντο­κο­νί­α­μα
Στα κο­νιά­μα­τα συχνά πρό­σθε­ταν ασπρά­δι αυγού που ως ορ­γα­νι­κή ρη­τί­νη αυ­ξά­νει την αντο­χή και την πρό­σφυ­ση του κο­νιά­μα­τος.
Στην αρ­χαία Ελ­λά­δα –από τη μι­νω­ι­κή ακόμη εποχή, έχου­με δείγ­μα­τα κο­νια­μά­των, ενώ οι Ρω­μαί­οι -ανα­μι­γνύ­ο­ντας ασβέ­στη και ηφαι­στεια­κή τέφρα για να δη­μιουρ­γή­σουν μια πο­ζο­λα­νι­κή αντί­δρα­ση έκα­ναν ένα σκυ­ρό­δε­μα, που ακόμη και κάτω από θα­λασ­σι­νό νερό, στε­ρε­ο­ποιεί­ται σε εξω­θερ­μι­κή αντί­δρα­ση που το μείγ­μα.
Στην πε­ρί­πτω­ση του πα­λιού γε­φυ­ριού της Πλά­κας χρη­σι­μο­ποι­ή­θη­κε ασβέ­στης με πο­τα­μί­σια άμμο, το ίδιο και στην ανα­κα­τα­σκευή (χα­λα­ζια­κή άμμος και υδραυ­λι­κή άσβε­στος -ει­σά­γε­ται από τη Γαλ­λία, ώστε να μπο­ρεί να στε­ρε­ο­ποι­η­θεί μέσα στο νερό) και που­ζο­λά­νη (pozzolana)

 σσ. |> Το όνομα που­ζο­λά­νη ή πο­ζο­λά­νη προ­έρ­χε­ται από την το­πο­θε­σία Puzzuoli έξω από τη Νά­πο­λη, στην Ιτα­λία. Οι πο­ζο­λά­νες είναι λε­πτό­κοκ­κες κο­νί­ες με μορφή πού­δρας, προ­ϊ­ό­ντα ηφαι­στεια­κών εκρή­ξε­ων, που πε­ριέ­χουν οξεί­δια πυ­ρι­τί­ου, αρ­γι­λί­ου, ασβε­στί­ου, σι­δή­ρου και αλ­κα­λι­κά υλικά, στα οποία επέ­δρα­σαν υψη­λές θερ­μο­κρα­σί­ες. Όταν ανα­μι­χθούν σε πολύ λε­πτό­κοκ­κη μορφή με υδρο­ξεί­διο του ασβε­στί­ου απο­κτούν συν­δε­τι­κές ιδιό­τη­τες και εμ­φα­νί­ζουν σε συ­νερ­γα­σία με το νερό υδραυ­λι­κές ιδιό­τη­τες πα­ρό­μοιες με το τσι­μέ­ντο. Οι πο­ζο­λά­νες χρη­σι­μο­ποιού­νται ως προ­σμί­ξεις για τη βελ­τί­ω­ση των ιδιο­τή­των και των αντο­χών συν­δε­τι­κών κο­νιών.
Φυ­σι­κές πο­ζο­λά­νες: Είναι η ηφαι­στεια­κή τέφρα μαγ­μα­το­γε­νών πε­τρω­μά­των και έντο­νων τε­κτο­νι­κών δυ­νά­με­ων, όπως η θη­ραϊ­κή γη, το Trass του Ρήνου, η τέφρα με­τα­μορ­φω­σι­γε­νών πε­τρω­μά­των, που πε­ριέ­χουν υψηλό πο­σο­στό ενερ­γού αρ­γί­λου, της Μήλου κλπ.

Στή­ρι­ξη κα­τα­σκευ­ής σε πα­σά­λους
(σχη­μα­τι­κή λει­τουρ­γία)

Ένα πολύ ση­μα­ντι­κό θέμα έχει να κάνει με την ακρί­βεια των δια­στά­σε­ων και της θέσης των θε­με­λί­ων του κα­λου­πιού.
Υπήρ­χαν το­πο­γρά­φοι, με υπερ­σύγ­χρο­να όρ­γα­να, ενώ τα πε­ρισ­σό­τε­ρα ση­μεία εντός της κοί­της επι­λέ­γο­νταν με ει­δι­κά λέϊ­ζερ ακρι­βεί­ας (πι­θα­νή από­κλι­ση 1-2mm), που έπρε­πε να είναι ακόμα με­γα­λύ­τε­ρη στην το­πο­θέ­τη­ση των αγκυ­ρί­ων που θα υπο­δέ­χο­νταν τα πέλ­μα­τα των κο­λώ­νων (τε­λι­κά …τέλος καλό, όλα καλά οι τε­ρά­στιες, 11με­τρες κο­λώ­νες του σκε­λε­τού «κού­μπω­σαν» τέ­λεια στις υπο­δο­χές τους».

Ο σκε­λε­τός της γέ­φυ­ρας έγινε πάνω σε θε­μέ­λια από μπε­τόν και εδα­φο­πα­σά­λους εν είδει με­ταλ­λι­κής πλατ­φόρ­μας (200% υπερ­δια­στα­σιο­λο­γη­μέ­νη για λό­γους ασφά­λειας …«φυ­λά­με τα ρούχα μας», αλλά και για να μην έχει τα­λα­ντώ­σεις) με ισχυ­ρή σκα­λω­σιά όπου το­πο­θε­τή­θη­κε ο θο­λό­τυ­πος (κα­λού­πι)

 

[σσ. |> ο σκε­λε­τός κα­τα­σκευά­στη­κε και το­πο­θε­τή­θη­κε από μια εξει­δι­κευ­μέ­νη ελ­λη­νι­κή εται­ρεία, που είχε δου­λέ­ψει και στη Γέ­φυ­ρα Ρίου Αντιρ­ρί­ου].
Το­πο­θε­τή­θη­καν 70 πάσ­σα­λοι μέσα στην κοίτη του πο­τα­μού, σε βάθος 12 μέ­τρων.
Για να επι­τευ­χθεί αυτό έγινε δυο φορές εκτρο­πή της κοί­της με μπα­ζώ­μα­τα.
«Δέ­νο­ντας» με­τα­ξύ τους τους πασ­σά­λους έφτια­ξαν τρία κου­τιά από μπε­τόν, πάνω στα οποία το­πο­θε­τή­θη­κε η στα­θε­ρή σι­δη­ρο­κα­τα­σκευή μή­κους 9 μέ­τρων και βά­ρους 350 τόνων, η οποία θα άντε­χε οποια­δή­πο­τε στάθ­μη του νερού και πάνω της θα κα­θό­ταν το κα­λούπι.

ℹ️️  Η κα­μά­ρα του γε­φυ­ριού είναι «οξυ­κό­ρυ­φη» (έχει ένα είδος «μύτης» στη μέση, που φαί­νε­ται από μα­κριά, αλλά και στη διέ­λευ­ση –από­το­μη αύ­ξη­ση κλί­σης).
Η πρώτη προ­σπά­θεια κα­τα­σκευ­ής από έναν Κο­νι­τσιώ­τη μά­στο­ρα -που απέ­τυ­χε είχε μία μο­νο­κόμ­μα­τη κα­μπύ­λη και ο Μπέ­κας θε­ώ­ρη­σε εμπει­ρι­κά σκε­πτό­με­νος, ότι αν από ένα ση­μείο και μετά ανύ­ψω­νε ακόμα πε­ρισ­σό­τε­ρο την κα­μά­ρα, θα ήταν και πιο στα­θε­ρή.

Από στα­τι­κής άπο­ψης αυτό είναι λάθος και επι­βα­ρύ­νει την όλη κα­τα­σκευή, πά­ντως αυτό έκανε ο Μπέ­κας και το γιο­φύ­ρι έμει­νε στη θέση του μέχρι το 2015.
Για ιστο­ρι­κούς λό­γους αυτή η ανω­μα­λία δια­τη­ρή­θη­κε και στην απο­κα­τά­στα­ση ξε­κι­νά­ει με μια ορι­σμέ­νη ακτί­να, αλλά μετά από ένα ση­μείο η κα­μπυ­λό­τη­τα αλ­λά­ζει, (η ακτί­να γί­νε­ται μι­κρό­τε­ρη) δη­μιουρ­γώ­ντας τη «μύτη» (και μια δυ­σκο­λία στους πε­ζο­πό­ρους …μια κά­ποια ηλι­κί­ας)
ℹ️  Κάτω από το καλ­ντε­ρί­μι έχουν το­πο­θε­τη­θεί αι­σθη­τή­ρες για να πα­ρα­κο­λου­θεί­ται η συ­μπε­ρι­φο­ρά της κα­τα­σκευ­ής για τα επό­με­να χρό­νια (μι­κρο­με­τα­κι­νή­σεις κλπ).

💥  Και ένα τε­λευ­ταίο: ανά­με­σα στα κα­τα­σκευα­στι­κά προ­βλή­μα­τα ήταν τα (επί του Άρα­χθου) φράγ­μα­τα Ι & ΙΙ της (πάλαι ποτέ) ΔΕΗ στο Πουρ­νά­ρι (το «Πουρ­νά­ρι ΙΙ» παί­ζει απλά ρυθ­μι­στι­κό ρόλο, ώστε να υπάρ­χει μια μό­νι­μη ροή νερού στην κοίτη ακόμα και το κα­λο­καί­ρι).

Αν και η ροή του πο­τα­μού (μήκος 143 km) είναι από Βορρά προς νότο (τα νερά του κα­τα­λή­γουν στον Αμ­βρα­κι­κό) όταν «ανοί­γουν οι μπού­κες» επη­ρε­ά­ζε­ται ευ­ρύ­τε­ρη πε­ριο­χή
Μι­λά­με για ένα χω­μά­τι­νο φράγ­μα μή­κους ~2km συ­νο­λι­κού όγκου 9.000.000 μ³, με «υπερ­πη­δη­τό» φράγ­μα σκυ­ρο­δέ­μα­τος για τη διό­δευ­ση των πλημ­μυ­ρι­κών πα­ρο­χών, μή­κους 130m (υπερ­χει­λι­στής ύψους ~42μ)
Μέ­γι­στος όγκος απο­θή­κευ­σης 865.000.000μ³, η ανώ­τα­τη στάθ­μη πλημ­μυ­ρών είναι στα 126μ και η ανώ­τα­τη και κα­τώ­τα­τη στάθ­μη λει­τουρ­γί­ας για την πα­ρα­γω­γή υδροη­λε­κτρι­κής ενέρ­γειας είναι σε υψό­με­τρο 120μ και 100μ αντί­στοι­χα.
Η λίμνη έχει επι­φά­νεια 18,3 km², μέ­γι­στο μήκος τα 17,7km και μέ­γι­στο πλά­τος 7,3km
Ο υπερ­χει­λι­στής για τον έλεγ­χο των πλημ­μυ­ρών έχει πα­ρο­χε­τευ­τι­κό­τη­τα (τιμές με­λέ­της) με­λέ­της 6.100m³/sec (~22.000.000 m³ την ώρα).

Σύμ­φω­να με εκ­μυ­στή­ρευ­ση υπεύ­θυ­νου τε­χνι­κού …
«Το έργο ήταν δύ­σκο­λο εξαι­τί­ας του νερού, καθώς ο Άρα­χθος είναι ορ­μη­τι­κός. Ψη­λό­τε­ρα υπάρ­χει υδροη­λε­κτρι­κό φράγ­μα αυ­το­μα­το­ποι­η­μέ­νο, που ανοί­γει ανά­λο­γα με τις ανά­γκες για ρεύμα. Το μόνο που μπο­ρού­σε να γίνει είναι να ενη­με­ρώ­νε­ται 8 ώρες πριν το συ­νερ­γείο ότι το φράγ­μα πρό­κει­ται να ανοί­ξει.
Οι πο­σό­τη­τες νερού ποι­κίλ­λουν. Ξαφ­νι­κά, μπο­ρεί να ανέ­βει η στάθ­μη μισό μέτρο ή 80 εκα­το­στά μέσα σε δέκα λεπτά, σαν πα­λίρ­ροια».

👁️‍🗨️  12/09/1975 |> Ο Πρω­θυ­πουρ­γός Κων­στα­ντί­νος Κα­ρα­μαν­λής θε­με­λιώ­νει υδροη­λε­κτρι­κό έργο της ΔΕΗ στο Πουρ­νά­ρι της Άρτας και γί­νε­ται αντι­κεί­με­νο θερ­μών εκ­δη­λώ­σε­ων από το συ­γκε­ντρω­μέ­νο πλή­θος. Στην τε­λε­τή πα­ρί­στα­νται επί­σης ο Υπουρ­γός Συ­ντο­νι­σμού και Προ­γραμ­μα­τι­σμού Πα­να­γής Πα­πα­λη­γού­ρας, ο Υπουρ­γός Βιο­μη­χα­νί­ας Κων­στα­ντί­νος Κο­νο­φά­γος, ο Υφυ­πουρ­γός Βιο­μη­χα­νί­ας Δη­μή­τριος Κα­ραϊ­σκά­κης και άλλοι επί­ση­μοι.

Οι ερ­γα­σί­ες το 2019 ανα­λυ­τι­κά

ℹ️ Για τις ερ­γα­σί­ες οι οποί­ες πραγ­μα­το­ποι­ή­θη­καν μέσα στο 2018 υπάρ­χει το βί­ντεο

ℹ️ Και για τα έτη 2015 – 2017 το…

ℹ️  Τα Γε­φύ­ρια της Ηπεί­ρου – Πε­ρι­μέ­νο­ντας το θά­να­το…

Κομ­μά­τια από το γκρε­μι­σμέ­νο

💥  Η από­λαυ­ση της Ηπει­ρώ­τι­κης φύσης
και του Άρα­χθου
μπο­ρεί να συν­δυα­στεί και με ρά­φτινγκ…

Όπως και να ‘χει μην πα­ρα­λεί­ψε­τε μια γα­στρο­νο­μι­κή από­λαυ­ση (σσ. |> δε συ­νι­στά­ται για vegan και vegetarian).
Κι­νη­θεί­τε με οδηγό το πο­τά­μι, νότια της γέ­φυ­ρας Τζαρή και βάλτε τη φα­ντα­σία σας να δου­λέ­ψει
Φίλοι καλώς ορί­σα­τε, φίλοι κι αγα­πη­μέ­νοι ο πρώ­τος πίνει με γυαλί κι ο δεύ­τε­ρος με κούπα κι ο τρί­τος ο κα­λύ­τε­ρος με μα­στρα­πά αση­μέ­νιο (η συ­νέ­χεια εδώ)

Ο Κώστας Βασιλείου, 70 ετών, ιδιοκτήτης του οινοποιείου και της ταβέρνας «Ζεύκι»,
δίπλα στον Άραχθο, στον οικισμό Βαθύκαμπος Άρτας, δεν υπάρχει πια ανάμεσά μας.
Ο καθ’ όλα συμπαθής και αξιαγάπητος Κώστας «έφυγε» εντελώς ξαφνικά από την ζωή στις 15 Δεκέμβρη και όλα δείχνουν ότι μάλλον υπέστη ανακοπή καρδιάς. Φίλοι του τον βρήκαν πεθαμένο, στο κρεβάτι του

Δείτε "Ζεύκι"… Εκεί όπου το μεράκι συναντά την παράδοση!