Πόλεμος στην Ουκρανία: Ο Λένιν του 1916 ... απαντά το 2022

Ορισμένες μεθοδολογικές - θεωρητικές επισημάνσεις
βασισμένες στο έργο του Λένιν για ζητήματα διαπάλης
γύρω από τον ιμπεριαλιστικό πόλεμο στην Ουκρανία

1. Γιατί χαρακτηρίζουμε τον πόλεμο στην Ουκρανία ιμπεριαλιστικό πόλεμο;

Εύκολα μπορεί να σκεφτεί κανείς ότι χαρακτηρίζεται έτσι γιατί είναι ένας πόλεμος που έγινε εξαιτίας μιας επιθετικής ενέργειας, μιας εισβολής μιας μεγάλης δύναμης, της Ρωσίας στην προκειμένη περίπτωση, σε ένα μικρότερο ανεξάρτητο κράτος, την Ουκρανία, επιβουλευόμενη την ανεξαρτησία και την κυριαρχία του. Νάτος λοιπόν ο ιμπεριαλισμός ο ρωσικός!

Όμως δεν είναι αυτό το νόημα του χαρακτηρισμού του πολέμου ως ιμπεριαλιστικού.
Έγραφε ο Λένιν στις αρχές του 20ού αιώνα στις συνθήκες του Α' Παγκόσμιου Πολέμου:

«Ο σημερινός πόλεμος έχει χαρακτήρα ιμπεριαλιστικό. Ο πόλεμος αυτός δημιουργήθηκε από τις συνθήκες μιας εποχής όπου ο καπιταλισμός έφτασε στο ανώτατο στάδιο ανάπτυξής του, όπου την πιο ουσιαστική σημασία δεν την έχει πια μόνο η εξαγωγή εμπορευμάτων, αλλά και η εξαγωγή κεφαλαίων, όπου η καρτελοποίηση της παραγωγής και η διεθνοποίηση της οικονομικής ζωής έχουν πάρει σημαντικές διαστάσεις, όπου η αποικιακή πολιτική έχει οδηγήσει στο μοίρασμα σχεδόν όλης της υδρογείου σφαίρας, όπου οι παραγωγικές δυνάμεις του παγκόσμιου καπιταλισμού έχουν ξεπεράσει τα περιορισμένα πλαίσια της διαίρεσης σε εθνικά κράτη, όπου έχουν ωριμάσει πέρα για πέρα οι αντικειμενικοί όροι για την πραγματοποίηση του σοσιαλισμού».

Πρόκειται λοιπόν για τον πόλεμο που αντιστοιχεί στο ανώτατο ιμπεριαλιστικό στάδιο του καπιταλισμού. Για πόλεμο στον οποίο συμμετέχουν και διευθύνουν οι αστικές τάξεις καπιταλιστικών κρατών που βρίσκονται ενταγμένες στο ιμπεριαλιστικό σύστημα, σε συνθήκες που ο καπιταλισμός έχει παραωριμάσει, έχει χάσει κάθε προοδευτικό ρόλο στην ιστορική κοινωνική εξέλιξη.
Το βασικό περιεχόμενο αυτού του πολέμου είναι πόλεμος ανάμεσα σε μεγάλους συνασπισμούς - συμμαχίες ιμπεριαλιστικών κρατών που οδηγούνται στην πολεμική αναμέτρηση επειδή πια δεν μπορούν να συμφωνήσουν «ειρηνικά» στο μοίρασμα των αγορών, των εδαφών, στον έλεγχο των πλουτοπαραγωγικών πηγών για λογαριασμό των μονοπωλιακών ομίλων, των αστικών τάξεων του κάθε καπιταλιστικού κράτους.
Όταν έρθει η ώρα και οι παλιές συμφωνίες σπάζουν, και σπάζουν γιατί αλλάζει ο συσχετισμός ανάμεσα στα καπιταλιστικά κράτη, άλλοι ενισχύονται οικονομικά, πολιτικά, στρατιωτικά, και έτσι ζητάνε μεγαλύτερα μερίδια από αυτά που παλιότερα αντιστοιχούσαν στην προηγούμενή τους θέση και κάποιοι άλλοι θέλουν να διατηρήσουν αυτά που έχουν, οι διαφορές λύνονται με δύναμη, με την πυγμή, με τον πόλεμο.

Έλεγε χαρακτηριστικά ο Λένιν περιγράφοντας γλαφυρά τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο:

«Η πάλη για αγορές και η καταλήστευση ξένων χωρών, η τάση να καταπνίξουν το επαναστατικό κίνημα του προλεταριάτου και της δημοκρατίας στο εσωτερικό των χωρών, η τάση να αποβλακώσουν, να διασπάσουν και να εξοντώσουν τους προλετάριους όλων των χωρών σπρώχνοντας τους μισθωτούς σκλάβους ενός έθνους ενάντια στους μισθωτούς σκλάβους ενός άλλου έθνους προς όφελος της αστικής τάξης, αυτό είναι το πραγματικό περιεχόμενο, το μοναδικό πραγματικό νόημα του πολέμου».

Έτσι λοιπόν και ο πόλεμος στην Ουκρανία δεν είναι απλώς ένας πόλεμος ανάμεσα σε δύο κράτη. Πίσω από την ουκρανική κυβέρνηση στέκεται ένας ολόκληρος ιμπεριαλιστικός συνασπισμός, οι ΗΠΑ, το ΝΑΤΟ, η ΕΕ. Είναι βίαιη εκδήλωση των σχέσεων αντιπαράθεσης και συμβιβασμού αυτών των δυνάμεων με τη Ρωσία και τους συμμάχους της όλα τα προηγούμενα χρόνια. Η ουκρανική αστική τάξη διχασμένη εδώ και πάνω από 20 χρόνια σε δύο στρατόπεδα, το ένα προσανατολισμένο προς τη λεγόμενη «Δύση» και το άλλο προς τη Ρωσία, δυο στρατόπεδα που η πάλη τους έχει οδηγήσει σε συγκρούσεις, πραξικοπήματα, «πορτοκαλί επαναστάσεις», σε χιλιάδες νεκρούς. Η παρέμβαση των ΗΠΑ, ΝΑΤΟ, ΕΕ στον πόλεμο στην Ουκρανία και ο κίνδυνος αυτός ο πόλεμος να πάρει πιο γενικευμένο χαρακτήρα δεν γίνεται «για τα μάτια της Ουκρανίας», δεν γίνεται από την ευαισθησία στην ανεξαρτησία και κυριαρχία της, αλλά γιατί ουσιαστικά η ουκρανική κυβέρνηση, η ουκρανική αστική τάξη βρίσκεται στην προμετωπίδα αυτής της αντιπαράθεσης των δύο αντιμαχόμενων ιμπεριαλιστικών κέντρων.

Μιλώντας πιο ειδικά ακόμα, θα μπορούσαμε να σημειώσουμε το ειδικό ενδιαφέρον και των δυο συνασπισμών ειδικά για την Ουκρανία.
Μια χώρα μεγάλη, διασυνδεδεμένη με τεράστια δίκτυα αγωγών φυσικού αερίου, μεγάλο πλούτο στο υπέδαφος, υποδομές πυρηνικής ενέργειας, γεωστρατηγική θέση , είναι εξ αντικειμένου και μήλον της έριδος.
Και βέβαια μεγάλο θύμα αυτής της αντιπαράθεσης είναι ο ίδιος ο λαός της Ουκρανίας, που βρίσκεται ανάμεσα σε διασταυρούμενα πυρά, γίνεται «σάκος του μποξ» ανάμεσα στις αντιπαραθέσεις των καπιταλιστών του και ανάμεσα σε δύο μεγάλους ιμπεριαλιστικούς συνασπισμούς.

2. Λέμε ότι δεν ξεκίνησαν όλα στις 24 του Φλεβάρη,
     όταν άρχισε η ρωσική εισβολή. Τι εννοούμε;

Έγραφε ο Λένιν το 1917: «Είναι γνωστό το απόφθεγμα ενός από τους πιο διάσημους συγγραφείς της φιλοσοφίας των πολέμων και της ιστορίας των πολέμων, του Κλαούζεβιτς , που λέει: "Ο πόλεμος είναι η συνέχιση της πολιτικής με άλλα μέσα".
Το απόφθεγμα αυτό ανήκει σε συγγραφέα που ερευνούσε την ιστορία των πολέμων και έβγαζε ιστορικά διδάγματα από την ιστορία αυτή - λίγο μετά από την εποχή των ναπολεόντειων πολέμων. Ο συγγραφέας αυτός, που βασικές του σκέψεις έγιναν σήμερα αναμφισβήτητα κτήμα κάθε σκεπτόμενου ανθρώπου, αγωνιζόταν εδώ και 80 περίπου χρόνια ενάντια στη μικροαστική και ανόητη πρόληψη ότι είναι τάχα δυνατό να ξεχωρίσουμε τον πόλεμο από την πολιτική των αντίστοιχων κυβερνήσεων, των αντίστοιχων τάξεων, ότι τάχα είναι ποτέ δυνατό να βλέπουμε τον πόλεμο ως απλή επίθεση που παραβιάζει την ειρήνη και ως αποκατάσταση, ύστερα, αυτής της παραβιασμένης ειρήνης. Τσακώθηκαν και συμφιλιώθηκαν! Αυτή είναι μια πρωτόγονη και απλοϊκή αντίληψη, που διαψεύστηκε εδώ και δεκάδες χρόνια και διαψεύδεται από κάθε, κάπως προσεκτική, ανάλυση οποιασδήποτε εποχής της ιστορίας των πολέμων».

Για να κατανοηθεί λοιπόν το τι συμβαίνει στην Ουκρανία σήμερα, πρέπει να δούμε τι έχει προηγηθεί. Δηλαδή να δούμε συνέχεια ποιας πολιτικής είναι αυτός ο σημερινός πόλεμος.
Και βέβαια, για να δούμε ολοκληρωμένα δεν πρέπει απλώς να δούμε την αλληλουχία των γεγονότων μόνο στην ίδια την Ουκρανία, αλλά πώς αυτά εντάσσονται στο γενικότερο πλαίσιο όξυνσης της αντιπαράθεσης ανάμεσα σε ΝΑΤΟ, ΗΠΑ, ΕΕ από τη μια και Ρωσία από την άλλη.

Τα φασιστικά τάγματα Αζόφ

Η Ουκρανία, ως καπιταλιστικό κράτος μετά την ανατροπή του σοσιαλισμού και τη διάλυση της ΕΣΣΔ, είχε εξαρχής διαμορφωμένες στενές οικονομικές και πολιτικές σχέσεις με την καπιταλιστική Ρωσία.
Ταυτόχρονα όμως δυνάμωσε και η διείσδυση των ευρωπαϊκών κρατών και των ΗΠΑ στη χώρα. Στο πλαίσιο της ουκρανικής αστικής τάξης διαμορφώθηκαν και ενισχύθηκαν δύο τάσεις, που με ορισμένες προϋποθέσεις συνυπήρχαν και συμβιβάζονταν, διαπλέκονταν και με ιστορικά διαμορφωμένους όρους συγκρότησης της Ουκρανίας (πολιτιστικές, ιστορικές, εθνολογικές, γλωσσικές διαφορές στη σύνθεση του λαού της χώρας κ.ά.).
Οι τάσεις αυτές άρχισαν ανοιχτά να συγκρούονται εδώ και περίπου είκοσι χρόνια, με ορόσημα αυτής της σύγκρουσης τη λεγόμενη «πορτοκαλί επανάσταση» το 2004 και το Ευρω-μεϊντάν, που οδήγησε στην πραξικοπηματική ανατροπή της κυβέρνησης το 2014, στον πόλεμο στην Ανατολική Ουκρανία στην περιοχή του Ντονμπάς, την ανεξαρτητοποίηση της Κριμαίας και την ενσωμάτωση στη Ρωσία κ.λπ.

Οι εξελίξεις αυτές δεν μπορούν να ειδωθούν ξεκομμένα από την πορεία σχέσεων της Ρωσίας με τις ΗΠΑ, το ΝΑΤΟ και την ΕΕ όλη αυτή την 20ετία.
Ουσιαστικά έχουμε μια πορεία κλιμάκωσης του ανταγωνισμού που εκφράζεται με πολλά επεισόδια, στα οποία περιλαμβάνονται η επέκταση του ΝΑΤΟ και της ΕΕ στην Ανατολική Ευρώπη και σε κράτη της πρώην ΕΣΣΔ. Οι στενές σχέσεις συνεργασίας και ανταγωνισμού που διαμόρφωσε η Ρωσία με ισχυρά κράτη της ΕΕ ειδικά στα ενεργειακά (Γερμανία, Ιταλία κ.ά.), η οικονομική και πολιτική άνοδος της Κίνας, η διείσδυσή της στην Ευρώπη και στη Λ. Αμερική και οι σχέσεις συμμαχίας με τη Ρωσία, η προσπάθεια της Ρωσίας να συγκροτήσει τις δικές της συμμαχίες και ιμπεριαλιστικούς συνασπισμούς, η διαμόρφωση της συνεργασίας της ομάδας κρατών των BRICS κ.ά. πολλές μεταβολές που συντελέστηκαν συνολικά στο διεθνές ιμπεριαλιστικό σύστημα.
Η Ρωσία θέτει άλλωστε ανοιχτά το ζήτημα ότι η αιτία της εισβολής της στην Ουκρανία είναι τα ζητήματα με την την ένταξή της στο ΝΑΤΟ, ότι απαιτεί μια ουδέτερη Ουκρανία, φιλική προς τη Ρωσία, όπως αυτό ήταν κατοχυρωμένο σε παλιότερα Συντάγματα της χώρας.

Αν λοιπόν δεν δεις τον «κόμπο» των ιμπεριαλιστικών αντιθέσεων και ανταγωνισμών που διαμορφώθηκαν σε βάθος χρόνου μέσα στις συνθήκες της «ειρήνης», αν δεν δεις τον λυσσασμένο ανταγωνισμό που διεξάγεται και στην περιοχή και σε διεθνές επίπεδο, αν δεν δεις τα αντιμαχόμενα στρατόπεδα, τότε απλώς βλέπεις την εικόνα μιας αδικαιολόγητης στρατιωτικής εισβολής ένα ξημέρωμα στις 24 Φλεβάρη του 2022...

3. Ακούμε και από τις δύο πλευρές διάφορα επιχειρήματα. Από την πλευρά των κρατών του ΝΑΤΟ και των ΗΠΑ ακούμε την υπεράσπιση της κυριαρχίας και της ανεξαρτησίας της Ουκρανίας, από την πλευρά της Ρωσίας την υπεράσπιση του δικαιώματος αυτοδιάθεσης των εθνών και την αντιμετώπιση της γενοκτονίας και της ασφάλειάς της.

Οι καταγγελίες για επεκτατισμούς, αναθεωρητισμούς, για καταπάτηση διεθνούς δικαίου και συνθηκών, οι διακηρύξεις για το νόμιμο δικαίωμα στην άμυνα και την ασφάλεια, δίνουν και παίρνουν αυτές τις μέρες απ' όλες τις αντιμαχόμενες πλευρές. Τίποτα καινούργιο θα πει κανείς. Σε όλη την ιστορία των γενικευμένων ή λιγότερο γενικευμένων ιμπεριαλιστικών συγκρούσεων πάντα υπήρχε μια επιχειρηματολογία που διαμόρφωνε αληθοφανή και λογικοφανή σχήματα, μέσα στα οποία προσπαθούν να εγκλωβίσουν εργατικές συνειδήσεις έτσι ώστε να στηρίξουν την επιλογή των αστικών τάξεων για τη συμμετοχή στον πόλεμο. Ποιος έχει δίκιο; Ποιος αμύνεται, ποιος επιτίθεται; Ποιος παραβίασε τις συνθήκες; Ποιος ξεκίνησε πρώτος και άλλα πολλά μπαίνουν στη συζήτηση, με σκοπό έναν βασικό, να συσκοτίσουν τον χαρακτήρα του πολέμου.

Ας δούμε τη διαχρονική αξία που έχουν ορισμένες σημαντικές επισημάνσεις του Λένιν από το μακρινό 1915 σε σχέση με τα «πολεμικά προσχήματα» εκείνης της εποχής.

«Η πραγματική ουσία του σημερινού πολέμου βρίσκεται στην πάλη ανάμεσα στην Αγγλία, στη Γαλλία και τη Γερμανία για το μοίρασμα των αποικιών και την καταλήστευση των ανταγωνιζόμενων χωρών και στην επιδίωξη του τσαρισμού και των ηγετικών τάξεων της Ρωσίας να κατακτήσουν την Περσία, τη Μογγολία, την Ασιατική Τουρκία, την Κωνσταντινούπολη, τη Γαλικία κ.τ.λ.
Το εθνικό στοιχείο στον αυστροσερβικό πόλεμο έχει εντελώς δευτερεύουσα σημασία και δεν αλλάζει τον γενικό ιμπεριαλιστικό χαρακτήρα του πολέμου».

Και πιάνοντας το νήμα από τον Κλαούζεβιτς , επιμένοντας στην ανάγκη να ιδωθεί η μεγάλη εικόνα, να κατανοηθεί σε βάθος πώς έφτασε τότε ο κόσμος στον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο, σημειώνει:

«Όλη η οικονομική και διπλωματική ιστορία των τελευταίων δεκαετιών δείχνει πως και οι δύο ομάδες των εμπόλεμων εθνών προετοίμαζαν συστηματικά ακριβώς έναν τέτοιο πόλεμο.
Το ζήτημα ποια ομάδα άρχισε πρώτη τις πολεμικές επιχειρήσεις ή κήρυξε πρώτη τον πόλεμο δεν έχει καμιά σημασία για τον καθορισμό της τακτικής των σοσιαλιστών. Οι φράσεις για υπεράσπιση της πατρίδας, για απόκρουση της εχθρικής εισβολής, για αμυντικό πόλεμο κ.τ.λ. αποτελούν και από τη μια και από την άλλη πλευρά καθαρή εξαπάτηση του λαού».

Για να γίνει πιο αποδεικτικός, φέρνει μάλιστα το παράδειγμα του Βελγίου, την «ουδετερότητα» του οποίου όχι μόνο δεν σεβάστηκε η Γερμανία, αλλά εισέβαλε με στρατό και το κατέλαβε. Το γεγονός αυτό έγινε σημαία από τις δυνάμεις της Αντάντ - και μάλιστα υιοθετούνταν και από τους σοσιαλδημοκράτες αυτών των χωρών που στήριξαν την αστική τάξη τους στον πόλεμο - για να αποδείξουν ότι ο πόλεμος που διεξάγουν είναι πόλεμος ενάντια στον γερμανικό επεκτατισμό!

Έγραφε ο Λένιν:
«Οι σοσιαλσωβινιστές της τριπλής (σήμερα της τετραπλής) συνεννόησης (στη Ρωσία ο Πλεχάνοφ και Σία) πιο πολύ τους αρέσει να αναφέρονται στο παράδειγμα του Βελγίου. Το παράδειγμα όμως αυτό μιλάει εναντίον τους. Οι Γερμανοί ιμπεριαλιστές παραβίασαν αναίσχυντα την ουδετερότητα του Βελγίου, όπως έκαναν παντού και πάντα τα εμπόλεμα κράτη, καταπατώντας όταν τους ήταν απαραίτητο όλες τις συνθήκες και τις υποχρεώσεις. Ας υποθέσουμε ότι όλα τα κράτη που ενδιαφέρονται για την τήρηση των διεθνών συνθηκών, κήρυσσαν τον πόλεμο κατά της Γερμανίας με την απαίτηση να απελευθερώσει και αποζημιώσει το Βέλγιο. Στην περίπτωση αυτή η συμπάθεια των σοσιαλιστών θα ήταν, φυσικά, με το μέρος των εχθρών της Γερμανίας.
Ωστόσο γεγονός είναι ακριβώς ότι ο πόλεμος διεξάγεται από την "τριπλή (και τετραπλή) συνεννόηση", όχι για το Βέλγιο: Αυτό είναι πάρα πολύ γνωστό και μόνο υποκριτές το κρύβουν. Η Αγγλία ληστεύει τις αποικίες της Γερμανίας και της Τουρκίας, η Ρωσία τη Γαλικία και την Τουρκία, η Γαλλία θέλει την Αλσατία - Λωρραίνη, καθώς και την αριστερή όχθη του Ρήνου, με την Ιταλία έχει κλειστεί συμφωνία για το μοίρασμα της λείας (της Αλβανίας και της Μικράς Ασίας), με τη Βουλγαρία και τη Ρουμανία γίνονται διαπραγματεύσεις επίσης για το μοίρασμα της λείας. Με βάση τον σημερινό πόλεμο, που διεξάγεται ανάμεσα στις σημερινές κυβερνήσεις, δεν μπορείς να βοηθήσεις διαφορετικά το Βέλγιο, παρά μόνο βοηθώντας να στραγγαλιστεί η Αυστρία ή η Τουρκία κ.τ.λ.! Τι έχει λοιπόν να κάνει μ' αυτά εδώ η "υπεράσπιση της πατρίδας"; Εδώ ακριβώς βρίσκεται η ιδιομορφία του ιμπεριαλιστικού πολέμου, πολέμου ανάμεσα σε αντιδραστικές - αστικές, ιστορικά ξεπερασμένες κυβερνήσεις».

Και συμπληρώνει με πολύ γλαφυρό τρόπο επικεντρώνοντας στο ότι ο ιμπεριαλιστικός πόλεμος είναι στην πραγματικότητα μια αναμέτρηση ανάμεσα σε στρατόπεδα ληστών, παρά την προσπάθεια να κρυφτεί αυτό με διάφορα συνθήματα, για να φανεί ότι κάποιο από τα στρατόπεδα αυτά είναι με το δίκαιο και κάποιος με το άδικο:

«Φανταστείτε όμως ότι ένας δουλοκτήτης που έχει 100 δούλους, πολεμάει μ' έναν δουλοκτήτη που έχει 200 δούλους, για ένα πιο "δίκαιο" ξαναμοίρασμα των δούλων. Είναι φανερό ότι η χρησιμοποίηση σε μια τέτοια περίπτωση της έννοιας "αμυντικός" πόλεμος ή "υπεράσπιση της πατρίδας" θα ήταν πλαστογραφία της ιστορίας και στην πράξη θα σήμαινε καθαρή εξαπάτηση του απλού λαού, του μικροαστού, του αμόρφωτου ανθρώπου από τους επιτήδειους δουλοκτήτες.
Ετσι ακριβώς εξαπατά τους λαούς η σημερινή, η ιμπεριαλιστική αστική τάξη με την "εθνική" ιδεολογία και με την έννοια της υπεράσπισης της πατρίδας στον σημερινό πόλεμο, που γίνεται ανάμεσα σε δουλοκτήτες για την εδραίωση και το δυνάμωμα της δουλείας».

Αν λοιπόν επιμείνουμε στον χαρακτήρα αυτού του πολέμου ως ιμπεριαλιστικού, ως πολέμου ανάμεσα σε δυο ιμπεριαλιστικούς συνασπισμούς για το μοίρασμα αγορών, εδαφών, σφαιρών επιρροής, ως ενός πολέμου που τις αιτίες του πρέπει να τις βρούμε σε όλη την οικονομική, διπλωματική ιστορία, σε όλο το εύρος των ενδοϊμπεριαλιστικών αντιθέσεων των προηγούμενων χρόνων, τότε μπορούμε να αποκαλύψουμε τα διάφορα «προσχήματα» είτε της επέμβασης της Ρωσίας είτε της δικαιολόγησης της κλιμακούμενης αντίδρασης από την πλευρά του ΝΑΤΟ, των ΗΠΑ, της ΕΕ, της πολεμικής προετοιμασίας, της στροφής σε μέτρα στρατιωτικοποίησης της οικονομίας. Οτι τα περί υπεράσπισης της εδαφικής ακεραιότητας, του δικαιώματος της αυτοδιάθεσης, της άμυνας ενός Δαυίδ απέναντι σε έναν Γολιάθ... δεν είναι μόνο υποκριτικά, αφού οι σημερινοί καταγγέλλοντες για παράδειγμα τη ρωσική εισβολή, μόνο τα τελευταία 30 χρόνια έχουν κάνει τα ίδια και χειρότερα σε Γιουγκοσλαβία, Ιράκ, Συρία, Αφγανιστάν, Λιβύη, Σαχέλ και σε διάφορες άλλες γωνιές του πλανήτη, αλλά επικίνδυνα απατηλά για την εργατική τάξη και τον λαό, γιατί σκοπεύουν να τον στρατεύσουν κάτω από ξένες σημαίες, από τις σημαίες της αστικής τάξης, από τις σημαίες των ληστών για τη λεία της ληστείας, μιας ληστείας που πρώτα απ' όλα πηγάζει από την ένταση της δικιάς του εκμετάλλευσης στο εσωτερικό της χώρας και σε συνθήκες ειρήνης και σε συνθήκες πολέμου.

4. Ακούμε από διάφορες πλευρές ότι ο πόλεμος δεν είναι λύση, ότι πρέπει να βρεθεί ένα ειρηνικό σύστημα επίλυσης διαφορών, ότι το δίλημμα που πρέπει να απαντηθεί είναι αν είμαστε με τον πόλεμο ή με την ειρήνη.

Βεβαίως, όπως και σε κάθε πόλεμο, έτσι και σήμερα οι εικόνες των βομβαρδισμών, των κατεστραμμένων πόλεων, των άμαχων θυμάτων σφίγγουν το στομάχι, καλλιεργούν αγανάκτηση. Πολύ περισσότερο η κλιμάκωση της αντιπαράθεσης, το σχοινί που τραβιέται συνειδητά και από την πλευρά των ΗΠΑ, του ΝΑΤΟ, της ΕΕ, η ευκαιρία να λυθούν διαφορές, η συζήτηση για πυρηνικά όπλα, ακόμα και αν ορισμένα αποτελούν μια κατευθυνόμενα προπαγανδιστική κινδυνολογία και καταστροφολογία (π.χ. ειδήσεις για μαζική αγορά χαπιών ιωδίου από φόβο πυρηνικού χτυπήματος) που μπορεί να λειτουργεί παραλυτικά, όλα αυτά διαμορφώνουν κλίμα αβεβαιότητας και ανησυχίας. Σε αυτό το κλίμα ακούγονται πολύ λογικές οι αιτιάσεις για ειρήνη και αυτοσυγκράτηση. Έλεγε τις προάλλες δημοσιογράφος σε τηλεοπτικό ΜΜΕ με αφορμή τη συνάντηση της Αττάλειας, ας μπουν σε μια αίθουσα και να αρχίσουν τις συζητήσεις, όσο πιο πολύ χρόνο αφιερώσουν τόσο το καλύτερο, δεν μπορεί κάποια λύση θα βρεθεί. Εν ολίγοις, για να συζητάμε για την ειρήνη πρέπει να επανερχόμαστε στο ζήτημα των αιτιών του πολέμου. Πώς στέκονται όλες οι φιλειρηνικές διακηρύξεις απέναντι στις αιτίες που έχουν οδηγήσει στον πόλεμο; Όπως και ο πόλεμος, έτσι και το ζήτημα της ειρήνης δεν είναι κάτι που μπορεί να προσεγγίζεται αταξικά, έξω δηλαδή από τις σχέσεις ανάμεσα στις τάξεις στην καπιταλιστική κοινωνία και βεβαίως τις διαμορφωμένες σχέσεις συνεργασίας και ανταγωνισμού ανάμεσα στα καπιταλιστικά κράτη. Όπως επισημάνθηκε και παραπάνω, δεν είναι τσακώθηκαν - συμφιλιώθηκαν.

Έγραφε ο Λένιν θέλοντας να αναδείξει τις διαφορετικές προσεγγίσεις στο ζήτημα της ειρήνης από την πλευρά των τάξεων στις συνθήκες του Α' Παγκοσμίου Πολέμου:

«Στην πραγματική πολιτική των καπιταλιστικών χωρών διακρίνουμε τριών ειδών εκδηλώσεις συμπάθειας προς την ειρήνη:
1) Οι συνειδητοί εκατομμυριούχοι θέλουν να επιταχύνουν την ειρήνη, επειδή φοβούνται τις επαναστάσεις. Δηλώνουν νηφάλια και ειλικρινά ότι στις συνθήκες του καπιταλισμού μια "δημοκρατική" ειρήνη (χωρίς προσαρτήσεις, με περιορισμό των εξοπλισμών κ.τ.λ.) είναι ουτοπία. Τη μικροαστική αυτή ουτοπία την προπαγανδίζουν οι οπορτουνιστές, οι οπαδοί του Κάουτσκι κ.τ.λ.
2) Οι μη συνειδητοποιημένες λαϊκές μάζες (μικροαστοί, μικροπρολετάριοι, ένα μέρος των εργατών κ.τ.λ.) με τον πόθο τους για ειρήνη εκφράζουν, στην πιο ακαθόριστη μορφή, μια αυξανόμενη διαμαρτυρία ενάντια στον πόλεμο, μια αναπτυσσόμενη μπερδεμένη επαναστατική διάθεση.
3) Οι συνειδητοί πρωτοπόροι του προλεταριάτου, οι επαναστάτες σοσιαλδημοκράτες, παρακολουθούν προσεκτικά τις διαθέσεις των μαζών, επωφελούνται από τον αυξανόμενο πόθο τους για ειρήνη όχι για να υποστηρίζουν τις φτηνές ουτοπίες "δημοκρατικής" ειρήνης μέσα στις συνθήκες του καπιταλισμού, όχι για να ενθαρρύνουν τις ελπίδες που στηρίζονται στους φιλάνθρωπους, στις αρχές, στην αστική τάξη, αλλά για να κάνουν τις επαναστατικές διαθέσεις από μπερδεμένες ξεκάθαρες, για να μπορέσουν, στηριγμένοι συστηματικά, επίμονα και σταθερά στην πείρα των μαζών και στις διαθέσεις τους, διαφωτίζοντάς τες με χιλιάδες γεγονότα της προπολεμικής πολιτικής, ν' αποδείξουν την ανάγκη μιας μαζικής επαναστατικής δράσης ενάντια στην αστική τάξη και τις κυβερνήσεις των χωρών τους σαν το μοναδικό δρόμο προς τη δημοκρατία και το σοσιαλισμό».

Το ενδεχόμενο ενός συμβιβασμού στον πόλεμο στην Ουκρανία, μιας άμεσης ειρηνικής επίλυσης παρ' όλες τις δυσκολίες, είναι υπαρκτό. Δεν είναι σίγουρο παρ' όλη την όξυνση και την κλιμάκωση, παρά τη γενική τάση κλιμάκωσης και γενίκευσης της αντιπαράθεσης, ότι δεν μπορεί να υπάρξει κάποιου είδους συμβιβασμός. Τι μπορεί να περιλαμβάνει όμως αυτός ο συμβιβασμός;
Στην πραγματικότητα μεταθέτει χρονικά την αποφασιστική επίλυση των διαφορών. Δεν θα πάψει για παράδειγμα η Ουκρανία να αποτελεί μήλον της Έριδος ανάμεσα σε Ρωσία και ΝΑΤΟ - ΗΠΑ - ΕΕ. Δεν θα πάψουν να υπάρχουν, ίσως μάλιστα και πιο έντονες από πριν ανοιχτές πληγές στην Ουκρανία π.χ. μια νέα εδαφική απόσπαση του Ντονμπάς που θα ικανοποιεί τη Ρωσία. Δεν θα παραιτηθούν ΝΑΤΟ και ΕΕ, αλλά και ένα μεγάλο τμήμα της αστικής τάξης της Ουκρανίας, από το να ενσωματωθούν στις «δυτικές» ιμπεριαλιστικές συμμαχίες. Και πάνω απ' όλα, δεν θα πάψουν, αντίθετα θα ενισχυθούν οι τάσεις όξυνσης των ανταγωνισμών ΗΠΑ - ΝΑΤΟ και Ρωσίας. Δηλαδή όλοι οι όροι που οδήγησαν στον πόλεμο θα είναι εδώ, προσωρινά κουκουλωμένοι αλλά με μεγαλύτερο βάθος. Για αυτό και ο όποιος συμβιβασμός, η όποια προσωρινή ειρήνη απλώς θα προετοιμάσει τη νέα αναμέτρηση, θα είναι εφήμερη και εύθραυστη.
Πάνω απ' όλα θα είναι μια ειρήνη με το πιστόλι στον κρόταφο του λαού της Ουκρανίας, ένα πιστόλι με δυο λαβές, που τη μια θα κρατάει η Ρωσία και την άλλη οι ΗΠΑ - ΝΑΤΟ, αφού ο συμβιβασμός αυτός θα βγάλει τον λαό της Ουκρανίας πιο πολύ διχασμένο, πιο πολύ υποταγμένο στα σχέδια των ιμπεριαλιστών «συμμάχων» και «εχθρών» του.

Και είναι όντως ουτοπική λογοκοπία πως μπορεί να υπάρξει μια δίκαιη ειρήνη, μια ειρήνη άλλου τύπου που να ικανοποιεί όλους: Ρωσία, ΗΠΑ - ΝΑΤΟ, ΕΕ, την αστική τάξη και τον λαό της Ουκρανίας. Είναι πονηρούτσικα αταξική. Οι θεωρίες για ένα νέο σύστημα ασφαλείας που να ικανοποιεί τα σχέδια ΝΑΤΟ και ΕΕ και ταυτόχρονα της Ρωσίας στην Ευρασία είναι μια μεγάλη απάτη. Ακριβώς γιατί αγνοούν ότι οι ιμπεριαλιστικές συμμαχίες και ενώσεις δεν συγκροτούνται στον αέρα, αλλά σε σχέση με τα κοινά συμφέροντα - όσα ενώνουν, γιατί πάντα διατρέχονται και από αυτά που τους χωρίζουν, δες κλονισμός συνοχής ΕΕ και ΝΑΤΟ σε κρίσιμα ζητήματα - και σε σχέση με την αντιμετώπιση των ανταγωνιστών τους. Δεν υπάρχουν στον ιμπεριαλισμό διεθνείς συνέταιροι, υπάρχουν ανταγωνιστές. Το κύριο στοιχείο είναι ο ανταγωνισμός.
Η συνεργασία, ο συμβιβασμός, η συμμαχία είναι το προσωρινό, το εφήμερο που μεταβάλλεται με βάση τις συνθήκες.

Από αυτήν τη σκοπιά έχει σημασία πώς θα πρέπει σε τέτοιες συνθήκες να αξιοποιηθούν και να κατευθυνθούν τα γνήσια, απλοϊκά αισθήματα λαϊκών μαζών, ενάντια στον πόλεμο και υπέρ της ειρήνης, ώστε να μην εγκλωβιστούν ούτε στη λογική της ιμπεριαλιστικής ειρήνης ούτε στην αυταπάτη περί δίκαιης ειρήνης. Σημείωνε ο Λένιν:

«Οι διαθέσεις των μαζών υπέρ της ειρήνης εκφράζουν συχνά την απαρχή της διαμαρτυρίας, της αγανάκτησης και της επίγνωσης της αντιδραστικότητας του πολέμου. Είναι χρέος όλων των σοσιαλδημοκρατών να επωφεληθούν απ' αυτές τις διαθέσεις. Οι σοσιαλδημοκράτες θα πάρουν με τη μεγαλύτερη θέρμη μέρος σε κάθε κίνημα και σε κάθε εκδήλωση που θα γίνει πάνω σ' αυτή τη βάση, δεν θα εξαπατήσουν όμως τον λαό με την παραδοχή της ιδέας ότι, όταν λείπει ένα επαναστατικό κίνημα, μπορεί να γίνει ειρήνη χωρίς προσαρτήσεις, χωρίς καταπίεση των εθνών, χωρίς ληστεία, ειρήνη που να μην περιέχει το σπέρμα νέων πολέμων ανάμεσα στις σημερινές κυβερνήσεις και ανάμεσα στις κυρίαρχες τάξεις. Μια τέτοια εξαπάτηση του λαού θ' αποτελούσε απλώς παιχνίδι στα χέρια της μυστικής διπλωματίας των εμπόλεμων κυβερνήσεων και των αντεπαναστατικών τους σχεδίων. Οποιος θέλει σταθερή και δημοκρατική ειρήνη, έχει υποχρέωση να είναι υπέρ του εμφυλίου πολέμου ενάντια στις κυβερνήσεις και την αστική τάξη».

Θέτοντας το ερώτημα αν οι κομμουνιστές (σοσιαλδημοκράτες την εποχή εκείνη) πρέπει να είναι αδιάφοροι για τα φιλειρηνικά αισθήματα τμημάτων του λαού σημείωνε:

«Καθόλου. Αλλο πράγμα είναι τα συνθήματα της συνειδητής πρωτοπορίας των εργατών και άλλο τα αυθόρμητα αιτήματα των μαζών. Ο πόθος για ειρήνη είναι ένα από τα σπουδαιότερα συμπτώματα της απογοήτευσης που αρχίζει για την αστική ψευτιά σχετικά με τους "απελευθερωτικούς" σκοπούς του πολέμου, σχετικά με την "υπεράσπιση της πατρίδας" και τις άλλες απάτες της αστικής τάξης σε βάρος του λαού. Οι σοσιαλιστές πρέπει να φερθούν με την πιο μεγάλη προσοχή απέναντι σ' αυτό το σύμπτωμα. Ολες οι δυνάμεις πρέπει να κατευθυνθούν στο να χρησιμοποιηθεί η διάθεση των μαζών προς όφελος της ειρήνης. Πώς όμως να χρησιμοποιηθεί; Η αναγνώριση του συνθήματος της ειρήνης και η επανάληψή του θα ήταν ενθάρρυνση της "σπουδαιοφάνειας των ανίσχυρων (και πιο συχνά ακόμη χειρότερα: των υποκριτών) λογοκόπων". Αυτό θα αποτελούσε παραπλάνηση του λαού με την αυταπάτη ότι οι σημερινές κυβερνήσεις, οι σημερινές άρχουσες τάξεις είναι ικανές, χωρίς "να διδαχτούν" (ή σωστότερα χωρίς να παραμεριστούν) από μια σειρά επαναστάσεις, να συνάψουν ειρήνη που να ικανοποιεί κάπως τη δημοκρατία και την εργατική τάξη. Δεν υπάρχει τίποτα το πιο επιζήμιο από μια τέτοια απάτη. Δεν υπάρχει τίποτε που να ρίχνει πιο πολύ στάχτη στα μάτια των εργατών, που να τους υποβάλλει την απατηλή σκέψη ότι η αντίθεση μεταξύ καπιταλισμού και σοσιαλισμού δεν είναι βαθιά, δεν υπάρχει τίποτε που να εξωραΐζει περισσότερο την καπιταλιστική σκλαβιά. Οχι, εμείς πρέπει να επωφεληθούμε από τη διάθεση αυτή προς όφελος της ειρήνης, για να εξηγήσουμε στις μάζες ότι τα αγαθά που περιμένουν από την ειρήνη δεν είναι δυνατό να αποκτηθούν χωρίς μια σειρά επαναστάσεις.

Το ιδανικό μας είναι ακριβώς ο τερματισμός των πολέμων, η ειρήνη ανάμεσα στους λαούς, το σταμάτημα της καταλήστευσης και της βίας, ωστόσο μόνο αστοί σοφιστές μπορούν να παραπλανούν τις μάζες μ' αυτό το ιδανικό, αποσπώντας το από το ανυπέρθετο, το άμεσο κήρυγμα μιας επαναστατικής δράσης. Υπάρχει έδαφος για ένα τέτοιο κήρυγμα, για να κάνουμε αυτό το κήρυγμα, δεν χρειάζεται παρά να ξεκόψουμε από τους συμμάχους της αστικής τάξης, από τους οπορτουνιστές, που και άμεσα (φτάνοντας ως τις καταδόσεις) και έμμεσα εμποδίζουν την επαναστατική δουλειά».

Το κρίσιμο ζήτημα για τους κομμουνιστές είναι πώς θα συνδέσουν τα αντιπολεμικά αισθήματα, την καταδίκη του πολέμου, το αίτημα για το σταμάτημά του με την πάλη για την ανατροπή των αιτιών που γεννάνε τον πόλεμο, με την ανατροπή του σάπιου εκμεταλλευτικού συστήματος, του καπιταλισμού, που έχει μέσα στον ίδιο τον γενετικό του κώδικα τους ιμπεριαλιστικούς πολέμους αλλά και την ιμπεριαλιστική ειρήνη που τους προετοιμάζει. Είναι ζήτημα πλατιάς ιδεολογικοπολιτικής και θεωρητικής ζύμωσης, είναι ταυτόχρονα και ζήτημα δράσης, οργάνωσης της κατεύθυνσης, του προσανατολισμού που πρέπει να πάρει η εργατική - λαϊκή πάλη σε συνθήκες πολέμου για τις άμεσες και έμμεσες επιπτώσεις στη ζωή του λαού από αυτόν. Την ανάγκη να στοχεύσει τον βασικό αντίπαλο, την αστική τάξη της χώρας της, τις ιμπεριαλιστικές συμμαχίες στις οποίες παίρνει μέρος, την ίδια την εξουσία της. Για να μπορέσει η αυτοτελής εργατική - λαϊκή πάλη να δώσει τη διέξοδο από το καπιταλιστικό σύστημα, που όσο κυριαρχεί φέρνει τον πόλεμο και την «ειρήνη» με το πιστόλι στον κρόταφο.

Μια άλλη (κρίσιμη) πλευρά της θέσης ότι
«ο πόλεμος είναι συνέχεια της πολιτικής με άλλα, βίαια μέσα»...
«Το "πολεμοχαρές πνεύμα" που απελευθερώνουν οι πόλεμοι (...) είναι το πνεύμα των επιχειρήσεων»
            (Μπ. Μπρεχτ)

Παραπάνω μιλήσαμε αναλυτικά στο τι σημαίνει αυτή η θέση του Κλαούζεβιτς που χρησιμοποιούν οι Μαρξ, Ενγκελς και Λένιν στις αναλύσεις τους αναδείχνοντας την ανάγκη η μεθοδολογία αυτής της θέσης να φωτίζει τις εξελίξεις που έχουν προηγηθεί του ξεσπάσματος ενός ιμπεριαλιστικού πολέμου, δηλαδή το πώς φτάσαμε ως εδώ!

Το ζήτημα όμως αυτό δεν αφορά μόνο τα επεισόδια της «διπλωματικής ιστορίας» που προηγήθηκε, δεν αφορά δηλαδή μόνο το πώς συσσωρεύτηκαν ανταγωνισμοί, επιδιώξεις, σχεδιασμοί, πως συμφωνίες που έγιναν δεν τηρήθηκαν, πως συμβιβασμοί έσπασαν.
Αφορά και μια πολύ κρίσιμη πλευρά. Να κατανοηθεί ο πόλεμος, η συμμετοχή των καπιταλιστικών κρατών στον ιμπεριαλιστικό πόλεμο ως συνέχεια της «εσωτερικής» και όχι μόνο «εξωτερικής» πολιτικής του κάθε καπιταλιστικού κράτους, ως συνέχεια της οικονομικής και κρατικής πολιτικής σε συνθήκες ειρήνης.

Δηλαδή ότι στον πόλεμο συνεχίζεται με βίαιο, εκρηκτικό τρόπο όλη η πολιτική στήριξης της λειτουργίας της καπιταλιστικής εκμετάλλευσης που ασκούν τα αστικά κράτη με «ειρηνικά μέσα», ότι ο πόλεμος λειτουργεί ακριβώς με τους ίδιους «νόμους», τους ίδιους «κανόνες» που λειτουργεί ο ίδιος ο καπιταλισμός σε συνθήκες ειρήνης. Οι ίδιες τάσεις, οι ίδιες δυνάμεις είναι αυτές που σπρώχνουν προς τον πόλεμο: Η επιδίωξη έντασης της εκμετάλλευσης της εργατικής τάξης, ο ανταγωνισμός ανάμεσα σε μεγάλους επιχειρηματικούς ομίλους για τα μερίδια των αγορών, το κυνήγι του μέγιστου % κέρδους είναι αυτά που κινούν και την «ειρήνη» και τον «πόλεμο».
Ο πόλεμος δηλαδή δεν είναι διακοπή της καπιταλιστικής λειτουργίας αλλά συνέχισή της.

Ο Λένιν το 1916 ανέδειξε χαρακτηριστικά αυτό το ζήτημα απαντώντας στον Κ. Κάουτσκι, ο οποίος ουσιαστικά υποστήριζε ότι ο πόλεμος είναι «παράλογος» (θυμίζει άραγε κάτι αυτό στις μέρες μας που ακούμε ώρες ολόκληρες για τα ψυχογραφήματα παραλογισμού του Πούτιν...), ότι ουσιαστικά δεν συμφέρει οικονομικά κανέναν η συνέχισή του, καλώντας τα αστικά κράτη να προχωρήσουν σε ειρήνη και αφοπλισμό!
Μάλιστα, ο Κάουτσκι είχε πάει και παραπέρα... Θεωρούσε ότι οι οικονομικές τάσεις στον σύγχρονο καπιταλισμό είναι τέτοιες που δεν δικαιολογούν τον πόλεμο γιατί οι τάσεις αυτές σπρώχνουν προς την «ενότητα του καπιταλιστικού κόσμου» και όχι προς την διάσπασή του. Θυμίζουμε ότι δεν ήταν λίγες οι απόψεις που πριν από μερικά χρόνια υποστήριζαν θερμά και κατηγορηματικά πως είναι τέτοια η διαπλοκή και η διασύνδεση σε διεθνές επίπεδο που είναι αδύνατος ένας πόλεμος, μια πολεμική αναμέτρηση ανάμεσα στα ισχυρά καπιταλιστικά κράτη του κόσμου.
Έγραφε λοιπόν ο Κάουτσκι: «Κάθε τάση οποιουδήποτε βιομηχανικού καπιταλιστικού κράτους ν' αποκτήσει αποικιακή αυτοκρατορία, που να είναι ανεξάρτητη από το εξωτερικό ως προς τον εφοδιασμό της με πρώτες ύλες, δεν θα έκανε τίποτε άλλο παρά να ενώσει εναντίον του όλα τα άλλα καπιταλιστικά κράτη, να το μπλέξει σε ατέλειωτους, εξαντλητικούς πολέμους, χωρίς να το οδηγήσει πιο κοντά στο σκοπό του. Η πολιτική αυτή θα ήταν ο πιο σίγουρος δρόμος για τη χρεοκοπία όλης της οικονομικής ζωής του κράτους».

Και απαντούσε ο Λένιν: «Να φοβερίζεις τους καπιταλιστές με χρεοκοπία είναι το ίδιο σαν να συμβουλεύεις τους χρηματιστές να μην παίζουν στο χρηματιστήριο, γιατί "πολλοί χάνουν έτσι όλη την περιουσία τους".
Μα το κεφάλαιο έχει να κερδίσει από τη χρεοκοπία του ανταγωνιζόμενου καπιταλιστή και του ανταγωνιζόμενου έθνους, γιατί συγκεντρώνεται ακόμη πιο πολύ, γι' αυτό όσο πιο οξυμένος και "στριμωγμένος" είναι ο οικονομικός ανταγωνισμός, δηλαδή το οικονομικό σπρώξιμο στη χρεοκοπία, τόσο πιο δυνατή είναι και η τάση των καπιταλιστών να προσθέσουν σ' αυτό και το σπρώξιμο του αντιπάλου στη χρεοκοπία με μεθόδους στρατιωτικές».

Και συνεχίζει στο κρίσιμο συμπέρασμα: «Αν όμως εξετάσουμε προσεκτικά τις θεωρητικές αφετηρίες των συλλογισμών του Κάουτσκι, θα διαπιστώσουμε ακριβώς την άποψη που ειρωνευόταν ο Κλαούζεβιτς πριν από 80 περίπου χρόνια: Με την έναρξη του πολέμου παύουν να υπάρχουν οι ιστορικά σχηματισμένες πολιτικές σχέσεις ανάμεσα στους λαούς και στις τάξεις και δημιουργείται μια εντελώς διαφορετική κατάσταση! Υπάρχουν "απλώς" επιτιθέμενοι και αμυνόμενοι, υπάρχει "απλώς" απόκρουση των "εχθρών της πατρίδας"! Η καταπίεση από τα κυρίαρχα ιμπεριαλιστικά έθνη μιας ολόκληρης σειράς εθνών, που αποτελούν το μισό και περισσότερο ακόμη πληθυσμό της Γης, ο συναγωνισμός ανάμεσα στις αστικές τάξεις αυτών των χωρών για το μοίρασμα της λείας, η τάση του κεφαλαίου να διασπάσει και να πνίξει το εργατικό κίνημα, όλα αυτά εξαφανίστηκαν αμέσως από το οπτικό πεδίο του Πλεχάνοφ και του Κάουτσκι, παρόλο που πριν από τον πόλεμο περιέγραφαν οι ίδιοι επί δεκαετίες μια τέτοια ακριβώς "πολιτική".

Και αυτή ακριβώς ήταν πάντα η άποψη του Μαρξ και του Ένγκελς, που έβλεπαν κάθε πόλεμο σαν συνέχιση της πολιτικής των δοσμένων, των ενδιαφερόμενων κρατών - και των διαφόρων τάξεων μέσα σ' αυτά τα κράτη - σε μια δοσμένη περίοδο».

Γιατί είναι πολύ κρίσιμο αυτό να το σκεφτούμε συζητώντας για τον πόλεμο που βρίσκεται σήμερα σε εξέλιξη στο έδαφος της Ουκρανίας;

1) Για να μπορούμε να καταλάβουμε καλύτερα το βάθος της επιλογής εμπλοκής - συμμετοχής των αστικών τάξεων, και της ελληνικής, στον πόλεμο.
2) Για να μπορούμε να απαντήσουμε στο γιατί δεν βρισκόμαστε όλοι, ανεξαρτήτως ταξικής, κοινωνικής θέσης, στο ίδιο μετερίζι...

“Σαν έτοιμοι από καιρό”!

Αυτό θύμισε ο τρόπος που αντέδρασαν τα κράτη - μέλη του ΝΑΤΟ, της ΕΕ, αλλά και τα κράτη που με τον έναν ή τον άλλον τρόπο συνεργάζονται ή συμμαχούν με τη Ρωσία. Δεν φάνηκε κανείς να «ταλαντεύεται», να «αιφνιδιάζεται». Σαν να τον περίμεναν, σαν να είχαν προετοιμαστεί για ένα τέτοιο ενδεχόμενο. Γρήγορα άλλαξαν ακόμα και σταθερές πολιτικές κατευθύνσεις χρόνων. Αλλα κράτη αφήνουν την «ιστορική τους ουδετερότητα». Αλλοι προχωρούν σε τεράστιες επενδύσεις στους εξοπλισμούς. Η ΕΕ «εγκαταλείπει» πάγιους κανόνες δημοσιονομικής σταθερότητας κ.ά.

Ακόμα και η Ελλάδα, η ελληνική αστική τάξη, που δεν είναι «πρώτο βιολί»... δεν ταλαντεύτηκε, πήρε ξεκάθαρα θέση εμπλοκής - συμμετοχής σε μια σύγκρουση με διεθνείς διαστάσεις. Η κυβέρνηση της ΝΔ έβγαλε πολεμικά κηρύγματα, η ελληνική σοσιαλδημοκρατία και στις δύο εκδοχές της, ΣΥΡΙΖΑ και ΚΙΝΑΛ, «τιμώντας» την ιστορική της παρακαταθήκη και την κυβερνητική της θητεία, εξέφρασε τη σύνεση και τη συναίνεσή της... με ορισμένους αστερίσκους και κριτική για τη δυνατότητα μιας πιο «ελαφράς» εμπλοκής, σπεύδοντας βεβαίως να επιβεβαιώσει την προσήλωσή της στο ΝΑΤΟ και την ΕΕ, με αυτούς που έχει επιλέξει δηλαδή η ελληνική αστική τάξη να συμμαχήσει.

Γιατί όμως αυτή η συγκροτημένη αντίδραση αν πρόκειται για μια παράλογη εξέλιξη που διακόπτει την ομαλότητα, κάτι έξω από την «κανονική» λειτουργία του συστήματος, έναν «εξωγενή» παράγοντα;

Κρυμμένη στην προπαγανδιστική φαρέτρα τους θα βρούμε ξανά τη λέξη «ευκαιρία».
Ο πόλεμος, η εμπλοκή σε αυτόν είναι μια «ευκαιρία», μια ευκαιρία για την ελληνική αστική τάξη, για τις αστικές τάξεις όλου του κόσμου για να απαντήσουν σε στρατηγικούς στόχους - επιδιώξεις που παλεύουν και με ειρηνικά μέσα αλλά αν χρειαστεί και με πολεμικά! Ο στόχος π.χ. για μετατροπή της Ελλάδας σε ενεργειακό κόμβο είναι ένας κρίσιμος στόχος που η ελληνική αστική τάξη τον έχει ιεραρχήσει ψηλά για χρόνια.
Η απελευθέρωση της Ενέργειας και η προώθηση της «πράσινης» ενεργειακής «μετάβασης» είναι «ειρηνικές» πολιτικές επιλογές που έχουν παρθεί όλα αυτά τα χρόνια. Επιλογές βεβαίως καθόλου ειρηνικές και αναίμακτες για την εργατική τάξη και τα φτωχά λαϊκά στρώματα. Για τους εργαζόμενους σε κλάδους της Ενέργειας όπως οι λιγνίτες και η πετρελαιοβιομηχανία που απαξιώνονται και οδηγούνται στην ανεργία. Για το σύνολο της εργατικής τάξης και των λαϊκών στρωμάτων που πληρώνουν από την τσέπη τους το κόστος της ενεργειακής μετάβασης, τον ανταγωνισμό των «παρόχων», τη διακύμανση των τιμών, τους «πράσινους φόρους» κ.ά.

Ο «Ριζοσπάστης» αποκάλυψε και συνεχίζει να αποκαλύπτει σε δημοσιεύματά του τις μεγάλες επενδύσεις των Ελλήνων εφοπλιστών - κορυφαίων διεθνών παικτών στον κλάδο των μεταφορών εδώ και χρόνια στη μεταφορά υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) από τις ΗΠΑ και την Ασία, ενταγμένη στα συνολικότερα σχέδια ακριβώς η Ελλάδα να μετατραπεί σε «κόμβο LNG» για όλη την Ευρώπη. Είναι λοιπόν κατανοητό ότι η ιμπεριαλιστική σύγκρουση στην Ουκρανία που μεταξύ «άλλων» αντιθέσεων «λύνει» και ζητήματα που αφορούν την αλλαγή του ενεργειακού μείγματος στην Ευρώπη, την περίφημη «απεξάρτηση» από το ρωσικό αέριο και πετρέλαιο, είναι μια εξέλιξη που συμφέρει άμεσα τμήματα του ελληνικού κεφαλαίου και μάλιστα από τα πιο ισχυρά.

Δηλαδή, η αμεσότητα στη στήριξη της εμπλοκής της Ελλάδας στον πόλεμο, το καθημερινό «δελτίο εμπλοκής» που καταγράφεται και κάνει την αποστολή των «Καλάσνικοφ» και των οπλικών συστημάτων, για την οποία υποκριτικά διαμαρτύρεται ο ΣΥΡΙΖΑ, να είναι απλώς το δέντρο που κρύβει το μεγάλο δάσος της εμπλοκής... δεν είναι απλώς «συμμαχικές υποχρεώσεις», δεν είναι επειδή μόνο είμαστε μέλη του ΝΑΤΟ... δεν είναι απλώς ότι περιμένουμε ανταλλάγματα στις ανταγωνιστικές σχέσεις με την Τουρκία. Είναι επιλογή με άμεσο οικονομικό συμφέρον... με κέρδη, για ισχυρά τμήματα του ελληνικού κεφαλαίου. Τελικά, το «Πράσινο New Deal» και ο πόλεμος που γίνεται και για το ποιος ενεργειακός σχεδιασμός θα επικρατήσει δεν είναι τόσο δύο αντιτιθέμενα σχέδια...

Αυτό τι σημαίνει; Ότι ο κάθε εργαζόμενος, φτωχός αυτοαπασχολούμενος, αγρότης που παίρνει στα χέρια του τον λογαριασμό του ρεύματος, που έρχεται αντιμέτωπος με την ενεργειακή φτώχεια, την ακρίβεια στα είδη λαϊκής κατανάλωσης πρέπει να σκεφτεί το εξής: Οτι ήδη πριν από τον πόλεμο είδε να πληρώνει από την ίδια του την τσέπη τα σχέδια μετατροπής της χώρας σε ενεργειακό κόμβο, για λογαριασμό των ομίλων στην Ενέργεια και τις μεταφορές, σήμερα καλείται με τον πόλεμο να συνεχίσει να πληρώνει πολλαπλά για τους ίδιους στόχους, να επιβαρυνθεί το κόστος της συμμετοχής στον πόλεμο, με το επιπλέον των σοβαρών κινδύνων που συνεπάγεται άμεσα η εμπλοκή για τη ζωή του, την ασφάλεια τη δικιά του και της οικογένειάς του, του λαού μας όλου.

Αλλά όχι μόνο...

Σημείωνε ο Λένιν το 1916: «Στον καπιταλισμό όμως δεν μπορεί να υπάρξει άλλη βάση, άλλη αρχή μοιρασιάς εκτός από τη δύναμη. Ο δισεκατομμυριούχος δεν μπορεί να μοιράσει με οποιονδήποτε άλλον "το εθνικό εισόδημα" μιας καπιταλιστικής χώρας παρά μόνο: "ανάλογα με το κεφάλαιο" (κι ακόμη πρέπει να προσθέσουμε ότι το μεγαλύτερο κεφάλαιο θα πάρει περισσότερα απ' όσα του αναλογούν). Ο καπιταλισμός σημαίνει ατομική ιδιοκτησία στα μέσα παραγωγής και αναρχία στην παραγωγή. Το να κηρύσσει κανείς μια "δίκαιη" μοιρασιά του εισοδήματος σε μια τέτοια βάση είναι προυντονισμός, στενοκεφαλιά μικροαστού και φιλισταίου. Το μοίρασμα δεν μπορεί να γίνει διαφορετικά παρά "σύμφωνα με τη δύναμη". Η δύναμη όμως αλλάζει με την πορεία της οικονομικής εξέλιξης. Υστερα από το 1871 η Γερμανία δυνάμωσε 3 - 4 φορές πιο γρήγορα από την Αγγλία και τη Γαλλία. Η Ιαπωνία δυνάμωσε δέκα φορές πιο γρήγορα από τη Ρωσία. Για να ελεγχθεί η πραγματική δύναμη ενός καπιταλιστικού κράτους, δεν υπάρχει και δεν μπορεί να υπάρξει άλλο μέσο εκτός από τον πόλεμο. Ο πόλεμος δεν αντιφάσκει στις βάσεις της ατομικής ιδιοκτησίας, αλλά είναι η άμεση και αναπόφευκτη ανάπτυξη αυτών των βάσεων. Στις συνθήκες του καπιταλισμού είναι αδύνατη μια ισόμετρη οικονομική ανάπτυξη των διαφόρων οικονομιών και των διαφόρων κρατών. Στις συνθήκες του καπιταλισμού δεν μπορεί να υπάρχουν άλλα μέσα για την αποκατάσταση από καιρό σε καιρό της παραβιασμένης ισορροπίας, εκτός από τις κρίσεις στη βιομηχανία και τους πολέμους στην πολιτική».

Δηλαδή, ο πόλεμος, η εμπλοκή και η συμμετοχή σε αυτόν «συνεχίζει» και με πολεμικό, στρατιωτικό τρόπο όλα αυτά που ευθύνονται για τα εργατικά - λαϊκά προβλήματα που έχουν οξυνθεί τα προηγούμενα χρόνια. Οι πολιτικές έντασης της εκμετάλλευσης που εφαρμόστηκαν τα χρόνια της καπιταλιστικής οικονομικής κρίσης, αλλά και την περίοδο στήριξης της ανάκαμψης. Τα κρατικά οικονομικά πακέτα στήριξης των σχεδίων της καπιταλιστικής ανάπτυξης, η λεγόμενη επεκτατική πολιτική με τις επιπτώσεις που είχε και στον πληθωρισμό. Οι μεγάλες περικοπές σε δαπάνες που αφορούν λαϊκές ανάγκες. Η στρατηγική της εμπορευματοποίησης της Υγείας και της Πρόνοιας με τις επιπτώσεις που είχε αυτή άμεσα στη διαχείριση της πανδημίας. Η ταξική επιλεκτικότητα, ικανότητα και ανικανότητα του αστικού κράτους που αφήνει τους εργαζόμενους, τον λαό στο έλεος «φυσικών καταστροφών». Το κόστος από την επιλογή να δίνεται το 2% του ΑΕΠ σε στρατιωτικές δαπάνες.

Ολα αυτά δεν είναι κάτι άλλο από τον πόλεμο, ο πόλεμος είναι φυσική εξέλιξή τους. Πρώτα απ' όλα δηλαδή αυτός ο πόλεμος και η συμμετοχή σε αυτόν από την πλευρά της αστικής τάξης είναι πόλεμος εναντίον μας. Είναι πόλεμος ενάντια στο δικαίωμά μας να ζούμε με βάση τις δυνατότητες της εποχής, με βάση τις σύγχρονες εργατικές - λαϊκές ανάγκες.

Απ' όλα αυτά γίνεται πολύ περισσότερο κατανοητό ότι όχι μόνο δεν βρισκόμαστε στο ίδιο μετερίζι με την αστική τάξη και τα κόμματά της, αλλά βρισκόμαστε απέναντι. Η ταξική πάλη κατά τη διάρκεια του πολέμου συνεχίζεται και αφορά όλα τα μέτωπα ζωής της εργατικής τάξης και των άλλων λαϊκών στρωμάτων, που έχουν απέναντι τους ίδιους που είχαν και πριν από τον πόλεμο: Την εργοδοσία, την αστική τάξη στο σύνολό της, τις κυβερνήσεις, το κράτος και τα κόμματά της...

Ο ιμπεριαλιστικός πόλεμος, και η συμμετοχή σε αυτόν, «συνενώνει», «συμπυκνώνει» τη λειτουργία του συστήματος, στην πιο βάρβαρη και επιθετική εκδήλωσή του...

Οι εξελίξεις έχουν σίγουρα
πολλά επεισόδια προσεχώς...

Το ζήτημα της εξόδου από τον ιμπεριαλιστικό πόλεμο, της διεξόδου απ' αυτόν είναι ακριβώς ζήτημα της πορείας και της εξέλιξης αυτής της ταξικής πάλης.
Αυτό θα κριθεί ουσιαστικά. 

Ή από τον πόλεμο θα βγουν ενισχυμένα τα συμφέροντα των ιμπεριαλιστικών συμμαχιών, των μονοπωλιακών ομίλων, με τις νέες ευκαιρίες, τις νέες μπίζνες τους, τα νέα σχέδιά τους, τους νέους όρους καταλήστευσης των εργαζομένων στις χώρες τους, τις νέες μοιρασιές για να επαναληφθεί αργά ή γρήγορα ο φαύλος κύκλος. 

Ή από τον πόλεμο θα βγουν ενισχυμένοι η εργατική τάξη και οι σύμμαχοί της με σοβαρά ρήγματα στο διεθνές ιμπεριαλιστικό σύστημα, με ανατροπές σε χώρες, ανοίγοντας τον δρόμο για την ανατροπή της καπιταλιστικής βαρβαρότητας.

Αυτή η υπόθεση θα κριθεί από τον αγώνα που δίνουμε και στη χώρα μας για την υπεράσπιση των συμφερόντων της εργατικής τάξης, των συμμάχων της, της μεγάλης λαϊκής πλειοψηφίας στις σημερινές συνθήκες, με όλα τα ενδεχόμενα ανοιχτά μπροστά μας, την αντιπαράθεση με τα σχέδια, τις επιδιώξεις της αστικής τάξης, των κυβερνήσεων και των διεθνών συμμάχων της.

Πηγή Ριζοσπάστης

Δείτε
Απόφαση της ΚΕ του ΚΚΕ για τον ιμπεριαλιστικό πόλεμο στην Ουκρανία
Απόφαση της ΚΕ του ΚΚΕ –σταθμός στην ταξική ανάλυση του ιμπεριαλιστικού πολέμου στην Ουκρανία