Μανώλης Γλέζος από το γκρέμισμα της σβάστικας στο ΕΑΜ-ΚΚΕ ...“Χάος” - ΠΑΣΟΚ _ΣΥΡΙΖΑ | Λάκης Σάντας ανιδιοτέλεια _ σεμνότητα και ήθος

Μέρα των 104+ Χρόνιων που το ΚΚΕ γεννά Μπελογιάννηδες
Πλήρης ημερών, σε ηλικία 98 ετών, «έφυγε» σαν σήμερα από τη ζωή ο Μανώλης Γλέζος 

Το Γραφείο Τύπου της ΚΕ του ΚΚΕ εξέδωσε την ακόλουθη ανακοίνωση για το θάνατό του: «"Έφυγε" από τη ζωή, πλήρης ημερών, σε ηλικία 98 ετών, ο αγωνιστής της Αντίστασης Μανώλης Γλέζος –που, μαζί με τον Λάκη Σάντα, τη νύχτα της 30ής προς 31η Μάη του 1941 κατέβασαν από την Ακρόπολη τη μισητή χιτλερική σημαία, ενέργεια - σύμβολο της θαρραλέας αντίστασης του ελληνικού λαού.

Στα χνάρια του Γλέζου και του Σάντα:
Το γκρέμισμα της σβάστικας

Τη νύχτα της 30 προς 31 Μάη του 1941 δυο νεαρά παλικάρια αποφασίζουν να χαλάσουν το πανηγύρι των Γερμανών καταχτητών, που λίγες ώρες νωρίτερα είχαν καταλάβει την Κρήτη. Αψηφώντας κάθε κίνδυνο για τη ζωή τους, σκαρφαλώνουν στο βράχο της Ακρόπολης και κατεβάζουν από τον ιστό που άλλοτε κυμάτιζε η γαλανόλευκη, τη μισητή χιτλερική σημαία με τη σβάστικα.
Με την πράξη τους αυτή ο Μανώλης Γλέζος και ο Απόστολος (Λάκης) Σάντας ενσάρκωναν τις αγωνιστικές παραδόσεις του λαού μας και την απόφασή του να μη σκύψει το κεφάλι και να μην υποταχτεί, όπως τον καλούσαν οι ντόπιοι πολιτικοί ηγέτες, που λίγο πριν είχαν παραδώσει τα κλειδιά της χώρας στους ναζί καταχτητές, αλλά ν’ αγωνιστεί για τη λευτεριά και το μέλλον του.

Η είδηση για το γκρέμισμα της μισητής σβάστικας από τον ιερό βράχο της Ακρόπολης φτάνει γρήγορα απ’ άκρη σ’ άκρη στη μουδιασμένη Ελλάδα και σ΄όλο τον κόσμο·  κάνει ν’ ανθίσει η ελπίδα, γεμίζει κουράγιο και δύναμη το λαό μας που με μπροστάρηδες  τους κομμουνιστές και το Κόμμα τους προσπαθεί να οργανώσει την αντίστασή του και, σε λίγο, μέσα από το ΕΑΜ θα δημιουργήσει το αθάνατο έπος της Εθνικής μας Αντίστασης.

Είκοσι χρόνια αργότερα το περιοδικό της ΕΕΔΥΕ Δρόμοι της Ειρήνης, έχει την ιδέα μιας φωτογραφικής αναπαράστασης της πρώτης αντιστασιακής πράξης στην Ευρώπη, όπως χαρακτηρίστηκε η ενέργεια των Γλέζου – Σάντα. Θέλοντας να τιμήσει τους δυο ήρωες, το περιοδικό ανασυνθέτει και αποδίδει φωτογραφικά βήμα βήμα, όλη την πορεία του Μανώλη Γλέζου και του Λάκη Σάντα προς την Ακρόπολη.

«Εγγύηση για την απόλυτη ακρίβεια του συνταρακτικού αυτού φωτογραφικού ρεπορτάζ είναι το όνομα και η ιδιότητα ενός από τους δυο νέους που φαίνονται στις φωτογραφίες (ο πιο κοντός με το σακάκι): Λέγεται Δημήτρης Γλέζος, είναι πρώτο εξάδελφος του Μανώλη και ξέρει με όλες τις λεπτομέρειες από «πρώτο χέρι» πώς κατέβηκε η σβάστικα από την Ακρόπολη. Ένας φίλος του (με το πουκάμισο), έπαιξε το ρόλο του Λάκη Σάντα» μας ενημερώνει ο συντάκτης του περιοδικού και συνεχίζει:
«Η απλή αυτή αναπαράσταση παρουσίασε πολύ περισσότερες δυσκολίες απ’ όσες ίσως φαντάζονται οι αναγνώστες των “Δρόμων”. Τα δυο παιδιά και ο φωτογράφος μας κινδύνεψαν πολλές φορές να γκρεμοτσακιστούν στο βάραθρο. Ο καθένας μπορεί να φανταστεί τι σήμαινε, τότε, αυτή η προσπάθεια και τι μεγάλοι κίνδυνοι παραμόνευαν το Μανώλη και το Λάκη σε κάθε φάση»…

Πριν παραθέσουμε το φωτορεπορτάζ του περιοδικού, θα πρέπει να σημειώσουμε ότι την περίοδο εκείνη (1961) ο Μανώλης Γλέζος βρισκόταν ―για μια ακόμη  φορά― στη φυλακή, καταδικασμένος για «κατασκοπεία», και είχαν ξεσηκωθεί κύματα αντιδράσεων στην Ελλάδα και στην διεθνή κοινή γνώμη για την αποφυλάκισή του.

Ένα δειλινό, οι δυο φίλοι, καθισμένοι στις σκάλες του Ζαππείου έβλεπαν τους υπερφίαλους Γερμανούς καταχτητές που περνούσαν πάνω κάτω και έκαναν χίλιες σκέψεις: Να ’χανε, λέει, πιστόλια! Ξαφνικά ο Μανώλης δείχνει με το δάχτυλό του την Ακρόπολη. Η σβάστικα κυματίζει ξετσίπωτα πάνω στον ιερό βράχο.

_Λάκη, το βλέπεις κείνο κει; Είπε στο φίλο του Σάντα. Πρέπει να κατεβεί.

Ο Λάκης κατάλαβε αμέσως. Σφίξανε τα χέρια και όρισαν για την επομένη ραντεβού στη Βιβλιοθήκη όπου πήγαιναν και μελετούσαν.
Στη Βιβλιοθήκη, το άλλο πρωί, ο Μανώλης δεν έβρισκε ησυχία. Κατέβασε τον τόμο «Ελλάς» από την Μεγάλη Εγκυκλοπαίδεια. Σταμάτησε στην περιγραφή της Ακρόπολης.

_Λάκη! φώναξε ξαφνικά! Έλα διάβασε εδώ!

Για κάποιο μυστικό πέρασμα έγραφε η Εγκυκλοπαίδεια, απ’ όπου μπαινόβγαινε στην αρχαιότητα το Ιερό Φίδι, σύμβολο του Ερεχθέα. «Αν είμαστε τυχεροί, το πέρασμα θα υπάρχει ακόμα».

Η επομένη ήταν Πέμπτη: Ελεύθερη η Ακρόπολη για τους επισκέπτες. Οι δυο φίλοι ανέβηκαν, μελέτησαν καλά τα κατατόπια και συμφώνησαν για την ημερομηνία. Η «δουλειά» ορίστηκε για τη νύχτα της 30^ης προς την 31^η Μαΐου. Στις 8 το βράδυ της ιστορικής εκείνης μέρας ο Μανώλης και ο Λάκης συναντήθηκαν στην πλατεία Κουμουνδούρου. Έσφιξαν τα χέρια με συγκίνηση. «Εμπρός, πάμε»!
Σιωπηλοί ο Λάκης και ο Μανώλης αρχίζουν ν’ ανεβαίνουν τα ανηφορικά δρομάκια της Πλάκας. Έχει πέσει το σούρουπο. Το αργό τους βάδισμα κρύβει την ταραχή τους. Φτάνουν στα Προπύλαια. Εκεί περπατούν αρκετή ώρα πάνω-κάτω ώσπου να ’ρθει η κατάλληλη στιγμή.
Η νύχτα έχει πέσει πια για τα καλά. Τα ζευγαράκια και οι μοναχικοί διαβάτες αρχίζουν να εγκαταλείπουν τον ιερό βράχο και κατεβαίνουν στην Αθήνα που νυθίζεται στη συσκότιση. Οι δυο φίλοι γλιστράνε μέχρι το συρματόπλεγμα που έφραζε γύρω γύρω τη βάση του βράχου. Το πηδάνε ο ένας ύστερα από τον άλλον κι ανηφορίζουν προς την πλαγιά.

Ο Μανώλης και ο Λάκης τρέχουν προς την είσοδο της σπηλιάς. Από μακριά, μέσα στη σιωπή της νύχτας, ακούγονται χάχανα, πρόστυχα πειράγματα. Οι Γερμανοί φρουροί διασκεδάζουν με μια κοινή γυναίκα. Η στιγμή είναι κατάλληλη.

Με μερικά άλματα οι δυο φίλοι βρέθηκαν φάτσα στο άνοιγμα του μικρού περάσματος. Έφτασαν έτσι σε μια πορτίτσα ξύλινη που έφραζε το άνοιγμα. Υπήρχε ένα λουκέτο. Ευτυχώς δεν ήταν κλειστό. Έσπρωξαν την πόρτα και μπήκαν.

Κρατιούνται λίγο στο πεζούλι ώσπου να συνηθίσουν τα μάτια τους στο σκοτάδι. Μπροστά τους ανοίγεται μια σχισμάδα βαθιά, πλατιά δυο μέτρα. Είναι τόσο απότομη η κατηφοριά της, ώστε φαίνεται σαν πηγάδι. Σε λίγο ξεχώρισε στο βάθος ένα κομματάκι ουρανού. Ήταν το άλλο άνοιγμα της μυστικής τρύπας. Υπολόγισαν ότι απείχε απ’ αυτούς περίπου στα 30 μέτρα.

Οι δυο φίλοι προχωράνε με πολλή δυσκολία. Στα παλιά χρόνια το πέρασμα ήταν εύκολο γιατί υπήρχαν πελεκητά σκαλοπάτια στην πέτρα. Σιγά σιγά όμως τα σκαλοπάτια εξαφανίστηκαν έτσι ώστε σήμερα κάθε στραβοπάτημα μπορεί να σημαίνει βαρύ τραυματισμό ή και θάνατο.
Μέσα στο σκοτάδι διέκριναν κάτι μαδέρια, βαλμένα λοξά ανάμεσα στους δυο τοίχους του βράχου, πάνω από την άβυσσο. Αυτά τα μαδέρια τους βοήθησαν να προχωρήσουν συγά σιγά με κινήσεις σίγουρες και αυστηρά υπολογισμένες.

·       Κολλημένοι στο βράχο που είχε ένα λεπτό γυράκι στο μέρος όπου πατούν τα σανίδια κι όπου μπορούσε εύκολα το πόδι να σταθεί, προχώρησαν ο ένας ύστερα από τον άλλον. Προπορεύονταν ο Μανώλης και ο Λάκης ακολουθούσε. Οι κινήσεις τους ήταν σίγουρες και ακριβείς. Είχαν πια αποκτήσει την πείρα της σπηλιάς.

·       Φτάνοντας στην έξοδο διαπίστωσαν ότι ενάμισι μέτρο ύψος τους χώριζε από το άνοιγμα. Σάμπως κάποιος να είχε βγάλει επίτηδες το τελευταίο δοκάρι για να τους δυσκολέψει. Όμως αυτό δεν τους σταμάτησε. Γαντζώθηκαν γερά από το βράχο και…

·       στηρίζοντας τα χέρια τους πάνω στο χώμα της εισόδου, μ’ ένα πήδο σκαρφάλωσαν και βγήκαν από το μυστικό πέρασμα.

·       Οι δυο φίλοι κοιτάχτηκαν, χαμογέλασαν, ξάπλωσαν με προφύλαξη στις πέτρες και τα αγκάθια και περίμεναν λίγο. Το φως αρκετά δυνατό από το μισοφέγγαρο, δίνει στα μάρμαρα μιαν έντονη ανταύγεια. Πρέπει να βιαστούν. Από τα Προπύλαια ακούγονται τα γέλια των φυλάκων και οι γνωστές στρίγγλικες γυναικείες φωνές. Η σβάστικα κυματίζει στο βάθος. Τι θα συμβεί αν υπάρχει σκοπός; Σιγά σιγά προχωρούν προς τα τείχη του Ερεχθείου.

·       Ο Λάκης έχει μια φαεινή ιδέα: Μαζεύουν χαλίκια και τα πετάνε όσο μπορούν πιο μακριά προς την αντίθετη κατεύθυνση, ώστε αν υπάρχει σκοπός να τρέξει προς τα εκεί. Όμως σκοπός, ευτυχώς, δεν υπάρχει. Έχει πάει κι αυτός στο γλέντι, στα Προπύλαια. Προχωρούν τώρα κι οι δυο τους κουλουριασμένοι, προς τον κοντό. Φτάνουν στο φυλάκιο: Αδειανό. Δρασκελούν μ’ ένα πήδημα τα λιγοστά σκαλιά και φτάνουν στην κορφή του ανατολικού πυργίσκου.

·       Πάνω από τα κεφάλια τους κυματίζει τώρα πελώριο το φασιστικό σύμβολο. Λύνουν το συρματόσχοινο κι αρχίζουν να το τραβούν. Άδικος κόπος. Τα σύρματα είχαν μπλεχτεί κι η σημαία δεν κατέβαινε. Ο Μανώλης αγκαλιάζει τον σιδερένιο κοντό…

Και αρχίζει να σκαρφαλώνει με μανία. Προσπαθεί να κατεβάσει τη σημαία. Αποτυχαίνει. Δοκιμάζει κι ο Λάκης. Τίποτα. Για Τρίτη φορά σκαρφαλώνει ο Μανώλης. Κρεμιέται με δόντια, με χέρια από το μισητό πανί. Χαμένος Κόπος.

Οι δυο φίλοι εφαρμόζουν τότε τα μεγάλα μέσα. Λύνουν τα συρματόσχοινα που υποβάσταζαν το κοντάρι και δίνοντας παλμικές κινήσεις στο ίδιο το κοντάρι πετυχαίνουν το σκοπό τους: Η σβάστικα πέφτει και τους κουκουλώνει. Αγκαλιάζονται τότε και χορεύουν επάνω της σαν παλαβοί.

Ο Μανώλης και ο Λάκης κομμάτιασαν τη σημαία, πήραν μαζί τους από ένα κομμάτι και έριξαν την υπόλοιπη στο ξεροπήγαδο, που βρίσκεται ανάμεσα στα Τείχη και το Βράχο.

Γύρισαν σπίτια τους από το ίδιο μυστικό πέρασμα ξανακάνοντας ανάστροφα την ακροβατική τους διαδρομή πάνω από την άβυσσο. Πριν φύγουβ ακούμπησαν καλά καλά τις παλάμες τους στον κοντό για ν’ αφήσουν δαχτυλικά αποτυπώματα, μην τύχει και συλλειφτεί κανένας αθώος Πλακιώτης από την αστυνομία.

Στις 12.10΄ έξω από το Κρατικό Ταμείο (Ερμού) τους έπιασε ο σκοπός γιατί απαγορευόταν η κυκλοφορία εκείνη την ώρα. Και τότε οι δυο φίλοι σκέφτηκαν ότι το καλύτερο απ’ όλα ήταν να του πουν την αλήθεια:

_Ήμασταν σε γλέντι, δικαιολογήθηκαν, γι’ αυτό αργήσαμε! Ο σκοπός τους άφησε και πέρασαν.

Η λεβέντικη πράξη των δυο φλογισμένων από τα ιδανικά της λευτεριάς και της ανεξαρτησίας παλικαριών Μανώλη Γλέζου και Λάκη Σάντα χαρακτηρίστηκε «αποκοτιά», από τους τότε εκφραστές της «κανονικότητας» και του «ρεαλισμού», και πράξη «μη ρεαλιστική» που θα έφερνε μεγαλύτερα δεινά. Όπως άλλωστε και η επική Αντίσταση του λαούς μας που, από το ξεκίνημά της και σ’ όλη την πορεία της σαμποταρίστηκε, απαξιώθηκε, υποβαθμίστηκε και συκοφαντείται μέχρι τις μέρες μας.

Το παράδειγμα των δυο νεαρών ηρώων της Αθήνας, ήταν ένα ακόμα βήμα στη  μακρινή διαδρομή των αγωνιστικών παραδόσεων του λαού μας, που ακολούθησαν στη συνέχεια χιλιάδες λαϊκοί αγωνιστές στις ανυπόταχτες βουνοκορφές και  στις πόλεις, στις φυλακές, τις εξορίες, μπροστά στα εκτελεστικά αποσπάσματα και που ακολουθούν στις μέρες μας όσοι αντιστέκονται στη σκλαβιά των μνημονίων και της εξαθλίωσης και στο σύστημα της εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο που τα γεννά.

Η Ιστορία παραχώρησε μια από τις πιο δοξασμένες σελίδες της στα ονόματα των Μανώλη Γλέζου και του Λάκη Σάντα. Η πράξη τους στις 30 Μάη του 1941 είναι ένα θαυμάσιο παράδειγμα ότι η Ιστορία γράφεται με ανυπακοή.

____________________

Δείτε σχετικά ΚΚΕ_Ριζοσπάστης

“Έφυγε” από τη ζωή ο αγωνιστής Λάκης Σάντας

Συλλυπητήρια από το ΚΚΕ

Πάνδημο «αντίο» στον Λάκη Σάντα
Διδαχή για τις νέες γενιές η ζωή και η δράση του, σημείωσε εκ μέρους του ΚΚΕ ο Ν. Σοφιανός, μέλος του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ

"Υπεξηρέθη η γερμανική σημαία"

____________________

Την νύχτα της 30^ής Μαΐου η επί της Ακροπόλεως κυματίζουσα Γερμανική σημαία αφηρέθη υπό αγνώστων.
Αυστηραί ανακρίσεις ενεργούνται εν προκειμένω οι δε ένοχοι ανακαλυπτόμενοι θα τιμωρηθούν διά της ποινής του θανάτου

Οι εφημερίδες- ελεγχόμενες απόλυτα από τον κατακτητή (δωσιλογικές στην ουσία τους) κάνουν αναφορές στο γεγονός, μεταφέροντας την είδηση σε ολόκληρη τη χώρα.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα η εφημερίδα «ΝΕΑ ΕΥΡΩΠΗ» (που έβγαινε στη Θεσσαλονίκη και κυκλοφορούσε στην ευρύτερη περιοχή της Β. Ελλάδας)
Στην πρώτη σελ. στις 2/6/1941 υπήρχαν δύο δημοσιεύματα:
Το πρώτο με τίτλο  «ΜΙΑ ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΙΣ ΤΟΥ ΓΕΡΜΑΝΙΚΟΥ ΦΡΟΥΡΑΧΕΙΟΥ ΤΩΝ ΑΘΗΝΩΝ» αναφέρει για το γεγονός:
«ΑΘΗΝΑΙ 1. Εκ του Γερμανικού Φρουραρχείου εξεδόθη ανακοίνωσις διά της κατόπιν ωρισμένων γεγονότων και περιστατικών , απαγορεύεται εις Αθήνας και Πειραιά η κυκλοφορία πολιτών πέραν της 22ας ώρας. Τα θεάματα και τα λοιπά κέντρα θα τερματίζουν τας εργασίας των μέχρι 21,15.

Τα γεγονότα στα οποίαν αναφέρεται η διαταγή, είναι τα εξής:
1) Την νύχτα της 30^ής Μαΐου η επί της Ακροπόλεως κυματίζουσα Γερμανική σημαία αφηρέθη υπό αγνώστων. Αυστηραί ανακρίσεις ενεργούνται εν προκειμένω οι δε ένοχοι ανακαλυπτόμενοι θα τιμωρηθούν διά της ποινής του θανάτου…»
Το δεύτερο πάλι στην 1 σελ. δημοσίευμα με τίτλο «ΔΙΕΤΑΧΘΗΣΑΝ ΕΥΡΕΙΑΙ ΑΝΑΚΡΙΣΕΙΣ ΔΙΑ ΤΑ ΕΙΣ ΑΘΗΝΑΣ ΓΕΓΟΝΟΤΑ»

Και αναφέρει: «ΑΘΗΝΑΙ- Ο εισαγγελεύς Αθηνών κ. Μικρουλέας διέταξε την διενέργειαν αυστηρών ανακρίσεων ως προς την αφαίρεσιν της γερμανικής σημαίας εκ του βράχου της Ακροπόλεως. Οι δράσται συλλαμβανόμενοι θα παραπεμφθούν άνευ προανακρίσεως εις το υπό του τελευταίου νομοθετικού διατάγματος προβλεπόμενον δικαστήριον. Επίσης ο κ. Εισαγγελεύς διέταξε όπως άπασαι αι δικογραφίαι αι αφορώσαι πράξεις ενεργηθείσας κατά Γερμανών στρατιωτών παραπεμφθούν εις το προβλεπόμενον δικαστήριον. Οι κατηγορούμενοι δι’ εκδηλώσεις συμπαθείας υπέρ Βρεττανών στρατιωτών θα παραπέμπωνται εις τα αυτόφωρα δικαστήρια».

Λάκης Σάντας _
ανιδιοτέλεια _
σεμνότητα και ήθος

Γεννήθηκε 22 Φλεβάρη 1922 στη Λευκάδα και το 1934, η οικογένειά του εγκαταστάθηκε στην Αθήνα. Τελείωσε το γυμνάσιο το 1940 και στη συνέχεια σπούδασε στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Το 1942, εντάχθηκε στο ΕΑΜ και λίγο αργότερα στην ΕΠΟΝ. Βγήκε στο βουνό με τον ΕΛΑΣ και πήρε μέρος σε αρκετές μάχες στην Αιτωλοακαρνανία, στη Φθιώτιδα και στην Αττικοβοιωτία. Το 1944 τραυματίστηκε.

Το 1946 εξορίστηκε στην Ικαρία. Το 1947 φυλακίστηκε στην Ψυττάλεια, απ’ όπου το 1948 στάλθηκε στη Μακρόνησο. Κατάφερε να διαφύγει στην Ιταλία και στη συνέχεια ζήτησε πολιτικό άσυλο στον Καναδά, όπου και έζησε μέχρι το 1962. Το 1963 επαναπατρίσθηκε στην Ελλάδα, όπου πέθανε το Σάββατο 30 Απριλίου 2011.

Η ανιδιοτέλεια, η σεμνότητα και το ήθος του χαρακτήρισαν όλη του τη ζωή και όλη του τη δράση και τίμησε τους αγώνες του λαού. Ο ίδιος σε συνεντεύξεις του συνήθιζε να λέει: «Δεν κυνηγάω ποτέ τη δημοσιότητα, γιατί θεωρώ ότι έχει εξευτελιστεί το ζήτημα πάρα πολύ. Την Αντίσταση δεν την κάναμε μόνο εμείς, έχουν σκοτωθεί χιλιάδες παλικάρια, γυναίκες και άνδρες, “ανώνυμοι”».

Κάρτα εκστρατείας
για την απελευθέρωση του Μανώλη Γλέζου,
Γαλλία (1958)

Χτες στη Βίλλεμνστράσσε
Ο Μανώλης σε γυρεύει \ και ο Σάντας σε ζητά

Ο δίσκος «Γράμματα από τη Γερμανία» σε μουσική του Μίκη Θεοδωράκη και σε στίχους του Φώντα Λάδη, γράφτηκε το Μάρτη του 1966, μελοποιήθηκε το Απρίλη της ίδιας χρονιάς και παρουσιάστηκε αρχικά τον Ιούλιο του 1966 στη μπουάτ «Εσπερίδες» από τον Γιώργο Ζωγράφο και στις 1–2 Σεπτεμβρίου στο Θέατρο του Λυκαβηττού, στην Α’ Εβδομάδα Ελληνικής Μουσικής με τον ίδιο τραγουδιστή. Όμως και λόγω του κλίματος που επικρατούσε εκείνα  τα χρόνια τα οκτώ από τα δεκατρία τραγούδια λογοκρίθηκαν κι έτσι η κυκλοφορία του δίσκου ήταν αδύνατη.
Αρχικά ο Μίκης Θεοδωράκης είχε δώσει στον δίσκο τον τίτλο «Ο μικρός Όμηρος»

Τα «Γράμματα από τη Γερμανία» κατάφεραν να κυκλοφορήσουν το Δεκέμβρη του 1975, σε δύο  εκτελέσεις/εκδοχές. Η πρώτη από τη Minos με Γιώργο Ζωγράφο, Άννα Βίσση και Γιάννη Θωμόπουλο (διεύθυνση Μίκη) ενώ η δεύτερη εκδοχή του έργου που κυκλοφόρησε από τη Lyra (ενορχήστρωση και διεύθυνση Θάνου Μικρούτσικου) ήταν με την Αφροδίτη Μάνου, Αντώνη Καλογιάννη και Γιάννη Συρρή. Στη 2^η έκδοση πέρα από τις προφανείς μουσικές και τραγουδιστικές διαφορές (η πρώτη έχει ένα πιο “αγωνιστικό” κι “επικό” χαρακτήρα σε σχέση με την περισσότερο “υποτονική”, σχεδόν αφηγηματική, 2^η) έχει αλλάξει κι η σειρά των τραγουδιών καθώς έχει προστεθεί το «Ήρθαν κάτι στρατηγοί» που δεν υπάρχει στην έκδοση της Minos.

Για τη φυσιογνωμία του δίσκου σημειώνει ο Φώντας Λάδης σχετικά στον πρόλογο της γ’ έκδοσης του βιβλίου «Γράμματα από τη Γερμανία — Μελοποιημένα από τον Μίκη Θεοδωράκη» (εκδόσεις Μετρονόμος, 2016):
«Υπάρχουν τραγούδια που σκιτσάρουν τύπους του ελληνικού ακροδεξιού παρακράτους, που καταπίεσαν στη δεκαετία του ’60 τους Έλληνες εργάτες στη Γερμανία, θα βρείτε τέτοιους τύπους και σήμερα να στρογγυλοκάθονται στα πίσω πίσω έδρανα της ελληνικής Βουλής. Επίσης υπάρχουν τραγούδια που προειδοποιούν από τα βάθη μισού αιώνα για τον εκκολαπτόμενο νεοναζισμό στη Γερμανία και άλλα που ειρωνεύονται τις αντιφάσεις αλλά και τις επεκτατικές τάσεις του ΝΑΤΟ σε βάρος της τότε Σοβιετικής Ένωσης. Και εδώ οι αναγωγές με το σήμερα είναι εύκολες.
Κάποια τραγούδια, στη συνέχεια, παρακολουθούν τους μετανάστες στην καθημερινότητά τους, στη δουλειά και στη σχόλη. Τέλος, κάποια άλλα αναφέρονται στην έμφυτη τάση της εργατικής τάξης να βρίσκει τους συμμάχους της και να εντοπίζει τους εχθρούς της. Και, προς ενόχλησιν κάποιων, να δίνει τα χέρια και να συσπειρώνεται μαχητικά πάνω από εθνικές και θρησκευτικές διαφορές.
Μακάρι πάντως να φτάσει σύντομα η εποχή που το περιεχόμενο τραγουδιών, όπως τα «Γράμματα από τη Γερμανία», να γίνει ανεπίκαιρο».

Επειδή όμως ο δίσκος παραμένει και σήμερα τραγικά επίκαιρος, ίσως να είναι πιο επίκαιρος από ποτέ, και καθώς _χάσαμε από κοντά μας και τον Μανώλη Γλέζο, έκρινα ως απαραίτητη μια σύντομη παρουσίαση του παραπάνω έργου παραθέτοντας κι ένα τραγούδι από αυτό, αγαπημένο μου κι ένα από τα σημαντικότερα ενός κορυφαίου αλλά γενικά άγνωστου έργου, με τον τίτλο «Χτες στη Βίλλεμνστράσσε», σε ερμηνεία του ανεπανάληπτου Γιώργου Ζωγράφου, όπου ένας Έλληνας μετανάστης στη Γερμανία παραδίδει μαθήματα ιστορίας και αγώνα απέναντι σ’ ένα Γερμανό νεοναζί, υπενθυμίζοντας τα εγκλήματα των Χιτλερικών σημειώνοντας ότι εκεί που το φασιστικό φίδι σηκώνει κεφάλι θα υπάρχει πάντα ‑επιβάλλεται να υπάρχει- ένας Γλέζος κι ένας Σάντας, ένα ολόκληρο κίνημα, που θα το κόβει από τη ρίζα του.

Χτες στην Βιλλεμνστράσσε,
πέφτω σ’ ένα Γερμανό,
κάτω απ’ το πέτο
είχε αγκυλωτό σταυρό.

Και του λέω, αν είσαι άντρας,
φόρα τον στα φανερά,
σαν και τότε στην Ελλάδα,
που χτυπούσες τα μωρά.

Πήξαμ’ από δαύτους,
πάνε σ’ ειδικές σχολές,
φτιάχνουνε σημαίες,
σταχτοπράσινες στολές.

Και του λέω, πες αλεύρι
και τα βρίσκουμε μετά,
ο Μανώλης σε γυρεύει
και ο Σάντας σε ζητά. 

Μανώλης Γλέζος

Την περίοδο της Κατοχής έδρασε μέσα από τις γραμμές του ΚΚΕ και του ΕΑΜ. Συνελήφθη και καταδικάστηκε τρεις φορές από τις ιταλικές και τις γερμανικές δυνάμεις κατοχής.
Μετά την απελευθέρωση ανέλαβε αρχισυντάκτης στον "Ριζοσπάστη". Συλλαμβάνεται και δικάζεται το 1948. Όπως χιλιάδες αγωνιστές, πέρασε χρόνια σε φυλακές, εξορίες, βασανιστήρια.
Το Σεπτέμβρη του 1951, όντας φυλακισμένος, εκλέγεται βουλευτής με την ΕΔΑ. Αποφυλακίζεται το 1954 και το 1956 αναλαμβάνει διευθυντής της "Αυγής", που λειτουργούσε ως εφημερίδα της ΕΔΑ. Φυλακίζεται ξανά από το 1958 έως το 1962. Το 1962 τιμήθηκε από τη Σοβιετική Ενωση με το Βραβείο Λένιν για την αντιστασιακή του δράση, τον αγώνα για την ειρήνη και την πάλη ενάντια στο φασισμό.
Το 1961 εκλέχτηκε τακτικό μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ από το 8ο Συνέδριο του Κόμματος. Με την εκδήλωση του στρατιωτικού πραξικοπήματος, στις 21 Απρίλη 1967, συλλαμβάνεται και κρατείται για 4 χρόνια στου Γουδή, στο Πικέρμι, στη Γενική Ασφάλεια (Χωροφυλακής), στη Γυάρο, στο Παρθένι Λέρου. Απελευθερώθηκε το 1971 από τον Ωρωπό.

Ο Γλέζος μετά τη 12^η Ολομέλεια –όντας μακριά από την πραγματική διαπάλη δεν είχε πάρει θέση και μιλούσε για “Χάος” …”ΧΑΟΣ η αριστερά” “ΧΑΟΣ”!, ιδρύοντας και κίνημα –χωρίς οπαδούς, μέσα στην τρικυμία της ιδεολογικής διαπάλης, που πιθανά αδυνατούσε ν κατανοήσει.
Στην Ιπποκράτους (4), το βιβλιοπωλείο του «Βέγας» έγινε –σε κάποιο βαθμό ένα είδος καλλιτεχνικού καφενείου “Μόνος εναντίον όλων” όπου φοιτήτριες και φοιτητριούλες μπαινόβγαιναν (με και χωρίς αμπέχωνο), όχι τόσο για πολιτική συζήτηση, όσο για τον ίδιο με τη γνωστή γοητεία που ασκούσε όντας –πέραν όλων ευρυμαθής και επιρρεπής σε δικής του αισθητικής ευφυολογήματα.

Αποχώρησε από το ΚΚΕ το 1968

Από το 1981 και έπειτα εκλέχτηκε βουλευτής και ευρωβουλευτής με το ΠΑΣΟΚ και αργότερα με τον ΣΥΡΙΖΑ. Συμμετείχε δραστήρια στο Εθνικό Συμβούλιο για τη διεκδίκηση των γερμανικών αποζημιώσεων.
Το ΚΚΕ εκφράζει τα θερμά του συλλυπητήρια στην οικογένειά του».

Τα συλλυπητήριά της για το θάνατο του Μανώλη Γλέζου εξέφρασε με μήνυμά της η Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Κατερίνα Σακελλαροπούλου. Επίσης, τον αποχαιρέτησαν με ανακοινώσεις τους ο πρωθυπουργός, Κυρ. Μητσοτάκης, ο ΣΥΡΙΖΑ και ο πρόεδρός του Αλ. Τσίπρας, η πρόεδρος του ΚΙΝΑΛ, Φ. Γεννηματά, ο γραμματέας του ΜέΡΑ25, Γ. Βαρουφάκης, η «Λαϊκή Ενότητα» και πλήθος άλλων οργανώσεων και φορέων.

• Τη θλίψη της για το θάνατο του Μανώλη Γλέζου εκφράζει με ανακοίνωσή της η Πανελλήνια Ενωση Αγωνιστών Εθνικής Αντίστασης και Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας (ΠΕΑΕΑ - ΔΣΕ). Τα θερμά του συλλυπητήρια εκφράζει το ΔΣ του Συνδέσμου Φυλακισθέντων και Εξορισθέντων Αντιστασιακών 1967-1974, του οποίου ήταν ιδρυτικό μέλος.

Η εμπάθεια τυφλώνει… (902.gr)

Αυτό που έχει επιβεβαιωθεί πολλές φορές, επιβεβαιώνεται για άλλη μια φορά. Όταν η εμπάθεια σε οδηγεί, ρεζιλεύεσαι στους νοήμονες ανθρώπους.
Ο λόγος για την προσπάθεια διάφορων στο διαδίκτυο και σε συγκεκριμένες ειδησεογραφικές ιστοσελίδες να επιτεθούν στο ΚΚΕ και στον «Ριζοσπάστη» με αφορμή το θάνατο του Μανώλη Γλέζου. Λες και περίμεναν στη γωνία για να δουν τι θα κάνει το ΚΚΕ και ο «Ριζοσπάστης» προκειμένου να ξεκινήσουν τη γνωστή ΚΚΕδολογία.

Και αφού λοιπόν δεν βρήκαν τίποτα να προσάψουν, έβγαλαν από τη μύγα ξύγκι. Κάποιοι είπαν για τη θέση στην οποία μπήκε το αναγγελτικό του θανάτου του Γλέζου στην πρώτη σελίδα, παρόλο που το ίδιο κάνει ο «Ριζοσπάστης» σε πολλές περιπτώσεις, ακόμα και για στελέχη του ΚΚΕ. Άλλοι έκαναν πως δεν είδαν το θέμα που είχε ο «Ριζοσπάστης» για τον Μ. Γλέζο για να πουν ότι πέρασε το ζήτημα στα ψιλά. Άλλοι σχολίασαν ακόμα και το γεγονός ότι στην αναγγελία θανάτου αναφέρεται ότι ο Μ. Γλέζος, που έζησε μια γεμάτη ζωή, 98 ετών, έφυγε πλήρης ημερών!!! Δεν έχουν πραγματικά τον θεό τους.

Ποιος ξέρει τι ακόμα θα ακούσουμε…

Το ΚΚΕ και ο «Ριζοσπάστης» με απόλυτο σεβασμό δεν έκρυψαν ούτε πρόκειται να κρύψουν τις πολιτικές διαφορές και διαφωνίες με τον Μ. Γλέζο και την πορεία του και αυτό κάθε άλλο παρά ασέβεια είναι. Ασέβεια θα ήταν αν έκαναν πως αυτές οι διαφορές δεν υπήρχαν. Καταλαβαίνουμε, όμως, έχουν και τα δικά τους… Αυτό που προφανώς προσπαθούν για άλλη μια φορά είναι να αξιοποιήσουν τον θάνατο του Μανώλη Γλέζου για να πάρουν εύσημα αριστεροσύνης και αγωνιστικότητας αυτοί (ΣΥΡΙΖΑίοι) που έχουν πάρει διαζύγιο με αυτά προ πολλού! Μέσα σε αυτή την αντι-ΚΚΕ λάσπη προσπαθούν να κρύψουν και το γεγονός ότι μια από τις τελευταίες πολιτικές πράξεις του Μ. Γλέζου ήταν να ζητήσει δημόσια συγγνώμη από τον ελληνικό λαό που εμπιστεύτηκε τον ΣΥΡΙΖΑ και την κυβέρνησή του το 2015.

Ο Μανώλης Γλέζος (Απείρανθος Νάξου - με απώτερη καταγωγή από τους Κομητάδες Σφακίων Χανίων Κρήτης – 9-Σεπ-1922 – Αθήνα, 30 Μάρτη 2020), μαζί με τον Λάκη Σάντα υπήρξε συμπρωταγωνιστής σε μία από τις πρώτες αντιστασιακές ενέργειες, όταν τη νύχτα της 30ής προς 31η Μαΐου του 1941 κατέβασαν -κυριολεκτικά κάτω από τα μάτια της φρουράς, τη σημαία της Ναζιστικής Γερμανίας από τον ιστό του βράχου της Ακρόπολης.
Το 1939 δημιούργησε μια αντιφασιστική ομάδα νεολαίας ενάντια στην ιταλική κατοχή της Δωδεκανήσου και τη δικτατορία του Ιωάννη Μεταξά. Το 1940 πέτυχε στην ΑΣΟΕ. Ο αδερφός του Νίκος εκτελέστηκε από τους Ναζί στις 10 Μαΐου 1944.

Μετά τον πόλεμο, ανέλαβε αρχισυντάκτης του παράνομου Ριζοσπάστη και αργότερα διευθυντής της Αυγής. Συνελήφθη για τα πιστεύω του, φτάνοντας να καταδικαστεί τρις σε θάνατο μέχρι την οριστική του απαλλαγή με τη γενική αμνηστία του 1971
Ασχολήθηκε επισταμένα με το ζήτημα των γερμανικών οφειλών προς την Ελλάδα από την περίοδο του 2^ου Παγκοσμίου Πολέμου.
Βουλευτής και πρόεδρος της ΕΔΑ –με απόφαση του ΚΚΕ –προκειμένου να μην εκτελεστούν οι ποινές του και αργότερα βουλευτής | ευρωβουλευτής του ΠΑΣΟΚ, βουλευτής του Συνασπισμού και του ΣΥΡΙΖΑ, επικεφαλής του ψηφοδελτίου επικρατείας της ΛΑ.Ε στις βουλευτικές του 2015 (δεν κατάφερε να εκλεγεί), ενώ πήρε θέση υπέρ του όχι στο δημοψήφισμα του 2015 και κατά της Συμφωνίας των Πρεσπών του 2018.

Βραβεύτηκε το 1962 από την ΕΣΣΔ με το Διεθνές Βραβείο Ειρήνης Λένιν και την περίοδο της πρώτης δίωξής του, ο Σαρλ ντε Γκωλ τον χαρακτήρισε «πρώτο παρτιζάνο της Ευρώπης».

Συμμετείχε ενεργά στην Αντίσταση, μέσα από τις οργανώσεις των νέων του ΚΚΕ (ΟΚΝΕ, ΕΑΜ ΝΕΩΝ - ΕΠΟΝ) με αποτέλεσμα να υποστεί πολλές διώξεις και φυλακίσεις. Τη νύκτα της 30ής Μαΐου, ξημερώνοντας η 31η Μαΐου του 1941, αυτός και ο Απόστολος Σάντας αφαίρεσαν τη γερμανική πολεμική σημαία του Γ΄ Ράιχ, που κυμάτιζε σε ιστό στην Ακρόπολη Αθηνών.

Την 1^η Ιούνη οι γερμανικές Αρχές Κατοχής εξέδωσαν ανακοίνωση η οποία πληροφορούσε ότι «υπεξηρέθη η επί της Ακροπόλεως κυματίζουσα γερμανική πολεμική σημαία παρ' αγνώστων δραστών» και επέβαλε στους καταζητούμενους δράστες την ποινή του θανάτου, ενώ στον ελληνικό Τύπο συνεργάτες των Γερμανών κατήγγειλαν την αντικατοχική ενέργεια.
Τελικά, σχεδόν ένα χρόνο μετά, στις 24 Μάρτη 1942, ο Μανώλης Γλέζος και ο συνεργός του συνελήφθησαν από γερμανικό κλιμάκιο και φυλακίσθηκαν στις φυλακές Αβέρωφ. Εκεί, ο Γλέζος υπέστη βασανιστήρια και προσβλήθηκε από φυματίωση βαριάς μορφής, οπότε και αφέθηκε ελεύθερος.

Αφηγείται ο Λάκης Σάντας: «Λύσαμε το συρματόσχοινο και τραβήξαμε για να την κατεβάσωμε. Μα την είχαν μπλέξει στην κάτω άκρη της με τρία συρματόσχοινα που στήριζαν τον κοντό. Κρεμιόμαστε και οι δυο, μα δεν κατέβαινε. Αρχίσαμε με τη σειρά να σκαρφαλώνουμε στον σιδερένιο κοντό για να τη φτάσωμε, να την κόψωμε –μα ήταν αδύνατο …
Κουρασμένοι σταθήκαμε για λίγο κι απογοητευτήκαμε, σκεφτόμαστε τι να κάνωμε. Να φύγωμε χωρίς τη σημαία λάφυρο, δεν το σκεφτήκαμε ούτε στιγμή. Και μέσα στην ένταση της σκέψης μας, σκεφτήκαμε να σπάσωμε τα τρία συρματόσχοινα για να μπορέσωμε να τη σπάσωμε».
Άρχισαν τότε «με χέρια και με δόντια» και σε λίγο το μισητό σύμβολο κατέβηκε. Εσκισαν τον αγκυλωτό σταυρό και την υπόλοιπη σημαία την έκαναν ρολό και την πέταξαν στη σπηλιά. «Ακούσαμε το γδούπο της και ησυχάσαμε» συνεχίζει…

Η είδηση για το γκρέμισμα της μισητής σβάστικας από τον ιερό βράχο της Ακρόπολης φτάνει γρήγορα απ’ άκρη σ’ άκρη στη μουδιασμένη Ελλάδα· προκαλεί μεγάλο πατριωτικό ενθουσιασμό και κάνει ν’ ανθίσει η ελπίδα, γεμίζει κουράγιο και δύναμη το λαό. Και όχι μόνο. Ήταν το σάλπισμα για την ευρωπαϊκή αντίσταση.
Η αντίσταση στους Γερμανούς είχε ήδη αρχίσει. Τρεισήμισι χρόνια αργότερα η Αθήνα και σιγά σιγά όλη η χώρα απελευθερώνεται με καθοριστική συμβολή του ΕΑΜ – ΕΛΑΣ.

Φοιτητής στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών ο Λάκης Σάντας το Μάη του 1941. Το 1942, εντάχθηκε στο ΕΑΜ και λίγο αργότερα στην ΕΠΟΝ. Βγήκε στο βουνό με τον ΕΛΑΣ και πήρε μέρος σε αρκετές μάχες στην Αιτωλοακαρνανία, στη Φθιώτιδα και στην Αττικοβοιωτία. Το 1944 τραυματίστηκε.
Το 1946 εξορίστηκε στην Ικαρία. Το 1947 φυλακίστηκε στην Ψυττάλεια, απ’ όπου το 1948 στάλθηκε στη Μακρόνησο. Κατάφερε να διαφύγει στην Ιταλία και στη συνέχεια ζήτησε πολιτικό άσυλο στον Καναδά, όπου και έζησε μέχρι το 1962. Το 1963 επαναπατρίστηκε στην Ελλάδα όπου πέθανε το Σάββατο 30 Απριλίου 2011. Σε όλη του τη ζωή σεμνός και μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας.

 

Στο μεταξύ ο Γλέζος 21-Απρ-1943 συνελήφθη και πάλι, αυτή τη φορά από τους Ιταλούς κατακτητές για την ενάντιά τους δράση του, οπότε και παρέμεινε στη φυλακή για τρεις μήνες.
Έξι μόλις μήνες μετά την απελευθέρωσή του από τους Ιταλούς, στις 7 Φλεβάρη 1944 πιάστηκε πάλι από συνεργάτες των κατακτητών, για «επικίνδυνη αντεθνική δράση» και φυλακίσθηκε για 7,5 μήνες. Κατάφερε τελικά να δραπετεύσει στις 21 Σεπτέμβρη.

Εμφύλιος μετεμφυλιακές διώξεις (1945–1956)

Μετά την απελευθέρωση εργάσθηκε ως συντάκτης στο Ριζοσπάστη μέχρι τις 10 Αυγούστου 1947, οπότε ανέλαβε αρχισυντάκτης και υπεύθυνος, μέχρι το κλείσιμό της από τις ελληνικές Αρχές στα τέλη Δεκέμβρη του 1947.

Στις 3 Μαρτίου 1948 συνελήφθη και καταδικάστηκε αρκετές φορές με διάφορες ποινές και μια φορά σε θάνατο (Οκτ-1948) για «αδικήματα Τύπου» και μια φορά ακόμη σε θάνατο για παράβαση του Γ΄ Ψηφίσματος (21-Μαρτ-1949), οι ποινές που δεν εκτελέσθηκαν, λόγω της δημόσιας κατακραυγής του ελληνικού λαού και της διεθνούς κοινής γνώμης.
Προσωπικότητες όπως ο Πικάσσο και άλλοι κινητοποιήθηκαν υπέρ του και οι ποινές μετατράπηκαν σε ισόβια το 1950, που ούτε και αυτή τελικά εκτελέστηκε -αποφυλακίστηκε τον Ιουλίου 1954.

Όταν ιδρύθηκε η ΕΔΑ (3-Αυγ-1951), ο Νίκος Ζαχαριάδης πρότεινε στην εκτελεστική επιτροπή του κόμματος, για τις επικείμενες εκλογές, ως υποψηφίους βουλευτές της τον Νίκο Πλουμπίδη και τον Νίκο Μπελογιάννη, αλλά η ΕΔΑ “φοβούμενη μην εκτεθεί για συνεργασία με το παράνομο ΚΚΕ”, προτίμησε να συμπεριλάβει τους Μανώλη Γλέζο και Αντώνη Αμπατιέλο, “ευρύτερης αποδοχής” επίσης θανατοποινίτες.

Φυλακισμένος, ο Γλέζος εκλέχτηκε βουλευτής Αθηνών και με την εκλογή του, πραγματοποίησε 12ήμερη απεργία πείνας με κύριο αίτημα την απελευθέρωση των δέκα βουλευτών της ΕΔΑ που βρίσκονταν εξόριστοι. Τελικά το αίτημά του έγινε μερικώς δεκτό· απελευθερώθηκαν οι επτά από τους δέκα. Μετά την αποφυλάκιση του το 1954, εκλέχθηκε μέλος της Διοικούσας Επιτροπής της ΕΔΑ και ανέλαβε οργανωτικός γραμματέας της και τον Δεκέμβριο του 1956, ορίστηκε διευθυντής της εφημερίδας Αυγή.

Η δίκες 1958-59

Τον Αύγουστο του 1958, ο Γλέζος συναντήθηκε στην Αθήνα με τον τότε ΓΓ του ΚΚΕ -που ήρθε παράνομα στη χώρα, Κώστα Κολιγιάννη (σσ. είχε προηγηθεί η οπορτουνιστική στροφή του 20ού Συνέδριου του ΚΚΣΕ, με τις τραγικές “παρενέργειες” στο ΚΚΕ). Οι επαφές του Κολιγιάννη παρακολουθούνταν από χαφιέδες και στις 5 Δεκέμβρη ο Γλέζος συνελήφθη μαζί με άλλους στο σπίτι της αδερφής του Βασιλικής (Μπούμπας) Δημητροκάλλη, για παράβαση του αναγκαστικού νόμου 375/1936 “περί κατασκοπείας” (με την συνήθη κατηγορία “κατασκοπείας υπέρ της ΕΣΣΔ”). Μέχρι να εκδικαστεί η υπόθεση στο στρατοδικείο “δεν προέκυψαν συγκεκριμένα στοιχεία για πράξεις που έθεταν σε κίνδυνο της ασφάλεια και την άμυνα της χώρας” έτσι, στον Γλέζο και σε οκτώ συγκατηγορούμενούς του απαγγέλθηκε η κατηγορία για “προσφορά εις κατασκοπείαν”, με την οποία κατηγορούνταν επίσης 10άδες μέλη του ΚΚΕ από το 1954 και η οποία επέφερε ποινή ισόβιας κάθειρξης.

Η σύλληψη και η παραπομπή σε δίκη του Γλέζου προκάλεσαν διεθνείς αντιδράσεις. Τη δίκη του, που διεξήχθη το καλοκαίρι του 1959, παρακολούθησαν αστοί “διακεκριμένοι διεθνώς” νομικοί, που επέρριψαν ευθύνες στο ΚΚΕ για τη χρήση μεθόδων κατασκοπείας (κώδικα, πλαστών εγγράφων κλπ), αλλά κατέληξαν ότι η κατηγορία ήταν αβάσιμη και η δίκη είχε πολιτικό χαρακτήρα. Ο Γλέζος καταδικάστηκε το 1959 σε φυλάκιση 5 ετών, εκτόπιση 4 ετών και στέρηση των πολιτικών του δικαιωμάτων επί 8 έτη, ενώ κρατείτο στις φυλακές από το 1958.
Το χωριό του τ' Απεράθου της Νάξου πρωτοστατεί με υπόμνημα διαμαρτυρίας το οποίο υπέγραψαν όλοι οι κάτοικοι. Στο υπόμνημα αυτό συμμετείχαν με υπογραφές οι κοινοτάρχες και από άλλα χωριά της Νάξου.
Στις 15-Δεκ-1962, επ' ευκαιρία των γενεθλίων του, αποφυλακίστηκε με Βασιλικό Διάταγμα και του  χαρίστηκε το υπόλοιπο της ποινής φυλάκισης ενός έτους και ολόκληρη η εκτόπιση 4 ετών. Στο μεταξύ η εκλογή του ως βουλευτού της ΕΔΑ είχε ακυρωθεί λόγω της στέρησης των πολιτικών του δικαιωμάτων. Μετά την έκδοση χάριτος εξελέγη μέλος της νέας Δ.Ε. και της εκτελεστικής επιτροπής της ΕΔΑ.

Διεθνής κινητοποίηση για το Γλέζο: Ενώ αστικό κράτος και παρακράτος οργίαζαν, από τα τέλη Απριλίου αρχίζουν να φτάνουν στην Αθήνα αντιπρόσωποι διεθνών οργανώσεων, οι οποίοι είτε ερευνούν το θέμα είτε προβαίνουν σε αιτήματα για παραπομπή της υπόθεσης σε τακτικά δικαστήρια, ανακοινώνεται η ίδρυση Διεθνούς Επιτροπής για την υπεράσπιση του Γλέζου και των συνεργατών του, με έδρα το Παρίσι (πρόεδρος ο Πωλ Μπονκούρ και ανάμεσα στα ιδρυτικά μέλη  ο Ζαν-Πωλ Σαρτρ, ενώ ο συγγραφέας και φιλόσοφος Αλμπέρ Καμύ έστειλε επιστολή προς τον τότε πρωθυπουργό Κωνσταντίνο Καραμανλή … «Πέρα από κάθε κομματικό πνεύμα, θα ήθελα να σας εκφράσω τα συναισθήματα με τα οποία οι ελεύθεροι Γάλλοι διανοούμενοι παρακολουθούν την υπόθεση Γλέζου. Η φιλία και το χρέος της προσωπικής ευγνωμοσύνης που αισθανόμαστε για τη χώρα σας μας οδηγούν να πάρουμε θέση στην υπόθεση αυτή. Απευθύνοντας έκκληση στα πιστεύω σας περί δικαιοσύνης, θα ήμασταν ευγνώμονες εάν θελήσετε να δείξετε ευμένεια ως προς τον διανοούμενο [Γλέζο], του οποίου δεν ασπάζομαι τις πεποιθήσεις μεν, αλλά θεωρώ ότι η γενναιότητα του είναι άξια, αν μη τι άλλο, εκτίμησης»).

Η δίκη του Γλέζου και άλλων στελεχών του ΚΚΕ αρχίζει στις 9 Ιουλίου 1959, στο Τακτικό Στρατοδικείο Αθηνών, ενώ έχει ωριμάσει και στους αστούς –στα πλαίσια καπιταλιστικών αναδιαρθρώσεων | εκσυγχρονισμών η μη παραπομπή πολιτικών υποθέσεων στα στρατοδικεία.

Σύμφωνα με το βούλευμα, οι πέντε από τους παρόντες κατηγορούμενους και πιο συγκεκριμένα οι: Τρικαλινός, Βουτσάς, Ευθημιάδης, Συγγελάκης και Καρκαγιάνης παραπέμπονται «δια προσφοράν εις κατασκοπείαν», σύμφωνα με το Α.Ν. 375/1936 άρθρο 9ο. Οι υπόλοιποι, ανάμεσα στους οποίους και ο Γλέζος, για παροχή βοήθειας στους προσφερθέντες σύμφωνα με το άρθρο 10 ¶§1.

Τα αστυνομικά μέτρα που έχουν παρθεί από την πρώτη μέρα είναι ιδιαιτέρως εμφανή γύρω από το δικαστήριο, το παλαιό κτήριο του Στρατοδικείου επί της οδού Ακαδημίας. Οι κατηγορούμενοι καταφθάνουν στο στρατιωτικό δικαστήριο με περασμένες τις χειροπέδες στα χέρια τους και ορισμένοι χειροκροτούν με αποτέλεσμα την άμεση σύλληψή τους.

Οι συνήγοροι υπεράσπισης υποβάλλουν από την πρώτη στιγμή ενστάσεις αναρμοδιότητας του δικαστηρίου με το δικαιολογητικό ότι ο νόμος Α.Ν. 375 έχει καταργηθεί και ότι το κατηγορητήριο είναι αόριστο, αλλά το δικαστήριο τις απορρίπτει.
Η διάρκεια της δίκης είναι 14 ημέρες. Μέσα στο δικαστήριο παρευρίσκονταν μόνο δημοσιογράφοι, μάρτυρες κατηγορίας, συγγενείς, συνήγοροι και μπατσαρία. Οι μάρτυρες κατηγορίας είναι ανώτατα ειδικά στελέχη της Ελληνικής Αστυνομίας των οποίων η ενασχόληση τους είναι η μελέτη της “ιστορικής εξέλιξης και των σκοπών του ΚΚΕ”.

Από την παραμονή της δίκης σημειώνεται η πρώτη παρέμβαση της ΕΣΣΔ: Ο πρόεδρος του Ανωτάτου Σοβιέτ στρατάρχης Βοροσίλωφ με μήνυμά του στο βασιλιά Παύλο εκφράζει την ανησυχία του για τη τύχη του Γλέζου. Ο υφυπουργός Εξωτερικών Σκεφέρης σε συνάντηση του με το Σοβιετικό Πρεσβευτή δηλώνει ότι ο βασιλιάς δε μπορεί να επέμβει και τούτο διότι “το Δημοκρατικό Σύνταγμα της Ελλάδος απαγορεύει την ανάμειξή του στις αποφάσεις της Δικαιοσύνης”.
Παράλληλα την ίδια ημέρα ο Πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Καραμανλής δηλώνει την έκπληξη του για την κινητοποίηση του Κομμουνισμού για την εν λόγω δίκη κατασκοπίας και καθώς επίσης ότι η Ελληνική Δικαιοσύνη είναι ανεξάρτητη, αμερόληπτη και δε δέχεται καμία εξωτερική επέμβαση (sic!!).

Οι περισσότεροι κατηγορούμενοι αναιρούν τις ομολογίες τους και υπερασπίζονται την πολιτική του ΚΚΕ και ο Μανόλης Γλέζος υποστηρίζει ότι η κατηγορία εναντίον του είναι συκοφαντική και σκοπός της είναι να πληγεί η ΕΔΑ και το δημοσιογραφικό της όργανο. Στην αγόρευσή του ο Βασιλικός Επίτροπος καταφέρθηκε κατά των κομμουνιστικών καθεστώτων –ΕΑΜο_Βούλγαρων, του διεθνούς κομμουνισμού καθώς επίσης του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ -ΚΚΕ.
Στην αναφορά του στο πρόσωπο του Γλέζου, ζητά να μη καταδικαστεί για την υπόθεση της κατασκοπείας αλλά διότι γνώριζε και δεν ανέφερε. Στην δίκη αυτή την αδερφή του Μανώλη Γλέζου υπερασπίστηκε ο Νικηφόρος Μανδηλαράς.

Στις 22 Ιουλίου το Στρατοδικείο ανακοίνωσε την απόφασή του, σύμφωνα με την οποία ο Γλέζος καταδικάστηκε σε 5 χρόνια φυλάκιση, 4 χρόνια εκτόπιση και 8 χρόνια στέρηση πολιτικών δικαιωμάτων.

Σημείο γραφής: με δεύτερη παρέμβαση της ΕΣΣΔ εκδόθηκε τον Δεκ-1959 αναμνηστική σειρά με  γραμματόσημα του Μανόλη Γλέζου και σε αντίδραση η Ελληνική Κυβέρνηση εξέδωσε σειρά δύο γραμματοσήμων με την προσωπογραφία του μετέπειτα αρχάγγελου της Ουγγρικής Αντεπανάστασης Ίμρε Νάγκι.

Κατά τη διάρκεια της φυλάκισής του, ο Γλέζος επανεκλέχθηκε βουλευτής με την ΕΔΑ 1961 και τελικά –όπως ήδη είπαμε απελευθερώθηκε στις 15-Δεκ-1962
Το 1963 συμμετείχε μαζί με το Γρηγόρη Λαμπράκη στην πορεία Ειρήνης του Ολντερμάστον.
Το βράδυ της 30ής Ιουλίου 1963, ο Μανόλης Γλέζος βρέθηκε στη Μόσχα, για να παραλάβει το βραβείο Λένιν.

Φυλάκιση - εξορία επί δικτατορίας

Στο πραξικόπημα της 21ης Απριλίου 1967, ο Γλέζος συνελήφθη τα ξημερώματα στην οδό Φαιδριάδων στην Κυψέλη όπου διέμενε μαζί με την οικογένεια του, μαζί με το υπόλοιπο των πολιτικών ηγετών και κρατήθηκε επί τέσσερα έτη διαδοχικά στο Γουδί, το Πικέρμι, στη Γενική Ασφάλεια (Χωροφυλακής), τη Γυάρο, το Παρθένι Λέρου και τέλος στον Ωρωπό απ΄όπου και απελευθερώθηκε το 1971 μετά από γενική αμνηστία.
Ο συνολικός χρόνος παραμονής του Μανόλη Γλέζου στις φυλακές είναι 11 χρόνια + 5 μήνες, ενώ 4+ 6 συμπλήρωσε στην εξορία.
Το 1968 από την εξορία, καταδικάζει την παρέμβαση της ΕΣΣΔ | συμφώνου Βαρσοβίας στην Τσεχοσλοβακία, οπότε αποχώρησε και από το ΚΚΕ

Πολιτική δράση κατά την μεταπολίτευση (1974-1985)

Η πολιτική πορεία του Γλέζου αναλώθηκε σε μια ανεπιτυχή προσπάθεια να αναβιωθεί η ΕΔΑ, στην οποία ήταν γραμματέας έως το 1985 και Πρόεδρος, (μετά τον θάνατο του Ηλία Ηλιού) από το 1985 έως το 1989.
Για ένα χρονικό διάστημα -τον Οκτώβρη του 1986- εκλέχθηκε και ανέλαβε πρόεδρος στην κοινότητα Απειράνθου.
Κατόπιν, κατάργησε ουσιαστικά τα προνόμια του συμβουλίου και εισήγαγε ένα σύστημα με ένα «σύνταγμα» και μια τοπική συνέλευση που είχε το συνολικό έλεγχο της κοινοτικής διοίκησης. Αυτό το πρότυπο λειτούργησε για αρκετά έτη, αλλά μακροπρόθεσμα το ενδιαφέρον των συγχωριανών του μειώθηκε και η συνέλευση εγκαταλείφθηκε.

Στις βουλευτικές εκλογές του 1981 και του 1985, όπου η ΕΔΑ αποφάσισε συνεργασία με το ΠΑ.ΣΟ.Κ., εκλέχτηκε βουλευτής στην Α' Αθηνών και Β' Πειραιά.
Το 1984 εκλέχτηκε για πρώτη φορά Μέλος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου (με το ΠΑΣΟΚ) επανεξελέγη και το 1985, ανεξαρτητοποιήθηκε και αργότερα παραιτήθηκε του βουλευτικού του αξιώματος.

1990-2020

Στις βουλευτικές εκλογές του 2000 ήταν υποψήφιος με τον Συνασπισμό ενώ το 2002, διαμόρφωσε την πολιτική ομάδα “Ενεργοί Πολίτες”, υπό τη σημαία των οποίων το 2002 εκλέχθηκε Νομαρχιακός Σύμβουλος Αθηνών-Πειραιά της περιφέρειας Αττικής με 11%.
Στις 5 Μαρτίου 2010, εξαιτίας του ψεκασμού με χημικές ουσίες στο πρόσωπο από αστυνομικούς των ΜΑΤ κατά τη διάρκεια απεργίας, παρουσίασε αναπνευστικά προβλήματα και υψηλή πίεση. Στις Δημοτικές εκλογές του 2010 εκλέχτηκε Δημοτικός σύμβουλος στο Δήμο Πάρου (τόπο καταγωγής της μητέρας του) εικεφαλής της Κίνησης Ενεργών Πολιτών Πάρου.

Συμμετοχή στον ΣΥΡΙΖΑ: στις βουλευτικές Μάιου |Ιουνίου 2012 εκλέχθηκε βουλευτής Επικρατείας με τους οπορτουνιστές και αναδείχτηκε ως Πρόεδρος του Εθνικού Συμβουλίου διεκδίκησης των οφειλών της Γερμανίας προς την Ελλάδα, επίτιμος της επιτροπής μελέτης | αξιοποίησης του έργου της ΕΠΟΝ, πρόεδρος της επιτροπής συμπαράστασης στον αγώνα του λαού των Σαχράουι και του απελευθερωτικού μετώπου (POLISARIO) κλπ.

Στις Ευρωεκλογές του 2014 εξελέγη ευρωβουλευτής με τον ΣΥΡΙΖΑ με 438.000+ σταυρούς, πρώτος μεταξύ όλων των υποψηφίων, όλων των κομμάτων.
Παρά την υποστήριξή του στον ΣΥΡΙΖΑ, ο Γλέζος εξέφρασε δημόσια τη διαφωνία του με τις αποφάσεις του κόμματος, όταν διαπραγματεύτηκε πάνω στα θέματα της δανειακής σύμβασης και του μνημονίου. Με άρθρο του στο blog της Κίνησης Ενεργών Πολιτών, κατηγόρησε την Κυβέρνηση πως υποχώρησε από τις προεκλογικές δεσμεύσεις της και πως αρκέστηκε σε επικοινωνιακές τακτικές, χωρίς να αλλάξει ουσιαστικά την προτέρα κατάσταση, ενώ κάλεσε τους οπαδούς του ΣΥΡΙΖΑ να αντιδράσουν «πριν είναι αργά».
Από την πλευρά της, στην Κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ δήλωσαν πως περίμεναν «μια πιο δίκαιη και νηφάλια αποτίμηση από ένα στέλεχος της εμπειρίας και της διαδρομής του Μανώλη Γλέζου»
Στις 17 Ιουνίου 2015, ο Γλέζος υπέβαλε την παραίτησή του από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, με ισχύ από τις 8 Ιουλίου 2015 καθώς είχε ανακοινώσει ότι θα αποχωρήσει με την παρέλευση ενός χρόνου θητείας (τη θέση του πήρε ο Νίκος Χουντής).
Αντίστοιχες ήταν και οι διαφωνίες του μετά την αποχώρηση του. Κατά τη διάρκεια του δημοψηφίσματος του 2015 πήρε θέση υπέρ του «όχι» ενώ στις διαπραγματεύσεις με την Βόρεια Μακεδονία αντιτάχθηκε στη Συμφωνία των Πρεσπών του 2018 –“στα σημεία” δηλώνοντας κατά της ονομασίας.

Ο Μανώλης Γλέζος απεβίωσε στο “Ερρίκος Ντυνάν” στις 30 Μαρτίου 2020, σε ηλικία 97 ετών, από καρδιακή ανεπάρκεια και η κηδεία του τελέστηκε (δημοσία δαπάνη) στο Πρώτο Νεκροταφείο, χωρίς λαϊκό προσκύνημα και σε ιδιαίτερα στενό οικογενειακό κύκλο, λόγω της πανδημίας κορωνοϊού, με τη σημαία στο βράχο της Ακρόπολης να κυματίζει μεσίστια.

Συγγραφικό έργο

Εκτός από την αρθρογραφία του σε ελληνικές και ξένες εφημερίδες καθώς και περιοδικά, ανακοινώσεις σε επιστημονικά συνέδρια, μελέτες, δοκίμια και συνεντεύξεις, από το 1942 έχει δημοσιεύσει τουλάχιστον 16 βιβλία:

• Η ιστορία του βιβλίου (1974)
• Από τη δικτατορία στη δημοκρατία (1974)
• Το φαινόμενο της αλλοτρίωσης στη γλώσσα (1977)
• Βίγλα Μνήμης 1981
• Η συνείδηση της πετραίας γης (1997)
• Μαύρη Βίβλος της Κατοχής 1999
• Ύδωρ, Αύρα, Νερό 2001
• Ο άνθρωπος και η φύση 2002
• Το 2006 εκδόθηκε και κυκλοφόρησε το δίτομο έργο του «Εθνική Αντίσταση 1940-1945» στην παρουσίαση του οποίου παρευρέθηκαν τόσο ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας όσο και ο Πρωθυπουργός της χώρας (2006)
• «Και ένα Μάρκο να ήταν...Οι οφειλές της Γερμανίας στην Ελλάδα» Νοέμβριος 2012
• «Νέκυιαι Ωδαί» Ιούνιος 2013
• «Έξοδος» Δεκέμβρης 2013
• «Αντισταθείτε» στα Ισπανικά: «RESITID - Un manifesto contra la soumission» Οκτώβρης 2015
• "Στα Κυκλαδονήσια η αίσθηση στο φως στιχουργεί" Απρίλης 2016
• "Αντιτασθείτε" στα Ελληνικά με πρόλογο Μάρτιος 2017.
• "ΑΚΡΩΝΥΜΙΑ" Ιούνης 2017 από τις εκδόσεις της Βουλής των Ελλήνων (παρουσία πρωθυπουργού Α.Τσίπρα και προέδρου της Βουλής Ν.Βούτση)

Διακρίσεις

Ο Μανώλης Γλέζος τιμήθηκε το 1958 με το Διεθνές Βραβείο Δημοσιογραφίας και το 1959 με το χρυσό μετάλλιο Ζολιό Κιουρί του Παγκόσμιου Συμβουλίου Ειρήνης, ενώ λίγα χρόνια αργότερα (1963) του απονεμήθηκε το Βραβείο Ειρήνης Λένιν.
Επίσης, του απονεμήθηκε ο τίτλος του επίτιμου καθηγητή της φιλοσοφίας του Πανεπιστημίου Πάτρας το 1996 και του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης το 2001. Στις 22 Ιανουαρίου 2008 αναγορεύτηκε επίτιμος διδάκτορας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών.
Το 2017 το τμήμα Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Διαχείρισης Πολιτισμικών Αγαθών της πανεπιστημιακής σχολής της Καλαμάτας τον αναγόρευσε επίτιμο διδάκτορα. Υπήρξε µέλος της Εκτελεστικής Επιτροπής της Διεθνούς Οργάνωσης Δημοσιογράφων, µέλος του Προεδρείου της Παγκόσμιας Ομοσπονδίας Αγωνιστών Εθνικής Αντίστασης (FIR) και µέλος του Προεδρείου του Παγκοσμίου Συμβουλίου Ειρήνης. Το Δεκέμβρη του 2015 0 Μανώλης Γλέζος τιμήθηκε με το βραβείο «Οστρόβσκι» στη Μόσχα

Ήταν επίτιμος δημότης 38 δήμων της Ελλάδας. Εκτός από την πολιτική του δραστηριότητα, ο Γλέζος είχε εφεύρει ένα σύστημα για την αποτροπή των πλημμυρών, την καταπολέμηση της διάβρωσης και τη συντήρηση του υπόγειου νερού, το οποίο λειτουργεί με τη συλλογή του νερού της βροχής μέσα σε φρεάτια προκειμένου να το κατευθύνει στα υδροφόρα στρώματα. Για την επιστημονική του κατάρτιση και την πολιτική και αγωνιστική του δράση είχε τιμηθεί 4 φορές από την πανεπιστημιακή κοινότητα της χώρας (Πανεπιστήμιο Πατρών 1996, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης 2001, Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο 2003, Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών 2008). Επίσης, ανακηρύσσεται το 1994 επίτιμο μέλος της Ελληνικής Εταιρείας Διαχείρισης Υδάτινων Πόρων, το 1995 επίτιμο μέλος της Ελληνικής Υδροτεχνικής Ένωσης και το 1996 επίτιμο μέλος του συνδέσμου Γεωλόγων-Μεταλλειολόγων Κύπρου. Το 1997 τιμήθηκε από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας Κωστή Στεφανόπουλο με το Μεγαλόσταυρο του Φοίνικα για τις υπηρεσίες που πρόσφερε στην Πατρίδα…

Δείτε (ΕΡΤ-ERT)
🔎  Ντοκιμαντέρ με θέμα το παράτολμο εγχείρημα υποστολής της γερμανικής σημαίας από την Ακρόπολη την περίοδο της Κατοχής. Το κατέβασμα του συμβόλου του ναζισμού επιχείρησαν δύο νεαροί τότε φοιτητές: ο Μανώλης Γλέζος και ο Λάκης Σάντας.
🔎  Σειρά εκπομπών στην οποία ο ΦΡΕΝΤΥ ΓΕΡΜΑΝΟΣ, , παρουσιάζει μια ανθολογία από τις παλαιότερες εκπομπές του.
Το συγκεκριμένο επεισόδιο είναι αφιερωμένο στον μανώλη γλέζο και τον Απόστολο Σάντα, οι οποίοι μέσα από τη μαρτυρία τους ξαναζωντανεύουν την κορυφαία αντιστασιακή τους πράξη- την υποστολή της γερμανικής σημαίας από την Ακρόπολη, τη νύχτα της 30ης Μαΐου 1941.
(πάτε κατ’ ευθείαν σε t=5.30)
🔎 ¡ Εξιστορείν και ιστορείν Μανώλης Γλέζος 0000024930

🔎  Ριζοσπάστης
Να αποφασίσουν οι λαοί για τις τύχες τους
Κηδεύτηκε ο Μανώλης Γλέζος