Θυμάμαι... δεκαοχτώ χρονώ- νάμαι παιδί βαθιά εκεί μέσα στην Ανατολή που πολεμάει

Στίχοι που αγάπησα – που αγαπήσαμε όλοι …Ναζίμ Χικμέτ

Η παρούσα έκδοση περιέχει είκοσι εννιά ποιήματα του Ναζίμ Χικμέτ τα οποία αντλήσαμε από δημοσιεύσεις σε περιοδικά του μεσοπολέμου και από την έκδοση της «ΝΕΑΣ ΕΛΛΑΔΑΣ» στις αρχές της 10ετίας του 1950, στο Βουκουρέστι. Η μετάφραση αυτών των ποιημάτων έγινε από ομάδα «Ελλήνων επιστημόνων των Σοσιαλιστικών χωρών».
Ο Ναζίμ Χικμέτ στη συλλογή μας παρουσιάζεται επίκαιρος, θερμός, πολύχυμος και πάντα αγωνιστής, πάντα ανθρώπινος, ένας από εμάς που αγωνίζεται δίπλα μας και μαζί του μας συνδέουν κοινά βάσανα, κοινές «αλυσίδες» και κοινό όραμα.
Κάποια από τα ποιήματα ο αναγνώστης ίσως τα διαβάσει για πρώτη φορά.

Καλή ανάγνωση!

Κάπου στα χαλάσματα της Κωνσταντινούπολης -
από τη μεριά των κολασμένων που "δε βλέπει ο ήλιος"

 Το παλιό χρυσόδετο βιβλίο

Τη νύχτα ψες
                   στου φεγγαριού το φως
                   ώρες καθόμουνα πολλές
                   σκυφτός
                   σαν τον τρελό ντερβίση
                  —και είχε σβήσει
                                        πιάτο κερί—

Ώρες καθόμουνα γυρτός
σ’ ένα χρυσόδετο βιβλίο
που τόχαν σκίσει πια οι καιροί.
Κι αράδα-αράδα ως γύριζαν
οι κίτρινες σελίδες
—σα να ξυπνούσαν κάτω απ’ το ντύμα
                                       το χρυσάφι—

βαριά όλες εμύριζαν
μια μούχλα σαν ένα μνήμα
                                       νάχε ανοιχτεί.

Κι άρχισαν οι χειρόγραφες γραμμές να ζωντανεύουν
να ορθώνονται μπροστά μου φιγούρες μυθικές
ο Σατανάς έγινε φίδι
                                       με λέξεις που γητεύουν
κι η Εύα τον Αδάμ επλάνεψε μ’ αυτές.

Τ’ αδελφοκτόνο είδα το πνεύμα της κακίας,
την κιβωτό του Νώε σε κύμα τρικυμίας
κι αυτόν να περιμένει, καθώς φυσά τ’ αγέρι
                 ναρθεί το περιστέρι.
Κι είδα το Μωυσή, ψηλά στο όρος Σινά
τον είδα προσευχή
                βαθιά του ν’ αρχινά.

Θυμάμαι...

Θυμάμαι...
              δεκαοχτώ χρονώ
                                           νάμαι
                                                    παιδί
βαθιά εκεί μέσα στην Ανατολή
που πολεμάει.

Πάμε
          πορεία μες στη δημοσιά,
                                        λιοπύρι,
                                        δεν είναι ίσκιος πουθενά
                                        και χλωρασιά

κι ο σύντροφός μου
                 ο αγρότης
                 ο Μεχμέτ μου λέει:
«Οι πίκρες μας πια τώρα θα σωθούνε
                     οι μπολσεβίκοι, να,
                     ο Λένιν με τον Στάλιν
                                           μας βοηθούνε
     Στη θάλασσα θα ρίξουμε τον ξένο».

Θυμάμαι...
             στη Μόσχα νάμαι
                                         για σπουδές
στο μέγα εκείνο το σχολειό
                        που έχει τ΄ όνομά του.
Ερχότανε σε μας πολλές φορές,
καθόμασταν σιμά του
Μπορεί στις μπότες του να είχε σκόνη
                  από τις μάχες του Τσαρίτσιν,
στο Πέτρογκραντ μπορεί να φόραγε
                                το ίδιο αυτό χιτώνι
                  τότε που γλίτωνε την πόλη
απ’ τον εχθρό

 

Angine de poitrine ^(*)

Av είν΄ εδώ η καρδιά μου η μισή
η άλλη μισή, γιατρέ, είναι στην Κίνα
Και ορμάει
με το στρατό
που ροβολάει
στον Κίτρινο τον ποταμό.
Κάθε πρωί, γιατρέ, κάθε πρωί,
την ώρα που χαράζει
στον τοίχο στήνουν την καρδιά μου
που σπαράζει και στην Αθήνα
               — στο σκοτωμό.

Κι όταν βραδιάσει
στη φυλακή
Κι όταν ο ύπνος απλωθεί
στους διαδρόμους
η δόλια μου η καρδιά
παίρνει τους δρόμους
και πάει κονάκι να ζητήσει
             να κρυφτεί
σ' ένα σπιτάκι της Σταμπούλ
             να ξενυχτήσει

Μες απ΄ τα σίδερα, γιατρέ,
                        βλέπω τη νύχτα
και η καρδιά μου ας σφίγγεται
και η καρδιά μου ας θλίβεται
πάνω στο ξύλο
με τ’ άστρο θα χτυπάει
                       το μακρινό
γεμάτη πίστη.

(*) Angine de poitrine = Στηθάγχη

 

Θυμάμαι...

...Θυμάμαι
ήτανε μαύρα τα μουστάκια του πολύ
το βλέμμα του γαλήνιο, προσεχτικό
φαινότανε γερός
στητός και νέος
και στις παλάμες του μας έφερνε
κειδά
ο δάσκαλος και φίλος
ζεστασιά
από τα χέρια τ' άγια του Λένιν...

Θυμάμαι
Νάμαι
Στην Κόκκινη πλατεία
Χιονίζει.
Χίλια ενιακόσια εικοσιτέσσερα.
Κι' αυτός φορώντας χλαίνη μαχητή
Σκυφτός,
Κομίζει
Στον ώμο του το φέρετρο του Λένιν.
...Θυμάμαι τη μορφή του
οι πόνοι
την είχαν πετρωμένη
και κάτι στους κροτάφους του ασπρίζει
Ίσως το χιόνι;
-Όχι,
ο χωρισμός ο σκληρός
κι ο σπαραγμός
βουβός
βαθύς
που μόλις συγκρατιέται...             

Ο Ναζίμ Χικμέτ – του Αμπιντίν Ντινό
έκδοση Ναζίμ Χικμέτ Οι ρομαντικοί
Όμορφη που ’ναι η ζωή! - Θεμέλιο, 1976

Θυμάμαι
στη φυλακή
πια νάμαι
στην Τουρκία
(και δεν κρατώ στη θύμησή μου ποιά νάτανε χρονιά;)
Οι σύντροφοι μου
φέρανε εκεί
δικιά του μια φωτογραφία
κομμένη από 'να γαλλικό
περιοδικό
Πως έφτασε
στο σκοτεινό
γιατάκι μου δεν ξέρω...
Βρήκε το δρόμο,
μεσ' απ' τα σίδερα τον βρήκε,
μέσ' απ' το σύρμα το πυκνό.
Ένα χιτώνιο λευκό
φορούσε
κι είχε στο στήθος του αστέρι.
χαμογελούσε.

Ήταν στρατάρχης.
Κατά πως φαίνεται ετούτο το κλισέ
θα ήτανε μετά
που τρεις φαντάροι κόκκινοι ανέβηκαν
ψηλά
και
στήσαν
την κόκκινη σημαία τους
κειδά
στου Ράιχσταγ το θόλο.
Θυμάμαι
πιο ύστερα
πολύ
στο Βόλγα
μες στην καμπίνα μιας σωφέρισας
της σταχανοβικής της Τασίας
το ίδιο πορτραίτο εκείνο
πάλι χαμογελούσε.
Και τελευταία
πήγα στο Πεκίνο
σαν αντιπρόσωπος
εκεί
στην τελευταία του τον είδα
φωτογραφία του
ψηλά
στο ΧΙΧ Συνέδριο να μιλά.

Nâzım Hikmet Назим Хикмет
Новодевичье кладбище в Москве
Νεκροταφείο Νοβοντέβιτσι Μόσχα
"Ζει και βασιλεύει" και μετά
την καπιταλιστική παλίνόρθωση στην ΕΣΣΔ

Ήταν εκεί μαζί μου απ' την Κορέα
ένας αγωνιστής
σακάτης
και ένας τυπογράφος
απ΄τη Γαλλία
κι' απ' τις Ινδίες ένας ποιητής.
Μίλησα εγώ και είπα:
"Στέκει ακόμη ο πατέρας μας καλά!"
Ο Γάλλος πρόσθεσε:
"Τον είδα
τον τελευταίο καιρό στη Μόσχα
σαν παλικάρι ανέβαινε
τις σκάλες σφριγηλά".
Κι' απάντησε ο νέος μαχητής
απ' την Κορέα:
"Όνειρο της ανθρωπότητας αυτός
και το όνειρο ποτέ του δε γερνάει".
 

Κι' είπε ο Ινδός ο ποιητής
με τη σειρά του:
 

"Αυτός είναι ο ίδιος ο κομμουνισμός
η χώρα του εκεί
τραβάει και πάει.
Και είν' αγέραστος
απέθαντος
στητός
θα ζει μέσα στα χρόνια
σαν άνοιξη θα είναι γελαστός
αιώνια".

Μάρτης 1953

 Εκδόσεις “Ατέχνως”

Ναζίμ,
πολύ-πολύ μας αγάπησες,
πολύ-πολύ σ’ αγαπήσαμε, ‒
πώς όλοι σου μιλούν με το μικρό όνομά σου,
όλοι στον ενικό,
Γαλλία, Ρωσία, Ελλάδα,
κι ο Αραγκόν, Ναζίμ,
κι ο Νερούντα, Ναζίμ,
κι εγώ, Ναζίμ,
και πιο πολύ η Ελευθερία
με το μικρότερο όνομά σου
το πιο μεγάλο ‒

Γεια σου αθάνατε σύντροφε Ναζίμ